די נושא פון געלט גייער

[פשוטער איד]

ווי איז די מקור אז די רבי האט געזאגט מ' זאל גיין נאך געלט אינמיטן דאווענען?

ברבים? דא א הוראה בפה אז ער האט עס געזאגט?

אדער זאגט מען נאך אין זיין נאמען אוזוי ווי אסאך אנדערע זאכן?

איך פרעג סתם, נישט למעשה

[פשוטער איד]

די עיקר פראבאלעם איז די מוסד וואס שיקט די גאנצע תלמיד תורה און די ישיבה וואס שיקן אלע ישיבה קטנה בחורים

דאס איז אריינגעקומען בדרך אגב, און איז עכט איגנגאצן א צווייטע נושא. דא אגרי איך מער.

האסט א בעסערע עצה? איינטיילן פאר די בחורים ווי צו גיין?

איך מיין אז בחורים און יונגלעך זאלן גיין נאר אין בתי מדרשים פון זייער מוסד, וועט שניידן די געלט גייערס אויף האלב (אויב נישט מער, ווענד זיך ווי)

[גראסערי]

איך מיין אז בחורים און יונגלעך זאלן גיין נאר אין בתי מדרשים פון זייער מוסד, וועט שניידן די געלט גייערס אויף האלב (אויב נישט מער, ווענד זיך ווי)

דעס איז גוט אויב די ציבור וועט דאווענען נאר אין די שולן ווי זייער מוסד באלאנגט

[פשוטער איד]

איך מיין אז בחורים און יונגלעך זאלן גיין נאר אין בתי מדרשים פון זייער מוסד, וועט שניידן די געלט גייערס אויף האלב (אויב נישט מער, ווענד זיך ווי)

דעס איז גוט אויב די ציבור וועט דאווענען נאר אין די שולן ווי זייער מוסד באלאנגט

ווער נישט, זאל באצאלן פאר די מוסד פון ביהמ"ד וואס ער דאווענט

[גראסערי]

איך מיין אז בחורים און יונגלעך זאלן גיין נאר אין בתי מדרשים פון זייער מוסד, וועט שניידן די געלט גייערס אויף האלב (אויב נישט מער, ווענד זיך ווי)

דעס איז גוט אויב די ציבור וועט דאווענען נאר אין די שולן ווי זייער מוסד באלאנגט

ווער נישט, זאל באצאלן פאר די מוסד פון ביהמ"ד וואס ער דאווענט

אסאך מנינים צענטערן האבן נישט קיין מוסדות

[בעריש סגל]

טייערע אידן, איך קען נישט פארנעמען קיין שלעכט ווארט אויף א געלט גייער, מיין אידיש מח פארנעמט עס נישט.
טראכטס נאר א מינוט פון די אלע מעשיות וואס מ'פארציילט אויף סאטמאר רב זי''ע ווען ס'איז געקומען צו די זאכן.

אהבת ישראל דארף מען הארעווען קונה צו זיין ס'קומט נישט צופיס.

א ערליכער איד דארף זיין גרייט אוועקצוגעבן 100 דאווענען'ס צו העלפן א איד, ווי דער הייליגער לעכאוויטשער אדער קאברינער האט געזאגט ''איין מאל אויסצוהערן א איד, איז מער ווי טויזענט מאל נשמת''

צו דערהערן דאס חשיבות פון אזא אויפטראג מוז מען פריער וויסן וואס דו ביזט אלץ גרייט אוועקצוגעבן פאר איין דאווענען. הערשט נאך מען איבערצייגט זיך אז דאווענען האט ביי דיר אן אומגעהויערע חשיבות איז שייך צו זאגן אז מען מוז מוותר זיין אויף דאווענען כדי צו העלפן אן איד.

[לאקאלער רב]

די עיקר פראבאלעם איז די מוסד וואס שיקט די גאנצע תלמיד תורה און די ישיבה וואס שיקן אלע ישיבה קטנה בחורים

דאס איז אריינגעקומען בדרך אגב, און איז עכט איגנגאצן א צווייטע נושא. דא אגרי איך מער.

האסט א בעסערע עצה? איינטיילן פאר די בחורים ווי צו גיין?

מען קען איינטיילן, און איך געדענק ווען איך בין געווען א ישיב"ק בחור איז געווען א שטיקל סדר וכו'.

אבער אפי' וויאזוי עס איז יעצט, דארפן די קינדער צו וויסן אז מען גייט נישט ארום ביי קר"ש, מען שטעלט זיך נישט ביי איינעם ווען ער האלט אינמיטן לייגן טו"ת, און ווען א איד נעמט ארויס א דאללער צו בעהטן טשענדזש פון א צווייטן, שטופ דיר נישט אריין ווייזן "איך האב אויך טשענדזש.."

און אז איך שרייב שוין יא, איז גוט צו וויסן אז מען גייט נישט ארום:

• פאר הודו - פשוט נישט פראקטיש, דער עולם לייגט טו"ת און די אנדערע האלב איז נאכנישט דא...
  פון אהבה רבה ביז שמו"ע איז דער מנין קריתשמע'דיג..
  ביי הויעכע שמו"ע - האלב עולם דאוונט נאך און די אנדערע האלב לייגט ר"ת.
  ביי הלל, ס'דא אזעלכע וואס ווילן זיך פארגלייזן די אויגן און ווען מען שטערט זיי וועלן זיי איגנארירן, און לויט ווי איך האב געהערט פון א מו"ץ זענען זיי %100 גערעכט, עס איז נישט אויסגעהאלטן צו טיילן צדקה אינמיטן הלל

[נאציאנאל]

און אז איך שרייב שוין יא, איז גוט צו וויסן אז מען גייט נישט ארום:

• ביי הלל , ס'דא אזעלכע וואס ווילן זיך פארגלייזן די אויגן און ווען מען שטערט זיי וועלן זיי איגנארירן, און לויט ווי איך האב געהערט פון א מו"ץ זענען זיי %100 גערעכט, עס איז נישט אויסגעהאלטן צו טיילן צדקה אינמיטן הלל

כמדומני לי, ווען מ' זאגט גאנץ הלל האט עס די דיני הפסקה ווי ביי קר'ש

[וואוילער]

ביי ובא לציון טאר מען אויך נישט מפסיק זיין עפ״י הלכה.

@לאקאלער רב לייגן ר״ת אינמיטן הויכע שמו״ע איז אויך נישט אויסגעהאלטן.

[פשוטער איד]

דעס איז גוט אויב די ציבור וועט דאווענען נאר אין די שולן ווי זייער מוסד באלאנגט

ווער נישט, זאל באצאלן פאר די מוסד פון ביהמ"ד וואס ער דאווענט

אסאך מנינים צענטערן האבן נישט קיין מוסדות

למשל ווער?

[לאקאלער רב]

@לאקאלער רב לייגן ר״ת אינמיטן הויכע שמו״ע איז אויך נישט אויסגעהאלטן.

%100, אבער דאס איז די מציאות...

[וואוילער]

ווער נישט, זאל באצאלן פאר די מוסד פון ביהמ"ד וואס ער דאווענט

אסאך מנינים צענטערן האבן נישט קיין מוסדות

למשל ווער?

שומרי שבת אין ב״פ, און שיינער'ס אין מאנסי.

[גראסערי]

ווער נישט, זאל באצאלן פאר די מוסד פון ביהמ"ד וואס ער דאווענט

אסאך מנינים צענטערן האבן נישט קיין מוסדות

למשל ווער?

גאלאנטע בראשוב דינוב טאהש סעליש ראזלא ביקסאד סיגוט קאלוב פאי'ה

[פשוטער איד]

אקעי כאטש אין די מוסדות שולן זאל מען עס איינפירן

[איטשע]

מ'זוכט מיט לעכט וועגן וויאזוי מ'זאל נישט דארפן געבן געלט פאר נויטבאדערפענדע יודן וואס גייען מיט בזיונות ארום קלעטערן בעטן נדבות צו האבן ברויט אויפן טיש?

[סטעישאן וועעגן]

מ'זוכט מיט לעכט וועגן וויאזוי מ'זאל נישט דארפן געבן געלט פאר נויטבאדערפענדע יודן וואס גייען מיט בזיונות ארום קלעטערן בעטן נדבות צו האבן ברויט אויפן טיש?

אבי געהאקט, איר קענט אראפ נעמען די באלד

די נושא דא איז א) פונקט ווי די פארשטייסט אז מקען נישט גיין נאך געלט בשעת שטיל שמו''ע, איז אויך ניש אויסגעהאלטן צו מאכן אן אפיעל ביי אשרי ובא לציון.
ב) די נישט נויטבאדערפענדע יונגלעך און בחורים וואס די מוסדות פארפלייצן די מנינים מיט זיי און נעמט אוועק די צורת התפילה.

[דער תהלים איד]

איז אויך ניש אויסגעהאלטן צו מאכן אן אפיעל ביי אשרי ובא לציון.

אויסגעהאלטן אלס וואס? אויב אלס הלכה, איז דא היתר יותר ממאה רבנים...

אויב אלס דיר צומישן, איז לכאורה ווערד די 2 מינוט וואס עס קען ח"ו קאסטן, פאר די גרויסע מנצוה.

[וואוילער]

ס'דא גרויסע קהילות, אריינגערעכנט וויזניץ מאנסי און סאטמאר (מהרח״י) מאנסי, וואס האבן אוועקגעשטעלט א תקנה אז מ'מאכט נישט קיין אפיעלס ביז נאך ובא לציון.
דאכט זיך אז אין וויזניץ מאכט מען ביי עלינו.

[צווייטער]

טייערע אידן, איך קען נישט פארנעמען קיין שלעכט ווארט אויף א געלט גייער, מיין אידיש מח פארנעמט עס נישט.
טראכטס נאר א מינוט פון די אלע מעשיות וואס מ'פארציילט אויף סאטמאר רב זי''ע ווען ס'איז געקומען צו די זאכן.

אהבת ישראל דארף מען הארעווען קונה צו זיין ס'קומט נישט צופיס.

א ערליכער איד דארף זיין גרייט אוועקצוגעבן 100 דאווענען'ס צו העלפן א איד, ווי דער הייליגער לעכאוויטשער אדער קאברינער האט געזאגט ''איין מאל אויסצוהערן א איד, איז מער ווי טויזענט מאל נשמת''

צו דערהערן דאס חשיבות פון אזא אויפטראג מוז מען פריער וויסן וואס דו ביזט אלץ גרייט אוועקצוגעבן פאר איין דאווענען. הערשט נאך מען איבערצייגט זיך אז דאווענען האט ביי דיר אן אומגעהויערע חשיבות איז שייך צו זאגן אז מען מוז מוותר זיין אויף דאווענען כדי צו העלפן אן איד.

ממילא?

[סטעישאן וועעגן]

איז אויך ניש אויסגעהאלטן צו מאכן אן אפיעל ביי אשרי ובא לציון.

אויסגעהאלטן אלס וואס? אויב אלס הלכה, איז דא היתר יותר ממאה רבנים... ליסטע ביטע, וועם די האסט געפרעגט די שאלה און האט געענטפערט אז סיז אויסגעהאלטן

אויב אלס דיר צומישן, איז לכאורה ווערד די 2 מינוט וואס עס קען ח"ו קאסטן, פאר די גרויסע מנצוה. איך רעד פון א פאקט אז מ'לאזט אויס גאנצע ווערטער

[העלדיש]

זייער א שיינע נושא זיצן רואיגערהייט און פארברענגען. אלץ גרינגער צו טרעפן יענעמס שוואכקייטן ווי צו זיין פארנומען מיט די אייגענע.

איינער איז דא געווען פארנומען צו רעדן איבער די הארבקייט פון אויסרעדן מיט תפילין? רעדן אינמיטן דאווענען? מפסיק זיין ביי קריאת התורה? נעעע, דעיס זענען זאכן וואס זענען אונז מחייב. לאמיר ליבערשט זוכן צו ארונטערייסן יענעם מיט זיינע פראבלעמען...

[שבת קודש]

ביי אונז אין ביהמ''ד ווי ס'איז דא א שטארקע געלד געגייעכטס יעדן טאג קען איך נישט געבן פאר יעדע געלט גייער א דאלער ווייל עס וועט מיר קאסטן ארום 50 דאלער א טאג

איז ענדערשט זאל מען געבן פאר טייל א דאלער און פאר די איבעריגע ווייזן אז מען האט נישט אדער זאל מען געבן פאר יעדעם א קוואדער וואס איז א שטיקל בזיון?

[שאינו יודע לשאול]

ביי אונז אין ביהמ''ד ווי ס'איז דא א שטארקע געלד געגייעכטס יעדן טאג קען איך נישט געבן פאר יעדע געלט גייער א דאלער ווייל עס וועט מיר קאסטן ארום 50 דאלער א טאג

איז ענדערשט זאל מען געבן פאר טייל א דאלער און פאר די איבעריגע ווייזן אז מען האט נישט אדער זאל מען געבן פאר יעדעם א קוואדער וואס איז א שטיקל בזיון?

די סברא זאגט אז אונטער א דאלאר פאר א משולח הייסט נישט געגעבן.

כהאב אמאל געהערט ווי א משולח רעדט זיך אפ אויף די וואס געבן קוואדערס, ס'ממש גארנישט געגעבן, שוין לכאורה בעסער טאקע גארנישט צו געבן.

[Azoi Tzi Zugen]

ביי אונז אין ביהמ''ד ווי ס'איז דא א שטארקע געלד געגייעכטס יעדן טאג קען איך נישט געבן פאר יעדע געלט גייער א דאלער ווייל עס וועט מיר קאסטן ארום 50 דאלער א טאג

איז ענדערשט זאל מען געבן פאר טייל א דאלער און פאר די איבעריגע ווייזן אז מען האט נישט אדער זאל מען געבן פאר יעדעם א קוואדער וואס איז א שטיקל בזיון?

די סברא זאגט אז אונטער א דאלאר פאר א משולח הייסט נישט געגעבן.

כהאב אמאל געהערט ווי א משולח רעדט זיך אפ אויף די וואס געבן קוואדערס, ס'ממש גארנישט געגעבן, שוין לכאורה בעסער טאקע גארנישט צו געבן.

גם אני מצטרף לדעתך. עס קגוקמט מיר אויס ווי מבזה געווען אז מען גיבט א קוואדער. וועגן דעם איז ער ארויף אויף א פליגער און גייט אויף די צוויי פיס שווערערהייט צו באקומען א רינדיגע 25 צענט? נע.

[נקודות טובות]

ביי אונז אין ביהמ''ד ווי ס'איז דא א שטארקע געלד געגייעכטס יעדן טאג קען איך נישט געבן פאר יעדע געלט גייער א דאלער ווייל עס וועט מיר קאסטן ארום 50 דאלער א טאג

איז ענדערשט זאל מען געבן פאר טייל א דאלער און פאר די איבעריגע ווייזן אז מען האט נישט אדער זאל מען געבן פאר יעדעם א קוואדער וואס איז א שטיקל בזיון?

די סברא זאגט אז אונטער א דאלאר פאר א משולח הייסט נישט געגעבן.

כהאב אמאל געהערט ווי א משולח רעדט זיך אפ אויף די וואס געבן קוואדערס, ס'ממש גארנישט געגעבן, שוין לכאורה בעסער טאקע גארנישט צו געבן.

או יאמר. א איד גייט נאך געלט, איז א מצוה אים צו געבן. איז מען דען נישט מקיים די מצוה פון צדקה מיט א קוואדער? אויב קען מען נישט געבן פאר יעדן א דאלער, איז ענדערש נישט צו געבן פאר 40 פון די פופציג, ווייל דו געבסט א דאלער פאר די ערשטע צען? און אויב גייט דער עלעפטער נאך געלט פאר חיי יום יום אדער צרכי רפואה, ביסטו נישט עובר אויף לא תקפוץ און לא תאמץ טאמער געסטו נישט?

אדרבה, העלף מיך טראכטן.