הגה"ק מצאנז זי"ע - כ"ה ניסן תרל"ו

[קשאנובער]

מרן הגאון הקודש רשכבה"ג רבי חיים האלברשטאם מצאנז זצוקללה"ה איז געבוירן בשנת תקנ"ז, צו זיין טאטע רבי אריה לייביש האלברשטאט זצ"ל, אן אייניקל פון מרן החכם צבי זצ"ל.

אלס קינד האט מען שוין געזעהן אז פון קליין חיים'ל וועט נאך אויסוואקסן א גרויס תלמיד חכם.
ער פלעגט זיצן און לערנען שעות ע"ג שעות. ווי ער האט אין די שפעטערע יארן פארציילט "ווען איך בין געווען א אינגל האט מיין טאטע נישט געהאט קיין געלט צו קויפן ספרים, האב איך געפרעגט די מוכר ספרים אויב קען איך זיך אריינזעצן ביינאכט לערנען פון די ספרים. און איין נאכט האב איך אדורך געלערענט גאנץ הלכות מליחה! און זייט דעמאלטס געדענק איך עס נאך!".

אין יאר תקנ"ז איז ער אויפגענומען געווארן אלץ רב אין שטאט רודניק און אין יאר תק"ץ האט ער זיך אריבערגעצויגן וואוינען אין שטאט צאנז [ווי ער איז שוין געווען א מורה הוראה פאר אפאר יאר] און האט דארט אויפגעמאכט דעם חסידישן חצר הקודש 'צאנז'.

די צאנזער רב איז געווען פון די גרויסע תלמידים ביי הרה"ק מראפשיץ זי"ע, וועלכע איז געווען זיין ערשטע רבי. (אלץ קינד איז ער געווען ביי הרה"ק מרימנוב זי"ע און הרה"ק מלובלין זי"ע) די צאנזער רב פלעגט אים רופן דער אלטער רב.
(די לעצטע יאר הקפות פון צאנזער רב האט ער געטאנצן הקפות ביים טיר און געזאגט איך האב געזעהן דער אלטער רב איז ביים טיר האב איך דארטן געטאנצן.)
נאכן פטירה פונעם ראפשיצער רב איז צאנזער רב געפארן צום איידעם הרה"ק רבי אשר מראפשיץ זי"ע.
ער איז אויך געפארן צו הרה"ק בעל עטרת צבי מזידיטשוב זי"ע און צו הרה"ק השר שלום מבעלזא זי"ע.


עמוד התורה!

די צאנזער רב זי"ע איז געווען די אנגענומענע גדול ופוסק הדור בכל קצוי ארץ.

אלץ אינגערמאן האט ער שוין באקומען סמיכה פון הגאון האדיר רבי אפרים זלמן מרגליות זצוק"ל.
די צאנזער רב האט זיך אמאל געטראפן מיטן גאון הנ"ל, זייענדיג בלויז בן י"ח שנה און ער איז מוראדיג נתפעל געווארן פונעם גדלות בתורה פונעם צאנזער רב אז ער האט זיך גלייך מזכיר געווען פאר אים מיט זיין מאמעס נאמען! און דערנאך אים ארויס באגלייט ביזן גאס! (די גאון האט געהאט א מקוה און ביהמ"ד ביי זיך אין שטוב און פלעגט קיינמאל נישט ארויסגיין!!)

די צמח צדק פון ליבאוויטש האט באקומען דריי תשובות פון גדולי הדור איבער אן עגונה פון זיין שטאט. אויף די תשובה פון הגאון רבי שלמה קליגער האט ער געזאגט אז עס איז אמת! אויפן תשובה פונעם שואל ומשיב האט ער געזאגט אז עס איז געשריבן מיט חכמה! און אויפן תשובה פונעם צאנזער רב האט ער געזאגט אז עס איז סיי אמת און סיי געשריבן מיט חכמה!!

א איד איז אמאל אריין צו הרה"ק רבי אייזיק מזידיטשוב זי"ע און גערעדט קעגן צאנזער רב [איבער'ן מחלוקות צאנז און רוזשין] האט רבי אייזיקל זי"ע אנגעכאפט א חומש אין האנט און געזאגט "צאנזער רב איז די תורה! איז מהאלט מיט'ן צאנזער רב האט מען מיט די תורה! און אז מהאלט נישט מיט'ן צאנזער רב האלט מען נישט מיט'ן תורה!!"

הרה"ק רבי איציקל מסטיטשין זי"ע פלעגט זיך אויסדריקן אויפן צאנזער רב אז ער לערנט 24 שעה! ער געבט צדקה 24 שעה! און ער שרייבט תשובות 24 שעה! ווייל ער איז למעלה מן הזמן!!

הרה"ק מהרי"ד מבעלזא זי"ע האט געזאגט אויפן ספר שו"ת דברי חיים אז עס איז פינקט ווי שו"ת הרשב"א!


עמוד העבודה!

רבי שמעון סופר מקראקא בן החתם סופר זי"ע האט זיך אמאל געטראפן אויפן גאס מיט הרה"ק הצמח צדיק מוויזניץ זי"ע, די צוויי צדיקים האבן זיך פארטיפט אין לערנען פאר א לענגערע צייט און בשעתו האט אדורך געוואקט די צאנזער רב האט די צמח צדיק אפגעלאזט רבי שמעון מקראקא און איז צוגעלאפן צום צאנזער רב. שפעטער האט איינער געפרעגט די צמח צדיק היתכן ער האט אזוי אוועקגעוואקט פון רבי שמעון מקראקא! ער איז עפעס נישט קיין תלמיד חכם?! האט די צמח צדיק געזאגט "רבי שמעון איז א שטיק בארג סיני! אבער די צאנזער רב איז יעדעס רגע אין טאג נאך א שטיק עקידת יצחק!! ער איז זיך מוסר נפש פארן באשעפער יעדעס מינוט אין טאג!!"

עס איז באקאנט אז די צאנזער רב האט געהאט א גרויסע עבודה פון פארברענען די הענט!
זיין אייניקל רבי פנחס רובין וועלכע פלעגט משמש זיין די זיידע פלעגט פארציילן אז די זיידע האט אים געבעטן פאר א לעכט און ווען ער האט אים עס געברענגט האט די צאנזער רב אריינגעלייגט די האנט האט ער געוואלט אויסלעשן די לעכט אבער וויפיל ער האט פראבירט האט אים די צאנזער רב בשום אופן נישט געלאזט און האט אנגעכאפט זיין האנט ער זאל עס נישט קענען פארלעשן ביז ער איז פארטיג געווען מיט'ן עבודת הקודש!

די צאנזער רב פלעגט נישט שלאפן מער ווי צוויי שעה א נאכט!
הרה"ק מגארליץ זי"ע האט געזאגט "די טאטע האט מיר אויסגעלערנט אז מקען לעבן אן שלאפן! (און די טריסקער מגיד האט מיר אויסגעלערנט אז מקען לעבן אן עסן!)

די אנשי ביתו פונעם צאנזער רב האבן אמאל געמאכט א חשבון נאכן ימים נוראים אז פון ר"ח אלול ביז הושענא רבה האט די צאנזער רב געשלאפן ווייניגער ווי 26 שעה!!

אמאל איז אן אייניקל אריין צום צאנזער רב זיך מזכיר זיין אז ער האט געפערליכע ציין ווייטאג האט אים די צאנזער רב מוסר געגעבן "איך האב אויך כמה פעמים געהאט שטארקע יסורים אויפן ציין אבער קיינער האט דאס נישט געמיזט מיטהאלטן!" דערנאך האט ער געפרעגט ווי עס טוט אים וויי און עס געריבן מיט זיין פינגער און די יסורים איז גלייך אוועק כאילו לא היה!


עמוד החסד!

באקאנט אז די צאנזער רב פלעגט נישט גיין שלאפן ביז ווילאנג ער האט שוין פארטיילט אלע געלט וואס ער האט געהאט פאר עניים!

הרה"ק מגארליץ זי"ע איז אמאל אריין צום טאטן בעטן געלט לקראת א חתונה פון א קינד און די טאטע האט אים נישט געוואלט געבן, אזוי שטייענדיג נעבן זיין טאטע איז אריינגעקומען אן עני און האט זיך אויסגעוויינט צום צאנזער רב אז ער דארף חתונה מאכן א קינד און ער האט נישט די געלט, אויפן פלאץ האט אים די צאנזער רב געגעבן א שיינעם סכום געלט, האט די גארליצער רב געפרעגט דעם טאטן מה זה ועל מה זה?? האט די צאנזער רב געזאגט דו קענסט ארומגיין צו די שטעט און זאגן אז איך בין א זוהן פון די רב פון צאנז און דער עולם וועט דיר געבן און דו וועסט שיין מצליח זיין, משא"כ דער עני ווער וועט אים געבן א שיינעם סכום?


בניו הקדושים

די צאנזער רב זי"ע האט חתונה געהאט 4 מאל.
זיין ערשטער רביצין איז געווען הרבנית הצדיקת רחל פיגא ע"ה
פון דעם זיווג זענען געבוירן די קינדער

הרה"ק ר' יחזקאל שרגא משינאווא זי"ע
חתן הרה"ק הארי' דבי עילאי זי"ע

הרה"ק ר' דוד מקשאנוב זי"ע
חתן הרה"ק ר' יוסף זאב מטארניגראד זי"ע

הרה"ק ר' מאיר נתן זי"ע
חתן הרה"ק ר' אליעזר מדזיקוב זי"ע

הרה"ק ר' אהרן מקרייז צאנז זי"ע
חתן הרה"ק ר' יעקב וויינבערגער מדוקלא זי"ע

הרה"ק ר' ברוך מגארליץ זי"ע
חתן הרה"ק ר' יקותיאל יהודה טייטלבוים מסיגעט זי"ע

הרבנית מרים ע"ה אשת הרה"ק ר' משה אונגאר זי"ע
בן הרה"ק ר' מרדכי דוד מדאמבראווא זי"ע

הרבנית רייצא ע"ה אשת הרה"ק ר' מרדכי דוב מהארנאסטייפל זי"ע
בן הרה"ק ר' משולם זושא מטלומטש זי"ע

הרבנית יוטא ע"ה אשת הרה"ק ר' אליעזר ירוחם באראן זי"ע
בן הרה"ק ר' ישראל יצחק בן הסבא קדישא מראדאשיץ זי"ע

זיווג ב' איז געווען א שוועסטער פון די ערשטער רביצין און זי איז נפטר געווארן אן קינדער.

זיווג ג' איז געווען די טאכטער פון הרה"ק ר' הירש מטארנא זי"ע בן הרה"ק ר' מרדכי דוד מדאמבראווא זי"ע פון דעם זיווג זענען געבוירן די קינדער

הרבנית נחמה ע"ה אשת הרה"ק ר' יצחק טובי רובין זי"ע
בן הרה"ק ר' מאיר מגלאגוב זי"ע

הרבנית טילא ע"ה אשת הרה"ק ר' אהרן הורוויץ מבייטש זי"ע
בן הרה"ק האמרי נועם מדזיקוב זי"ע

הילד לייביש ז"ל, נפטר געווארן ביי די 7 יאר

הרה"ק ר' שלום אליעזר מראצפערט זי"ע
חתן גיסו הרה"ק מהארנאסטייפל זי"ע

הרה"ק ר' יצחק ישעי' מטשחוב זי"ע
חתן הרה"ק ר' יחיאל העשיל מקריליוויץ זי"ע

הרבנית פראדיל ע"ה אשת הרה"ק ר' אלעזר ראזנפעלד מאושפיצין זי"ע
בן הרה"ק ר' יהושע מקאמינקא זי"ע

הרבנית גיטשא ע"ה אשת הרה"ק ר' בצלאל יהושע מאשקאוויטש מגלונא זי"ע
בן הרה"ק ר' יחיאל מיכל מגלונא זי"ע



זכר צדיק הקדוש לברכה לחיי העולם הבא!
זכותו הגדול יגן עלינו ועל כל ישראל!

[קשאנובער]

ציון הקודש בעיר צאנז, פוילן

[מירון]

סופער דזשאב הרב קשאנובער. ווי וואנט מאור.

[קשאנובער]

צורת קדשו (אדער נישט)

[באקאנטע ידען]

קובץ בוני צאנז תשפ"ד י"א

[אלטערנעסייד פארקינג]

צורת קדשו (אדער נישט)

ס'איז א בילד פון איינער פון די קינדער פון גארליצער רב וואס האט שטארק גע'ענדלט אינעם גרויסן זיידן

[דער תהלים איד]

קובץ בוני צאנז תשפ"ד י"א

העכסט העכסט אינטערסאנט די היסטארישע בילדער.

[מירון]

היינט נאכט איז דער הייליגער יארצייט! זכותו הגדול יגן על כל ישראל, אמן

[בן חיים]

הרה"ק מסאטמאר זי"ע האט אמאל פארציילט
אז הרה"ק ר משה ראזוואדובער זי"ע האט אמאל געזאגט "איך גלייב באמונה שלימה אז דער ר' ר' אלימלך זי"ע איז געווען גרעסער פונעם צאנזער רב, כווייס אבער נישט מיט וואס"
האט די רבי מסביר געווען אז די בחינה פון תורה לשמה פון די פריעדיגע דורות איז געווען מער לשמה פון די שפעטערדיגע דורות דעריבער האט דער ר' ר' אלימלך געמוזט זיין גרעסער,

[באקאנטע ידען]

בוני צאנז פון די לעצטע 4 יאר

► Show Spoiler

[נטרונא]

לחיים אידן!! לחיים!!
זכותו הקדוש יגן עלינו
צינד א ליכט, לערן א משנה, לע"נ מרן רבינו חיים בן ר' אריה לייבוש זצוללה"ה זיעוכי"א

ר' ר' מענדעלע מרימאנוב זיעוכי"א האט געזאגט פאר זיין פטירה "אויף דעם עולם האב איך געשאקלט מיט אלע עולמות, אויף יענער וועלט בין איך גליקליך אז א איד וועט פאר מיר לערנען א פרק משניות און וועט פאר מיר אנצינדן א ליכטל"

טוטס א טובה פארן הייליגן צדיקס נשמה ער וועט אייך אוודאי נישט שולדיג בלייבן!!

[ניקל]

ער איז געבוירן אין שטאט טארניגראד, בשנת תקנ"ג,
צו זיין טאטן הרה"ק רבי אריה לייבוש אב"ד טארניגראד זי"ע,
בן הרה"ק רבי שמחה מבראד זי"ע,
נין ונכד הרה"ק רבי צבי הירש חריף בעל חכם צבי אב"ד האלבערשטאדט זי"ע,

און צו זיין מאמע הרבנית הצדקת מרת מרים ע"ה,
בת הגה"ק רבי דוד מטארניגראד זי"ע,
נין ונכד הגה"ק רבי צבי הירש חריף בעל חכם צבי אב"ד האלבערשטאדט זי"ע,

די טאטע פונעם הייליגען דברי חיים מצאנז הרה"ק רבי אריה לייבוש זי"ע וואס איז געווען א גאון בתורה, אבער האט עוסק געווען במסחר פאר פרנסה, איז געווען מגדולי חסידים פון הרה"ק רבי אברהם משה מפשעווארסק הראשון זי"ע, וואס איז געווען פון די גרויסע תלמידים פון רבי אלימלך מליזענסק זי"ע, וואס האט מעיד געווען אויף זיין תלמיד רבי אברהם משה זי"ע, אז ווען ער זאגט תהילים קומט דוד המלך ע"ה און זאגט מיט תהילים, אויך אז ער איז א בעל רוח הקודש און ער האט געהאט גילוי אליהו הנביא ז"ל,

איינמאל וויילענדיג ביי זיין גרויסן רבין רבי אברהם משה מפשעווארסק זי"ע, איז דורך פארענט פונעם רבין איינע פון זיינע טעכטער וואס איז שוין געווען בערך 12 יאר אלט, אבער דער צדיק רבי אברהם משה זייענדיג אינגאנצן אויס געטון פון די וועלט, האט בכלל נישט דערקענט זיין אייגענעם טאכטער, דערפאר האט פאר דעם צדיק אנגעכאפט א פחד און ער איז דערציטערט געווארן פון זיין גרויסע קדושה ופרישות, אבער די רעבעצין האט אים גלייך געזאגט, פארוואס בוסטו אזוי דערציטערט געווארן, דאס איז דאך אונזער טאכטער,

האט זיך דער צדיק וקדוש רבי אברהם משה זי"ע אנגעריפן, אויב איז אונזער טאכטער שוין אזוי גרויס, ברויך מען דאך זען א שידוך פאר איר, ברויך מען דאך האבן געלט פאר די חתונה, דער תלמיד רבי אריה לייבוש זי"ע וואס האט געהערט די ווערטער פון זיין רבין, האט געהאט מיט זיך א בינטל געלט וואס ער האט אנגעגרייט פאר מסחר, האט ער אהין געגעבן דעם גאנצן סכום וואס ער האט געהאט פאר זיין רבין, אז ער זאל מיט דעם קענען חתונה מאכן זיין טאכטער,

זיין רבי ר' אברהם משה זי"ע אז גאר שטארק דערפרייט געווארן פון די געלט וואס ער האט באקומען פון זיין תלמיד, האט ער פון גרויס פריידט אנגעואוונטשען פארן תלמיד רבי אריה לייבוש זי"ע, וואס האט נאך דאן נישט געהאט זוכה געווען צו קיין קינדער, אז עס זאל ביי אים געבוירן ווערן א קינד וואס וועט באלייכטן די וועלט מיט זיין תורה און קדושה, און פון דעם ברכה איז צו זיי געבוירן געווארן דער הייליגער דברי חיים מצאנז זי"ע, וואס ער האט מיט זיין גדלות בתורה און זיין אויסטערלישע קדושה פארשיינט די וועלט דאן און שיינט נאך אריין אין די הערצער פון אידישע קינדער תורה און קדושה און ריינע אמונה בשם עד היום הזה,

ער איז געווען א איש אלקים קדוש ונורא, גאון עולם אספקלריא המאירה מנורה הטהורה און א שר התורה, יחיד בדורו בתורה ובקדושה, סבא קדישא המפורסם בכל קצוי ארץ, רבן של כל בני הגולה, בעל צדקה וחסד נפלא בדורו, טויזענטער אידן זענען געקומען זיך מסתופף זיין בצלו פון דעם צדיק וקדוש, און צו מיט האלטן זיין עבודת הקודש וואס איז געווען מיט א אש קודש און א געוואלדיגע דביקות בשם, ער איז געווען א בעל מופת נפלא און פון די גרעסטע פועלי ישועות בימיו, און עד היום זעהן אידן גרויסע ישועות גייענדיג אויף ציון קדשו ביום היארצייט אדער סיי ווען איבערן יאר,

שוין פון אלס יונג קינד איז דער צדיק וקדוש געווען מפורסם מיט זיין געוואלדיגע חריפות ובקיאות בתורה, אפילו ווי עס איז באוויסט איז דער הייליגער צאנזער רב זי"ע שוין פון אלס קינד געווען הונקעדיג אויף א פיס, איז אבער זיין גדלות בתורה איבער געשטיגען אלעס, אז די אידן אין שטאט האבן דעם קינד גאר שטארק געשעצט צוליב זיין געוואלדיגע ביקאות און התמדת התורה,

ער איז געווען א גדול אין די דריי עמודי עולם:

*תורה,*
ער איז בימיו געווען פון די גרעסטע גדולים בתורה, און א בקי בכל התורה כולו, אויך איז ער געווען דער פוסק הדור און געשריבען תשובות אין אלע מקצועות התורה און די גדולי הדור האבן זיך גערעכנט מיט זיינס א פסק.

*עבודה,*
זיין דאווענען איז געווען מיט א מורא'דיגע דביקות בהקב"ה, און צדיקים האבן מעיד געוווען, אז עס איז נישט צום פארשטיין ווי א בשר ודם האט געקענט אנקומען צו די מדרגות, מען האט געקענט זעהן דאס התפשטות הגשמיות, ער האט זיך זיין גאנץ לעבן מסגף געווען מיט שווערע סיגופים זיך געברענט די הענט אין פייער, זיך גע'טובל'ט אין קאלטע מקוואות, און אריין געפלאנצט אין אידן יראת השם און אהבת השם.

*גמילות חסדים,*
ער האט יעדן טאג פארטיילט אוצרות פון געלט, און פאר זיך גארנישט איבער געלאזט, ער האט פאר'משכונ'ט זיינע אייגענע חפצים כדי ארויסצוהעלפן אידן, ער איז בימיו געווען מפורסם צווישן די גרעסטע בעלי חסד וואס כלל ישראל האט דאן פארמאגט, צדיקים גדולים און גאונים בתורה האבן ממש באוואונדערט זיין מידת הצדקה וחסד,

טויזנטער אידן פון אלע שטעט און מדינות פולין און אונגארין זענען געקומען זיך מסתופף זיין בצלו, מען האט ביי דעם צדיק געזעהן אפענע מופתים אן א שיעור, רוב צדיקים בדורו האבן זיך מכניע געווען צו דעם הייליגען צאנזא רב זי"ע און זיינס א פסק הלכה און זיינס א מנהג און דרך אין עבודת השם איז פארהייליגט געווארן ביי אלע גדולים און גאונים בדורו,

ער האט מדגיש געווען אויפן לערנען בקיאות, און געזאגט אז א דיין קען נישט פסק'נען קיין הלכות שבת נאר אויב ער איז א בקי אין מסכת שבת בעל פה, אויך האט ער נישט געלאזט לערנען קבלה ברבים.

איינע פון די הלכות וואס ער האט ארויסגעגעבן איז געווען לגבי די מקום הנחת תפילין בראש אז עס ברויך נישט דווקא זיין אינדערמיט, אויך ביי די הלכות מקוואות איז ער געווען א גרויסע מחמיר, און ער איז געווען פון די ראש הלוחמים אויף מאשין מצות, וואז דער הייליגער צאנזער רב האט געזאגט אז מאשין מצות זענען חמץ גמור, און אויף ציצות אז עס דארף זיין עבודת יד און מניפוץ לשמה.

אויך האט ער געהאט כמה פסקים וואס זענען געווען א חידוש אין די וועלט, ווי אז בחורים זאלן לייגען תפילין חוה"מ, און אז אדמורו"ת מוז נישט אריבער גיין פאר קינדער בירושה נאר מען קען אויך אויף נעמען א תלמיד חכם אדער א תלמיד אלס ממלא מקום.

ער האט געהאט א מנהג יעדן טאג צו זאגן אני מאמין אין אידיש און פלעגט זאגן, "אני מאמין, איך גלייב, גלייב איך דען, איך גלייב דאך נישט, און אזוי האט ער איבער געזאגט אפאר מאל, און קיינער האט דאן בשעת מעשה נישט געמעגט זיין אונעם שטוב.

די סדר פון שלאפען ביינאכט איז נישט געווען מער ווי צוויי מיט א האלב שעה און אפילו וייניגער ווי דעם.

הרה"ק רבי פנחס מאוסטילא זי"ע, האט אמאל גערעדט פון די גדלות פונעם הייליגען צאנזער רב זי"ע, האט ער געזאגט, נישט עסן און נישט שלאפן איז קיין קונץ נישט, ווייל ווען מען זעצט זיך נישט עסן, עסט מען נישט, און ווען מען לייגט זיך נישט שלאפן, שלאפט מען נישט.

אבער ביים צאנזער רב איז געווען א חידוש דאס עצם שלאפן, און ער האט פארציילט בשם הרה"ק רבי ישכר דוב מבעלזא זי"ע, אז ער איז געווען אמאל מיט זיין טאטן הרה"ק רבי יהושע מבעלזא זי"ע, ביים דברי חיים מצאנז זי"ע, און דער הייליגער דברי חיים האט זיך אנגערופען אז ער וויל זיך צו לייגען.

דער בעלזא רב זי"ע, האט זיך באהאלטן אונעם צימער פון דברי חיים און געוואלט זעהן וואס דער צדיק גייט טון, און ער האט געזעהן אז ווי נאר דער צדיק האט זיך אראפגעלייגט איז ער גלייך איינגעשלאפן, און 10 מינוט שפעטער איז ער שוין אויפגעשטאנען און געזאגט "איך האב מיך מחי' געווען" און דער הייליגער צדיק רבי פנחס מאוסטילא זי"ע, האט אויס געפירט דאס הייסט אן עבודה צו קענען שלאפן נאר 10 מינוט און זיין אויס געריעט.

איין שבת האט דער צאנזער רב זי"ע געזאגט א מעשה אז עס איז געווען א מלך און א חכם גדול וואס פלעגט זייער ווייניג שלאפען, האט מען אים געפרעגט פארוואס ער שלאפט אזוי ווייניג, האט ער געזאגט אז בשעת איך שלאף בין איך דאך נישט מלך און איך וויל נישט פארשלאפן די מלוכה.

האט דער צאנזער רב געזאגט די נמשל איז, שבת קודש איז א שאד צו שלאפן, ווייל מען פארשלאפט דעם שבת קודש, נאר וואס דען ווען עס איז שוין געווען שפעט ביינאכט נאך חצות, און ער האט געזאגט בזה"ל, "עיניך לנכח יביטו" און נכ"ח איז ר"ת נשמת כל חי, און דערפאר מיז מען זיך גיין אביסל לייגען אז מען זאל קענען זאגן מיטן גאנצן כח שבת צופרי "נשמת כל חי".


הרה"ק החוזה מלובלין זי"ע, וואס דער הייליגער צאנזער רב איז אסאך געפארן צו אים אין די יונגע יארן האט אמאל מעיד געווען אויפן רבין "שהוא עתיד להיות מנהיג הדור".

ער איז מוסמך געווארן להוראה דורך הגה"ק רבי משה יהושע העשיל אורנשטיין בעל ים התלמוד זי"ע, א ברודער פון הגה"ק רבי יעקב משולם בעל ישועות יעקב זי"ע, אויך איז דער דברי חיים זי"ע מוסמך געווארן להוראה דורך הגה"ק רבי אפרים זלמן מרגליות מבראדי זי"ע,

ער איז געווען א תלמיד פון צדיקי דורו ובתוכם, הרה"ק רבי נפתלי צבי בעל זרע קודש מראפשיץ זי"ע, וואס די צאנזער רב פלעגט אים רופן "דער אלטער רבי", דער צאנזער רב זי"ע האט זיך מכניע געווען פארן הייליגען ראפשיצער רב און פלעגט דאן זיין ווי א פשוטע תלמיד ביי א רבין, אפילו שוין זייענדיג דאן מפורסם אלס א איש קדוש מאוד און א עובד השם במסירת נפש ממש,

נאכן פטירה פון זיין רבו מובהק דער הייליגער זרע קודש מראפשיץ זי"ע, האט ער זיך מדבק געווען מיט א געוואלדיגע דביקות אינעם איידעם און ממלא מקום הרה"ק רבי אשר ישעי' מראפשיץ זי"ע, דערציילט מען אז דאן בשנת תקפ"ז ווען רבי אשר'ל זי"ע האט איבער גענומען דאס רבנות אין ראפשיץ, איז דער דברי חיים שוין געווען פון די גרעסטע רבי'ס בדורו, אבער מיט דעם אלעם פלעגט דער דברי חיים פארן קיין ראפשיץ אויף שבתים זיך מסתופף זיין בצלו פון רבי אשר'ל זי"ע אלס זיין רבי,

אויך האט ער זיך מסתופף געווען בצלו פון זיין רבי הרה"ק בעל עטרת צבי מזידיטשוב זי"ע, און אים גערופען "דער רבי", אויך איז ער אסאך געפארן צו הרה"ק השר שלום מבעלזא זי"ע, הרה"ק מרוזין זי"ע, און הרה"ק רבי צבי הירש מרימנוב זי"ע.

ער פלעגט זאגן אז אויף שבת פרה דארף מען פארן צום צדיק הדור, פלעגט ער טאקע פארן צו זיין רבין הרה"ק רבי נפתלי צבי מראפשיץ זי"ע, און נאכן פטירה איז ער געפארן צום זוהן הרה"ק רבי אשר ישעי' מראפשיץ זי"ע, אדער צו הרה"ק בעל ארי' דבי עילאי זי"ע, און שפעטער איז ער געפארן אויף שבת פרה צו הרה"ק רבי צבי הירש מרימנוב זי"ע.

דער הייליגער צאנזער רב זי"ע, פלעגט פארציילען בשם זיין רבין הרה"ק רבי אשר ישעי' מראפשיץ זי"ע, אז דער הייליגער חוזה מלובלין זי"ע, איז געווען פון די וואס האבן זיך געציילט אויפן קרבן פסח פון אליהו הנביא ע"ה יעדעס יאר, און דער דברי חיים האט געזאגט אז דער ראפשיצער רב האט געזאגט אז מען האט געקענט זעהן אויף די ליפן פונעם חוזה ווי עס איז דא פעטענס פונעם קרבן פסח, און דער דברי חיים האט געזאגט אז בשעת ווען דער ראפשיצער רב האט דאס פארציילט האט מען אויף זיינע ליפען אויך געזעהן די פעטענס.

הרה"ק רבי אלעזר ריישא זי"ע, האט פארציילט אז אויך אויף זיין רבין דער הייליגער דברי חיים מצאנז זי"ע, האט מען געזעהן בשעת ער האט דאס פארציילט האט ער געהאט פעטענס אויף די ליפען פונעם קרבן פסח.

עס ווערט פארציילט אז איינמאל איז דער צאנזער רב געווען ביים חוזה מלובלין זי"ע, און ער האט געהאלטן אינמיטן אויפנעמען דעם עולם, און ער האט געהייסן יעדן ארויסגיין פון שטוב, דער צאנזער רב וואס איז נאך דאן געווען יונג האט זייער געוואלט זעהן וואס דער חוזה גייט טון, האט ער זיך באהאלטן.

ווען יעדער איז ארויס איז דער חוזה צו געגאנגען און געזאגט פארן צאנזער רב, "ס'וועט קומען א צייט ווען דו וועסט נעמען קוויטלעך, וועל איך דיר מסביר זיין וואס איך טו ווען מענטשן קומען צו מיר מיט בקשות און שאלות פון ווי ווייס איך וואס צו ענטפערן.

נאר איינער וואס לערנט די תורה הקדושה זעהט דעם שם הוי"ה שיינען פאר די אויגען און ווען איך קוק אויפן שם הוי"ה ווייס איך וואס צו ענטפערן, אבער ווען די שם הערט אויף שיינען דאן שפאר איך מיך איין אונעם שטוב און איך לערן נאך תורה אז דער שם זאל ווייטער שיינען, און דער הייליגער חוזה מלובלין האט זיך געזעצט לערנען משניות מסכת זבחים, און דערנאך האט ער צוריק געפענט דעם טיר ווייטער אויפנעמען דעם עולם.



די שווער דער ברוך טעם זי"ע, איז געווען אנפאנג א מתנגד פון חסידות און ווען זיין זוהן הרה"ק רבי יהושע העשיל זי"ע, איז געווארן א חסיד פונעם הייליגען חוזה מלובלין זי"ע, האט זיך דער טאטע געזעצט שבעה אויפן זוהן.

איין טאג האט דער חוזה געהייסן פאר רבי יהושע העשיל צו דורך לערנען א סוגיא און ער איז דערנאך דורך געגאנגען דעם סוגיא מיטן תלמיד און צום סוף האט ער דעם סוגיא זייער שיין פאר ענטפערט, און געזאגט פארן תלמיד די קענסט אהיים גיין.

ווען דער רבי יהושע העשיל איז אהיים געקומען האט ער נישט געקענט גיין צום שטוב פון זיין טאטן ווייל ער האט דאך אים מרחק געווען, איז ער געגאנגען אין ביהמ"ד און דער הייליגער ברוך טעם האט דאן פאר געלערנט דעם סוגיא וואס דער חוזה האט מיט אים געלערנט און מען איז אנגעקומען צום סוף און מען האט נישט געקענט פאר ענטפערן די קשיא.

אבער דער זוהן רבי יהושע העשיל האט דאך שוין געהאט דעם תירוץ וואס די חוזה האט אים געגעבן האט ער דאס געזאגט פאר א תלמיד און דער תלמיד האט דאס איבערגעזאגט פארן ברוך טעם. ווען דער ברוך טעם האט געפרעגט פונעם תלמיד פון ווי האסטו באקומען דעם תירוץ האט דער תלמיד געוויזען אויפן זוהן, דער טאטע האט נישט גלייך דערקענט דעם זוהן נאך אזויפיל יארן אים נישט זעהן, אבער ווען ער האט שוין דערקענט דעם זוהן האט ער אים מוחל געווען ווייל ער האט שוין געזעהן די גרויסקייט פון די חסידים.

שפעטער איז דער זוהן רבי יהושע העשיל געווען אין שטאט טארניגראד און ער האט זיך דארט באקענט מיט א יונגען גאון רבי חיים הלברשטאם און עס איז אים זייער געפאלן אים צו נעמען פארן שוועסטער פאר א חתן, האט ער דעם שידוך אנגעטראגען און די טאטע האט מסכים געווען.

שפעטער ווען דער חתן דער דברי חיים איז געקומען צו די חתונה, איז דער טאטע דער ברוך טעם געווען ברוגז, היתכן ער האט אים נישט פארציילט אז דער מדובר איז א פעלערהאפטיגער בחור, וואס כידוע איז דער צאנזער רב געווען הינק'עדיג, און די כלה האט נישט געוואלט גיין צום חתונה.

האט דער צאנזער רב געבעטן אז ער וויל רעדן צו די כלה, פארציילט מען אז דער הייליגער דברי חיים האט געזאגט פאר די כלה, אז באמת האט זי געדארפט ווערן באשאפן הינקע'דיג נאר ער האט גע'פועל'ט אין הימל אז ער זאל עס איבער נעמען כדי זי זאל נישט ח"ו דארפן ליידען דערפון, און די כלה האט מסכים געווען צום שידוך.

פארציילט מען אז שפעטער איז דער הייליגער דברי חיים נאך די חתונה געזעצן קעסט ביים שווער אין ער האט מיטן שווער דורך געלערנט רוב ש"ס אין איין יאר און דאן האט דער הייליגער ברוך טעם געזאגט "מיין איידעם האט טאקע א קרומע פיס, אבער זייער א גלייכע קאפ". פון דעם זיווג האט דער דברי חיים געהאט 5 זוהן און 3 טעכטער.

בזיווג שני האט ער חתונה געהאט מיט הרבנית הצדקת מרת רעכיל דבורה ע"ה א שוועסטער פונעם זיווג ראשון, און פונעם זיווג שני האט ער נישט געהאט קיין קינדער.

בזיווג שלישי האט ער חתונה געהאט מיט הרבנית הצדקת מרת רחל ע"ה, בת הרה"ק רבי יחיאל צבי הירש אונגאר מטארנא זי"ע, בן הרה"ק רבי מרדכי דוד מדאמבראווא זי"ע, און פונעם זיווג שלישי האט ער געהאט 3 זוהן און 4 טעכטער.

בזיווג רביעי האט ער חתונה געהאט מיט הרבנית הצדקת מרת רבקה ע"ה, בת הגה"צ רבי אלימלך טארים זי"ע, בן הרה"ק רבי נתן לייב הנקרא ר' לייב שומר שבת זי"ע, בן הרה"ק רבי מנחם מענדל מרימנוב זי"ע, און פונעם זיווג רביעי האט ער אויך נישט געהאט קיין קינדער.



בשנת תקע"ז איז ער געווארן רב אין שטאט רודניק און דארט איז ער געווען רב פאר 13 יאר. בשנת תק"צ איז ער געווארן רב אין שטאט צאנז ווי ער איז שוין געבליבען ביז צום הסתלקות, ער איז דארט אין צאנז באוויסט געווארן אלס דער גאון און שר התורה, און פון גאנץ מדינת פולין זענען טויזנטער אידן געקומען צום צדיק נעמען א ברכה,

אויך רוב צדיקים פונעם דור זענען געקומען צום הייליגען צאנזער רב צו זיין בצל קדשו. טויזנטער שאלות האט מען געשיקט צו דעם גדול וואס ער האט מברר געווען מיט זיין געוואלדיגע חריפות. ער האט געהאט א חברייא קדישה פון הייליגע תלמידים.

דער הייליגער צאנזער רב זי"ע, האט איינמאל געזאגט אז ער האט זוכה געווען צו זעהן הרה"ק מסאסוב זי"ע, און מעשה שהיה כך היה,
איינמאל איז אין שטאט טארניגראד געווען א גרויסע שריפה און דער גאנצער עולם איז אנטלאפן פונעם שטאט, דער צאנזער רב איז דאן געווען 3 יאר אלט און די אידן זענען געלאפן צום שטאט סאסוב,

האט דער צאנזער רב געזאגט אז ווען מען איז אנגעקומען אונעם שטאט סאסוב איז דער הייליגער צדיק רבי משה לייב געשטאנען אויף די גאס מיט א קריגעל מילך און געגעבן טרינקען פאר די אידן וואס זענען אנטלאפן פון טארניגראד, און דאן האט דער צאנזער רב געזעהן דעם צדיק רבי משה לייב סאסובער זי"ע.

הרה"ק רבי יוסף ברוך ה'גוטער איד זי"ע, בן הרה"ק בעל מאור ושמש זי"ע, האט מעיד געווען אז וואס ער האט געזעהן ביים הייליגען חוזה מלובלין זי"ע, האט ער געזעהן ביים הייליגען צאנזער רב זי"ע.

ער האט איבער געלאזט הייליגע חיבורים,

שו"ת דברי חיים,
דברי חיים על התורה,
דברי חיים על מועדים,
דברי חיים על מסכת מקוואות,
דברי חיים פירוש על מסכת בבא מציעא,
דברי חיים בירורים בשמות גיטין.



ווען עס איז געקומען די הייליגע יו"ט פסח בשנת תרל"ו איז דער הייליגער דברי חיים שוין געווען גאר שוואך, אבער ווען עס איז געקומען צו שעפן מים שלנו האט דער צדיק נישט נאכגעלאזט און מען האט נישט געהאט קיין ברירה און מען האט אים געטראגן, ער האט צוליב זיין שוואכקייט נישט געקענט שעפן קיין מים שלנו, איז דער צדיק אריינגעשפרינגען און וואסער מיט די מלבישים און דארט געשעפט מים שלנו און די שטוב מענטשן האבן אים געברויכט ארויס נעמען ווייל ער איז געווען זייער שוואך.

ווען עס איז געקומען די ליל הסדר, האט דער צדיק אפגעראכטען דעם סדר מיט אלע הידורים און זיך געוואשן און גענומען א גרויסע מאס מצה כדי צו מקיים זיין די מצוה פון אכילות מצה מיט אלע הידורים, און כנהג האט דער צדיק פארמאכט די אויגן ביים עסן די כזיתים מצה און די קינדער האבן פראבירט אוועק צו נעמען א חלק פון די מצה אבער ער האט דאס אנגעהאלטן מיטן גאנצן כח.

אינמיטן עסן די מצה האט זיך דער צדיק מורא'דיג צעהיסט און ער האט געמיזט אראפלייגען די מצה, האבן די קינדער אוועק גענומען א חלק כדי ער זאל נישט עסן אזויפיל מצה ווייל עס קען אים שאטען צום געזונט, אבער ווען דער דברי חיים האט זיך בארואיגט האט ער גענומען פון פריש א גרויסע מאס מצה און ווייטער געגעסן די כזיתים, און דער צדיק דער דברי חיים האט געזאגט אז א מצוה קען נישט שאטען.

אחרון של פסח איז הרה"ק רבי ירוחם מטארנא זי"ע א אייניקל פון הרה"ק בעל אריה דבי עילאי זי"ע אריין געקומען צום הייליגען דברי חיים זי"ע, האט אים די רבי געזאגט "ר' ירוחם איך בין דאך א כהן קום וואש מיר די הענט און לאמיר בענטשן כלל ישראל".

מען האט אים געוואשן די הענט און ר' ירוחם האט פארגעזאגט די ברכת כהנים און דער הייליגער דברי חיים זי"ע, האט דאן געבענטשט כלל ישראל לדורות עולם מיט אלע ברכות וואס כלל ישראל וועט דארפן ביז משיח צדקינו וועט אונז קומען אויסלייזען פון גלות.

די גאנצע צייט איז דער צדיק געווען בלאס אין שוואך און די שטוב מענטשן האבן זיך פון אים נישט אוועק גערירט קיין מינוט, אבער כ"ה ניסן האט די מצב אויסגעזעהן אביסל בעסער און דער עולם האט זיך אביסל בארואיגט אז דער רבי ווערט בעסער.

אבער דאן איז די פנים פונעם צדיק געווארן רויט און מען האט געזעהן ווי ער פארארבעט מעשים, און מען פארציילט אז ער האט די גאנצע צייט געהאלטן אין איין זאגן די ווערטער "לית מחשבה תפיסא ביה כלל" און דאן האט ער אריבער געפירט זיינע הייליגע הענט אויף די דיקנא קדושה.

טויזנטער אידן האבן איינגעריסן פארן צדיק הדור אז מען זאל זוכה זיין אז ער זאל מגין זיין אויפן דור און זיי פירן קעגן משיח צדקנו, אבער ליידער נצחו אראלים את המצוקים ונשבה ארון האלוקים, און ביום כ"ה ניסן בשנת תרל"ו איז דער מלאך אלקים נסתלק געווארן לגנזי מרומים און איבער געלאזט דעם דור יתום אן זייער מנהיג הדור.

צום לוי' זענען ארויס געקומען טויזנטער אידן אפגעבן דאם כבוד האחרון פארן צדיק הדור, און מען האט דעם גוף קדוש בערדיגט אונעם ביה"ח אין שטאט צאנז.

זכותו הגדול יגן עלינו
ועל כל ישראל אמן.

[ניקל]

דער הייליגער דברי חיים זי"ע, פלעגט אנהייבן די וואך מיט די ברכה.
א גוטע וואך,
א געזונטע וואך,
א מזל'דיגע וואך,
א ברכה'דיגע וואך,
א הצלחה'דיגע וואך,
א וואך פון ישועות און רפואות,
א וואך פון אסאך געלט.

איינמאל איז הרה"ק בעל תפארת שלמה זי"ע געווען ביים הייליגען צאנזער רב זי"ע, און ווען ער איז זיך געקומען געזעגענען האט אים דער צאנזער רב געפרעגט די בלייבסט נישט דא אויף ח"י סיון, האט דער הייליגער תפארת שלמה געפרעגט וואס איז ח"י סיון, האט דער הייליגער צאנזער רב געזאגט אז ח"י סיון איז די יארצייט פון זיין מאמע הרבנית הצדקת מרת מרים ע"ה, און מוסיף געווען אז אלע זיינע השגות וואס ער האט זוכה געווען איז אין זכות פון זיין הייליגע מאמע ע"ה.

הרה"ק רבי נפתלי טייטלבוים מבריגל זי"ע, האט פארציילט פאר רבינו הקדוש מסאטמאר זי"ע די מעשה בשם זיין זיידן הרה"ק רבי טובי' מבריגל זי"ע, אז פאר די פטירה פונעם דברי חיים זי"ע, איז ער געווען אינגאנצען אויסגעטון פון די וועלט און נישט געשפירט גארנישט, פלוצלינג האט ער זיך דערוועקט און געפרעגט וואס איז די קול פון געוויין וואס ער הערט, האט דער זוהן הרה"ק רבי ברוך'ל מגארליץ זי"ע געזאגט פארן טאטן אז דאס זענען די יתומים און אלמנות וואס די טאטע פלעגט העלפן ביים לעבן, און זיי וויינען אז זיי בלייבן אן א פארזארגער וואס זאל זיי העלפן.

האט דער הייליגער דברי חיים זי"ע, געזאגט, די יתומים וואס האבן זיי צו וויינען, דער באשעפער איז דאך דער אבי יתומים און ער וועט שוין זיי פארזארגען, און אויך די אלמנות וואס האבן זיי צו וויינען דער באשעפער איז דאך דער דיין אלמנות און זיי בלייבען דאך נישט אליין.

אבער איך ברויך וויינען ווייל איך בין דאך מלא עוונות און ווי אזוי קום איך ארויף צום גרויסן באשעפער מיט די אלע עבירות, איך דארף טאקע וויינען.

ווען ער האט גענדיגט פארציילן די מעשה איז רביה"ק מסאטמאר זי"ע, געווען אין א מורא'דיגע דביקות און עס האט אים אנגעכאפט א ציטער און ער האט געזאגט, אז אויב דער הייליגער דברי חיים זי"ע, וואס האט נישט פארגעסן פונעם גרויסן באשעפער זיין גאנץ לעבן זאגט אזוי, וואס זאלן מיר פשוטע אידעלעך זאגן, און ער האט געבעטן הרה"ק מבריגל זי"ע, זאל נאכאמאל פארציילן די מעשה.

הגה"ק רבי יוסף חיים זאנענפעלד זי"ע, האט פארציילט אז ער איז איינמאל געווען ביים דברי חיים זי"ע, האט ער געזעהן די ברכות אשר יצר פונעם דברי חיים, און ער האט געזאגט, אז עס איז מיט אים געבליבן כל ימי חייו.

הגה"ק רבי דוד'ל לעלובער זי"ע, איז איינמאל אנגעקומען קיין צאנז א ראש חודש, און ער איז געווען ביים דאווענען, און פאר הלל איז דער הייליגער דברי חיים ארויס זיך גרייטען פאר הלל, ווען ער איז צוריק געקומען האט ער אנגעהויבן א ברכה מיט א געוואלדיגע התלהבות און ער האט געמיינט אז ער הייבט אן הלל, אבער דערווייל האט דער דברי חיים געזאגט אשר יצר, און רבי דוד'ל האט געזאגט, אז אויב ער וואלט דאן נאכנישט געווען אזוי מקושר צום בית אהרן זי"ע, וואלט ער זיך גלייך מקשר געווען צום דברי חיים זי"ע.

עס איז געקומען צום דברי חיים זי"ע א איד וואס האט געהאט א מכה אויפן קאפ און די דאקטורים האבן געזאגט אז עס קען צו קומען צום מח און דאס איז א מורא'דיגע סכנה, האט אים דער הייליגער דברי חיים געגעבן א שמיר אז ער זאל דאס אנשמירען און ער וועט האבן א רפואה שלימה, און טאקע נאך א טאג איז דער גאנצער מכה אוועק, האט דער הייליגער דברי חיים זי"ע, געזאגט אז די שמיר איז געווען די איבער געבליבענע מאכלי שבת וואס דאס ברענגט א רפואה פאר דעם מענטש.

דער זון הרה"ק רבי ברוך מגארליץ זי"ע האט אמאל געזאגט, פונעם טאטן דער הייליגער דברי חיים זי"ע האב איך מיך געלערנט אז מען קען לעבן אן שלאפן, און פון הרה"ק המגיד מטריסק זי"ע האב איך מיך אויס געלערנט אז מען קען לעבן אן קיין עסן, וואס ווי באקאנט האט דער מגיד מטריסק זי"ע כמעט נישט געגעסן, און ביים סעודת שבת קודש האבן די חסידים געהאט א ספוק אויב די רבי קען אפילו בענטשן אויף א כזית,

און ווי באוויסט איז דער הייליגער דברי חיים מצאנז זי"ע כמעט נישט געשלאפן, איין יאר ימים נוראים האבן די שטוב מענטשן פונעם צאנזער רב זי"ע אויס גערעכנט, אז פון ר"ח אלול ביז הושענא רבה, איז די רבי געשלאפן נישט מער ווי 26 שעה די גאנצע ימים נוראים,

[ניקל]

ווי עס איז באוויסט האט דער הייליגער דברי חיים זי"ע,
יעדע וואך געטיילט פון זיינע י"ב חלות, רוב מאל האבן די אייניקלעך דאס באקומען און זיי פלעגן דאס פארקויפן און געמאכט פרנסה דערפון.

פארציילט די זוהן הרה"ק רבי שלום אליעזר מראצפערט זי"ע הי"ד, אז איין וואך שבת האט דער דברי חיים געפרעגט ווער עס האט באקומען פון די י"ב חלות זענען געווען צוויי אידן איינער פון דייטשלאנד און דער אנדערער פון זיבענבירגען און זיי האבן ביידע באקומען פון די י"ב חלות, האט דער הייליגער דברי חיים זי"ע, געזאגט פאר דעם איד פון דייטשלאנד אז ער זאל די י"ב חלה פאר ברענען בעפאר פסח און אוועק לייגן די אש ווייל דאס איז אויך א שמירה.

האט רבי שלום אליעזר זי"ע, פארציילט אז יארן שפעטער איז ער איינמאל געווען ביי דעם איד פון זיבענבירגען וואס האט באקומען די חלה, און ער האט אים פארציילט, אז ער האט דעם חלה פארברענט און די אש האט ער אריינגעלייגט אונעם סעיף, און דארט אונעם סעיף איז אויך געווען נישט אויסגעהאלטנענע זאכן וואס די רעגירונג האבן נישט געברויכט זעהן.

פארציילט דער איד אז איינמאל האט מען אריין געגעבן א מסירה אויף אים און די פאליציי זענען געקומען און אינטערזיכט דעם גאנצען שטוב, אבער נאר אונעם סעיף ווי די דאקעמענטן זענען געווען און אויך די אש פונעם י״ב חלה האבן זיי נישט געקוקט און ער איז אפגעהיטן געווארן.

אין די תולדות פון הייליגען דברי חיים זי"ע, שטייט בשם הרה"ק רבי משה מראזוודוב זי"ע, אז דער הייליגער דברי חיים האט שבת ביינאכט גענומען דעם כוס צו מאכן קידוש און ער האט אנגעהויבן זינגען דעם ניגון שבת קודש מיטן ניגון פונעם הייליגען קאלובער זי"ע, גלות גלות, האט רבי משה מראזוודוב געזאגט אז דער דברי חיים איז אזוי געשטאנען שעות אויף שעות ביז ער האט זיך אויפגעכאפט און געזאגט אזוי שפעט איז שוין, ער האט געמיינט אז דאס איז געווען אפאר מינוט.

הרה"ק רבי יענקעלע מפשעווארסק זי"ע, האט פארציילט אז איין יאר איז דער הייליגער דברי חיים אריינגעקומען צו די הקפות און ער האט זיך גענומען טאנצען די הקפות דארט גלייך ביים טיר, און שפעטער האט ער פארציילט אז ווען ער איז אריינגעקומען האט ער געזעהן דעם רבין דער הייליגער אשר'ל מראפשיץ זי"ע ביים טיר און עס איז א שאד צו שלעפען דעם רבין ביז אין ביהמ"ד אריין האט ער דארט אויפן פלאץ געטאנצען די הקפות.

הרה"ק רבי יענקעלע מפשעווארסק זי"ע, האט פארציילט אז פארוואס האט דער הייליגער דברי יחזקאל זי"ע, קיינמאל נישט זוכה געווען צו זעהן דעם דברי חיים'ס רבי רבי אשר'ל ראפשיצער זי"ע.

ווייל דער הייליגער צאנזער רב האט נאר געהאט איין העמעדל פאר די קינדער, צופרי איז דער דברי יחזקאל געגאנגען דערמיט אין חדר און נאכמיטאג איז ר׳ דוד'ל מקשאנוב געגאנגען דערמיט אין חדר, און כדי דער קינד יחזקאל זאל קענען מיטגיין קיין ראפשיץ וואלט דער קלענערער ברידער נישט געקענט גיין אין חדר, דערפאר האט ער קיינמאל נישט זוכה געווען צו זיין ביים ראפשיצער רב זי"ע.

הרה"ק רבי מנחם מענדל בעל הצמח צדק מלויבאוויטש זי"ע, האט פארציילט אז איין שבת איז ביים הייליגען ריזשינער זי"ע געווען צוויי צדיקים אויף שבת, הרה"ק דברי חיים מצאנז זי"ע, און הרה"ק רבי אייזיק'ל מזידיטשוב זי"ע,

האט דער צמח צדק זי"ע געהערט ווי דער הייליגער ריזשינער זי"ע, רעדט זיך דורך מיטן צאנזער רב און זאגט אים,
צאנזער רב איר זענט דאך פון די בי"ד של מעלה, איך האב א דין תורה מיטן בורא כל העולמים, און איך וויל איר זאלט מסכים זיין, אז פארוואס עס הייסט אז מען האט א בחירה, ווען מען זעהט אז צדיקים ליידען אויף די וועלט און רשעים גייט גוט אויף די וועלט, מיר פארשטייען נישט וואס דאס מיינט, אבער וואס קומט ארויס פון די מעשה איז אז דער הייליגער דברי חיים איז געווען פון די בי"ד של מעלה.

[ניקל]

הרה"ק רבי שמואל ענגיל זי"ע, האט פארציילט אז ער איז געווען א יתום יונגערהייט און ער האט אסאך געלערנט און ער איז קראנק געווארן אויף איין אויג און די דקאטורים האבן געזאגט אז ער דארף אביסל אויפהערן לערנען אז די אויג זאל געזונט ווערן.

האט די מאמע אים געברענגט צום הייליגען דברי חיים און פארציילט וואס דער דאקטאר האט געזאגט, האט דער הייליגער דברי חיים געזאגט וואס ווייסן די דאקטורים, און ער האט געהייסן ברענגען אביסל וואסער און ער האט דעם אויג פון רבי שמואל אפגעוואשען און עס איז געזונט געווארן, האט רבי שמואל ענגיל זי"ע געזאגט אז דער אויג וואס דער דברי חיים האט אפגעוואשען איז קיינמאל נישט שוואך געווארן אבער די אנדערע אויג איז לעת זקנתו יא שוואכער געווארן.

איין שבת זענען צוויי אידן פון רוסלאנד געקומען קיין צאנז אויף שבת, ביים טיש שבת ביינאכט נאך די תורה פונעם הייליגען צאנזער רב זי"ע, האבן זיך די צוויי חסידים ארויסגעלאזט אין א טאנץ. האבן די חסידים פונעם צאנזער רב געפרעגט די צוויי חסידים לשמחה מה זו עושה, האבן די צוויי פארציילט אז זיי זענען חסידים פון הרה"ק רבי לוי יצחק מברדיטשוב זי"ע, און זייט די פטירה פון זייער רבין האבן זיי נאכנישט געטראפן א רבי.

אבער די וואך שבת ווען זיי זענען געקומען צום טיש און דער דברי חיים האט אנגעהויבן זאגן תורה, האט איינער געזאגט פארן אנדערן שטילערהייט אז דער הייליגער צאנזער רב איז גלייך מיט זיין מהות און תנועות און אפילו זיין צורות קדשו צום הייליגען בארדיטשובער רב.

פלוצלונג האט דער הייליגער צאנזער רב אויס געשריגען בזה"ל, "וועמען אין דעם דור קען מען צוגלייכען צום הייליגען בארדיטשובער רב", קיינער פון די מסובים האבן נישט פארשטאנען די ווערטער אבער מיר האבן געוויסט וואס דער צאנזער רב מיינט, און דערפאר טאנצן מיר ווייל מיר האבן געטראפן א נייעם רבין א צדיק אמת בדוגמת פון אונזער רבין דער הייליגער רבי לוי יצחק מברדיטשוב זי"ע.

ווי באוויסט איז דער הייליגער צאנזער רב זי"ע געווען גאר גרויס מיט זיין מידת הצדקה וחסד, און ער האט אמאל געזאגט אויף זיך, אז באמת איז ער געבוירן געווארן מיטן מידת הקמצנות בטבע, אבער ער האט גאר שווער געארבעט אויף צו צוברעכען די מידה און דערפאר האט ער אזויפיל צדקה געטיילט,

איינמאל האט זיך דער הייליגער דברי חיים זי"ע אויס געדריקט בזה"ל, "איך בין מקנה דעם מידת הצדקה פון הרה"ק רבי צבי הירש מרימנוב זי"ע, ווייל ווען ער האט געהאט געלט צו געבן איז ער געווען בשמחה, און אפילו ווען ער האט נישט געהאט קיין געלט צו געבן צדקה, איז ער אויך געווען בשמחה, אבער איך, אויב קומט א עני צו מיר און ער בעט געלט און איך האב נישט וואס צו געבן, פאלט פון מיר שטיקער פלייש פון גרויס צער",

איינמאל איז דער דברי חיים זי"ע געווען אין שטאט קראקא, און ער האט זיך אויף געהאלטן אינעם שטוב פונעם גביר הרה"ח ר' סענדר שמעלקיש ז"ל, איין טאג האט דער צאנזער רב זי"ע געבעטן פון דעם גביר ר' סענדר, אז ער זאל אים אויף טוישען א גאנצע סכום פון קליין געלט אויף איין גרויסע מטבע, דער גביר האט דאס געטון פארן צאנזער רב,

אבער ער האט זייער געוואלט זען פארוואס די רבי ברויך דאס, האט דער גביר ר' סענדר נאך געקוקט דעם דברי חיים, און בשעת דער עולם איז דורך שלום נעמען, איז דורך א גביר פון שטאט, וואס איז ליידער געווארן א יורד ל"ע אבער קיינער האט פון דעם נישט געוויסט, און בשעת יענער האט שלום געגעבן פארן דברי חיים, האט די רבי אים אריין געריקט דעם גרויסע מטבע אן דעם וואס איינער זאל באמערקן, ווייל דער דברי חיים זי"ע האט געוואלט אבאכט געבן אז דער איד זאל ח"ו נישט פארשעמט ווערן,

איינמאל איז א ארימאן געקומען קיין צאנז, און דער הייליגער דברי חיים האט אים געגעבן א גאר שיינע נתינה, שפעטער איז דער ארימאן געקומען קיין דינוב צום הייליגען צמח דוד זי"ע, אבער דארט האט ער באקומען א קלענערע נתינה, האט ער זיך אפ גערעדט פארן הייליגען צמח דוד, אז אין צאנז האט ער באקומען אסאך א גרעסערע נתינה,

האט דער צמח דוד געזאגט, ביי מיר האסטו באמת באקומען אסאך א גרעסערע נתינה, ווייל דער הייליגער דברי חיים זי"ע האט זיך אזוי מזכך געווען זיין נפש, אז געלט איז ביי אים ווערט געווען ווי בלאטע, און דערפאר האסטו פון צאנזער רב באקומען בלאטע, אבער ביי מיר האסטו באמת באקומען געלט,

עס איז אמאל געווען א גרויסע מחלוקה און תערומות אויפן צאמזער רב זי"ע, איינמאל האט זיך דער הייליגער צאנזער רב געזעצט ביים אויווען און געזאגט בזה"ל, "מיין איציק (וואס איז געווען א גרויסע חסיד פונעם דברי חיים און א מקורב למלכות) האט מיר געשריבן, אז איך זאל די מחלוקה אפ לאזן, ווייל אינעם חצר המלכות רעדט מען אויף מיר און איך בין אין א סכנה,

אבער איך זאג, אז איך האב פאר גארנישט מורא און אפילו נישט פונעם מלך אליין, אבער פון איין זאך האב איך יא מורא, און דאס איז פון א קרעכטץ פון א ארימאן, וואס די קרעכטץ קען מזיק זיין לדורו דורות",

[ניקל]

ווי באקאנט האט דער הייליגער צאנזער רב זי"ע נישט געלאזט קיינעם זיין ביי אים אין שטוב נאך חצות, איין נאכט האט איינע פון די ראפשיצער אייניקלעך זיך אריין געכאפט אין שטוב און זיך באהאלטן און געוואלט זעהן די עבודה פונעם הייליגען צאנזער רב.

נאך חצות האט ער געהערט א רעש ווי נשמות קומען אראפ און דער דברי חיים זאגט אז זיי זאלן רעדן, אבער ער האט גארנישט געהערט, און גלייך האט דער דברי חיים פארשטאנען אז עס איז דא איינער אין שטוב.

האט דער דברי חיים געפענט דעם ארון ווי דער ראפשיצער אייניקל איז געווען, און געזאגט ווען די ביסט נישט קיין אייניקל פונעם הייליגען ראפשיצער רב וואלט איך דיך פארווארפן פון ביידע וועלטן, און דער אייניקעל איז אנטלאפן בעוד נשמתו בו.

די קומענדיגע טאג האט דער דברי חיים געטראפן דעם טאטן פון דעם ראפשיצער אייניקעל און געזאגט זעה אז דיין קינד זאל מיר נישט שטערן דעם שלאף ביינאכט, ווייל די חסידים ווילן אלעס וויסן און נעכטן ביינאכט האט דיין זוהן מיר געשטערט דעם שלאף.

הרה"ק משינאווא זי"ע, איז איינמאל זייער קראנק געווארן און די דאקטוירים האבן אויף געגעבן האפענונג, און מען האט געזעהן ווי די טאטע דער דברי חיים איז זייער בשמחה, האט מען געפרעגט דעם דברי חיים לשמחה מה זו עושה.

האט דער הייליגער דברי חיים געזאגט ווען די דאקטוירים וואלטן נאך געהאט האפענונג וואלט מען געטראכט אז דער דאקטאר וועט אים אויסהיילען, אבער יעצט אז דער דאקטאר האט אויפגעגעבן פארלאזט מען זיך נאר אויפן גרויסן באשעפער, וואס ער קען אויסהיילען אפילו חוץ לדרך הטבע און איך בין זיכער אז ער וועט האבן א רפואה בקרוב, און כך הוה נישט אסאך נאכדעם איז דער זוהן געזונט געווארן.

הרה"ק רבי משה אריה פריינד גאב"ד ירושלים זי"ע, האט פארציילט בשם דעם זיידן הרה"ק מנאסויד זי"ע, אז הרה"ק מדזיקוב זי"ע האט זייער מקפיד געווען אז זיינע חסידים זאלן קומען נאר צו אים אויף יו"ט שבועות.

איז געווען א חסיד וואס איז נישט געזונט געווען איין יו"ט שבועות און נישט געקענט פארן צום רבין, איז דארט אין זיין שטאט געווען א צאנזער חסיד, האט דער צאנזער חסיד געבעטן פון דעם איד אז ער זאל אים לייען זיין שטריימל אויף יו"ט שבועות צו גיין צו זיין רבין אין צאנז, און דער איד האט אים געבארגט דעם שטריימל.

א שטיק צייט שפעטער איז דער חסיד געפארן צו זיין רבין קיין דזיקוב, און ווען ער איז אריינן געקומען מיטן שטריימל האט אים די רבי געפרעגט, ביסט געגאנגען קיין צאנז אויף יו"ט שבועות, האט דער איד געזאגט, איך בין שבועות נישט געזונט געווען און איך בין געווען אינדערהיים, האט דער הייליגער זדיקובער זי"ע געקוקט אויפן שטריימל און געזאגט "איז דער שטריימל געווען אין צאנז".

האט דער הייליגער נאסוידער רב זי"ע, אויס געפירט אז דאס אז די שטריימל האט מקבל געווען א קדושה זייענדיג אין צאנז איז אסאך א גרעסערע חידוש ווי אז דער דזיקובער רב זי"ע האט דאס מרגיש געווען ברוח קדשו.

הרה"ק מדזיקוב זי"ע, איז אמאל זייער נישט געזונט געווארן און ער האט געפילט אז עס איז געקומען די צייט צו איבערלאזען די וועלט, האט ער זיך געטראפן מיטן הייליגען דברי חיים זי"ע, און געבעטן אז דער מחותן זאל אים העלפן און אויס פויעלען אז ער זאל נאך בלייבן דא,

האט דער דברי חיים געפרעגט וואס איז אזוי שלעכט ארויף צו גיין די וועסט דיך טרעפן מיט די אלע צדיקים, האט רבי אליעזר מדזיקוב געזאגט איך האב נאך נישט תשובה געטאן, און איך האב נאך נישט מסדר געווען די קינדער, אבער גארנישט האט נישט געהאלפן, ביז רבי אליזער דזיקובער האט געזאגט פארן דברי חיים וואס וועט זיין מיט מיין "אין קצבה" וואס ווען איך זינג "אין קצבה" זינגט מיט די גאנצע פמליא של מעלה און עס איז א נחת רוח פארן באשעפער.

דא האט שוין דער דברי חיים מסכים געווען אז צו מאכן א נחת רוח פארן באשעפער לוינט זיך אז דער מחותן זאל דא בלייבן, איז דער הייליגער דברי חיים געלאפן אין מקו' און געפויעלט אסאך יארן פארן מחותן רבי אליעזר מדזיקוב זי"ע.

[ניקל]

איינמאל איז הרה"ק רבי ישעיל'ה מקרעסטיר זי"ע, געווען ביי זיין רבין אין צאנז, און דער הייליגער צאנזער רב האט געזיכט צו בארגען א סכום געלט, איז רבי ישעיל'ה געלאפן און געברענגט דעם סכום געלט וואס ער האט געהאט אוועק געלייגט אויף זיך חתונה מאכן.

לימים האט דער צאנזער רב אים צוריק געגעבן א זעקל מיט געלט צו באצאלען דעם הלוואה, האט רבי ישעיל'ה געזאגט אז ער האט קיינמאל נישט אפגעציילט דאס געלט וואס זיין רבי האט אים צוריק געגעבן, נאר יעדעס מאל ער האט געהאט געלט האט ער דאס אריינגעלייגט אין דעם זעקל, און יעדעס מאל ער האט געברויכט געלט האט ער גענומען פין דעם זעקל, און עס האט אים קיינמאל נישט געפעלט קיין געלט ווען ער האט געברויכט, ווייל די ברכה פונעם צאנזער רב זי"ע האט אייביג שורה געווען אונעם זעקל געלט.

הרה"ק רבי ישעי'לע מקערעסטיר זי"ע, איז איינמאל געפארן צו א שטאט און ווען ער איז אנגעקומען שפעט ביינאכט האט דער בעל עגלה דער גוי געבעטן מער געלט און רבי ישעי'לע האט דאס נישט געהאט, האט דער גוי אים געוואלט שלאגן,

פלוצלונג קומט דער איד צו וועם רבי ישעי'לע איז געקומען ארויס צו לויפען און ער האט שנעל אריין געלאזט דעם רבי ישעי'לע צו זיך אין שטוב, און ער פארציילט אז דער דברי חיים איז אים געקומען אין חלום אז זיין תלמיד רבי ישעי'לע איז אין א סכנה און ער זאל שנעל אויפשטיין און אים גיין ראטעווען, דאס איז געווען דאס התקשרות פונעם דברי חיים צו זיינע תלמידים אפילו מעולם העליון.

איינמאל האט דער פלייש געשעפט געהאט א גרויסע אינדיג און ער האט דאס געברענגט צום רעבעצין פונעם דברי חיים און געפרעגט אויב זי וויל דאס קויפן, אבער ווען די רעבעצין האט געהערט די פרייז וואס ער וויל האט זי געזאגט אז זי האט נישט דעם סכום.

שפעטער האט די רעבעצין געהערט אז דער וואס האט דאס געקויפט, איז איינער וואס באקומט פונעם דברי חיים צדקה יעדע וואך און ער האט אוועק געגעבן דאס גאנצע געלט וואס ער האט באקומען פאר דעם אינדיג.

איז זי אריין צום דברי חיים און געזאגט היתכן דער ארימאן האט אויס געגעבען דאס גאנצע געלט נאר פאר דעם איינעם אינדיג, ווען דער דברי חיים האט דאס געהערט האט ער געזאגט, אזוי דער איד ברויך האבן פאר שבת קודש א אינדיג ברויך מען אים דאך געבן מער געלט.

הרה"ק מסאטמאר זי"ע, האט איינמאל געשריבן אויפן ספר בני יששכר בזה"ל, "אשר הסכימו כולם שכל דבריו הם ברוח הקודש" האט ר' ליפא פריעדמאן ע"ה געפרעגט דעם רבין וואס די ווערטער מיינען ווייל רוב ספרים פון די תלמדי בעש"ט האבן נישט קיין הסכמות.

האט די רבי פארציילט א מעשה, איין ראש השנה פאר תקיעות שופר איז דער הייליגער צאנזער רב אריין צו זיך אין שטוב, און ביים רבין זענען געווען הרה"ק רבי הירצקעלע מראצפערט זי"ע, און הרה"ק שמואל קאמאדער אב"ד דאראג זי"ע, האבן די צוויי צדיקים געוואלט זעהן וואס דער הייליגער צאנזער רב טוט פאר תקיעות שופר.

האבן זיי זיך אריינגעכאפט צום שטוב און פראובירט צו זעהן וואס די רבי איז עוסק פאר הכנות צו די תקיעות, ווען דער הייליגער צאנזער רב איז ארויס געגאנגען צו די תקיעות האבן די צוויי צדיקים א בליק געטאן, און געזעהן אז דער דברי חיים האט עוסק געווען אונעם ספר בני יששכר, און די ספר איז נאך דאן געווען א נייע ספר.

שפעטער ביים טיש האט דער הייליגער צאנזער רב געזאגט "א העזה פון אינגעלייט זענען מהרר אחר רבם, זיי קוקען וואסערע ספר זייער רבי קוקט אריין פאר תקיעות שופר, ווער עס האט שכל ווייסט אז איך נעם נישט אין די האנט א ספר נאר אויב דער מחבר איז געווען א בעל רוח הקודש".

הרה"ק דער גוטער איד זי"ע, איז געווען ביים הייליגען צאנזער רב זי"ע, אין דער דברי חיים האט געזאגט אז ער מאכט א סיום אויף א מסכת, האט דער גוטער איד געזאגט איך מאך אויך א סיום אויף תהילים, האט דער דברי חיים געפרעגט, אפשר טוישט מען זיך, האט דער גוטער איד געזאגט ער וויל נישט טוישן זיין סיום אויף תהילים פאר קיין שום הון דעלמא.

ווען דער הייליגער דברי חיים האט זיך צוגעלייגט ביינאכט פאר דאס ביסל שלאף, ווען ער פלעגט זיך דערוועקען פלעגט ער שרייען מיט קולות "חיים וואס פארברענגסטו די צייט מיט שלאפן".

א איד איז אמאל געקומען צום הייליגען דברי חיים זי"ע, און מזכיר געווען אז דאס ווייב איז זייער נישט געזונט און די דאקטורים געבן אויף, האט דער דברי חיים געהייסן אז די פרוי זאל זיך אפשערן די האר וועט זי געזונט ווערן, דער איד איז גלייך אהיים און געזאגט פארן פרוי וואס די רבי האט געהייסן, מיט גרויסע אמונת צדיקים האט זי געפאלגט און זי איז גלייך געזונט געווארן.

[בן חיים]

שכוח פארן ברענגען מיר האבן שטארק הנאה
אויב כמעג בעטן ביטע צוצייכענען א מקור צו די מעשיות

[ניקל]

איינמאל איז הרה"ק רבי ישעיל'ה מקרעסטיר זי"ע, געווען ביי זיין רבין אין צאנז, און דער הייליגער צאנזער רב האט געזיכט צו בארגען א סכום געלט, איז רבי ישעיל'ה געלאפן און געברענגט דעם סכום געלט וואס ער האט געהאט אוועק געלייגט אויף זיך חתונה מאכן.

לימים האט דער צאנזער רב אים צוריק געגעבן א זעקל מיט געלט צו באצאלען דעם הלוואה, האט רבי ישעיל'ה געזאגט אז ער האט קיינמאל נישט אפגעציילט דאס געלט וואס זיין רבי האט אים צוריק געגעבן, נאר יעדעס מאל ער האט געהאט געלט האט ער דאס אריינגעלייגט אין דעם זעקל, און יעדעס מאל ער האט געברויכט געלט האט ער גענומען פין דעם זעקל, און עס האט אים קיינמאל נישט געפעלט קיין געלט ווען ער האט געברויכט, ווייל די ברכה פונעם צאנזער רב זי"ע האט אייביג שורה געווען אונעם זעקל געלט.

הרה"ק רבי ישעי'לע מקערעסטיר זי"ע, איז איינמאל געפארן צו א שטאט און ווען ער איז אנגעקומען שפעט ביינאכט האט דער בעל עגלה דער גוי געבעטן מער געלט און רבי ישעי'לע האט דאס נישט געהאט, האט דער גוי אים געוואלט שלאגן,

פלוצלונג קומט דער איד צו וועם רבי ישעי'לע איז געקומען ארויס צו לויפען און ער האט שנעל אריין געלאזט דעם רבי ישעי'לע צו זיך אין שטוב, און ער פארציילט אז דער דברי חיים איז אים געקומען אין חלום אז זיין תלמיד רבי ישעי'לע איז אין א סכנה און ער זאל שנעל אויפשטיין און אים גיין ראטעווען, דאס איז געווען דאס התקשרות פונעם דברי חיים צו זיינע תלמידים אפילו מעולם העליון.

איינמאל האט דער פלייש געשעפט געהאט א גרויסע אינדיג און ער האט דאס געברענגט צום רעבעצין פונעם דברי חיים און געפרעגט אויב זי וויל דאס קויפן, אבער ווען די רעבעצין האט געהערט די פרייז וואס ער וויל האט זי געזאגט אז זי האט נישט דעם סכום.

שפעטער האט די רעבעצין געהערט אז דער וואס האט דאס געקויפט, איז איינער וואס באקומט פונעם דברי חיים צדקה יעדע וואך און ער האט אוועק געגעבן דאס גאנצע געלט וואס ער האט באקומען פאר דעם אינדיג.

איז זי אריין צום דברי חיים און געזאגט היתכן דער ארימאן האט אויס געגעבען דאס גאנצע געלט נאר פאר דעם איינעם אינדיג, ווען דער דברי חיים האט דאס געהערט האט ער געזאגט, אזוי דער איד ברויך האבן פאר שבת קודש א אינדיג ברויך מען אים דאך געבן מער געלט.

הרה"ק מסאטמאר זי"ע, האט איינמאל געשריבן אויפן ספר בני יששכר בזה"ל, "אשר הסכימו כולם שכל דבריו הם ברוח הקודש" האט ר' ליפא פריעדמאן ע"ה געפרעגט דעם רבין וואס די ווערטער מיינען ווייל רוב ספרים פון די תלמדי בעש"ט האבן נישט קיין הסכמות.

האט די רבי פארציילט א מעשה, איין ראש השנה פאר תקיעות שופר איז דער הייליגער צאנזער רב אריין צו זיך אין שטוב, און ביים רבין זענען געווען הרה"ק רבי הירצקעלע מראצפערט זי"ע, און הרה"ק שמואל קאמאדער אב"ד דאראג זי"ע, האבן די צוויי צדיקים געוואלט זעהן וואס דער הייליגער צאנזער רב טוט פאר תקיעות שופר.

האבן זיי זיך אריינגעכאפט צום שטוב און פראובירט צו זעהן וואס די רבי איז עוסק פאר הכנות צו די תקיעות, ווען דער הייליגער צאנזער רב איז ארויס געגאנגען צו די תקיעות האבן די צוויי צדיקים א בליק געטאן, און געזעהן אז דער דברי חיים האט עוסק געווען אונעם ספר בני יששכר, און די ספר איז נאך דאן געווען א נייע ספר.

שפעטער ביים טיש האט דער הייליגער צאנזער רב געזאגט "א העזה פון אינגעלייט זענען מהרר אחר רבם, זיי קוקען וואסערע ספר זייער רבי קוקט אריין פאר תקיעות שופר, ווער עס האט שכל ווייסט אז איך נעם נישט אין די האנט א ספר נאר אויב דער מחבר איז געווען א בעל רוח הקודש".

הרה"ק דער גוטער איד זי"ע, איז געווען ביים הייליגען צאנזער רב זי"ע, אין דער דברי חיים האט געזאגט אז ער מאכט א סיום אויף א מסכת, האט דער גוטער איד געזאגט איך מאך אויך א סיום אויף תהילים, האט דער דברי חיים געפרעגט, אפשר טוישט מען זיך, האט דער גוטער איד געזאגט ער וויל נישט טוישן זיין סיום אויף תהילים פאר קיין שום הון דעלמא.

ווען דער הייליגער דברי חיים האט זיך צוגעלייגט ביינאכט פאר דאס ביסל שלאף, ווען ער פלעגט זיך דערוועקען פלעגט ער שרייען מיט קולות "חיים וואס פארברענגסטו די צייט מיט שלאפן".

א איד איז אמאל געקומען צום הייליגען דברי חיים זי"ע, און מזכיר געווען אז דאס ווייב איז זייער נישט געזונט און די דאקטורים געבן אויף, האט דער דברי חיים געהייסן אז די פרוי זאל זיך אפשערן די האר וועט זי געזונט ווערן, דער איד איז גלייך אהיים און געזאגט פארן פרוי וואס די רבי האט געהייסן, מיט גרויסע אמונת צדיקים האט זי געפאלגט און זי איז גלייך געזונט געווארן.

[ניקל]

ערב סוכות נאכמיטאג נאכדעם וואס דער הייליגער דברי חיים האט פארטיילט א גרויסע סכום געלט, האט ער געזעהן די אתרוג סוחרים אהיים גיין, האט ער זיי געזאגט עטץ האטס דאך דאס געלט וואס עטץ האטס געלייזט פון די אתרוגים בארגט מיר דאס געלט ביז נאך יו"ט איך וועל עס אי"ה באצאלן.

איז געווען דארט א אייניקל און געפרעגט דעם זיידן וואס ברויך די זיידע דאס געלט יעצט בעפאר יו"ט יעדער האט דאך שוין איינגעקויפט אלעס וואס מען ברויך פאר יו"ט.

האט דער הייליגער דברי חיים געזאגט, די אלע ארימעלייט האבן טאקע אויף יו"ט אבער א שמחות יו"ט האט ער נישט, ווייל עס קומט דאך יעצט ווינטער און מען ברויך האבן האלץ צו הייצן און אויך ווארעמע מלבושים פאר די קינדער, אבער יעצט ווען ער האט די געלט האט ער שוין א שמחות יו"ט אז ער האט שוין פאר נאך יו"ט אויך.

ווערט דערציילט, אז דער הייליגער דברי חיים האט געזאגט, אז אלס קינד פלעגט ער אזוי ווי אנדערע קינדער אין זיין יארגאנג זיך שפילן מיט העלצער כמנהג ילדים, אויך שבת קודש האט ער זיך מיט דעם געשפילט, אבער ווען ער איז אביסל אינטער געוואקסן און ער האט געלערנט דעם הלכה פון מוקצה, האט דאס אים זייער וויי געטון אז ער האט עובר געווען אויפן הלכה פון מוקצה,

אבער ווען ער האט געלערנט דעם הלכה אז אויב מען גרייט עפעס אן בעפאר שבת לכבוד שבת קודש, הייסט דער חפץ נישט ווי א מוקצה זאך, האט זיך דער צדיק שוין בארואיגט אז ער האט נישט עובר געווען אויף די עבירה, וויבאלד ער פלעגט טאקע יעדע וואך אן גרייטן די העלצער אויף שבת קודש,

האט אויף דעם געזאגט הרה"ק מציעשנוב זי"ע, אז פון דעם קען מען זען, אז דער באשעפער היט אויף די צדיקים אפילו ווען זיי זענען נאך גאר קליין, אז זיי זאלן ח"ו נישט צו קומען צו קיין חשש עבירה,

ווי באוויסט האט דער הייליגער צאנזער רב זי"ע באקומען סמיכה להוראה פון דעם גאון רבי אפרים זלמן מרגליות מבראד זי"ע, און די מעשה ווי אזוי דאס איז געשען איז געווען אזוי,

נאך די חתונה איז דער הייליגער צאנזער רב זי"ע געזעצן און עוסק געווען בתורה יומם ולילה מיט א געוואלדיגע התמדה, און די רעבעצין די צדקת האט עוסק געווען אין מסחר צו ברענגען פרנסה אין שטוב,

איין טאג האט די רעבעצין געברויכט ערלעדיגן עפעס חשבונות אין שטאט בראד, האט זי געבעטן איר הייליגע מאן אויב ער קען דאס ערלעדיגן, איז דער דברי חיים דאן זייענדיג בערך 18 יאר אלט, אריבער געפארן קיין בראד, און אזוי ווי די חשבונות האבן געהאט מיט די באנק וואס האט באלאנגט צום גאון רבי אפרים זלמן מרגליות זי"ע, האט זיך פארפירט א תורה'דיגע שמועס צווישען דעם דברי חיים און רבי אפרים זלמן מרגליות זי"ע,

דער גאון רבי אפרים זלמן איז ממש ארויס פון התפעלות פון דעם גדלות און חריפות בתורה פון דעם יונגערמאן, עד כדי כך אז דער גאון האט זיך מזכיר געווען זיין נאמען מיט זיין מאמע'ס נאמען ביים דברי חיים זי"ע, דאן האט דער דברי חיים באקומען הוראה פון דעם גאון רבי אפרים זלמן זי"ע, און נאכן באזיך האט אים דער גאון ארויס באגלייט פון ביי זיך אין שטוב, א זאך וואס ער האט כמעט נישט געטון, ווייל ער פלעגט כמעט נישט ארויס גיין פון ביי זיך אין שטוב, אבער לכבוד פונעם גאון דער דברי חיים זי"ע האט ער משנה געווען,

שפעטער יארן האט זיך דער הייליגער דברי חיים זי"ע ווען ער האט גערעדט פון די אמאליגע גדולים און צדיקים, האט ער געזאגט, איך פארשטיי נישט פארוואס די אמאליגע גדולים האבן מיך אזוי מקרב געווען, אבער די היינטיגע גדולים זענען מיר שוין נישט אזוי מכבד,

נאר האט דער דברי חיים מיט זיין גרויס עניוות געזאגט, עס מיז זיין אז די אמאליגע גדולים האבן געקוקט אויף מיינע עבודת החיצוניות, און דאס איז זיי טאקע געפאלן, אבער די היינטיגע גדולים קוקען אריין אין מיין פנימיות, און טאקע מיין פנימיות איז ליידער זייער נישט ווי עס ברויך צו זיין,

הרה"ק רבי איציקל מפשעווארסק זי"ע האט דערציילט, אז איינמאל איז געווען א חשובע בנש"ק ביים צדיק הרה"ק רבי אייזיק מזידיטשוב זי"ע, און ער האט דארט גערעדט אין די ענינים פון די מחלוקה וואס איז פאר געקומען צווישן דעם דברי חיים מצאנז זי"ע און אן אנדערן גדול הדור,

ווען דער צדיק רבי אייזיק'ל מזידיטשוב זי"ע האט דאס געהערט, האט ער גענומען א חומש אין די האנט און געזאגט בזה"ל, "צאנזער רב איז די תורה, אז מ'האלט מיט'ן צאנזער רב, האלט מען מיט די תורה, און אז מ'האלט נישט מיט'ן צאנזער רב, האלט מען נישט מיט די תורה",

[ניקל]

הרה"ק רבי איציקל מפשעווארסק זי"ע האט דערציילט, אז הרה"ק רבי מנחם מענדל בעל צמח צדק מליובאוויטש זי"ע האט אמאל ערהאלטן דריי גאר טופע תשובות פון דריי גדולים בדורו לגבי א שאלה אויף אן עגונה, איינס איז געווען פון הגה"ק רבי שלמה קלוגער זי"ע, דאס צווייטע איז געווען פון הגה"ק בעל שואל ומשיב מלבוב זי"ע, און די דריטע איז געווען פונעם הייליגען דברי חיים מצאנז זי"ע,

אויף איין תשובה האט דער צמח צדק זי"ע געזאגט אז עס איז געווען א אמתע תשובה, אויף דעם אנדערן תשובה האט ער געזאגט, אז עס איז געווען א תשובה געשריבן מיט גרויס חכמה, און אויפן תשובה פונעם הייליגען דברי חיים זי"ע האט ער געזאגט, אז עס איז געשריבן געווארן סיי מיט א אמת, און אויך מיט א געוואלדיגע חכמה,

הרה"ק רבי יצחק מסטוטשין זי"ע פלעגט כסדר זאגן, אז דער הייליגער דברי חיים מצאנז זי"ע איז געווען א גאון און גדול בתורה אויף א גאר הויכע דרגה, אויך זיין געוואלדיגע עבודה אין עבודת השם איז געווען למעלה מהשגותינו, אויך אין מידת צדקה וחסד איז דער דברי חיים געווען א יחיד בדורו,

האט ער אויס געפירט, אז עס מיז זיין אז דער דברי חיים האט געלערנט 24 שעה א טאג, געטון זיין עבודת השם 24 שעה א טאג, און פארשטייט זיך עוסק געווען בצדקה וחסד 24 שעה א טאג, וואס דאס איז למעלה מן הזמן און מיט א התפשטות הגשמיות און ממש נישט צו פארשטיין פאר א מענטשליכע שכל,

נאך די חתונה האט דער דברי חיים זי"ע געוואוינט פאר א שטיק צייט אין שטאט ווארשא, דער צדיק איז דאן געזעצן און עוסק געווען בתורה יומם ולילה ממש מיט א געוואלדיגע התמדה, ער האט דאן געלעבט אין א גרויסע דחקות, און דערפאר האט ער געוואוינט אינעם שטוב נעבן דעם בי"ד שטיבל,

איין טאג האט דער דברי חיים געהערט ווי עס קומט פאר א דין תורה אינעם בי"ד שטיבל צווישן צוויי סוחרים, און די בי"ד האט נישט געקענט ארויס קומען מיט א ריכטיגע פסק הלכה, און דערפאר האבן די דיינים געהייסן פאר די סוחרים צוריק צו קומען דעם קומענדיגן טאג,

אבער דער דברי חיים מיט זיין געוואלדיגע גדלות בתורה האט גלייך געוויסט די פסק הלכה, און דערפאר איז ער צו געגאנגען צו די סוחרים, און ער האט זיי געוויזן דעם הלכה אין שולחן ערוך, אבער האט זיי אן געזאגט נישט צו דערציילן פארן בי"ד פון ווי זיי האבן באקומען דעם תשובה,

דעם קומענדיגן טאג האבן די צוויי סוחרים געוויזן פאר די בי"ד דעם הלכה, און די בי"ד האט טאקע גע'פסק'נט דעם דין תורה, און די צוויי סוחרים זענען ארויס צופרידען פונעם פסק הלכה, אבער דאן האבן זיי געוואלט געבן געלט פארן דברי חיים אלס שכר פאר מברר זיין די פסק הלכה,

אבער פארשטייט זיך אז דער דברי חיים האט בשום אופן נישט געוואלט נעמען די געלט, האבן זיי געגעבן די געלט פארן רעבעצין, אבער ווען דער דברי חיים איז געוואר געווארן, האט ער געהייסן צוריק געבן דאס געלט פאר די סוחרים,

יארן שפעטער ווען דער דברי חיים איז שוין געווען מפורסם אלס דער צאנזער רב, זענען אמאל א קבוצה מיט חסידים פון צאנז געפארן קיין ווארשא, האבן זיי דאן געטראפן די צוויי סוחרים וואס האבן דערציילט די גאנצע מעשה, האבן זיי דאן געפרעגט, היתכן דער צאנזער רב האט דאן נישט געוואלט נעמען דאס געלט, אבער היינט אלס רבי נעמט ער געלט פון די חסידים און אפילו קען זיך מאכן אז די רבי בעט גאר געלט פון די חסידים,

ווען די חסידים האבן דערציילט פארן רבין וואס די סוחרים האבן געפרעגט, האט דער הייליגער דברי חיים געענטפערט, ווען איך האב געוואוינט אין ווארשא, האב איך געלערנט תורה לשמה, און דערפאר האב איך בשום אופן נישט געוואלט נעמען קיין געלט, ווייל איך האב נישט געוואלט האבן קיין הנאה גשמיות פון לימוד התורה, אבער היינט ווען איך בין שוין א רבי, האב איך שוין א דעה אין הימל, און דערפאר קען איך שוין נעמען געלט און דורך דעם אראפ ברענגען ישועות פאר אידישע קינדער,

[ניקל]

אין ספר י"ג אורות ווערט געברענגט, אז די טאג ווען מען האט אויף גענומען דעם דברי חיים זי"ע אלס רב אין שטאט צאנז, איז דער צדיק דארט אנגעקומען צופרי, מען האט זיך דאן געשטעלט דאווענען שחרית, און גלייך נאך שחרית זענען אריין געקומען די תלמידי חכמים פון שטאט, און האבן זיך משתעשע געווען בתורה מיטן נייעם רב, און אזוי איז דאס אן געגאנגען דעם גאנצן טאג,

איז דארט געווען איינע פון די חסידים פון שטאט הרה"ח רבי יוסף ראפע ז"ל וואס איז שפעטער געווען פון די מקורבים און גרויסע חסידים פונעם דברי חיים זי"ע, וואס ער האט געטראכט ביי זיך, אז קיינער האט נאכנישט איינגעלאדענט דעם רב פאר א סעודה בוקר, און דער רב האט דאן נאכנישט געהאט טועם געווען גארנישט,

איז דער רבי יוסף אריבער געלאפן צו זיך אין שטוב, און ער האט באהאלטענערהייט געברענגט א אפגעבאקענע עפל פארן רב, און ער האט געבעטן דעם עולם, אז ער האט א זייער וויכטיגע זאך צו איבער רעדן מיטן רב אין פריוואט,

ווען די גאנצע עולם איז ארויס, האט דער רבי יוסף ארויס גענומען דעם עפל און געבעטן דעם דברי חיים אז ער זאל עפעס טועם זיין, האט דער הייליגער צדיק דער דברי חיים זי"ע דאן געזאגט, אז פון גרויס אהבת התורה האט ער בכלל נישט מרגיש געווען אז ער האט נאכנישט טועם געווען היינט גארנישט, אבער ער איז שוין דאן געווען אין א מצב פון כלות הנפש אין א סכנה פון ממש צוזאם פאלן,

און דער דברי חיים האט יארן שפעטער נאך מכיר טובה געווען פארן חסיד רבי יוסף פאר די טובה וואס ער האט אים דאן געטון, אבער פון דעם קען מען זען דאס גרויסע אהבת התורה פון דעם צדיק, אז בשעת'ן לערנען האט ער אפילו נישט מרגיש געווען קיין הונגער, זייענדיג מקיים דעם כִּי הֵם חַיֵּינוּ וְאֹרֶךְ יָמֵינוּ וּבָהֶם נֶהְגֶּה יוֹמָם וָלַיְלָה.

איינמאל ווען דער הייליגער דברי חיים זי"ע איז געפארן צו הרה"ק רבי אליעזר מדזיקוב זי"ע, איז דאן פאר געקומען א ברית ביי איינע פון די אידן פון שטאט דז'יקוב, דער איד האט זיך גאר שטארק געפרייט אז דער הייליגער דברי חיים וועט זיך משתתף זיין ביים ברית, און דער איד האט ארויס געברענגט א אלטע באטל שטארקע וויין, און דער איד האט מכבד געווען דעם גאסט דער דברי חיים מיט א גלעזל וויין,

דער דברי חיים האט אויס געטרינקען דעם גלעזל און געבעטן נאך א גלעזל וויין, דער איד האט זיך געבעטן צום הייליגען דברי חיים אז די וויין איז גאר שטארק און ער זאל נישט אזויפיל טרינקען, אבער דער דברי חיים מיט זיין דביקות האט אויס געטרינקען דעם גאנצן באטל, און נאכן ברית ווען דער דברי חיים האט געוואלט ווייטער פארן, האט דער איד דער בעל הברית געבעטן דעם דברי חיים אז ער זאל זיך אביסל צו לייגען און זיך נישט גלייך ארויס לאזן,

אבער דער דברי חיים האט זיך נישט צו געהערט, נאר דער דברי חיים איז אריבער צום שטוב פון רבי אליעזר מדזיקוב זי"ע, דער גבאי האט געוואלט צוריק גיין צום אכסניא, אבער האט זיך בארעכנט אז ער זאל נישט לאזן דעם רבין אליין אין אזא מצב נאכן טרינקען אזויפיל וויין, אבער צוריק קומענדיג צום שטוב פון רבי אליעזר מדזיקוב, האט אים רבי אליעזר געוויזן אז ער זאל אהיים גיין און לאזן דעם רבין דא איבער נאכט,

צופרי ווען דער גבאי איז צוריק געקומען צום שטוב פון רבי אליעזר מדזיקוב זי"ע, האט ער געטראפן דעם רבין דער דברי חיים שטייענדיג ביים מזוזה און ליינענדיג קריאת שמע, האט אים רבי אליעזר מדזיקוב געזאגט, מיינט נישט אז דאס איז קריאת שמע של שחרית, ניין דאס איז נאך קריאת שמע פון ביינאכט,

און דערציילט דעם גבאי'ן, אז דער הייליגער דברי חיים שטייט שוין אין זיין דביקות גאנצע 6 שעה ביים מזוזה ליינענדיג קר"ש פון ביינאכט, און דאס איז געווען שוין נאכן טרינקען ביים ברית, אבער דאס האט בכלל נישט אוועק גענומען פון זיין גרויס דביקות,

א איד האט אמאל דערציילט פאר הרה"ק רבי ישכר דוב מבעלזא זי"ע, אז ער האט געהערט ווי דער הייליגער דברי חיים מצאנז זי"ע האט זיך אמאל צו קרעכטצט און געזאגט בזה"ל, "וואס טוט מען מיט חטאת נעורים", און ער האט געפרעגט דעם הייליגען בעלזא רב וואס דאס מיינט,

האט דער הייליגער בעלזא רב זי"ע געזאגט, אז חטאת נעורים ביים הייליגען צאנזער רב זי"ע איז געווען, אז ער האט אמאל יונגערהייט אינמיטן שמונה עשרה מיישב געווען א קשיא פונעם הייליגען רמב"ם, און דאס האט דער הייליגער צאנזער רב זי"ע געהאלטן פאר א חטאת נעורים, ווייל שפעטער יארן האט דאס מער קיינמאל נישט פאסירט, ווי דער הייליגער דברי חיים האט אליינס מעיד געווען אויף זיך, אז בשעת ער דאווענט פארגעסט ער בכלל אז עס איז די תורה הקדושה, ווייל זיין גאנצע דביקות גייט אריין אין זיין עבודת התפלה,

[ניקל]

איינמאל איז געקומען א איד צום צאנזער רב זי"ע פאר א המלצה בריוו, און ווי עס איז געווען איינגעפירט אין צאנז, פלעגט דער גבאי שרייבן דעם כתב המלצה און דער צאנזער רב האט דאס גע'חתמ'ט, אבער פאר דעם איד האט דער גבאי נישט געוואלט געבן קיין כתב המלצה, דער איד האט זיך אזוי ארום געדרייט אפאר טאג און נישט געוויסט וואס צו טון,

איז ער אריין צום הייליגער דברי חיים און זיך באגלאקט אז דער גבאי וויל אים נישט געבן קיין כתב המלצה, האט דער דברי חיים געפרעגט דעם גבאי'ן פארוואס ער וויל אים נישט געבן דעם כתב המלצה, האט דער גבאי געבעטן אז יעדער זאל ארויס גיין ווייל ער ברויך רעדן צום רבין עפעס פריוואט, ווען דער איד איז ארויס האט דער גבאי געזאגט פארן דברי חיים, אז דער איד איז פון די אינשי דלא מעלה און עס איז נישט קיין כבוד אז ער זאל זיך ארום דרייען מיט א כתב המלצה פונעם רבין,

האט דער הייליגער צאנזער רב זי"ע געזאגט פארן גבאי, איך וועל דיך אויס לערנען א כלל אין הלכות צדקה בזה"ל, "איך בין גרייט ארויס צו געבן טויזענט כתב המלצות אז אפשר וועט איינס אנקומען צום ריכטיגען מענטש, און די בוסט גרייט צו מוותר זיין אויף טויזענט המלצה בריוון ווייל אפשר איז צווישן אלע דא איינער וואס איז נישט ראוי",

איינער פון די צאנזער חסידים האט זיך געגרייט צו פארן קיין צאנז, און ער האט זיך צוגעגרייט א קוויטל צו האבן גרייט ווען ער קומט אן. אינעם קוויטל האט ער אריין געשריבן אלע מיטגלידער פון זיין משפחה, און אויך זיינע בקשות, דער איד האט אויך געהאט אין דעם זעלבן ארט א צעטל, וואס דארט איז געווען א רשימה פון וועש וואס ער האט געגעבן פאר דעם וועשער.

איז געשען א פארדריסליכער טעות, אז ער האט זיך טועה געווען און גענומען די רשימה פון וועש, אנשטאט די קוויטל, און ווען ער איז אנגעקומען קיין צאנז האט ער ארויסגעכאפט זיין וועש רשימה, און עס איבער געגעבן פאר'ן צאנזער רב אנשטאט זיין קוויטל, דער צאנזער רב האט געגעבן א לייכטן שמייכל און האט אים שיין אנגעוואונטשן אויף אלע זיינע בקשות, און ער באמערקט אז דער צאנזער רב נעמט זיין "קוויטל און לייגט עס אוועק אין זיין טאש".

דער חסיד איז תיכף אהיימגעפארן בשמחה, און דערציילט פאר זיין משפחה אז ער האט געזען אז נאר זיין קוויטל האט דער דברי חיים אוועק געלייגט אין זיין טאש, אויך פאר זיינע חברים האט ער דערציילט דעם גרויסן חידוש, אז נאר זיין קוויטל האט דער רבי אוועק געלייגט,

אבער ווען דער חסיד האט געוואלט אפנעמען זיינע וועש פון דעם וועשער, און ער האט געוואלט נעמען די רשימה מיט דעם אונטערשריפט פון וועשער, אז ער האט באקומען דעם צאל וועש, איז אים שווארץ געווארן פאר די אויגן צו טרעפן זיין "קוויטל" וואס ער האט אן געגרייט צו געבן פאר'ן הייליגן דברי חיים. עס איז זיך לייכט פארצושטעלן דער צער וואס דער איד האט געהאט, אז ער איז געקומען מיט א רשימה פון וועש צום צדיק הדור.

ער האט אויסגעבראכן מיט א ביטער געוויין אויפ'ן בזיון וואס ער האט גורם געווען פאר'ן צדיק. ער האט זיך תיכף אויף געהויבן און צוריק געפארן קיין צאנז כדי איבער צו בעטן דעם רבי'ן, עס זאל אים חלילה נישט שאדן דעם רבי'נס הקפדה. אויפ'ן גאנצן וועג האט ער געוויינט אויף דעם געפערליכן טעות וואס ער האט געמאכט. און מיט טרערן אין די אויגן איז ער אריין געקומען צום דברי חיים און געוואלט איבער בעטן דעם רבי'ן.

ווען דער צאנזער רב האט אים באמערקט, האט ער גלייך ארויס גענומען זיין וועש רשימה, און עס געגעבן פאר'ן חסיד, זאגנדיג: "איך האב עס געהאלטן פאר דיר, אז דו זאלסט קענען צוריק נעמען דיינע וועש פונ'ם וועשער. אבער וויסן זאלסטו אז ווען א איד קומט אריין צו מיר אין שטוב און רירט אן מיין קלאמקע, ווייס איך שוין אלע בקשות וואס ער דארף". און דער דברי חיים האט אים דאן נאכאמאל אנגעוואונטשן ברכות לרוב.

[ניקל]

אמאל איז געקומען צום צאנזער רב א פרוי, און האט שטארק געוויינט מיט א פארביטערט הארץ, אז איר מאן איז פון איר אוועק שוין פיל יארן, און איר איבער געלאזט אלס אן עגונה, און זי האט נישט צו געבן אירע קינדער אפילו א שטיקל ברויט. דער צאנזער רב האט איר געענטפערט, וואס קען איך דיך טוען, קען איך דען וויסן וואו דיין מאן איז, האט די פרוי נאך מער אנגעהויבן צו וויינען, און האט געזאגט: "העלפט מיר רבי, ווייל איך האב מיך נישט צו וועמען צו ווענדן. צו וועמען זאל איך גיין"

דער הייליגער דברי חיים איז געזעסן שטארק פארקלערט עטליכע מינוט, און דערנאך האט ער געזאגט, מיין דעה איז, אז דו זאלסט פארן אים אויפזוכן אין די מדינה אונגארן אין די שטאט "באלשא-דירמאט", און דארט וועסטו אים זיכער טרעפן, און איך וועל דיר מיט געבן א בריוו צום רב פון די שטאט, וואס הייסט הגאון רבי אהרן דוד דייטש, און ער וועט דיר א טובה טוען. דער צאנזער רב האט תיכף אפ געשריבן א בריוו, און אין דאס בריוול איז געשטאנען, אז ער בעט פונ'ם רב אז ער זאל טוען א טובה די פרוי, אז איר מאן זאל איר געבן א גט פטורין, וואס ער האט זי איבער געלאזט אן עגונה שוין אזוי פיל יארן.

די פרוי איז תיכף אהין געפארן און איז געקומען צום רב רבי אהרן דוד, ווי נאר דער רב האט געעפנט דעם בריוו און געלייענט וואס שטייט דארט, איז ער געבליבן שטיין אינגאנצן פארוואונדערט. ער האט נישט געקענט פארשטיין וואס דער צאנזער רב האט אים געשריבן, וואס פארא טובת קען ער טוען פאר די פרוי, ווי אזוי קען ער זען אז איר מאן זאל זי גט'ן ווען ער הייבט נישט אן צו וויסן ווער דאס איז און וואו ער איז,

ער האט געוויזן דעם בריוו פאר אנדערע מענטשן וואס זענען דארט געשטאנען, זיי האבן זיך אלע שטארק פארוואונדערט, און קיינער האט נישט פארשטאנען די כוונה פונעם בריוו. דער גאון רבי אהרן דוד האט זיך אבער מיישב געווען, אז מסתמא, אז דער צדיק פון צאנז האט צו מיר געשיקט אזא בריוו, האט ער זיכער געזען מיט זיינע הייליגע אויגן אז דורך מיר וועט די פרוי האבן א ישועה. צוליב דעם האט ער אנגעהויבן צו טרייסטן די פרוי אז ער וועט איר א טובה טוען ווי ווייט ער וועט קענען.

ער האט דאן געהייסן איינעם פון זיינע משמשים אז זיי זאלן רופן א "שוסטער", אז ער זאל פאררעכטן זיינע שיך, ווייל אויב עס וועט אים אויס קומען צו גיין און צו פארן וועגן דעם עסק, זאל די שיך נישט נישט זיין קיין עיכוב. דער משמש האט געברענגט א שוסטער און אזוי ווי די פרוי האט געזען דעם שוסטער, האט זי אים באלד דערקענט אז דאס איז איר מאן. דער שוסטער האט אבער געלייקנט, און געזאגט אז ער הייסט גאר מיט אן אנדערן נאמען, און ער איז נישט איר מאן.

אבער דער רב רבי אהרן דוד האט תיכף דערקענט אז די פרוי זאגט אמת, און האט אנגעהויבן צו שרייען אויף דעם שוסטער אז ער זאל זיך מודה זיין, און נאך דערצו, אז דער צאנזער רב האט זי דא אהער געשיקט, איז ער בוודאי איר מאן. און נאך א לאנגע צייט האט דער שוסטער געמוזט מודה זיין אז ער איז טאקע דעם געוועזענעם מאן, און די פרוי האט אויך געזאגט געוויסע סימנים און מ'האט פעסטגעשטעלט אז דאס איז טאקע דער געזוכטער מאן. אויך האט ער מודה געווען אז ער האט זיך געגעבן אן אנדערן נאמען, און ער האט זי טאקע גע'גט, און איר אויך געגעבן געלט, אזוי ווי דער בית דין האט אויס געגליכן צווישן זיי ביידע.

ווען דער צאנזער רב איז געווען אין "באדאן" אויף אפרוה ארט האט פאסירט, אז שבת בייטאג ביי די סעודה זענען אנגעקומען צום טיש צוויי יונגאטשעס, וואס זענען נעבעך געווען זעהר פאר דארבען, און זיי האבן באטראכט דעם טיש. און ווען דער צאנזער רב האט געטיילט קוגל פאר'ן עולם, האט ער אויך געגעבן פאר די צוויי יונגאטשעס. איינער פון די צוויי האט עס געגעסן, אבער ביים צווייטן איז עס געווען ווי א געלעכטער, און ער האט זיך אנגערופן צו זיין חבר מיט א געלעכטער: "דו ביסט שוין אויך געווארן א חסיד",

אבער ווען די צוויי זענען אנגעקומען צו זייער אכסניא און מען האט פאר זיי געברענגט געוויסע נישט-כשר'ע מאכלים. האט זיך ארויס געשטעלט אז דער וואס האט געגעסן פונ'ם צאנזער רב'ס שיריים, האט נישט געקענט עסן פון די מאכלים. דאס האט זיך אזוי איבערגע'חזר'ט טעגליך. מ'איז געגאנגען צו דאקטוירים אבער זיי האבן נישט געקענט פעסט שטעלן די סיבה דערצו.

ער האט דערציילט פאר זיין ווייב אז זייט ער האט גענומען קוגל פונעם צאנזער רב, האט ער פארלוירן זיין אפעטיט און ער קען גארנישט עסן. איז זיין ווייב געפארן מיט איר מאן צום צאנזער רב, און האט זיך גערעגט פארוואס דער צאנזער רב האט קראנק געמאכט איר מאן, ווייל זייט ער האט געגעסן דעם קוגל קען ער גארנישט עסן.

האט דער הייליגער צאנזער רב איך געענטפערט, "אייער מאן איז בכלל נישט קראנק". דער דברי חיים האט דאן באפוילן אריין צו ברענגען א טעלער יויך, און אויך פלייש מיט צו געהערן, און דער חברה-מאן האט תיכף אויפגעגעסן אלע מאכלים איינס צוויי. ווייל ער איז דאך געווען אויסגעהונגערט, ווייל ער האט עטליכע טעג גארנישט געגעסן,

צו יעדנ'ס וואונדער האט דער צאנזער רב זיי דאן מסביר געווען, אז וויבאלד ער האט געגעסן פון זיין שיריים האט עס געהייליגט זיינע געדערים, און ער קען שוין מער נישט עסן קיין טריפה'נע מאכלים. "על כן" פירט אויס דער צאנזער רב "זאלט איר כשר'ן די כלים, און רופן א אידישע קעכערן וואס קאכט בלויז כשר'ס און דעמאלט וועט ער שוין קענען עסן געהעריג". אזוי איז טאקע געווען. מ'האט אנגעהויבן צו עסן נאר כשר'ס, ביז זיי זענען געווארן ריכטיגע בעל תשובה.

[ניקל]

עס איז באקאנט, אז הגאון הקדוש בעל מחבר ספר קול ארי' זי"ע איינער פון די גרעסטע גאונים אין אונגארן, איז געווען א גרויסער חסיד פונעם צאנזער רב זי"ע, פילע הייליגע ענינים זענען פאר געגאנגען צווישן די צוויי גדולי הדור, אמאל האט דער צאנזער רב געשיקט א "טעלעגראם" צום קול ארי' אז ער דארף נויטיג האבן פיר הונדערט רענדלעך. דער קול ארי' האט תיכף צוזאמגעקליבן אין זיין שטאט דעם גרויסן סכום און עס אריבער געשיקט קיין צאנז.

דער צאנזער רב האט תיכף געשיקט א בריוו צום קול ארי' אים צו באדאנקען אויף דעם גרויסן סכום וואס ער האט אים אזוי שנעל געשיקט, און האט אים אנגעוואונטשן מיט פיל ברכות. צום סוף פונעם בריוו שרייבט דער צאנזער רב: אז ווען ער (דער קול ארי') וועט זיין אין אן עת צרה וועט דער זכות הצדקה אים העלפן, ווי פארשטענדליך ווען דער קול ארי' האט געליינט די ווערטער האט ער זיך דערשראקן.

עס זענען דורך עטליכע חדשים, און דער קול ארי' איז ל"ע קראנק געווארן. מען האט אים געמוזט אריינפירן אין שפיטאל קיין וויען דארט דורכצופירן אן אפעראציע. די אפעראציע פאר זיך איז דורך בשלום אן א סכנה. אבער נאך עטליכע טעג האבן זיך געמאכט גרויסע קאמפליקאציעס, דער מצב איז געווארן סכנת נפשות ממש און דער קול ארי' איז אריין געפאלן אין א שרעקליכע סכנה. דאס האט פאסירט אינמיטן די נאכט, ווען די גרויסע דאקטוירים געפינען זיך נישט אין שפיטאל,

פלוצלונג האט מען געהערט א גרויסער רעש אין הויף פון שפיטאל. דער גרויסער פראפעסאר וואס האט געמאכט די אפעראציע איז אנגעקומען מיט זיין פערד און וואגן, אינמיטן די נאכט. ער לויפט אריין אין שפיטאל צעטומלט מיט קולות, און פרעגט, אין וועלכע שטוב ליגט זיין פאציענט, דער מאדער רב. און ווען דער דאקטאר האט דערזען דעם שרעקליכן מצב האט ער זיך תיכף גענומען טוען וואס מ'קען, און בחסדי השם געראטעוועט דעם קול ארי' פון זיין סכנה, פון וועלכע ער האט זיך שפעטער פולקאם ערהוילט.

דער פראפעסאר האט דאן דערציילט, אז ער איז געלעגן אין זיין בעט פארמאטערט פון זיין שווערע ארבעט בייטאג, און ער איז איינגעשלאפן. פלוצלונג האט אים אויפגעוועקט אן אלטער איד וואס הינקט אויף זיין פיס, און ער האט פונקטליך אויס געמאלן דאס געשטאלט פונעם דברי חיים. ער האט אים אראפ געשטופט פון זיין בעט, און געשריגן אויף אים: "גיי שוין צום שפיטאל, ווייל דיין פאציענט איז יעצט אין א גרויסע צרה. ער איז שטארק מסוכן". און טאקע דערפאר, בין איך תיכף געקומען אין איילעניש אינמיטן די נאכט וואס איך האב דאס נאך קיינמאל נישט געטוען, דאן האט מען גוט פארשטאנען די ברכה וואס דער צאנזער רב זי"ע האט געגעבן פארן קול ארי' זי"ע,

הרה"ק רבי אהרן ראטה בעל שומר אמונים זי"ע האט דערציילט, אז אמאל איז די טאכטער פון הגה"ק רבי קאפיל רייך זי"ע זייער קראנק געווארן און זי איז אריין געפאלן אין א קאמא, די דאקטורים האבן אויף געגעבן אויף די טאכטער און געזאגט אז עס איז מער נישט דא וואס מען זאל טון,

האבן די אידן אין שטאט מציע געווען פאר רבי קאפיל אז ער זאל אריבער גיין צום הייליגען צאנזער רב זי"ע און ער וועט זיכער קענען פויעלען א ישועה, דער רבי קאפיל רייך זייענדיג א אשכנעזישע איד און בכלל נישט קיין חסיד האט קודם נישט געוואלט גיין, אבער לטובה פון זיין טאכטער האט ער מסכים געווען צו פארן קיין צאנז,

מען איז אנגעקומען אין צאנז בעפאר מעריב, האט דער צאנזער רב זי"ע געזאגט, אז מען זאל ווארטן אויף ביז נאך מעריב, ווייל ביי מעריב קען ער פויעלען גרויסע ישועות גדולות ונצורת, נאך מעריב האט דער דברי חיים געבעטן פון זיין טאכטער הצדקת מרת נחמעלע ע"ה אז זי זאל ברענגען א גלעזל מילך, וואס ווי באקאנט האט דער דברי חיים ממש גארנישט געגעסן דורך'ן טאג און נאר ביינאכט נאך מעריב האט ער עפעס טועם געווען,

ווען מען האט געברענגט דעם גלעזל מילך האט דער דברי חיים טועם געווען פון די מילך, און דאן האט ער געהייסן פאר רבי קאפיל רייך זי"ע אז ער זאל געבן פארן טאכטער צו טרינקען פון די מילך, האט רבי קאפיל געזאגט פארן דברי חיים, זי קען דאך נישט טרינקען, אבער די גבאים האבן געכאפט דעם גלעזל און געגעבן פארן טאכטער אביסל צו טרינקען, און אזוי האט דער דברי חיים כסדר געגעבן שיריים פון אלעס עסן, גלייך האט מען געזען א שינה לטובה אויפן טאכטער, אויפן וועג ארויס האט מען געשלעפט דאס מיידל מיט רעדער שטוהל, האט דער דברי חיים געשריגען, פארוואס שלעפט מען איר, זאל זי גיין אויף די אייגענע פיס, לפלא האט זיך דאס מיידל אויף געשטעלט און געגאנגען אויף די אייגענע פיס,

שפעטער ווען זי איז אינגאנצן געזונט געווארן, איז רבי קאפיל רייך זי"ע געקומען מיטן טאכטער צו צאנזער רב זי"ע זיך צו באדאנקען אויף דעם גרויסן ישועה וואס ער האט געפויעלט פארן קינד, אויפן וועג ארויס האט דאס מיידל געקישט די מזוזה און געזאגט פארן טאטן, "טאטע דא וואוינט נישט קיין מענטש, דא וואוינט א מלאך",

הרה"ק רבי יענקעלע מפשעווארסק זי"ע האט געזאגט, אז ער האט אמאל געהערט פון הרה"ק רבי סיני מזמיגראד זי"ע דער זון פון הרה"ק רבי ברוך מגארליץ זי"ע, אז איינמאל איז דער הייליגער דברי חיים מצאנז זי"ע שבת קודש ביי קידוש אריין געפאלן אין א גרויסע דביקות, און אויס גערעכנט אלע גלות'ן ווי אידן זענען שוין געוועזן, בבול שפאניע דייטשלאנד, און דאס לעצטע האט ער אויס גערעכנט גלות אמעריקע, אז דאס וועט זיין דאס לעצטע גלות ווי אידן וועלן זיין, און דערנאך וועט קומען משיח צדקנו און אונז אויסלייזן פון גלות,