אינטערעסאנטע שאלות, קושיות, און היכי תמצא'ס

[שואל כענין]

די גמרא זאגט אין מסכת בבא קמא פז. אז רבי יהודה האלט אז א סומא איז פטור מכל המצות האמורות בתורה. זאגט אויף דעם תוס' אז דאס איז נאר מן התורה, אבער די רבנן האבן יא מחייב געווען א סומא מיט מצוות כדי ער זאל נישט זיין דומה צו א גוי. קומט אויס אז א סומא איז מחויב במצות ווי יעדן, אבער זיין חיוב איז נאר מדרבנן.

שטעלט זיך די שאלה, אויב איז א סומא פטור מכל המצוות, איז ער דאך אויך פטור פון די מצוה פון לא תסור. נו אויב אזוי מיט וועלכע רעכט קענען די רבנן מחייב זיין א סומא במצוות, און וועלכע חיוב האט א סומא צו פאלגען די רבנן?

[באקאנטע ידען]

די גמרא זאגט אין מסכת בבא קמא פז. אז רבי יהודה האלט אז א סומא איז פטור מכל המצות האמורות בתורה. זאגט אויף דעם תוס' אז דאס איז נאר מן התורה, אבער די רבנן האבן יא מחייב געווען א סומא מיט מצוות כדי ער זאל נישט זיין דומה צו א גוי. קומט אויס אז א סומא איז מחויב במצות ווי יעדן, אבער זיין חיוב איז נאר מדרבנן.

שטעלט זיך די שאלה, אויב איז א סומא פטור מכל המצוות, איז ער דאך אויך פטור פון די מצוה פון לא תסור. נו אויב אזוי מיט וועלכע רעכט קענען די רבנן מחייב זיין א סומא במצוות, און וועלכע חיוב האט א סומא צו פאלגען די רבנן?

דער @שואל כענין פרעגט @נקודות טובות viewtopic.php?p=31677#p31677

[שמייכלדיג]

ער איז מחויב אין לא תסור מדרבנן... אפשר קען ער טאקע נישט מאכן א אשר קדשנו במצותיו וציונו, אפשר איז א בחינה ווי א קינד במצות חינוך מחויב מדרבנן

אין תוס' קוקט אויס אז די פשט איז אז ר' יהודה האט נאר גע'פטר'ט פון מצות דאורייתא אבער נישט פון מצות דרבנן

[שואל כענין]

ער איז מחויב אין לא תסור מדרבנן... אפשר קען ער טאקע נישט מאכן א אשר קדשנו במצותיו וציונו, אפשר איז א בחינה ווי א קינד במצות חינוך מחויב מדרבנן

אין תוס' קוקט אויס אז די פשט איז אז ר' יהודה האט נאר גע'פטר'ט פון מצות דאורייתא אבער נישט פון מצות דרבנן

לאמיר קלאר שטעלן.
דאס אז א מענטש איז מחיוב צו טוהן מצוות דרבנן איז א חיוב מן התורה וויבאלד די תורה זאגט לא תסור. קומט אויס אז לשיטת רבי יהודה אז א סומא פטור פון מצוות האמורות בתורה, איז ער פטור פון מצות לא תסור, וואס אויב אזוי האט ער קיין שום חיוב צו פאלגען די רבנן. ממילא ווי אזוי אין די וועלט האבן חז''ל אויף אים ארויפגעלייגט א חיוב מצוות? ער קען זיי זאגן איך פייף אייך אלע אן!...?

[נקודות טובות]

די שאלה פרעגט רבי עקיבא איגר אין תשובה קס''ט אין א תשובה צו זיין זון רבי שלמה. און ער ענטפערט אויף דעם אז טאקע פון דא זעהט מען אז דאס וואס רבי יהודה האלט אז א סומא איז פטור מכל המצוות איז נאר דוקא מצות עשה. אבער מיט מצות לא תעשה איז א סומא יא מחיוב, וואס אויב אזוי איז ער יא בכלל פון לא תסור. ממילא קענען אים שוין די רבנן מחייב זיין בשאר מצוות.
און אזוי זאגט ער אויך אין די צווייטע מהדורא סימן קנ''ג. און די תירוץ ווערט שוין גענטפערט אין שו''ת כסא דהרסנא סימן ע''ג. און באמת דאס אז א סומא איז מחויב בלא תעשה איז שוין א חידוש פון איינער פון די ראשונים דער ספר המכריע סימן ע''ח אין די הגהות.

די פרי מגדים אין הקדמה כוללת חלק ג' כ''ט ברענגט אויך אראפ אזא צד צו זאגן אז א סומא איז מחויב מן התורה במצוות לא תעשה און דער נודה ביהודה אין שו"ת נודע ביהודה מהדורא תניינא אורח חיים סימן קיב וואונדערט זיך שטארק אויף דעם. ווייל תוס' זאגט דאך אז די סיבה פארוואס חז''ל האבן ארויפגעלייגט א חיוב מצוות אויף א סומא, איז ווייל זיי האבן נישט געוואלט אז א סומא זאל זיין דומה צו א גוי. יעצט אויב זאגסטו אז א סומא איז מן התורה מחיוב מיט מצות לא תעשה, ווי אזוי איז שייך צו זאגן אז ער איז דומה צו א גוי?
אלא מאי ע''כ מוז מען זאגן אז מן התורה איז ער פטור אויך פון לא תעשה. נו אויב אזוי איז הדרה קושיא לדוכתיה?

קומט רבי מרדכי פיינשטיין א ברודער פון הגאון רבי משה, אין זיין תשובה הנדפס בסוף אגרות משה פארענטפערט ער אזוי.
קודם הייבט ער אן מיט א שאלה. מיר ווייסען אז ביי יעדע מצוה דרבנן זאגן מיר א ספעציפישע ברכה כגון על נטילת ידים, להדליק נר חנוכה וכדו'. לכאורה וואלט מען ווען געדארפט זאגן אשר קדשנו במצותיו וצונו לשמוע דברי חכמים. ווייל די תורה האט דאך קיינמאל ספעציפיש מחייב געווען הדלקת נר חנוכה, נאר די תורה האט מחייב געווען לשמוע לדברי חכמים.
אלא מאי מוזן מיר מכח דעם זאגן אז דאס וואס די חכמים האבן א כח מחייב צו זיין געוויסע מצוות, איז נישט וויבאלד ס'איז דא א חיוב לשמוע דברי חכמים. נאר אז די תורה האט באמת געגעבן א געוויסע כח פאר די חכמים צו מתקן זיין גזירות, און איינמאל זיי זענען דאס מתקן איז דאס גופא א חלק פון די תורה. און אויב אזוי זאגט מען טאקע וצונו להדליק נר חנוכה!

משא''כ ביי די מצוה פון כיבוד אב ואם, וואס אה''נ נמי מען זאגט נישט קיין ברכה אויף דעם וויבאלד ס'איז א מצוה שבין אדם לחבירו. אבער אויב זאל מען ווען יא מאכן א ברכה אויף דעם וואלט מען זיכער נישט געמאכט א ברכה אויף יעדע מצוה פאר זיך לדוגמה וצונו ארויסצוטראגען די גארבידזש... ווייל בסך הכל האט די תורה נאר מחייב געווען א מצוה כללי צו מכבד זיין א טאטע און מאמע, און אויף דעם וואלט מען געזאגט וצונו על כיבוד אב ואם.

פירט ער אויס אז א שוטה איז פטור ממצות ווייל ער איז בעצם נישט מחיוב מיט כבוד שמים, וויבאלד ער איז א שוטה. משא''כ א סומא וואס באמת איז ער מחיוב מיט כבוד שמים, נאר פאר סיי וואספארא סיבה האט דער אויבערשטער אים נישט מחייב געווען מיט מצוות. אבער וויבאלד די תורה האט איבערגעגעבן א כח פאר די חכמים צו מחייב זיין מצוות לויט זייער פארשטאנד, קענען זיי אויך מחייב זיין א סומא. ווייל דער סומא איז בעצם א גברא חיובא, נאר ער האט א צווייטע פטור. הפלא ופלא!
ובאמת אז כען זה ענפערט אויך די כסא דהרסנא סוף פון זיין תשובה, און אזוי אויך אין קובץ שיעורים פון רבי אלחנן וואסערמאן.
---------------

@שמייכלדיג אה''נ ס'איז א סוגיא רחבה בנוגע קטן בחויב מצוות, די פרי מגדים אין פתיחה כוללת אנהויב חלק ב' וויל זאגן כעין זה ביי א קטן. דהיינו בעצם איז ער א מחיוב במצוות, נאר די תורה האט אים נישט מחייב געווען. אבער חז''ל קענען ארויף לייגען א חיוב חינוך. דאכט זיך רבי אליהו גוטמאכער קריגט אויף דעם.

[חזקי זופניק]

פארוואס זאל זיין א חילוק צווישן א עשה און א לא תעשה?

[שואל כענין]

די שאלה פרעגט רבי עקיבא איגר אין תשובה קס''ט אין א תשובה צו זיין זון רבי שלמה. און ער ענטפערט אויף דעם אז טאקע פון דא זעהט מען אז דאס וואס רבי יהודה האלט אז א סומא איז פטור מכל המצוות איז נאר דוקא מצות עשה. אבער מיט מצות לא תעשה איז א סומא יא מחיוב, וואס אויב אזוי איז ער יא בכלל פון לא תסור. ממילא קענען אים שוין די רבנן מחייב זיין בשאר מצוות.
און אזוי זאגט ער אויך אין די צווייטע מהדורא סימן קנ''ג. און די תירוץ ווערט שוין גענטפערט אין שו''ת כסא דהרסנא סימן ע''ג. און באמת דאס אז א סומא איז מחויב בלא תעשה איז שוין א חידוש פון איינער פון די ראשונים דער ספר המכריע סימן ע''ח אין די הגהות.

די פרי מגדים אין הקדמה כוללת חלק ג' כ''ט ברענגט אויך אראפ אזא צד צו זאגן אז א סומא איז מחויב מן התורה במצוות לא תעשה און דער נודה ביהודה אין שו"ת נודע ביהודה מהדורא תניינא אורח חיים סימן קיב וואונדערט זיך שטארק אויף דעם. ווייל תוס' זאגט דאך אז די סיבה פארוואס חז''ל האבן ארויפגעלייגט א חיוב מצוות אויף א סומא, איז ווייל זיי האבן נישט געוואלט אז א סומא זאל זיין דומה צו א גוי. יעצט אויב זאגסטו אז א סומא איז מן התורה מחיוב מיט מצות לא תעשה, ווי אזוי איז שייך צו זאגן אז ער איז דומה צו א גוי?
אלא מאי ע''כ מוז מען זאגן אז מן התורה איז ער פטור אויך פון לא תעשה. נו אויב אזוי איז הדרה קושיא לדוכתיה?

קומט רבי מרדכי פיינשטיין א ברודער פון הגאון רבי משה, אין זיין תשובה הנדפס בסוף אגרות משה פארענטפערט ער אזוי.
קודם הייבט ער אן מיט א שאלה. מיר ווייסען אז ביי יעדע מצוה דרבנן זאגן מיר א ספעציפישע ברכה כגון על נטילת ידים, להדליק נר חנוכה וכדו'. לכאורה וואלט מען ווען געדארפט זאגן אשר קדשנו במצותיו וצונו לשמוע דברי חכמים. ווייל די תורה האט דאך קיינמאל ספעציפיש מחייב געווען הדלקת נר חנוכה, נאר די תורה האט מחייב געווען לשמוע לדברי חכמים.
אלא מאי מוזן מיר מכח דעם זאגן אז דאס וואס די חכמים האבן א כח מחייב צו זיין געוויסע מצוות, איז נישט וויבאלד ס'איז דא א חיוב לשמוע דברי חכמים. נאר אז די תורה האט באמת געגעבן א געוויסע כח פאר די חכמים צו מתקן זיין גזירות, און איינמאל זיי זענען דאס מתקן איז דאס גופא א חלק פון די תורה. און אויב אזוי זאגט מען טאקע וצונו להדליק נר חנוכה!

משא''כ ביי די מצוה פון כיבוד אב ואם, וואס אה''נ נמי מען זאגט נישט קיין ברכה אויף דעם וויבאלד ס'איז א מצוה שבין אדם לחבירו. אבער אויב זאל מען ווען יא מאכן א ברכה אויף דעם וואלט מען זיכער נישט געמאכט א ברכה אויף יעדע מצוה פאר זיך לדוגמה וצונו ארויסצוטראגען די גארבידזש... ווייל בסך הכל האט די תורה נאר מחייב געווען א מצוה כללי צו מכבד זיין א טאטע און מאמע, און אויף דעם וואלט מען געזאגט וצונו על כיבוד אב ואם.

פירט ער אויס אז א שוטה איז פטור ממצות ווייל ער איז בעצם נישט מחיוב מיט כבוד שמים, וויבאלד ער איז א שוטה. משא''כ א סומא וואס באמת איז ער מחיוב מיט כבוד שמים, נאר פאר סיי וואספארא סיבה האט דער אויבערשטער אים נישט מחייב געווען מיט מצוות. אבער וויבאלד די תורה האט איבערגעגעבן א כח פאר די חכמים צו מחייב זיין מצוות לויט זייער פארשטאנד, קענען זיי אויך מחייב זיין א סומא. ווייל דער סומא איז בעצם א גברא חיובא, נאר ער האט א צווייטע פטור. הפלא ופלא!
ובאמת אז כען זה ענפערט אויך די כסא דהרסנא סוף פון זיין תשובה, און אזוי אויך אין קובץ שיעורים פון רבי אלחנן וואסערמאן.
---------------

@שמייכלדיג אה''נ ס'איז א סוגיא רחבה בנוגע קטן בחויב מצוות, די פרי מגדים אין פתיחה כוללת אנהויב חלק ב' וויל זאגן כעין זה ביי א קטן. דהיינו בעצם איז ער א מחיוב במצוות, נאר די תורה האט אים נישט מחייב געווען. אבער חז''ל קענען ארויף לייגען א חיוב חינוך. דאכט זיך רבי אליהו גוטמאכער קריגט אויף דעם.

געוואלדיג @נקודות טובות !
ובדרך אגב האט ער דארט נאך א חקירה און ער פארענטפערט דאס מיט די זעלבע יסוד.

מיר ווייסען וואס די גמרא זאגט כמה פעמים אז אויב א טאטע הייסט עובר זיין אויף אן איסור מן התורה טאר מען נישט פאלגען די טאטע, ווייל כולכם חייבים בכבודי.
פרעגט ער אויף דעם, וואס וועט זיין ווען די טאטע איז א סומא וואס לויט רבי יהודה איז ער פטור ממצוות. קומט דאך אויס אז ס'איז נישט שייך דעם כולכם חייבים בכבודי. ווייל דער טאטע איז דאך פטור מכל המצוות.

אויף דעם ענטפערט ער אז כולכם חייבין בכבודי מיינט נישט אז בפועל איז דער טאטע יעצט מחיוב, נאר אז בעצם איז די טאטע אויך מחיוב מיט כבוד שמים, נאר וויבאלד ער איז א סומא האט ער א געוויסע פטור. און א ראיה האט ער פון דעם וואס חז''ל זאגן אין קידושין אבא אומר השקני מים ואמא אומרת השקני מים דארף ער ערשט משקה זיין דעם טאטע, שאתה ואמך חייבים בכבוד אביך. לכאורה קען מען פרעגן אז דא איז דאך די מאמע זיכער נישט מחיוב, וויבאלד די טאטע האט דייקא געבעטן די זון. נאר וואס דען, וויבאלד בעצם איז די מאמע אויך מחיוב מיט כבוד בעלה, נאר דוקא דא ספעציפיש נישט וויבאלד ער האט א צווייטער וואס זארגט זיך פאר אים. אבער דער עצם חיוב פון כבוד גייט נאכנישט אינגאנצען אוועק!

[נקודות טובות]

פארוואס זאל זיין א חילוק צווישן א עשה און א לא תעשה?

קוק אריין אין די הגהות.

[הוחזק כפרן]

לויט די ראשונים וואס לערנען אז א קטן אליין איז מחויב מיט חינוך מדרבנן איז אויך שווער, כ'מיין די קובץ שיעורים רעדט פון דעם,

תוס' אין כתובות זאגט אז ס'דא א גר מדרבנן, ר' משה הלל הירש בשם רבו ר' אהרן קאטלער, פרעגט די זעלבע קשיא אויף דעם תוס', זיין תירוץ בין איך נישט משיג.