פופציגער האט געשריבן: ↑דאנערשטאג מאי 09, 2024 2:32 pm
בלומען האט געשריבן: ↑דאנערשטאג מאי 09, 2024 11:54 am
פופציגער האט געשריבן: ↑דאנערשטאג מאי 09, 2024 4:01 am
יישר כח @נקודות טובות !!!
צווישן דיינע ווערטער זע איך די פשוט’ע הלכה’דיגע פראבלעם םון לפני עוור לא תתן מכשול!
דאס הייסט אז אויב ברענגט מען אריין אין א געגנט נידריגע גוים, בפרט ווען זיי זענען נידריגער ווי די פריערדיגע איינוואוינער, איז עס א פראבלעם.
אינטערסאנט קיינער האט דאס נישט אויפגעברענגט.
די פראגע איז נאר צי ווען ס’דא א הפסד ממון איז אנדערש.
קודם יישר כח פאר @נקודות טובות!
יעצט, אויב איז טאקע גילטיג די לאו פון ולפני עיור גלייב איך נישט אז דאס טוישט זיך ווען ס'דא א הפסד ממון
ווי אויך זעהט מען אז די עיקר פראבלעם איז געווען וועגן עבודה זרה אדער סכנה, און ווערט גארנישט דערמאנט וועגן פריצות, קען זיין ווייל אמאל זענען גוים געגאנגען אנגעטון די זעלבע צניעותדיג ווי אידן, אבער ס'איז גאר א וויכטיגן פרט, די פאקט אז אסאך אזאנע דירות ווערן פארדינגען פאר גאר געמיינע עלעמנטען וואס איז 100% מכשיל אידן מיט ראיות אסורות. א שטייגער ווי ביי די ארטיסן, און ביי געוויסע פעלער אין בלומינג גראוו
און וועגן הפסד ממון, וואס איז די גדר דערפון? מעג מען לכתחילה קויפן א הויז און דערנאך אריינלייגן גוים וועגן הפסד ממון? קויף נישט און האב נישט קיין הפסד ממון
און אפילו מ'האט געקויפט פאר אנדערע סיבות, און מ'טרעפט זיך אז מ'וויל עס פארדינגען, קען מען זאגן הפסד ממון ווען מ'קען עס פשוט פארקויפן פאר אן אנדערע איד, טיילמאל אפילו פאר מער געלט?
פרייליך האט געשריבן: ↑דאנערשטאג מאי 09, 2024 7:10 pm
אינעם ס' רוח חיים פון הגר"ח פלאגי זצ"ל און אין נאך מקומות ווערט געברענגט זייער שארף אז עס איז געווען עטליכע עובדות ווי עס זענען געווען זייער גרויסע שאדענס צו אזעלכע הייזער וואס זענען געווארן פארדינגען פאר גויים
לאמיר זיין קלאר. דער רוח חיים רעדט פון די איסור ע''ז וואס אויף דעם איז קלאר גע'פסק'ענט אין ש''ך נישט אזוי. און דער שלחן גבוה אליינס שרייבט אויך נישט אזוי להלכה, נאר שומר נפשו ירחק מהם. און ווי אויך רעדט נאר דער רוח חיים ווען דער גוי ברענגט אריין עבודה זרה אין הויז. וואס כמדומה אז דאס איז כמעט מן הנמנע בזמנינו אז א גוי זאל האבן ע''ז ביי זיך אינדערהיים.
(און אגב איז די לשון אין שלחן גבוה וואס דער רוח חיים ברענגט כלל נישט אזוי שארף, בסך הכל זאגט ער אז ער האט געקענט צוויי בעלי בתים וואס האבן פארדינגען פאר א גוי און ירדו מנכסיהם)
דער רוח חיים זאגט אויך אז דאס איז א שפיל מיט נישט גוט'ס, לויט וויאזוי איך האב עס פארשטאנען זאגט ער אז די זאך פון פארדינגען פאר א גוי אפי' להלכה קען מען מיקל זיין, למעשה לאזט זיך עס אויס נישט גוט, ער רעדט אפי' בחו"ל
כמה פוסקים האבן אנגענומען אז דאס איז א כלליות'דיגע פסק אז מען שפילט זיך נישט מיט פארדינגען פאר א גוי נישט קיין חי' צו ער איז יא אן עוע"ז אדער נישט.
לעצטענס האט מען דאהי אויכעט געהערט זייער נישט גוטע געשעהנישן פון די וואס האבן מזלזל געווען אין דעם.
פרייליך האט געשריבן: ↑דאנערשטאג מאי 09, 2024 10:21 pm
דער רוח חיים זאגט אויך אז דאס איז א שפיל מיט נישט גוט'ס, לויט וויאזוי איך האב עס פארשטאנען זאגט ער אז די זאך פון פארדינגען פאר א גוי אפי' להלכה קען מען מיקל זיין, למעשה לאזט זיך עס אויס נישט גוט, ער רעדט אפי' בחו"ל
לעצטענס האט מען דאהי אויכעט געהערט זייער נישט גוטע געשעהנישן פון די וואס האבן מזלזל געווען אין דעם.
ניין דער רוח חיים רעדט דוקא במקום וואס דער גוי ברענגט אריין ע''ז בתמידית, און ער צינד אן א לעכט וואס ברענט שטענדיג בפני ע''ז. און ווי אויך ברענגט אים די איד כדי צו קעיר נעמען פון זיין פעלד. וואס אין אזא פאל פארשטייט ר' חיים פאלג'י אז דאס איז אסור מדינא, וויבאלד עס איז תרתי לריעתא. אבער כלל וכלל נישט צו אונזער נושא פון סתם פארדינגען הייזער פאר גוים.
צווייטענס, האט איר אמאל געזעהן אז מען זאל מחמיר זיין אויף דעם? אויב איז עס אסור איז עס אסור אפי' אין גוי'שע געגענטער, און מיר זעהן דאך אז אידישע קינדער פארדינגען מיליאנען דירות פאר גוים ואין פוצה פה. איז דאך פשוט פשט אז מען האט אנגענומען כפשטות הרמ''א אז וויבאלד היינט איז נישט די סדר צו האבן ע''ז אין די הויז איז עס מותר. און אפי' אויב מאכט זיך אמאל אז א גוי ברענגט יא אריין שרייבט דאך דער ש''ך אז עס איז מותר.
כ'זעה נאר איין חלק תשובה איז אריין ער איז מאריך אין די נושא דא האסטו די לעצטע עמוד פינעם תשובה ווי ער הייבט אהן אז ער האט מורא צו מתיר זיין מחמת שו"ג הנ"ל ווייל 'לבי נוקפי'
חלק ב'
איך באד מיך נישט אין קיין איבריגע צייט, דעריבער האב איך געשריבען גאר בקיצור. בעזר השם וועל איך ממשיך זיין.
מיר האבן גערעדט איבער דעם איסור פון פארדינגען א הויז אויף צום וואוינען פאר א גוי עובד ע''ז, און ווי אויך אן איסור צו מאכן א שכונה פאר גוים אין א אידישע געגענט. וואס טוט זיך אבער מיט'ן פארקויפן א אדער פארדינגען א הויז פאר א גוי וואס איז נישט קיין עובד ע''ז נעבן א איד. האט דא איינער צוגעצייכענט די מחבר אין חושן משפט סימן קע''ה. לאמיר אביסעל דאס צונעמען.
הקדמה.
עס שטייט אין פסוק (דברים ו' י''ח) ועשית הישר והטוב. אויף דעם ארויף האבן חז''ל מתקן געווען דעם דין פון בר מצרא. אז ווען איינער פארקויפט זיין פעלד האט דער וואס האט א פעלד נעבן דעם מוכר די ערשטע שאנס צו אפקויפן דעם פעלד. די טעם התקנה איז וויבאלד א מענטש וואס האט א פעלד איז אים ניחא צו קענען האבן די פעלד דערנעבן דעם אויך און מאכן דערפון איין גרויסען פעלד, אנשטאט האבן צוויי עקסטערע פעלדער.
די חיוב האבן חז''ל ארויף געלייגט אויפן לוקח דוקא, און נישט אויפן מוכר. אין א פאל וואס איינער גייט און קויפט אפ א פעלד פון א צווייטען אן דעם וואס דער שכן האט באקומען דעם ערשטען offer איז די הלכה אז דער שכן שמעון קען גיין צום לוקח און תובע זיין די פעלד. און דער לוקח איז מחיוב צו געבן דאס פעלד פאר'ן שכן פארן זעלבען פרייז וואס ער האט דאס געקויפט, אפי' אויב אין די צייט אפשניט האט זיך די פרייז געדאפעלט.
די תקנה איז אזוי שטארק אז דער לוקח ווערט פארעכנעט אלץ שליח פונעם שכן און דערפאר דארף ער נישט איבערמאכן נאך א קנין, נאר די קנין פונעם לוקח איז גענוג. און אזוי אויך אויב האט דער לוקח שוין אריינגעלייגט געלט אינעם פעלד באקומט עס א דין פון יורד לתוך שדה חבירו. ואם השביחו קודם שתבעו ידו על העליונה, ולאחר שתבעו ידו על התחתונה. (ערוך השלחן, ועיין בכסף הקדשים שאין דין זה נוגע כהיום)
די טעם פארוואס חז''ל האבן נאר מחייב געווען דעם לוקח מיט דיני בר מצרא און נישט דעם מוכר איז וויבאלד דער שכן קען נישט טענה'נען צום מוכר אז דו מוזט עס מיר פארקויפן, ווייל דער מוכר קען אים זאגן איך פארקויף עס בכלל נישט און עס בלייבט ביי מיר. משא''כ דער לוקח האט נישט די טענה, ממילא איז נאר די חיוב אויף אים. (נמוקי יוסף בבא מציעא קח:)
זבן מעכו''ם וזבין לעכו''ם.
די גמרא זאגט אז ווען א גוי פארקויפט א פעלד פאר א איד, און אזוי אויך ווען א איד פארקויפט א פעלד פאר א גוי, איז ביי דעם נישטא דא די חיוב פון בר מצרא. (בבא קמא קי''ד. בבא מציעא קח: )
די סיבה פארוואס ווען א איד פארקויפט פאר א גוי איז נישטא קיין בר מצרא איז ווייל ווי געזאגט איז די חיוב פון בר מצרא אויפן לוקח וואס איז אין דעם פאל די גוי, און א גוי איז נישט קיין בר חיובא דבר מצרא. די סיבה פארוואס ווען א גוי פארקויפט פאר א איד איז נישטא קיין דיני בר מצרא, הגם אין דעם פאל איז דאך דער לוקח א איד איז וויבאלד דער לוקח קען זאגן פארן שכן ''פריי דיך אז איך האב דיר אוועקגענומען דעם גוי פון נעבן דיר''. און דאס איז די גרעסטע הישר והטוב וואס איז שייך.
אפילו אויב די שכן טענה'ט אז ווען דו קויפסט עס נישט אפ וואלט איך עס אפגעקויפט און ממילא האסטו מיר נישט געטוהן קיין טובה. עכ''ז בלייבט די דין די זעלבע ווייל דער לוקח קען זאגן אז ווען איך קויף עס ווען נישט גלייך וואלט עס א צווייטע גוי געקויפט בעפאר דיר. (נמוקי יוסף און תוס' הרא''ש בבא מציעא קח) (ולענ''ד נראה דהמוציא מחברו עליו הראיה)
מחייבן לשלם כל נזק.
די גמרא לייגט אבער צו, אז אה''נ ווען א איד פארקויפט זיין פעלד פאר א גוי איז נישטא ביי דעם דין בר מצרא. עכ''ז לייגט מען אויף אים א שמתא אז ער ביז ער נעמט זיך אונטער אז ער וועט באצאלן פאר יעדע היזק וואס דער גוי וועט צוברענגען פאר'ן איד וואס אויב זאל מען גיין לדין תורה וואלט ב''ד גע'פסק'ענט לטובת דעם איד. דהיינו נזקי שכנים וואס אין די גוי'שע דינים איז דאס אנדערש ווי די אידישע דינים. (ערוך השלחן)
א) וויבאלד די חכמים האבן געוואלט אז אויב געשעהט א היזק דורכ'ן גוי שפעטער, זאל מען קענען גובה זיין אויך פון נכסים משעובדים וואס ער האט שפעטער פארקויפט. (תוס' ד''ה משמתינן, רא''ש, סמ''ג עשה פ''ב, מהר''ם מרוטנבורג ד''פ תצ''ה, מרדכי סימן ק''ס)
ב) דער ראב''ד שרייבט אז די סיבה איז ווייל ע''פ הלכה איז ער באמת פטור פון באצאלען ווייל ער איז נאר א גורם, און גרמא בנזקין איז פטור (בידי אדם) ממילא האבן די חכמים אים געצווינגען זיך צו אונטער נעמען צו באצאלן די היזק. (וכן הוא ברשב''א בבא קמא, רמב''ן בבא מציעא, ועוד. והר''ן הביא בשם הרא''ה דה''ה בכל גרמא בנזקין משמתין)
די נפקה מינה פון די צוויי מהלכים איז פשוט טאמער האט ב''ד נישט ארויף געלייגט א שמתא און דער גוי האט אנגעברענגט א היזק, איז לויטן רא''ש ודעימיה איז ער מחיוב צו באצאלן און מען קען גובה זיין מנכסים בני חורין. און לויטן ראב''ד ודעימיה איז ער גענצליך פטור (בידי אדם)
