מחלוקת ר''ת וגאונים איבער זמן לילה

[משה רבינו]

דערנאך איז דא אסאך ראשונים וואס לערנען אז עס עקזעסטירט נישט בכלל קיין שיטת הגאונים (דהיינו זיי קריגן זיך נאר אין פשט פון די קשיא והמהלך הסגיא בגמרא, אבל למסקנת הגמרא גם הגאונים כרבינו תם).

לאמיר אנהייבן מיטן אויבן דערמאנטן חיד"א בשם תשובות רבי יעקב פראגי דהגאונים ז"ל גם כן סבירא להו כהרבינו תם, והרב האי גאון והרי"ף והרמב"ם סבירא להו כהרבינו תם, והרדב"ז אמר דבתלמיד מוכח ופשוט כסבדרת הרבינו תם אין בו ספק עכ"ל הברכי יוסף

די רשב"א: רבי חנינא היינו רבי אליעזר: פירשו בתוס' משום דלא מסתברא לחלוק בשיעורא בזמן שכיבה קודם צאת הכוכבים. אבל בפירושי רבינו האי גאון ז"ל משום דחלוקתן של הני רבנן דנחלקו בברייתא, כל חדא וחדא תלויה בדבר - דרבי אליעזר דאמר משעה שקדש היום סבר "ובא השמש" ביאת שמשו, דהיינו תחלת השקיעה ומאי "וטהר" טהר גברא; ור' יהושע סבר ביאת אורו הוא ומאי "וטהר" טהר יומא, ו......
ולכל הפירושים נראה לי דלאו דוקא נקט "היינו דרבי אליעזר", דהוא הדין דהוה מצי למימר "היינו רבי מאיר", שאף הוא קודם לרבי יהושע, אלא כיון דרבי אליעזר קדים בברייתא תלא ליה בדרבי אליעזר והוא הדין בדרבי מאיר. ומכל מקום לדברי רבינו האי גאון זצ"ל נמצינו למדין דשעה שקדש היום תחלת השקיעה דהיינו ביאת שמשו ואם כן לא נפרש שקדש מעצמו אלא שראוי ליקדש שהוא זמן הראוי לתוספת קדש מן החול. והשתא ניחא לי אמאי לא אמר "דילמא שיעורא דעני קודם?" [??] ולאו היינו רבי אליעזר שיעורא דרבי חנינא משעה שתשקע החמה דהיינו ביאת שמשו.
קודם איז זייער אן אינטערסאנטע חידש אז די מחלוקת רבי אליעזר און רבי יהושע לויט די גאונים איז ממש די מחלוקה פון רבינו האי גאון און רבינו תם, אזוי ווי תוספות לערנט טאקע פריער און די קשיא פון די גמרא ממאי דהאי ובא השמש ביאת שמשו דילמא ביאת אורו,
אבער אפילו לויט רבינו האי גאון זאגט ער אויך נאר ואם כן לא נפרש שקדש מעצמו אלא שראוי ליקדש שהוא זמן הראוי לתוספת קדש מן החול

[איד]

ווענדט זיך וועלכע חלקים פון די וועלט, דארט וואו עס אזי דרייסיג מעלות איז געווען כשיטת הגאונים אבער ארצות אייראפע וואו אונזערע עלטערן האבן געוואוינט איז געווען ר''ת. ביז בערך די ערשטע וועלטס קריג, דערנאך האבן זיך אנגעהויבען שינוים.

ארצות אייראפע וואו אונזערע עלטערן האבן געוואוינט איז געווען ר''ת????
נישט איבעראלל...

שוין געשריבן אויבן, זייער זייער אסאך פלעצער און אייראפע האט מען געהאלטן שיטות רבינו תם אז בין השמשות הייבט זיך נישט אן בײ שקיעה ראשונה אבער נאכט האט מען געהאלטן אזויווי די פשטות שלחן ערך ביי שלשה כוכבים קטנים על פי רוב קומט אויס אסאך פאר 72 אין די זומער איז דא פלעצער וואס ס'קען אויסקומען שפעטער אזויווי ס'איז יודע היינט אין לאנדאן, ס'איז דא אויף דעם ראיות ברורת אז אזוי האט מען זיך געפירט פון חתם סופר שטייט שוין קלאר אזוי אין ער איז געווען פאר די ערשטע וועלט קריג

די שיטה איז לכאורה די שווערסטע
ווייל עס שטימט נישט, נישט מיט די ר''ת און נישט מיט די גאונים
מיט די ר''ת קען עס נישט שטומען ווייל ער זאגט די גאנצע חידוש נאר צי פארענטפערן די גמ' אז צאת הכוכבים איז ביי ד'מילין אבער אויב גייט מען מיט'ן זעהן מיט די אויגן ג' כוכבים קטנים דעס איז דאך פריער
און מיט די גאונים זיכער נישט ווייל לשיטתם איז נישט דא קיין צוויי שקיעות

(די סיבה וואס מ'האט זיך אזוי געפירט אין אסאך מקומות אונדערהיים, איז ווייל די מנחת כהן האט פארשטאנען אז די ר''ת רעדט אין א''י און דארט איז דא ג' כוכבים קטנים ביי די 72 , אבער כהוים ווייסט מען שוין אז אין א''י ווערט פריער טינקעל און מ'זעהט די ג' כוכבים קטנים נאך פריער פון אין אייראפע, און אויב האט די ר''ת גערעדט אין א''י, איז ע''כ די זמן 72 דקות איבעראל)

[איד]

ס'איז דא א גרויסע טעות בײ די לומדים וואס וואוינען אין וויליאמסבורג אדער אין קרית יואל וואס האבן אייביג געוויסט בעיקר שיטות רבינו תם מיינט 72 האבן זײ קיינמאל נישט מדייק געווען ריכטיג די לשונות הפוסקים אז ווען אימער ס'שטייט צאת הכוכבים האבן זיי גלייך צאם געשטעלט אין מוח אז דאס מיינט 72 וועגן דעם מישן זײ אסאך אַרום אין אויך פארשייט מען נישט אסאך זאכן דוק ותשכך

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת

[משה רבינו]

נאך אינעם סעריא אז עס עקזעסטירט בכלל נישט קיין שיטת הגאונים:

די בעל המאור: וכך נמצא בגירסת הגאונים ז"ל ומנחא בה סימנא ויקרא אלוקים לאור יום, ומאי דהיא הבא השמש ביאת אורו פרש צאת הכוכבים, דילמה ביאת שימשו הוא ומאי וטהר טהר גברא כלומר שוהא טהור מלאכו בתרומה משעת שקיעת החמה, ועל מה דאמרינן משעת צאת הכוכבים, עלה דייקינן ממאי דהאי ובא השמש וטהר צאת הכוכבים שמא אינו אלא שעת שקיעת החמה.. ומתרץ אם כן..
האט ער אויך געלערנט אז די גאונים איז נאר די הוה אמינה אין די גמרא,

די רא"ש: ורב האי גאון פירש דרבי אליעזר דאמר משעה שקדש היום סבר "ובא השמש" ביאת שמשו, דהיינו תחלת השקיעה ומאי "וטהר" טהר גברא; וקידוש היום רצונו לומר שראוי ליקדש שהוא זמן הראוי להוסיף

[משה רבינו]

ס'איז דא א גרויסע טעות בײ די לומדים וואס וואוינען אין וויליאמסבורג אדער אין קרית יואל וואס האבן אייביג געוויסט בעיקר שיטות רבינו תם מיינט 72 האבן זײ קיינמאל נישט מדייק געווען ריכטיג די לשונות הפוסקים אז ווען אימער ס'שטייט צאת הכוכבים האבן זיי גלייך צאם געשטעלט אין מוח אז דאס מיינט 72 וועגן דעם מישן זײ אסאך אַרום אין אויך פארשייט מען נישט אסאך זאכן דוק ותשכך

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת

נישט ממש, ווייל די מנחת כהן אין די פרי חדש, לערנען ווי רבינו תם און זיי האלטן די אופק, אבער זיי אליין זאגן אז עס איז נאר לחומרא מחמיר ווי די אופק ווייל זיי גייען נישט קריגן מיט אלע ראשונים וואס זאגן ארויס 72 און מאכן נישט קיין חילוק

[טיר]

ס'איז דא א גרויסע טעות בײ די לומדים וואס וואוינען אין וויליאמסבורג אדער אין קרית יואל וואס האבן אייביג געוויסט בעיקר שיטות רבינו תם מיינט 72 האבן זײ קיינמאל נישט מדייק געווען ריכטיג די לשונות הפוסקים אז ווען אימער ס'שטייט צאת הכוכבים האבן זיי גלייך צאם געשטעלט אין מוח אז דאס מיינט 72 וועגן דעם מישן זײ אסאך אַרום אין אויך פארשייט מען נישט אסאך זאכן דוק ותשכך

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת
[/q

פארוואס ביסטו אזוי זיכער עי' היטב בנושא הזה והרבה קולמסים נשתברו בזה וועסטו זעהן אז שיטות המחבר מוז מען לערנען אזוי אז נישט איז שווער בערך 5 מחבר נאר מיט געוואלדיגע דוחקים קען מען מישב זיין

[משה רבינו]

ס'איז דא א גרויסע טעות בײ די לומדים וואס וואוינען אין וויליאמסבורג אדער אין קרית יואל וואס האבן אייביג געוויסט בעיקר שיטות רבינו תם מיינט 72 האבן זײ קיינמאל נישט מדייק געווען ריכטיג די לשונות הפוסקים אז ווען אימער ס'שטייט צאת הכוכבים האבן זיי גלייך צאם געשטעלט אין מוח אז דאס מיינט 72 וועגן דעם מישן זײ אסאך אַרום אין אויך פארשייט מען נישט אסאך זאכן דוק ותשכך

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת
[/qu
פארוואס ביסטו אזוי זיכער עי' היטב בנושא הזה והרבה קולמסים נשתברו בזה וועסטו זעהן אז שיטות המחבר מוז מען לערנען אזוי אז נישט איז שווער בערך 5 מחבר נאר מיט געוואלדיגע דוחקים קען מען מישב זיין

זעלכע שטותים צו רעדן, ברענג מיר 1 דוחק? די מחבר האט זיכער געהאלט 72 נישט קיין אופק

[איד]

ס'איז דא א גרויסע טעות בײ די לומדים וואס וואוינען אין וויליאמסבורג אדער אין קרית יואל וואס האבן אייביג געוויסט בעיקר שיטות רבינו תם מיינט 72 האבן זײ קיינמאל נישט מדייק געווען ריכטיג די לשונות הפוסקים אז ווען אימער ס'שטייט צאת הכוכבים האבן זיי גלייך צאם געשטעלט אין מוח אז דאס מיינט 72 וועגן דעם מישן זײ אסאך אַרום אין אויך פארשייט מען נישט אסאך זאכן דוק ותשכך

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת

פארוואס ביסטו אזוי זיכער עי' היטב בנושא הזה והרבה קולמסים נשתברו בזה וועסטו זעהן אז שיטות המחבר מוז מען לערנען אזוי אז נישט איז שווער בערך 5 מחבר נאר מיט געוואלדיגע דוחקים קען מען מישב זיין

איך רעד נישט פון די מחבר נאר פון ר''ת

[משה רבינו]

נאך א ראשון וואס האט זיך געדרייט עכ"פ א שטיק צייט און ארץ ישראל אין שרייבט קלאר ווי רבינו תם איז די אבן עזרא אין פרשת בראשית
שלאחר שקיעת החמה כשעה ושליש יהיה לילה, כיון שיש עדיין אור בעננים

[משה רבינו]

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת
[/q

פארוואס ביסטו אזוי זיכער עי' היטב בנושא הזה והרבה קולמסים נשתברו בזה וועסטו זעהן אז שיטות המחבר מוז מען לערנען אזוי אז נישט איז שווער בערך 5 מחבר נאר מיט געוואלדיגע דוחקים קען מען מישב זיין

איך רעד נישט פון די מחבר נאר פון ר''ת

איך רעדט יא פון די מחבר, די מחבר האט געהאלטן 72 נישט קיין אופק, ברור נישט דא קיין 1 דוחק, אויב עפעס נאר פארקערט

[איד]

איך רעד נישט פון די מחבר נאר פון ר''ת

איך רעדט יא פון די מחבר, די מחבר האט געהאלטן 72 נישט קיין אופק, ברור נישט דא קיין 1 דוחק, אויב עפעס נאר פארקערט

[משה רבינו]

שו"ת מהרי"ף אז רבינו האי גאון אליין האלט ווי רבינו תם

https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?r ... =&pgnum=79

[איד]

ס'איז דא א גרויסע טעות בײ די לומדים וואס וואוינען אין וויליאמסבורג אדער אין קרית יואל וואס האבן אייביג געוויסט בעיקר שיטות רבינו תם מיינט 72 האבן זײ קיינמאל נישט מדייק געווען ריכטיג די לשונות הפוסקים אז ווען אימער ס'שטייט צאת הכוכבים האבן זיי גלייך צאם געשטעלט אין מוח אז דאס מיינט 72 וועגן דעם מישן זײ אסאך אַרום אין אויך פארשייט מען נישט אסאך זאכן דוק ותשכך

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת

נישט ממש, ווייל די מנחת כהן אין די פרי חדש, לערנען ווי רבינו תם און זיי האלטן די אופק, אבער זיי אליין זאגן אז עס איז נאר לחומרא מחמיר ווי די אופק ווייל זיי גייען נישט קריגן מיט אלע ראשונים וואס זאגן ארויס 72 און מאכן נישט קיין חילוק

די מנחת כהן האלט אופק ווייל ער האט געמיינט אז אין א''י איז די אופק ערשט 72 דקות
אבער כרגע וואס מ'ווייסט אז אין א''י איז נאך פריער וואלט ער זיכער צירוק געצויגען ווייל כהיום איז נישט מעגלעך אזוי צי לערנען פשט אין די ר''ת

[משה רבינו]

שיטת ר''ת מיינט זיכער 72
די אופק שטימט דאך נישט מיט די ר''ת

נישט ממש, ווייל די מנחת כהן אין די פרי חדש, לערנען ווי רבינו תם און זיי האלטן די אופק, אבער זיי אליין זאגן אז עס איז נאר לחומרא מחמיר ווי די אופק ווייל זיי גייען נישט קריגן מיט אלע ראשונים וואס זאגן ארויס 72 און מאכן נישט קיין חילוק

די מנחת כהן האלט אופק ווייל ער האט געמיינט אז אין א''י איז די אופק ערשט 72 דקות
אבער כרגע וואס מ'ווייסט אז אין א''י איז נאך פריער וואלט ער זיכער צירוק געצויגען ווייל כהיום איז נישט מעגלעך אזוי צי לערנען פשט אין די ר''ת

די פרי חדש וואס האט געווינט אין ארץ ישראל האט אנגענומען די אופק, פארשטייט זיך לויט די טינקלקייט פון 72 אין ארץ ישראל האט ער אנגענומען און אנדערע מדינות וואס איז זייער א שטארקע חומרא, קומט אויב און אייראפע כמעט נישט דא קיין נאכט זומער.
אבער אפילו די מנחת כהן זאגט די אופק נאר אז מען דארף גיין לחומרא אויך צום אופק, און די פרי חדש זאגט אויך איפלו ער נעמט אן די אופק, מכל מקום המחמיר תבוא עליו ברכה.

און אנדער ווערטער עס זענען דא 2 שיטות וואס נעמען אן די אופק, אבער עס מיינט אטאטמאטיש אז די זמן זומער איז אסאך סאך שפעטער, ווי 72 (זיי רעדן אפילו אין ארץ ישראל ווייל זיי זאגן 72 אין ארף ישראל איז בימים בינונים און זומער ווערט עס לענגער לפי החשבון און וינטער קורצער,
און פאר די ווינטער קורצער זאגט די מנחת כהן קען מען בשום אופן נישט מקיל זיין, ווייל די אופק איז נאר לחומרא, אין די פרי חדש האלט יא עס איז ווען מעיקר הדין אויב מען נעמט אן די זומער לענגער אבל המחמיר תבוא עליו ברכה.

[איד]

נישט ממש, ווייל די מנחת כהן אין די פרי חדש, לערנען ווי רבינו תם און זיי האלטן די אופק, אבער זיי אליין זאגן אז עס איז נאר לחומרא מחמיר ווי די אופק ווייל זיי גייען נישט קריגן מיט אלע ראשונים וואס זאגן ארויס 72 און מאכן נישט קיין חילוק

די מנחת כהן האלט אופק ווייל ער האט געמיינט אז אין א''י איז די אופק ערשט 72 דקות
אבער כרגע וואס מ'ווייסט אז אין א''י איז נאך פריער וואלט ער זיכער צירוק געצויגען ווייל כהיום איז נישט מעגלעך אזוי צי לערנען פשט אין די ר''ת

די פרי חדש וואס האט געווינט אין ארץ ישראל האט אנגענומען די אופק, פארשטייט זיך לויט די טינקלקייט פון 72 אין ארץ ישראל האט ער אנגענומען און אנדערע מדינות וואס איז זייער א שטארקע חומרא, קומט אויב און אייראפע כמעט נישט דא קיין נאכט זומער.
אבער אפילו די מנחת כהן זאגט די אופק נאר אז מען דארף גיין לחומרא אויך צום אופק, און די פרי חדש זאגט אויך איפלו ער נעמט אן די אופק, מכל מקום המחמיר תבוא עליו ברכה.

און אנדער ווערטער עס זענען דא 2 שיטות וואס נעמען אן די אופק, אבער עס מיינט אטאטמאטיש אז די זמן זומער איז אסאך סאך שפעטער, ווי 72 (זיי רעדן אפילו אין ארץ ישראל ווייל זיי זאגן 72 אין ארף ישראל איז בימים בינונים און זומער ווערט עס לענגער לפי החשבון און וינטער קורצער,
און פאר די ווינטער קורצער זאגט די מנחת כהן קען מען בשום אופן נישט מקיל זיין, ווייל די אופק איז נאר לחומרא, אין די פרי חדש האלט יא עס איז ווען מעיקר הדין אויב מען נעמט אן די זומער לענגער אבל המחמיר תבוא עליו ברכה.

סתם ווען מ'רעדט פון די אופק מיינט מען ווען מ'זעהט כהיום ג'כוכבים קטנים (פרעג מיך נישט ווער ס'זעהט עס און ווער ס'קען זיך אויס אין די שטערענס)

[משה רבינו]

די מנחת כהן האלט אופק ווייל ער האט געמיינט אז אין א''י איז די אופק ערשט 72 דקות
אבער כרגע וואס מ'ווייסט אז אין א''י איז נאך פריער וואלט ער זיכער צירוק געצויגען ווייל כהיום איז נישט מעגלעך אזוי צי לערנען פשט אין די ר''ת

די פרי חדש וואס האט געווינט אין ארץ ישראל האט אנגענומען די אופק, פארשטייט זיך לויט די טינקלקייט פון 72 אין ארץ ישראל האט ער אנגענומען און אנדערע מדינות וואס איז זייער א שטארקע חומרא, קומט אויב און אייראפע כמעט נישט דא קיין נאכט זומער.
אבער אפילו די מנחת כהן זאגט די אופק נאר אז מען דארף גיין לחומרא אויך צום אופק, און די פרי חדש זאגט אויך איפלו ער נעמט אן די אופק, מכל מקום המחמיר תבוא עליו ברכה.

און אנדער ווערטער עס זענען דא 2 שיטות וואס נעמען אן די אופק, אבער עס מיינט אטאטמאטיש אז די זמן זומער איז אסאך סאך שפעטער, ווי 72 (זיי רעדן אפילו אין ארץ ישראל ווייל זיי זאגן 72 אין ארף ישראל איז בימים בינונים און זומער ווערט עס לענגער לפי החשבון און וינטער קורצער,
און פאר די ווינטער קורצער זאגט די מנחת כהן קען מען בשום אופן נישט מקיל זיין, ווייל די אופק איז נאר לחומרא, אין די פרי חדש האלט יא עס איז ווען מעיקר הדין אויב מען נעמט אן די זומער לענגער אבל המחמיר תבוא עליו ברכה.

סתם ווען מ'רעדט פון די אופק מיינט מען ווען מ'זעהט כהיום ג'כוכבים קטנים (פרעג מיך נישט ווער ס'זעהט עס און ווער ס'קען זיך אויס אין די שטערענס)

גוט מארגען דו ווישסט אפ, צענליגע שיטות אין די גמרא אלע שמועסן אין די ראשונים, און גייסט צירוק צום פסוק מעלות השחר ועד צאת הכוכבים,
יעדער ווייסט דאס איז איז א פסוק און עזרא וואס קיינער איז נישט מסופק אז נאכט ווערט ביים צאת הכוכבים, נאר אלע שיטות שמיעסן אויס ועלכע סייז כוכבים די פסוק רעדט.
וואס מיינט מען זעהט כוכבים דאס איז טאקע די מחלוקה, ווען זעהט מען כוכבים, וויילד די גמרא זאגט לא כוכבים הנראים ביום ולא כוכבים הנראים בלילה אלא בינונים

זאגסטו גיי קוק.... די תנאים וואס האבן זיך שוין געשלאגן דערין זיי האבן נישט געוויסט די עצה?

נאר ואוס דען איינמאל מען ווייסט ווען נאכט איז למשל לאמיר זאגן מען נעמט אן די 72 ווייסט מען די שיעור

היות אמאל איז נישט געווען קיין זייגער, האט מען געזאגט די שיעור סייז כוכב וואס איז אייביג דא פינקט ביים 72 אויב זעסטו 3 פון די סייז מיינט יעצט איז 72.
די גאונים האבן געזאגט ניין די סייז כוכב וואס איז 13.5 מינוט נאכן זמן הייסט שוין כוכב בינוני.

סא זאגסטו צאת הכוכבים, האסט אנדעקט א פסוק וואס תינוקות של בית רבן ווייסן שוין.

[נקודות טובות]

.

[נקודות טובות]

און בדרך אגב @משה רבינו וועלכע נאך אסאך ראשונים מארץ ישראל נעמען אן כשיטת רבינו תם? בסך הכל האבן מיר נאר דעם רמב''ן אויף דערווייל!

עס איז כמעט נישט געווען קיין גדולים אין ארץ ישראל, פון די אמוראים, ביז די לעצטע 2/3 הונדערט יאר,
לאמיר אנהייבן מיט די ירושלמי: די בית יוסף שרייבט הר"ן כתב דברים אלו יותר מבוארים וז"ל תירץ ר"ת דשתי שקיעות הן דמשתשקע החמה דמתני' דשמעתין היינו מסוף שקיעת החמה כלומר משעה שנשקעת ברקיע והיא עדיין כנגד חלונה ולפי שלא עברה חלונה ועדיין אינה מהלכת אחורי כיפה פני רקיע מאדימין כנגד מקומה ומשקיעת החמה דפרק מי שהיה טמא היינו מתחלת שקיעת החמה שהתחילה ליכנס ברקיע נמצא שמתחלת השקיעה עד בין השמשות שהוא סוף השקיעה ג' מילין ורביע והכי איתא בירושלמי וכ"כ הרב המגיד והרמב"ן וכתב שכן הדברים נראים עכ"ל
די רמב"ן, ה"ה בפ"ה בשם הרמב"ן שתוספת זה (של שבת) א"א שיהא בעוד השמש זורחת על הארץ דהא תנן וכולן ב"ה מתירין עם השמש וא"א שיהא ג"כ בין השמשות שהרי תוספת זה אינו אלא עשה ובין השמשות ספק כרת הוא אלא ודאי זמנו של תוספת היינו מתחלת השקיעה שאין השמש נראית על הארץ עד זמן בין השמשות והזמן הזה שהיא ג' מילין ורביע רצה לעשותו כולו תוספת עושה רצה לעשות מקצת ממנו עושה ובלבד שיוסיף אי זה זמן שיהיה ודאי יום מחול על הקודש
די רמב"ם, איז באמת א מחלוקה וואס ער האלט, אבער די רדב"ז די חיד"א און נאך זאגן קלאר אז די רמב"ם האלט ווי רבינו תם,
עס איז דא אסאך ריאות, למשל די רמב"ם הלכות תרומה אין הטמאים אוכלין בתורמה עד שיעריב שמשן ויצאי ג' כוכבים אחר שקיעת החמה, שנאמר ובא השמש וטהר עד שיטהר הרקיע מן האור, ואחר יאכל מן הקדשים
די פרי חדש, סוף דבר בהא סליקנא, שאף על פי שגם בשיטת רבינו תם יש קצת דוחקים, מכל מקום הוא היותר נכונה ומלובנת, והוא הסכמת גדולי הפוסקים, ה"ה הרמב"ן הרא"ש סמ"ג סמ"ק והר"ן המגיד משנה והרדב"ז, ומילה מותר לכתחילה לעשותה אחר השקיעה
שיירי כנסת הגדולה, מצותה משתשקה החמה, והבגהות מרדכי והיינו צאת הכוכבים, וכתב הב"ח ופירש זה הוא לשיטת רבינו תם, דשקיעת החמה הוא קודמת למשתשקה אבל להרא"ם...ומיהו רוב גדולים תופסים כרבינו תם, וכן בתרות הדשן, ובעל צידה לדרך, וכן משמשע מלשון הרא"ש, הלכך אין להדליק קודם צאת הכוכבים, ובימי בחרותי הייתי נוהג להדליק קודם ערבית, וכשראתי דברים אלו חזרתי למנהגי להדליק אחר ערבית.
די אר"י הק', ובעת שקיעתה ממש תכווין לקבל קבלת שבת, ואח"כ תלך לביתך ותכנס ותתעטף בטלית מצויצת, ..... וענין זה הנקרא אצלינו בשם תוספות שבת, כיון שבקדושה הלזו נמשכת קודם זמנה, אבל כשנתקדש הלילה אינו נקרא תוספות שבת רק קדושת שבת עצמה.
ועתה נבאר ההפרש שיש בין קדושת תוספות שבת, שהוא בעת בלת שבת ועדיין לא קידש היום,.....
די חרדים, ירשלמי ברכות, שיטת ירושלמי שוה ממש הבבלי כשיטת רבינו תם
די בית יוסף, וזמן תוספת זה הוא מתחילת השקיעה, שאין השמש נראית על הארץ, עד זמן בין השמשות. והזמן הזה שהוא ג' מילין ורביע, רצה לעשותו כולו תוספת, עושה; רצה לעשות ממנו מקצת, עושה

החיד"א: (בקונטרס אחרון) מרן הבית יוסף הן כל יקר ראתה עיניו, רוב דברי הראשונים, וחזינן דפסק כהרבינו תם, שמע מינה דבימיו לא פשט המנהג הזה, וגם ליכא למימר דגמרו רוב הראשונים דלא כרבינו תם, ושגבו ממנו דבריהם,
ואולי מרן ידע דמנהג העולם דלא כרבינו תם, ולרוב קדישתו בהיות הדבר נוגע לגופי תורה לא רצה לומר הסיגייא דעלמא היכא אזלא, ופסק כהרבינו תם (ער מיינט צו זאגן אז היות די בית יוסף פסקנט ווי רבינו תם, איז אדער געווען דעמאלטס אנגענומען ווי ר"ת און אויב נישט איז די בית יוסף לרוב קדושתו געועון אזוי ברור די הלכה קעגן די מציעות העולם דעמאלטס אז ער האט עס אווער פאווערט ווי מען רופט עס היינט
נאך א חיד"א: הרב מו,ה יעקב פראגי בתשובויתיו סימן נ"א השיב על הרב הנ"ל דהגאונים ז"ל גם כן סבירה להו כהרבינו תם, והרב האי גאון והרי"ף והרמב"ם סבירה להו כהרבינו תם, והרדב"ז אמר דבתלמיד מוכח ופשוט כסבדרת הרבינו תם אין בו ספק עכ"ל הברכי יוסף

אמת ס'איז נישט געווען קיין גדולי התורה דארט אסאך יאר, אבער נישט 2/3 הונדערט יאר. נאר פינף הונדערט יאר וואוינען שוין דארט גדולי ישראל.

דאס וואס דו ברענגסט מיר ראיות פון ירושלמי איז מיר א פליאה עצומה! איר ווילט מיר ברענגען ראיות פון ש''ס אז רבינו תם איז גערעכט? איך בין דען דא צו פארענטפערן אדער רעפרעזענטירן ר''ת אדער די גאונים? זיי קענען זיך אלע ביידע אליינס מסדר זיין, זיי דארפן נישט מיין הילף. לאז ארויס סיי וועלכע ראיה פון ש''ס! די שאלה דא איז ווי אזוי די מנהג א''י איז געווען די לעצטע פינף הונדערט יאר! און א ריאה פון ירושלמי איין וועג אדער די אנדערע ווייזט אונז נישט אויף די מנהג א''י די לעצטע פינף הונדערט יאר!

דו ברענגסט א פרי חדש. ס'איז מיר זייער אינטערעסאנט אז די ברענגסט נישט די פרי חדש אויפן שלחן ערוך סימן תרע''ב, וואס דארט שרייבט ער קלאר אז די הלכה איז כהגאונים ולא כרבינו תם! יא איך ווייס אז אין קונטרס בינה ודעת שרייבט ער אנדערש, עס איז טאקע א קשיא! אבער מען קען נישט נעמען שיטת הפרי חדש ווען ער שרייבט קלאר אנדערש אין שלחן ערוך! (ברענג מיר נישט יעצט די תשובות דברי יציב ווייל ס'איז זייער א גרויסער דוחק)

בנוגע דעם רמב''ם, הער אים אויף צו ברענגען! איך האב דיר שוין כמה פעמים געבעטן! די רמב''ם שרייבט גארנישט, און זיין זון ר' אברהם וואס זיין איינציגסטע רבי איז געווען זיין טאטע, און ער קריגט קיינמאל נישט מיט זיין טאטע פסק'ענט קלאר כהגאונים. און ווי אויך זאגט דער ספר המאורות, מהר''ם אלשקר, רלב''ח אז דער רמב''ם לערנט כהגאונים! עכ''פ לאז ארויס דעם רמב''ם פאר א גוט יאר!!!

בנוגע די חיד''א ביסטו ממש משנה לשון החיד''א מיטן נאר אראפ ברענגען האלבע לשונות, ברצונך מרחיב וברצונך מקצר! ס'איז נישט דאס ערשטע מאל דו טוסט עס, הער אויף! דו האסט דא געטוהן די זעלבע זאך, דו ברענגסט האלבע לשונות, און דו מאכסט הנחות! דו האלטסט אז איך שרייב פאר איך האב דורך געטוהן די סוגיא? איך בין עפעס א צען יעריגע אינגעל וואס דו קענסט מיך אויספאפען?

וואס יא? איך האב אויבן געשריבען עטליכע מראה מקומות וואס דער חיד''א געבט אז דער מנהג איז געווען קלאר אזוי ווי די גאונים! נאר וואס זאגט ער דא?
ער ברענגט אראפ די תשובה פון בתי כהונה, וואס די בתי כהונה שרייבט אז די מנהג איז כהגאונים. איי מיר ווייסען דאך אז יחיד ורבים הלכה כרבים, און מיר זעהען דאך אז רוב ראשונים לערנען כרבינו תם? זאגט ער אז ס'איז נישט קיין קשיא אזוי ווי מיר זעהען פון מהרי''ק וואס ער שרייבט אז ווען דער מנהג איז אפילו כיחיד נגד הרבים איז פשט אז באמת איז דער יחיד נישט קיין דעת יחיד, נאר אז ער איז באמת דער רוב נאר מיר האבן נישט זוכה געווען צו אלע כתבי הראשונים. זאגט ער אז די זעלבע זאך איז בנידן דידן, אז רוב ראשונים לערנען כהגאונים. איי מיר זעהען פארקערט? מיר האבן נישט זוכה געווען צו רוב כתבי הראשונים! און אויף דעם קריגט די חיד''א שטארק, אז דער בית יוסף האט אודאי געזעהן רוב ראשונים! דער חיד''א ענדיגט צו בזה הלשון, אמנם קושטא הוי דמנהג העולם כך, וכמו שכתב הרב המוסמך מהר''ח אבואלפיה הזקן!

בסך הכל שטיי מיר אזוי, דער מהר''ם אלשקר, רלב''ח, מהר''י קשטרו, מהרי''ף, ר' יונה נבון, ר' יצחק ראפפורט, דער גינת ורדים, דער בית דוד, דער חיד''א, ר' חיים אבואלפיה, דער כלי חמדה, ר' חיים פאלאג'י. אלע פון זיי רבנים אין יענע מקומות אין א משך פון צוויי הונדערט יאר שרייבן אז דער מנהג אין יענע לענדער איז געווען כהגאונים! דאס איז קלאר! א טייל זענען מחזיק אינעם מנהג וויבאלד זיי האלטן אז די הלכה איז כהגאונים. און א טייל זאגן אז כבר דשו בו רבים. אבער אז דאס איז געווען די מנהג איז לית מאן דפליג!

בדרך אגב איז אין ספר סדר היום וואס האט געוואוינט אין צפת אין זמן הבית יוסף, איז משמע כהגאונים. וז''ל בהלכת חנוכה. גם מצות הדלקה משקיעת החמה ואילך, ולא ימתין עד שתחשך משום דזריזחין מקדימין למצות.

דאס וואס דו ברענגסט פון כנסת הגדולה איז סתם אזוי אביסעל שווער. וויבאלד אין הלכות שבת איז משמע אז ער נעמט אן כהגאונים כמו שכתב המהר''ם אלשאקר. די שאלה איז נאר אויף וואס ער האט צוריק געצויגען. קען נישט זיין אז ער האט צוריקגעצויגען פונעם מהר''ם אלשאקר, ווייל דאס ברענגט ער אויך אין שיירי כנסת הגדולה, נאר אזויי ווי דער שבות יעקב, חיד''א, און שערי תשובה, כף החיים שרייבן. אז ער האט צוריקגעצויגען בנוגע תדיר ושאינו תדיר. די שאלה איז נאר פארוואס. ואין כאן המקום להאריך. אבער סיי ווי אזוי עס זאל זיין, שריבט ער נישט אז דאס איז געווען די מנהג, נאר דוקה אז ער האט זיך געפירט אנדערש ווי די שטאט און צוריקגעצויגען...

[נקודות טובות]

דאס וואס מאנכע טוען א מלאכה דאורייתא'ס נאכן שקיעה איז א טעות גמור. ביי דאורייתא'ס איז מען מחמיר אויף די שיטת הגאונים, עס איז גאר הארב צי טון מלאכה דאורייתא'ס נאכן שקיעה
נאר וואס יא, מלאכה דרבנן'ס אויב מ'האט פארגעסן צי מסדר זיין מבעוד יום קען מען טון, עס איז אויך נישט אזוי פשוט, צוליב מראות העין וכו, ס'איז כדאי צי דורכשמעוסן מיט א מורה הוראה וואס ווען און וויאזוי

די גאנצע נושא פון די אפמאך פון גדולי ישראל נאכן קריג, איז בנוגע קובע זיין די זמן הדלקה''נ 15 מינוט פארן שקיעה, אבער ח''ו צי טון דאורייתא'ס נאכן שקיעה

וואס עפעס?
אין אייראפע אין די פלעצער ווי מען האט אנגענומען דעם ר"ת האט קיינער נישט געוואוסט פון קיין גאונים צו זאגן.

אזוי? א קינד וואס איז געבוירן א שעה נאכן שקיעה האט מען געמאכט די ברית די אכטע טאג אדער ניינטע?
איר ווייסט אפשר פארוואס? ווייל לגבי דאורייתא'ס איז מען מחמיר אז שקיעה איז נאכט.

נאכאמאל, דאס טון דאורייתא'ס נאכן שקיעה איז א טעות גדול

עס איז זייער מסתבר אז דאס וואס עס איז אנגענומען אז אינדערהיים האט מען געטון מלאכות נאכן שקיעה רעדט מען פון דרבנן'ס, (גאר אסאך מלאכות זענען דרבנן'ס) אדער רעדט מען פון עמי ראצות

איך בין הערשט יעצט אנגעקומען צו דורך ליינען דעם אשכול.
חלילה וחס צו זאגן אזאנס! די מגן אברהם זאגט קלאר אז די מנהג איז צו טוהן אפי' מלאכות דאורייתאות באיסור סקילה, און ממילא איז ער מתיר לימול!
וכן הוא בשו''ת בית יצחק, דעת סופר, ועוד.

[שמות]

דער פרי חדש און זיין קונטרס ברענגט דו קשיא אז משתשקע החמה מיינט ווען עס הייבט אהן אונטערגיין נישט ווי די ר"ת אז ווען עס איז שוין אונטערגעגאנגען און ער איז מסביר קלאר אז מען רעדט פון שקיעה שניה לגבי חנוכה אנדערש שטומט עס אינגאנצען נישט עיי"ש.
און סימן תרע"ב זעהט אויס זאגט ער דו זעלביגע זאך.
ער שרייבט נישט דארט גארנישט וועגן דו גאונים, אדרבה ער צייכענט צו דו זעלבע מרדכי ווי אין קו' דבי שמשא.
וכן כתב בפירוש הביאור הלכה סימן תרע"ב אליבא דפרי חדש עיי"ש.

[מסתמא]

דאס וואס מאנכע טוען א מלאכה דאורייתא'ס נאכן שקיעה איז א טעות גמור. ביי דאורייתא'ס איז מען מחמיר אויף די שיטת הגאונים, עס איז גאר הארב צי טון מלאכה דאורייתא'ס נאכן שקיעה
נאר וואס יא, מלאכה דרבנן'ס אויב מ'האט פארגעסן צי מסדר זיין מבעוד יום קען מען טון, עס איז אויך נישט אזוי פשוט, צוליב מראות העין וכו, ס'איז כדאי צי דורכשמעוסן מיט א מורה הוראה וואס ווען און וויאזוי

די גאנצע נושא פון די אפמאך פון גדולי ישראל נאכן קריג, איז בנוגע קובע זיין די זמן הדלקה''נ 15 מינוט פארן שקיעה, אבער ח''ו צי טון דאורייתא'ס נאכן שקיעה

וואס עפעס?
אין אייראפע אין די פלעצער ווי מען האט אנגענומען דעם ר"ת האט קיינער נישט געוואוסט פון קיין גאונים צו זאגן.

אזוי? א קינד וואס איז געבוירן א שעה נאכן שקיעה האט מען געמאכט די ברית די אכטע טאג אדער ניינטע?
איר ווייסט אפשר פארוואס? ווייל לגבי דאורייתא'ס איז מען מחמיר אז שקיעה איז נאכט.

נאכאמאל, דאס טון דאורייתא'ס נאכן שקיעה איז א טעות גדול

עס איז זייער מסתבר אז דאס וואס עס איז אנגענומען אז אינדערהיים האט מען געטון מלאכות נאכן שקיעה רעדט מען פון דרבנן'ס, (גאר אסאך מלאכות זענען דרבנן'ס) אדער רעדט מען פון עמי ראצות

כבוד הרב, זייט מברר אייערע פאקטן. אין אונגארן סיי אין אינטערלאנד וואו מהאט בעיקר געהאלטן די 72 און סיי אין אויבערלאנד וואו מאיז בעיקר געגאנגען לויט 3 שטערנס האט מען זיך מיט די שקיעה ”בכלל” נישט גערעכנט.

[Who knows]

אז מ'רערט שוין, איך האב אן אלטע קשיא אויף די שיטה פון 72, ולית נגר ובר נגר דיפרקיניה. איך בין נישט אויפגעקומען מיט די קשיא, אבער נאכן זעהן אלעס וואס מ'פרובירט צו פארענטפערן האלט איך אז עס האט נישט קיין אמת'ע תירוץ המתיישב על הלב. אבער פארדעם, וויל איך קלארשטעלן וואס מיין טענה איז "נישט":

עס איז דא א באקאנטע טענה אויף די שיטה פון 72 אז מ'זעהט שוין במציאות שטערנס פאר צוויי איז זיבעציג, דאס איז "נישט" די קשיא וואס איך פרעג, ווייל דאס ווערט שוין פארענטפערט מכח די תוספות אז אין אנו בקיאין בכוכבים, ד.מ. אז היות צו מאכן נאכט דארף זיין דייקא "כוכבים בינונים", און מיר זענען נישט בקי וועלכע שטערנס זענען פאררעכנט אלס גדולים/בינונים/קטנים, איז יתכן אז די שטערנס וואס מ'זעהט פאר 72 זענען כוכבים "גדולים". זייער א שיינע תירוץ!

מיין קשיא איז אבער עפעס אנדערש, אבער קודם מיט א משל:

ראובן זאגט פאר שמעון, איך וויל דו זאלסט יעדן טאג אפטראגן פאר מיר א פעקל צו א געוויסע פלאץ. וויאזוי וועסטו וויסן ווי די פלאץ איז? פאר אראפ יענע און יענע גאס צען מינוט, וועסטו אנקומען צו די פלאץ. וכך הוה, שמעון לאזט זיך ארויס יעדן טאג אויפן וועג, שטעלט אן זיין טיימער אויף צען מינוט, און ווי נאר די טיימער ווייזט צען מינוט שטעלט ער זיך אפ און לייגט אראפ די פעקל ביים נענסטן טיר, אפגעזעהן וויפיל רויטלייטס ער האט געהאט, וויפיל טרעפיק עס איז געווען, און אויף וועלכע ספיד ער איז געפארן. איין טאג איז לוי מיטגעפארן מיט שמעון, און ער הייבט אן טענה'ן פאר שמעון אז עס מאכט נישט קיין סענס וואס ער טוט, ווייל לוי וויל דאך עס זאל אנקומען צו א געוויסע פלאץ, און דו לייגסט עס אראפ יעדן טאג ערגעץ אנדערש. זאגט אים שמעון, ראובן האט מיר נישט געזאגט קיין אדרעס, ער האט מיר געזאגט אז עס איז צען מינוט אוועק, ממילא לייג איך עס אראפ יעדן טאג ווי נאר מיין זייגער ווייזט צען מינוט. ענטפערט אים לוי, איך ווייס אויך נישט די פונקטליכע אדרעס, און די אינסטראקשענס וואס ראובן האט געזאגט פון צען מינוט ווייס איך אויך נישט פונקטליך פון וועלכע ספיד און מצב ער האט גערעדט. אבער וואס דו טוסט איז בכלל נישט וואס ראובן האט געוואלט.

לענינינו, עס איז דא אזא מציאות פון זעהן שטערנס, ווען עס הייבט אן צו ווערן טונקל הייבט מען אן צו זעהן שטערנס, ווי מער טונקל עס ווערט אלס מער שטערנס קען מען זעהן. די פאקט איז אז ווי טונקל עס איז האט נישט צוטוהן מיט קיין ספעציפישע זמן נאך די שקיעה, נאר עס איז אנדערש פון איין פלאץ צום אנדערן און פון איין תקופה אינעם יאר צום אנדערן, און ווענדט זיך מיט וויפיל מעלות די זוהן איז אפגערוקט פון אונזער אופק, און דאס איז א דבר פשוט אין די גמרא והפוסקים אז "צאת הכוכבים" מאכט נאכט. א"כ וואס איז פשט פון זאגן אז ביז 58.5 נאך די שקיעה איז טאג און נאך 72 מינוט איז נאכט, ווי כאילו דעמאלטס געשעהט "צאת הכוכבים", ווען אין פאקט איז די מציאות דעמאלטס אייביג אנדערש. עס איז פונקט ווי שמעון וואס קומט יעדן טאג אן צו אן אנדערע פלאץ.

עס איז נישט שייך צו ענטפערן אויפדעם "אין אנו בקיאין בכוכבים", ווייל די שטערנס וואס מ'זעהט ניסן ותשרי פאר 58.5 מינוט - וואס אויף דעם גיימיר זאגן אז זיי זענען כוכבים גדולים הנראים ביום - זעהט מען בתקופת תמוז נאך 72 מינוט. איז וויאזוי קען מען זאגן אז 72 מינוט מאכט נאכט?

וועט עטס אוודאי פרעגן, וואס דען מאכט נאכט? אונז ווייס מיר דאך נישט וועלכע שטערנס זענען טאקע די כוכבים בינונים? איך ווייס אויך נישט, אבער אייביג איבעראל 72 זיכער נישט, ווייל דאס איז אזויווי דער אויבנדערמאנטע שמעון וואס ווייסט נישט די אדערס און לייגט עס אראפ אייביג אנדערש לויט ווען זיין טיימער זאגט אים צען מינוט. איי, די גמרא זאגט ד' מיל? ראובן פון אונזער משל האט אויך געזאגט 10 מינוט, אבער בהכרח האט ער גערעדט פון א געוויסע ספיד און א געוויסע מצב און טרעפיק. די גמרא רעדט אויך בהכרח פון א געוויסע פלאץ און צייט. וואו און ווען? איך ווייס נישט. שמעון ווייסט אויך נישט וואס ראובן האט געמיינט מיט צען מינוט, אבער דאס מיינט נאכנישט אז עס מאכט סענס צו טוהן וואס ראובן טוט.

[צווייזייטיג]

איך מיין דער משנ"ב פרעגט דיין קשי'

[איד]

אז מ'רערט שוין, איך האב אן אלטע קשיא אויף די שיטה פון 72, ולית נגר ובר נגר דיפרקיניה. איך בין נישט אויפגעקומען מיט די קשיא, אבער נאכן זעהן אלעס וואס מ'פרובירט צו פארענטפערן האלט איך אז עס האט נישט קיין אמת'ע תירוץ המתיישב על הלב. אבער פארדעם, וויל איך קלארשטעלן וואס מיין טענה איז "נישט":

עס איז דא א באקאנטע טענה אויף די שיטה פון 72 אז מ'זעהט שוין במציאות שטערנס פאר צוויי איז זיבעציג, דאס איז "נישט" די קשיא וואס איך פרעג, ווייל דאס ווערט שוין פארענטפערט מכח די תוספות אז אין אנו בקיאין בכוכבים, ד.מ. אז היות צו מאכן נאכט דארף זיין דייקא "כוכבים בינונים", און מיר זענען נישט בקי וועלכע שטערנס זענען פאררעכנט אלס גדולים/בינונים/קטנים, איז יתכן אז די שטערנס וואס מ'זעהט פאר 72 זענען כוכבים "גדולים". זייער א שיינע תירוץ!

מיין קשיא איז אבער עפעס אנדערש, אבער קודם מיט א משל:

ראובן זאגט פאר שמעון, איך וויל דו זאלסט יעדן טאג אפטראגן פאר מיר א פעקל צו א געוויסע פלאץ. וויאזוי וועסטו וויסן ווי די פלאץ איז? פאר אראפ יענע און יענע גאס צען מינוט, וועסטו אנקומען צו די פלאץ. וכך הוה, שמעון לאזט זיך ארויס יעדן טאג אויפן וועג, שטעלט אן זיין טיימער אויף צען מינוט, און ווי נאר די טיימער ווייזט צען מינוט שטעלט ער זיך אפ און לייגט אראפ די פעקל ביים נענסטן טיר, אפגעזעהן וויפיל רויטלייטס ער האט געהאט, וויפיל טרעפיק עס איז געווען, און אויף וועלכע ספיד ער איז געפארן. איין טאג איז לוי מיטגעפארן מיט שמעון, און ער הייבט אן טענה'ן פאר שמעון אז עס מאכט נישט קיין סענס וואס ער טוט, ווייל לוי וויל דאך עס זאל אנקומען צו א געוויסע פלאץ, און דו לייגסט עס אראפ יעדן טאג ערגעץ אנדערש. זאגט אים שמעון, ראובן האט מיר נישט געזאגט קיין אדרעס, ער האט מיר געזאגט אז עס איז צען מינוט אוועק, ממילא לייג איך עס אראפ יעדן טאג ווי נאר מיין זייגער ווייזט צען מינוט. ענטפערט אים לוי, איך ווייס אויך נישט די פונקטליכע אדרעס, און די אינסטראקשענס וואס ראובן האט געזאגט פון צען מינוט ווייס איך אויך נישט פונקטליך פון וועלכע ספיד און מצב ער האט גערעדט. אבער וואס דו טוסט איז בכלל נישט וואס ראובן האט געוואלט.

לענינינו, עס איז דא אזא מציאות פון זעהן שטערנס, ווען עס הייבט אן צו ווערן טונקל הייבט מען אן צו זעהן שטערנס, ווי מער טונקל עס ווערט אלס מער שטערנס קען מען זעהן. די פאקט איז אז ווי טונקל עס איז האט נישט צוטוהן מיט קיין ספעציפישע זמן נאך די שקיעה, נאר עס איז אנדערש פון איין פלאץ צום אנדערן און פון איין תקופה אינעם יאר צום אנדערן, און ווענדט זיך מיט וויפיל מעלות די זוהן איז אפגערוקט פון אונזער אופק, און דאס איז א דבר פשוט אין די גמרא והפוסקים אז "צאת הכוכבים" מאכט נאכט. א"כ וואס איז פשט פון זאגן אז ביז 58.5 נאך די שקיעה איז טאג און נאך 72 מינוט איז נאכט, ווי כאילו דעמאלטס געשעהט "צאת הכוכבים", ווען אין פאקט איז די מציאות דעמאלטס אייביג אנדערש. עס איז פונקט ווי שמעון וואס קומט יעדן טאג אן צו אן אנדערע פלאץ.

עס איז נישט שייך צו ענטפערן אויפדעם "אין אנו בקיאין בכוכבים", ווייל די שטערנס וואס מ'זעהט ניסן ותשרי פאר 58.5 מינוט - וואס אויף דעם גיימיר זאגן אז זיי זענען כוכבים גדולים הנראים ביום - זעהט מען בתקופת תמוז נאך 72 מינוט. איז וויאזוי קען מען זאגן אז 72 מינוט מאכט נאכט?

וועט עטס אוודאי פרעגן, וואס דען מאכט נאכט? אונז ווייס מיר דאך נישט וועלכע שטערנס זענען טאקע די כוכבים בינונים? איך ווייס אויך נישט, אבער אייביג איבעראל 72 זיכער נישט, ווייל דאס איז אזויווי דער אויבנדערמאנטע שמעון וואס ווייסט נישט די אדערס און לייגט עס אראפ אייביג אנדערש לויט ווען זיין טיימער זאגט אים צען מינוט. איי, די גמרא זאגט ד' מיל? ראובן פון אונזער משל האט אויך געזאגט 10 מינוט, אבער בהכרח האט ער גערעדט פון א געוויסע ספיד און א געוויסע מצב און טרעפיק. די גמרא רעדט אויך בהכרח פון א געוויסע פלאץ און צייט. וואו און ווען? איך ווייס נישט. שמעון ווייסט אויך נישט וואס ראובן האט געמיינט מיט צען מינוט, אבער דאס מיינט נאכנישט אז עס מאכט סענס צו טוהן וואס ראובן טוט.

וועגן דעם איז דא די שיטה פון 16 מעלות וואס איז בימי ניסן און תשרי 72 מינוט נאכ'ן שקיעה אין א''י און אין אמעריקע אביסעל שפעטער

אבער וואס ס'איז אינטערסאנט לויט דיך אז אין די ראשונים זעהט מען נישט אז זיי זאלען זאגען אז ס'איז א חילוק וועלכע פלאץ און וועלכע זמן
צענדליגע ראשונים ברענגען די ר''ת להלכה און קיינער זאגט נישט אז ס'ווענדט זיך ווי און ווען (מילא די גמ' זאגט אזוי ווי דיין משל אבער די ראשונים ווען ס'קומט הלכה למעשה זאל קיינער נישט דערמאנען אז ס'ווענדט זיך ווי און ווען - זייער אינטערעסאנט)

[Who knows]

אז מ'רערט שוין, איך האב אן אלטע קשיא אויף די שיטה פון 72, ולית נגר ובר נגר דיפרקיניה. איך בין נישט אויפגעקומען מיט די קשיא, אבער נאכן זעהן אלעס וואס מ'פרובירט צו פארענטפערן האלט איך אז עס האט נישט קיין אמת'ע תירוץ המתיישב על הלב. אבער פארדעם, וויל איך קלארשטעלן וואס מיין טענה איז "נישט":

עס איז דא א באקאנטע טענה אויף די שיטה פון 72 אז מ'זעהט שוין במציאות שטערנס פאר צוויי איז זיבעציג, דאס איז "נישט" די קשיא וואס איך פרעג, ווייל דאס ווערט שוין פארענטפערט מכח די תוספות אז אין אנו בקיאין בכוכבים, ד.מ. אז היות צו מאכן נאכט דארף זיין דייקא "כוכבים בינונים", און מיר זענען נישט בקי וועלכע שטערנס זענען פאררעכנט אלס גדולים/בינונים/קטנים, איז יתכן אז די שטערנס וואס מ'זעהט פאר 72 זענען כוכבים "גדולים". זייער א שיינע תירוץ!

מיין קשיא איז אבער עפעס אנדערש, אבער קודם מיט א משל:

ראובן זאגט פאר שמעון, איך וויל דו זאלסט יעדן טאג אפטראגן פאר מיר א פעקל צו א געוויסע פלאץ. וויאזוי וועסטו וויסן ווי די פלאץ איז? פאר אראפ יענע און יענע גאס צען מינוט, וועסטו אנקומען צו די פלאץ. וכך הוה, שמעון לאזט זיך ארויס יעדן טאג אויפן וועג, שטעלט אן זיין טיימער אויף צען מינוט, און ווי נאר די טיימער ווייזט צען מינוט שטעלט ער זיך אפ און לייגט אראפ די פעקל ביים נענסטן טיר, אפגעזעהן וויפיל רויטלייטס ער האט געהאט, וויפיל טרעפיק עס איז געווען, און אויף וועלכע ספיד ער איז געפארן. איין טאג איז לוי מיטגעפארן מיט שמעון, און ער הייבט אן טענה'ן פאר שמעון אז עס מאכט נישט קיין סענס וואס ער טוט, ווייל לוי וויל דאך עס זאל אנקומען צו א געוויסע פלאץ, און דו לייגסט עס אראפ יעדן טאג ערגעץ אנדערש. זאגט אים שמעון, ראובן האט מיר נישט געזאגט קיין אדרעס, ער האט מיר געזאגט אז עס איז צען מינוט אוועק, ממילא לייג איך עס אראפ יעדן טאג ווי נאר מיין זייגער ווייזט צען מינוט. ענטפערט אים לוי, איך ווייס אויך נישט די פונקטליכע אדרעס, און די אינסטראקשענס וואס ראובן האט געזאגט פון צען מינוט ווייס איך אויך נישט פונקטליך פון וועלכע ספיד און מצב ער האט גערעדט. אבער וואס דו טוסט איז בכלל נישט וואס ראובן האט געוואלט.

לענינינו, עס איז דא אזא מציאות פון זעהן שטערנס, ווען עס הייבט אן צו ווערן טונקל הייבט מען אן צו זעהן שטערנס, ווי מער טונקל עס ווערט אלס מער שטערנס קען מען זעהן. די פאקט איז אז ווי טונקל עס איז האט נישט צוטוהן מיט קיין ספעציפישע זמן נאך די שקיעה, נאר עס איז אנדערש פון איין פלאץ צום אנדערן און פון איין תקופה אינעם יאר צום אנדערן, און ווענדט זיך מיט וויפיל מעלות די זוהן איז אפגערוקט פון אונזער אופק, און דאס איז א דבר פשוט אין די גמרא והפוסקים אז "צאת הכוכבים" מאכט נאכט. א"כ וואס איז פשט פון זאגן אז ביז 58.5 נאך די שקיעה איז טאג און נאך 72 מינוט איז נאכט, ווי כאילו דעמאלטס געשעהט "צאת הכוכבים", ווען אין פאקט איז די מציאות דעמאלטס אייביג אנדערש. עס איז פונקט ווי שמעון וואס קומט יעדן טאג אן צו אן אנדערע פלאץ.

עס איז נישט שייך צו ענטפערן אויפדעם "אין אנו בקיאין בכוכבים", ווייל די שטערנס וואס מ'זעהט ניסן ותשרי פאר 58.5 מינוט - וואס אויף דעם גיימיר זאגן אז זיי זענען כוכבים גדולים הנראים ביום - זעהט מען בתקופת תמוז נאך 72 מינוט. איז וויאזוי קען מען זאגן אז 72 מינוט מאכט נאכט?

וועט עטס אוודאי פרעגן, וואס דען מאכט נאכט? אונז ווייס מיר דאך נישט וועלכע שטערנס זענען טאקע די כוכבים בינונים? איך ווייס אויך נישט, אבער אייביג איבעראל 72 זיכער נישט, ווייל דאס איז אזויווי דער אויבנדערמאנטע שמעון וואס ווייסט נישט די אדערס און לייגט עס אראפ אייביג אנדערש לויט ווען זיין טיימער זאגט אים צען מינוט. איי, די גמרא זאגט ד' מיל? ראובן פון אונזער משל האט אויך געזאגט 10 מינוט, אבער בהכרח האט ער גערעדט פון א געוויסע ספיד און א געוויסע מצב און טרעפיק. די גמרא רעדט אויך בהכרח פון א געוויסע פלאץ און צייט. וואו און ווען? איך ווייס נישט. שמעון ווייסט אויך נישט וואס ראובן האט געמיינט מיט צען מינוט, אבער דאס מיינט נאכנישט אז עס מאכט סענס צו טוהן וואס ראובן טוט.

וועגן דעם איז דא די שיטה פון 16 מעלות וואס איז בימי ניסן און תשרי 72 מינוט נאכ'ן שקיעה אין א''י און אין אמעריקע אביסעל שפעטער

אבער וואס ס'איז אינטערסאנט לויט דיך אז אין די ראשונים זעהט מען נישט אז זיי זאלען זאגען אז ס'איז א חילוק וועלכע פלאץ און וועלכע זמן
צענדליגע ראשונים ברענגען די ר''ת להלכה און קיינער זאגט נישט אז ס'ווענדט זיך ווי און ווען (מילא די גמ' זאגט אזוי ווי דיין משל אבער די ראשונים ווען ס'קומט הלכה למעשה זאל קיינער נישט דערמאנען אז ס'ווענדט זיך ווי און ווען - זייער אינטערעסאנט)

קודם כל, איך האב נישט געצויגן קיין מסקנות. איך האב פשוט געפרעגט א קשיא און נישט געשטופט קיין שום שיטה.
והשנית, איך בין שטארק מסופק אויב די ראשונים האבן געקוקט אויפן זייגער, קיין איין ראשון פילט אפילו נישט פאר וויכטיג צו זאגן וויפיל מינוט ד' מיל איז. בפשטות - אזויווי עס איז משמע די סתימת הפוסקים - איז די שטערנס געווען די קובע. איך ווייס נישט וועלכע שטערנס, אבער שטערנס