ווינט אין ק"ק פאפא אנצוטון פאר די יונגלעך 'קאשקעטלעך' - ע"פ קריאת הקודש פון האדמו"ר מפאפא

[נקודות טובות]

► Show Spoiler

דער @מסתמא איז א אידישע עי איי סיסטעם... די ידיעות וואס ער פארמאגט...

אבער מסתמא טייערער, דיין שפראך קוקט אויס אביסל ווי "פאפא רב זאל מיר נישט פארקויפן קיין לאקשן"... איי דאונט לייק איט. ער מעג בעטן, ער מעג גלייכן קאשקעטלעך, און ער מעג אדאפטירן מנהגים וואס ער גלייכט.

@מסתמא כאפט קאלטס און ווארעמס יעדע שטיק צייט פאר זיין אופן פון שרייבן. עס איז צייט דער עולם זאל קענען לערנען @מסתמא'ס פערסאנעלעטי און שפראך.

א טיפיקעל דוגמא פון א @נקודות טובות פאוסט.
איך הער, איך פארשטיי, אבער איך דיסאגרי. ווען דו זאגסט מיר ווען אז עס איז נארמאל וואלט איך דיר פארשטאנען, אבער צוויי הונדערט מאכט כמדומה נישט קיין סענס.

און יעצט א @פופציגער פאוסט.
איך הער איך הער, ווארט מיר ביים קארנער און טרעף א גארבידזש טראק און כאפ א היטש מיט אים ביז יובל. פריטלעך וועסטו פארקויפן פאר א צווייטן און א קוטשמע וועל איך אנטוהן... והמיכן יכין ובועז בשם נקראים.

משא"כ @מסתמא גייט עס אזוי.
איך הער. נישט וואר. אין אויבערלאנד האט מען נישט געוויסט דערפון. כ'זיך נאך דעם איד ביז היינט! דעפינעטלי! הונדערט! יעצט זאל ער מיר נישט זאגן אז ער גייט וויזויהייסטעסנאר...

דער שרייבט ווי א ראשון, מיט די בקיאות פון אן אחרון, און חריפות פון א חסידישער רבי. זיינע פאוסטס ליינט מען נישט מיט די גלעזער, דאס דארף כובד ראש. נו איז דאך פשוט אז ווען איינער שרייבט היסטאריע מיט א האר אנדערש ווי עס איז אים אויסגעקומען וועט ווערן שארף איבערגעפארן. וכן נמי אין פאליטיק וכו' וכו'. ער לייגט אראפ זיין מיינונג אלץ כתוב וחתום. אבער זארג נישט, ער טרייט נאר צו פראוון זיין פוינט. פאר זיך איז ער א הארץ פון פיטער.

אגב, מסתמא איז אן עכטע מענטש???

דו זעהסט נישט די בילד אויף זיין פראפייל? דו קענסט אים טרעפן ביי יעדע חתונה ביים לחיים טישל. פון מאל צומאל וועט ער משמח זיין מיטן האלטן א בענקל אויף די ציין. איך קען קוים ווארטן ביז ער וועט אנהויבען ארומגיין צו ברית'ן אויך, אוי וועט ער אריין ברענגען א נשמה און די פארטריקענטע געפילטע פיש און פארקלעבטע פערפעל. א נייע עפאכע אין עולם הברית'ן. מער נישט קיין געכאפטע סעודות.

אבער ערענסט גערעדט איך האף מען וועט מיר נישט שליסן מיין ניק פאר די גילוי, אבער @מסתמא איז די פאנדרעיזער פון בית לפליטות מק"ק גוארטאמאלא און אזוי אויך פארט ער אהין יעדע יאר יום הקדוש ווי ער האט שוין חזקה צו דאווענען דארט פארן עמוד מעריב מוצאי יום הקדוש. דער עולם זאל וויסן אז ווען מען שטיצט בית לפליטות דק"ק גוארטאמאלא, שטיצט מען זיך אליינס. אז @מסתמא קאווערט די בודזשעט שנעלער, האט ער מער צייט פאר אונז.

רילי NOW?? דו פרעגסט מיר אויב ער איז אן עכטע מענטש? נאך נישט דא די טעכנעלאגיע אהער צו שטעלן אזא מייסטער פערזאן מיט ארטעפישעל אינטעלעדזשענס. דאס איז יוניק איינס אין א דור, הענד מעיד ביי הקב"ה! א בשר ודם קען אזאנס נישט פראדעצירן!

[Yankel]

א גאנצע אשכול פון פאפא אן קיין איין פאפא חסיד, וועלכע קהילה איז נעקסט?

[חכם עתיק]

א גאנצע אשכול פון פאפא אן קיין איין פאפא חסיד, וועלכע קהילה איז נעקסט?

[שמעון בן דוד]

א גאנצע אשכול פון פאפא אן קיין איין פאפא חסיד, וועלכע קהילה איז נעקסט?

איך האב 5 קינדער אין מוסדות פאפא מאנסי

[בטלן]

א גאנצע אשכול פון פאפא אן קיין איין פאפא חסיד, וועלכע קהילה איז נעקסט?

איך האב 5 קינדער אין מוסדות פאפא מאנסי

וויפיל גייען קאשקעטלעך?

[מסתמא]

הרב @נקודות טובות כבין אמת’דיג שפראכלאז, כדארף מיך צאמנעמען נאך די קאמפלימענטן גארנישט אנדערש ווי דער יונגל נאכן אנגעפראסקעט ווערן וואס זוכט די קאפל און גלעזער און פרובירט צאמדרייען די פאות.

ייש”כ!!!

און יעצט בלייב איך איבער איינער אליינס צו דיעלן מיט מיינע צימישטע פליענדע מחשבות’ן

אקעי נעקסט, צוריק צום קאשקעט

[וואוילער]

אז מ'רעדט פון בעלז, און פון קאשקעטלעך,
אין בעלזא גייען אסאך בחורים מיט קאשקעטלעך.

ס'איז ביליגער, און פראקטישער ווייל ס'ווערט נישט אזוי גרינג כליא.

[אנדערער]

דער @מסתמא איז א אידישע עי איי סיסטעם... די ידיעות וואס ער פארמאגט...

אבער מסתמא טייערער, דיין שפראך קוקט אויס אביסל ווי "פאפא רב זאל מיר נישט פארקויפן קיין לאקשן"... איי דאונט לייק איט. ער מעג בעטן, ער מעג גלייכן קאשקעטלעך, און ער מעג אדאפטירן מנהגים וואס ער גלייכט.

דער פאפא’ער רבי כמובן מעג טאקע איינפירן וואס ער וויל. די מסורה אבער קען מען נישט איבערשרייבן, פאקטן בלייבן פאקטן.

טויש מסורה צו היסטאריע וועט זיין מער רעספעקטפול

[מסתמא]

דער @מסתמא איז א אידישע עי איי סיסטעם... די ידיעות וואס ער פארמאגט...

אבער מסתמא טייערער, דיין שפראך קוקט אויס אביסל ווי "פאפא רב זאל מיר נישט פארקויפן קיין לאקשן"... איי דאונט לייק איט. ער מעג בעטן, ער מעג גלייכן קאשקעטלעך, און ער מעג אדאפטירן מנהגים וואס ער גלייכט.

דער פאפא’ער רבי כמובן מעג טאקע איינפירן וואס ער וויל. די מסורה אבער קען מען נישט איבערשרייבן, פאקטן בלייבן פאקטן.

טויש מסורה צו היסטאריע וועט זיין מער רעספעקטפול

אין אמתן אריין, סיי מסורה און סיי היסטאריע אין פאפא איז נישט דער קאשקעטל געווען בכלל א מלבוש. סאו למאי נפק”מ די עקזעקט וואורדינג? ביידע איז ריכטיג און אמת’דיג

נאכאמאל, יעדער רב/רבי מעג איינפירן וואס ער פילט פאר ריכטיג, דאס איז בכלל נישט די נושא דא. מצד שני מעג מען הונדערט פראצענט דערציילן דברים כהוייתן אויף די בעקגראונד פון די נייער מנהג.

[אנדערער]

דער פאפא’ער רבי כמובן מעג טאקע איינפירן וואס ער וויל. די מסורה אבער קען מען נישט איבערשרייבן, פאקטן בלייבן פאקטן.

טויש מסורה צו היסטאריע וועט זיין מער רעספעקטפול

אין אמתן אריין, סיי מסורה און סיי היסטאריע אין פאפא איז נישט דער קאשקעטל געווען בכלל א מלבוש. סאו למאי נפק”מ די עקזעקט וואורדינג? ביידע איז ריכטיג און אמת’דיג

נאכאמאל, יעדער רב/רבי מעג איינפירן וואס ער פילט פאר ריכטיג, דאס איז בכלל נישט די נושא דא. מצד שני מעג מען הונדערט פראצענט דערציילן דברים כהוייתן אויף די בעקגראונד פון די נייער מנהג.

מסורה און היסטאריע זענען צוויי ענליכע ווערטער אבער די אפטייטש דערפון איז זייער ווייט

[שבת קודש]

דער @מסתמא איז א אידישע עי איי סיסטעם... די ידיעות וואס ער פארמאגט...

אבער מסתמא טייערער, דיין שפראך קוקט אויס אביסל ווי "פאפא רב זאל מיר נישט פארקויפן קיין לאקשן"... איי דאונט לייק איט. ער מעג בעטן, ער מעג גלייכן קאשקעטלעך, און ער מעג אדאפטירן מנהגים וואס ער גלייכט.

דער פאפא’ער רבי כמובן מעג טאקע איינפירן וואס ער וויל. די מסורה אבער קען מען נישט איבערשרייבן, פאקטן בלייבן פאקטן.

אין פאפא אינדערהיים איז דער ציבור געגאנגען מיט שטריימלעך? איך מיין אז נישט שוין געטוישט מסורה

[לומד]

א גאנצע אשכול פון פאפא אן קיין איין פאפא חסיד, וועלכע קהילה איז נעקסט?

איך האב 5 קינדער אין מוסדות פאפא מאנסי

שוין געקויפט קעשקעטלעך פאר די קינדער?

[מסתמא]

דער @מסתמא איז א אידישע עי איי סיסטעם... די ידיעות וואס ער פארמאגט...

אבער מסתמא טייערער, דיין שפראך קוקט אויס אביסל ווי "פאפא רב זאל מיר נישט פארקויפן קיין לאקשן"... איי דאונט לייק איט. ער מעג בעטן, ער מעג גלייכן קאשקעטלעך, און ער מעג אדאפטירן מנהגים וואס ער גלייכט.

דער פאפא’ער רבי כמובן מעג טאקע איינפירן וואס ער וויל. די מסורה אבער קען מען נישט איבערשרייבן, פאקטן בלייבן פאקטן.

אין פאפא אינדערהיים איז דער ציבור געגאנגען מיט שטריימלעך? איך מיין אז נישט שוין געטוישט מסורה

במילא? איך האב אן אישו אז מען טוישט צום קאשקעטל? איז דאס וואס איך זאג?

[מכבי]

האט פאפא רבי אמאל געהייסן זיין עולם טוישן פון א פלאטשיגע הוט צו א הויכע?
וואס איז די היסטארי איבער דעם?

א פלאכע ביבער היט איז געווען אין אונגארן די טראדיציאנאלע רבנישע היט, גארנישט מיט חסידות צוטון. סאיז געווען א רבנישע מלבוש וואס דער רב און שוחט פלעגן גיין דערמיט, ניטאמאל זייערע קינדער.

די פלאכע היט איז לכאורה א תולדה פון די אמאליגע היט גערופן הייבל-ברייטל וואס איז געווען אזא ברייטע פלאכע היטל (מער ווי אזא שפיציגע בערגל אינמיטן) וואס איז געווען זייער מצוי אין די מיטל אלטער בכל גלילות אשכנז פון פוילן ביז דייטשלאנד

א מיטל-אלטער מאלעריי פאר אילוסטראציע, די היסטאריע בוכער זענען פול מיט בילדער פון אט דעם ברייטל היט
Screenshot_20241203_142712_Chrome.jpg

איך האב מיך אייביג געמוטשעט צו פארשטיין פון וואס די טורי זהב אין סימן ש"א און אין שט"ו רעדט
יישר כוח מסתמא פארן ארויס העלפן!

[ויצא]

אין א דראמאטישע שריט האבן חסידי פאפא בכל אתר ואתר אויפגענומען די הכרזת ורצון קדשו פונעם מנהיג העדה כ"ק אדמו"ר מפאפא שליט"א וועלכער האט איבערגעגעבן בשער בת רבים און געבעטן מפרסם צו זיין ביי אלע חסידים, איבער'ן חשיבות פונעם הייליגן חסיד'ישן מלבוש "קאסקעטל" וואס איז כדאי אנצוטון פאר די יונגלעך, ווי ס'איז געווען איינגעפירט מקדמת דנא ביי חסידים ואנשי מעשה, ובפרט האט דאס געטראגן אן אויסטערלישע חשיבות ביים הייליגן בעלזער רב זי"ע.

דער רבי האט איבערגעגעבן דעת ורצון קדשו נעכטן מאנטאג ווען דער רבי איז אומגעראכטן ערשינען אינעם היכל הכולל און אויפגעטרעטן מיט קורצע דברות קודש פאר די הונדערטער לומדי הכולל, איבער'ן נושא פון אנטון קאשקעטלעך, זאגנדיג אז הגם ער הייסט נישט, אין דרכי צו הייסן, אבער אויב דער בעלזער רב זי"ע האט געזאגט אז 'קאשקעטלעך' האבן א אידישן חן, מיינט עס עפעס, מ'זאל זיך רעכענען דערמיט, און כ'בעט מ'זאל עס מפרסם זיין ווייטער.

עטליכע אומפונקלכקייטען . קודם כל איז עס נישט דראמטיש, נאכדעם האט ער נישט געזאגט אז ער בעט מ'זאל עס מפרסם זיין ווייטער נאר אז מען מעג עס מפרסם זיין. יחי ההבדל

[ויצא]

אין וועלעכע מקומות אינדערהיים זענען קינדער געגאנגען מיט קאשקעטלעך?

אין פאפא נישט. אין אונגארן אויכעט נישט (די גרויסע יונגלעך און קליינע בחורלעך זענען געגאנגען אין אונגארן מיט דאטשיק’ס - מהאט עס גערופן אויף אונגאריש שאפקאוס). פאפא רבי אליינס אלץ יונגל איז אויכעט נישט געגאנגען אזוי.

מצד שני, כמה אויבערלענדער מנהגים פון פאפא וואס איז יא נשתכח געווארן במשך די לעצטע 40 יאר: יום כיפור קטן ערב ראש חודש, תיקון חצות אין די 3 וואכן, ועוד כמה.
די מנהג נענועים מיט די ערבות בעפארן קלאפן, וואס מפירט זיך אין פאפא, קומט פון וואו? פון אונגארן.

פאפא איז נישט טראדיציאנאל בעלזא, סאיז א געמיש פון אונגארן מיט בעלזא. נישט אלעס פון בעלזא האט מען נאכגעטון, אפילו די רבי דער ויחי יוסף בעצמו, כמה מנהגים האט מען געטון וואס אין בעלזא טוט מען נישט.

כמה וכמה גדולי אונגארן זענען געפארן צו חסידישע רבי’ס, כולל צו די צדיקי בית בעלזא, ולא עלה על דעתם צו משנה זיין מנהגים, וכ”ש לבוש, צוליב דעם.
ודע אז עס זענען פארהאנען בילדער פון די בני משפחת הערוגת הבושם (די בני ויגד יעקב, כולל דער ויחי יוסף בעצמו אלץ בחור) מיט דאטשיק’ס.

נישט אז עס איז ח”ו דא א פראבלעם אין אנטון דעם קאשקעטל, נאר דאס עס תולה זיין מחמת בעלזא איז א פרישע רינגעלע אין די שכחה פון וואו מיר שטאמען. קיינער אין אונגארן איז נישט אזוי געגאנגען, און כרעד ספעציפיש אויך פון די פאפא תלמידים (לדוגמה מיין עלטער זיידע פון Győr האט געלערנט ביים ויגד יעקב און ניטאמאל געטראגן קיין בארד).

פאפא רב זצ"ל האט קיינמאל נישט געזאגט יום כיפור קטן ערב ראש חודש חוץ ערב ראש חודש אלול (און ביהמ"ד איז געווען א מנין און סאיז נאך אלץ דא)
פאפא רב זצ"ל האט קיינמאל נישט געזאגט תיקון חצות אין די 3 וואכן ברבים
פאפא טוט נאך היינט נישט אלע מנהגים פון בעלז מען טוט נאר אזלעכע מנהגים וואס די ויחי יוסף און ויגד יעקב האבן איינגעפירט און אוכט איז דא מנהגים וואס קומען פון צאנז שינווא
ויחי יוסף ויגד יעקב זענען געגענגען מיט שטריימלעך און פאפא אונגאן און די ערגות הבשום איז אויך געגענגען מיט א שטריימעל און אפי געגענגען מיט א שטריימאל חנוכה
נישט דא קיין איין מנהג אשכנז אדער חסדיש וואס די ויחי יוסף האט זיך געפירט רוב שנתיו וואס איז נשתכח געווארן די לעצטע 40 יאר
די בילד פון ויחי יוסף מיט א דאטשטיק וואלט געווען אינטרסנט טאמער די קענסט אריין שיקען

[מסתמא]

אין וועלעכע מקומות אינדערהיים זענען קינדער געגאנגען מיט קאשקעטלעך?

אין פאפא נישט. אין אונגארן אויכעט נישט (די גרויסע יונגלעך און קליינע בחורלעך זענען געגאנגען אין אונגארן מיט דאטשיק’ס - מהאט עס גערופן אויף אונגאריש שאפקאוס). פאפא רבי אליינס אלץ יונגל איז אויכעט נישט געגאנגען אזוי.

מצד שני, כמה אויבערלענדער מנהגים פון פאפא וואס איז יא נשתכח געווארן במשך די לעצטע 40 יאר: יום כיפור קטן ערב ראש חודש, תיקון חצות אין די 3 וואכן, ועוד כמה.
די מנהג נענועים מיט די ערבות בעפארן קלאפן, וואס מפירט זיך אין פאפא, קומט פון וואו? פון אונגארן.

פאפא איז נישט טראדיציאנאל בעלזא, סאיז א געמיש פון אונגארן מיט בעלזא. נישט אלעס פון בעלזא האט מען נאכגעטון, אפילו די רבי דער ויחי יוסף בעצמו, כמה מנהגים האט מען געטון וואס אין בעלזא טוט מען נישט.

כמה וכמה גדולי אונגארן זענען געפארן צו חסידישע רבי’ס, כולל צו די צדיקי בית בעלזא, ולא עלה על דעתם צו משנה זיין מנהגים, וכ”ש לבוש, צוליב דעם.
ודע אז עס זענען פארהאנען בילדער פון די בני משפחת הערוגת הבושם (די בני ויגד יעקב, כולל דער ויחי יוסף בעצמו אלץ בחור) מיט דאטשיק’ס.

נישט אז עס איז ח”ו דא א פראבלעם אין אנטון דעם קאשקעטל, נאר דאס עס תולה זיין מחמת בעלזא איז א פרישע רינגעלע אין די שכחה פון וואו מיר שטאמען. קיינער אין אונגארן איז נישט אזוי געגאנגען, און כרעד ספעציפיש אויך פון די פאפא תלמידים (לדוגמה מיין עלטער זיידע פון Győr האט געלערנט ביים ויגד יעקב און ניטאמאל געטראגן קיין בארד).

1 פאפא רב זצ"ל האט קיינמאל נישט געזאגט יום כיפור קטן ערב ראש חודש חוץ ערב ראש חודש אלול (און ביהמ"ד איז געווען א מנין און סאיז נאך אלץ דא)
פאפא רב זצ"ל האט קיינמאל נישט געזאגט תיקון חצות אין די 3 וואכן ברבים
2 פאפא טוט נאך היינט נישט אלע מנהגים פון בעלז מען טוט נאר אזלעכע מנהגים וואס די ויחי יוסף און ויגד יעקב האבן איינגעפירט און אוכט איז דא מנהגים וואס קומען פון צאנז שינווא
3 די בילד פון ויחי יוסף מיט א דאטשטיק וואלט געווען אינטרסנט טאמער די קענסט אריין שיקען

1 רובם ככולם ציבור אין פאפא ביהמ"ד האט געזאגט, וועגן די רבי פערזענליך דארף איך מברר זיין, דאס איז זיכער אז מרעדט פון די מנהג פשוט אין קהל פאפא.
2 וואר.
3 כהאב עס נישט כרגע צו די האנט אבער בלי"נ עוד חזון

אגב, וועגן די מנהגי הערוגת הבושם דארף איך נאך מברר זיין, שמעתי ולא ביררתי אז ער האט קיינמאל משנה געווען אין זיין ישיבה פון נוסח אשכנז. וכן די מנהג פאפא אינדערהיים ווייסעך נישט צו סאיז געווען עפ"י מנהג ספרד, די שטאטישע קהילה מנהג וואו דער ויגד יעקב איז געווען רב איז ודאי אז נישט. די פאפא תלמידים זענען געווען רעכטע אויבערלענדער. עס איז נישט געווען קיין איין חסיד צום האבן אין די צענדליגע מייל ארום פאפא און צעהלים, פאר ווער עס קען די מאפע. זיך צו קוויטלען ביים נענטסטן אדמו"ר האט באדייט אן ערנסטע רייזע מיטן באן.

די פריוואטע מנהגים פונעם ויגד יעקב איז מיך נישט קלאר, ער האט זיכער געטון כמה מנהגי חסידות ווי שטריימל וכו' דאס יא. עכ"פ קאשקטעל לא ראינו ולא שמענו אפילו בבתי רבותינו זי"ע.

אגב, מנהגים אין א זייט געלייגט. די פאפא צדיקים לדורותם זענען במהותם געוועזן אונגארישע רבנים, תופסי ישיבה, כל כולם אמר אונגארן ורוח החת"ס ובית מדרשו (דער ספר ערוגת הבושם וקרן לדוד וכו' זענען איין שטיק חת"ס, תורותיו רוחו ודרכו) היפך חאניאקישע פראוועריי נוסח יושבי בעלזא. מהאט זיך קיינמאל מבטל געווען מכל וכל צו יענעמס מסורה. נארוואסדען, וואו מהאט נאר געזעהן אן ערליכער איד איז מען אהינגעגאנגען, דער בעל ויחי יוסף האט אפילו דא אין אמעריקע עד סוף ימיו זיך קיינמאל נישט געזעהן אלץ אן אדמו"ר, ער האט נאר געזוכט צו מנהיג זיין זיין קהילה, זיין א תופס ישיבה, פסקנען שאלות פאר אידן און שרייבן תשובות, און ווען ער האט נאר געהערט אז עס איז פארהאנן א גוטער איד איז ער געגאנגען זיך קוויטלען ביי יענעם און געפארן אפילו אויף שבתים, דוגמת דעם סאטמארן רבי'ן זצ"ל, דעם סקווערן רבי'ן זצ"ל, דער ריבניצער רבי זצ"ל, דער סקולענער רבי זצ"ל וכו' וכו' ביז סוף ימיו ווען די נייע דור תלמידים האבן באשלאסן צו מאכן א רבי פונעם ויחי יוסף, מהאט אנגעהויבן זינגען און פראווענען (נישט אז עס איז שלעכט, פארט א נייע דרך), און מהאט פארטריבן די שואלים... הלמאי מבאדערט דעם רבי'ן... מסתמא האט דער ויחי יוסף געטראכט אז ער איז שוין צו אלט און מגייט שוין צו די יונגערע מורי הוראות...

אגב, דאס אז מהאט גערופן דעם ויחי יוסף "רבי" איז געווען פשוט ווייל אזוי איז געווען נהוג אין אונגארן צו רופן דעם ראש ישיבה מיטן נאמען "רבי". אזוי איז געווען איבעראל ווי אין נייטרא, גאלאנטא, דושינסקי ועוד ועוד, עס האט קיין שום שייכות געהאט מיט אדמורות.

[ויצא]

אין פאפא נישט. אין אונגארן אויכעט נישט (די גרויסע יונגלעך און קליינע בחורלעך זענען געגאנגען אין אונגארן מיט דאטשיק’ס - מהאט עס גערופן אויף אונגאריש שאפקאוס). פאפא רבי אליינס אלץ יונגל איז אויכעט נישט געגאנגען אזוי.

מצד שני, כמה אויבערלענדער מנהגים פון פאפא וואס איז יא נשתכח געווארן במשך די לעצטע 40 יאר: יום כיפור קטן ערב ראש חודש, תיקון חצות אין די 3 וואכן, ועוד כמה.
די מנהג נענועים מיט די ערבות בעפארן קלאפן, וואס מפירט זיך אין פאפא, קומט פון וואו? פון אונגארן.

פאפא איז נישט טראדיציאנאל בעלזא, סאיז א געמיש פון אונגארן מיט בעלזא. נישט אלעס פון בעלזא האט מען נאכגעטון, אפילו די רבי דער ויחי יוסף בעצמו, כמה מנהגים האט מען געטון וואס אין בעלזא טוט מען נישט.

כמה וכמה גדולי אונגארן זענען געפארן צו חסידישע רבי’ס, כולל צו די צדיקי בית בעלזא, ולא עלה על דעתם צו משנה זיין מנהגים, וכ”ש לבוש, צוליב דעם.
ודע אז עס זענען פארהאנען בילדער פון די בני משפחת הערוגת הבושם (די בני ויגד יעקב, כולל דער ויחי יוסף בעצמו אלץ בחור) מיט דאטשיק’ס.

נישט אז עס איז ח”ו דא א פראבלעם אין אנטון דעם קאשקעטל, נאר דאס עס תולה זיין מחמת בעלזא איז א פרישע רינגעלע אין די שכחה פון וואו מיר שטאמען. קיינער אין אונגארן איז נישט אזוי געגאנגען, און כרעד ספעציפיש אויך פון די פאפא תלמידים (לדוגמה מיין עלטער זיידע פון Győr האט געלערנט ביים ויגד יעקב און ניטאמאל געטראגן קיין בארד).

1 פאפא רב זצ"ל האט קיינמאל נישט געזאגט יום כיפור קטן ערב ראש חודש חוץ ערב ראש חודש אלול (און ביהמ"ד איז געווען א מנין און סאיז נאך אלץ דא)
פאפא רב זצ"ל האט קיינמאל נישט געזאגט תיקון חצות אין די 3 וואכן ברבים
2 פאפא טוט נאך היינט נישט אלע מנהגים פון בעלז מען טוט נאר אזלעכע מנהגים וואס די ויחי יוסף און ויגד יעקב האבן איינגעפירט און אוכט איז דא מנהגים וואס קומען פון צאנז שינווא
3 די בילד פון ויחי יוסף מיט א דאטשטיק וואלט געווען אינטרסנט טאמער די קענסט אריין שיקען

1 רובם ככולם ציבור אין פאפא ביהמ"ד האט געזאגט, וועגן די רבי פערזענליך דארף איך מברר זיין, דאס איז זיכער אז מרעדט פון די מנהג פשוט אין קהל פאפא.
2 וואר.
3 כהאב עס נישט כרגע צו די האנט אבער בלי"נ עוד חזון

אגב, וועגן די מנהגי הערוגת הבושם דארף איך נאך מברר זיין, שמעתי ולא ביררתי אז ער האט קיינמאל משנה געווען אין זיין ישיבה פון נוסח אשכנז. וכן די מנהג פאפא אינדערהיים ווייסעך נישט צו סאיז געווען עפ"י מנהג ספרד, די שטאטישע קהילה מנהג וואו דער ויגד יעקב איז געווען רב איז ודאי אז נישט. די פאפא תלמידים זענען געווען רעכטע אויבערלענדער. עס איז נישט געווען קיין איין חסיד צום האבן אין די צענדליגע מייל ארום פאפא און צעהלים, פאר ווער עס קען די מאפע. זיך צו קוויטלען ביים נענטסטן אדמו"ר האט באדייט אן ערנסטע רייזע מיטן באן.

די פריוואטע מנהגים פונעם ויגד יעקב איז מיך נישט קלאר, ער האט זיכער געטון כמה מנהגי חסידות ווי שטריימל וכו' דאס יא. עכ"פ קאשקטעל לא ראינו ולא שמענו אפילו בבתי רבותינו זי"ע.

אגב, מנהגים אין א זייט געלייגט. די פאפא צדיקים לדורותם זענען במהותם געוועזן אונגארישע רבנים, תופסי ישיבה, כל כולם אמר אונגארן ורוח החת"ס ובית מדרשו (דער ספר ערוגת הבושם וקרן לדוד וכו' זענען איין שטיק חת"ס, תורותיו רוחו ודרכו) היפך חאניאקישע פראוועריי נוסח יושבי בעלזא. מהאט זיך קיינמאל מבטל געווען מכל וכל צו יענעמס מסורה. נארוואסדען, וואו מהאט נאר געזעהן אן ערליכער איד איז מען אהינגעגאנגען, דער בעל ויחי יוסף האט אפילו דא אין אמעריקע עד סוף ימיו זיך קיינמאל נישט געזעהן אלץ אן אדמו"ר, ער האט נאר געזוכט צו מנהיג זיין זיין קהילה, זיין א תופס ישיבה, פסקנען שאלות פאר אידן און שרייבן תשובות, און ווען ער האט נאר געהערט אז עס איז פארהאנן א גוטער איד איז ער געגאנגען זיך קוויטלען ביי יענעם און געפארן אפילו אויף שבתים, דוגמת דעם סאטמארן רבי'ן זצ"ל, דעם סקווערן רבי'ן זצ"ל, דער ריבניצער רבי זצ"ל, דער סקולענער רבי זצ"ל וכו' וכו' ביז סוף ימיו ווען די נייע דור תלמידים האבן באשלאסן צו מאכן א רבי פונעם ויחי יוסף, מהאט אנגעהויבן זינגען און פראווענען (נישט אז עס איז שלעכט, פארט א נייע דרך), און מהאט פארטריבן די שואלים... הלמאי מבאדערט דעם רבי'ן... מסתמא האט דער ויחי יוסף געטראכט אז ער איז שוין צו אלט און מגייט שוין צו די יונגערע מורי הוראות...

אגב, דאס אז מהאט גערופן דעם ויחי יוסף "רבי" איז געווען פשוט ווייל אזוי איז געווען נהוג אין אונגארן צו רופן דעם ראש ישיבה מיטן נאמען "רבי". אזוי איז געווען איבעראל ווי אין נייטרא, גאלאנטא, דושינסקי ועוד ועוד, עס האט קיין שום שייכות געהאט מיט אדמורות.

די ויגד יעקב און ויחי יוסף האבען אלע יארן געפירט טיש (הגם מען קען זאגן אז פירן טיש האט נישט מיט חסודית )
די ויגד יעקב האט זיך געפירט מיט אסאך בעלזע און צאנז מנהגים פאר פרטים קענסטע קוקן און די הקדומות פון ויגד יעקב ע"י בנו די ויחי יוסף

[לומד]

עכ"פ קאשקטעל לא ראינו ולא שמענו אפילו בבתי רבותינו זי"ע.

וואס איז די וויכח וואס עס איז יא געווען אינדערהיים צי נישט. למעשה היינט הייסט א קעשקעטעל א פרימע חסידיש מלבוש, און ביי עטליכע חסידות גייען אלע קינדער דערמיט, און ביי אנדערע פלעצער גייען די בנש"קלעך צי סתם מער פרימער משפחות. זייער א שיינע זאך אז כ"ק אדמו"ר מפאפא האט חשק אז אין זיינע הויף זאלן די יונגלעך גיין דערמיט.

אפשר וועלן אנדערע חסידות עס נאכטיען

[מסתמא]

עכ"פ קאשקטעל לא ראינו ולא שמענו אפילו בבתי רבותינו זי"ע.

וואס איז די וויכח וואס עס איז יא געווען אינדערהיים צי נישט. למעשה היינט הייסט א קעשקעטעל א פרימע חסידיש מלבוש, און ביי עטליכע חסידות גייען אלע קינדער דערמיט, און ביי אנדערע פלעצער גייען די בנש"קלעך צי סתם מער פרימער משפחות. זייער א שיינע זאך אז כ"ק אדמו"ר מפאפא האט חשק אז אין זיינע הויף זאלן די יונגלעך גיין דערמיט.

אפשר וועלן אנדערע חסידות עס נאכטיען

עס איז קיין ויכוח. די גאנצע נקודה איז געווען אויף די בעקגראונד דערפון, עס איז א נייע זאך. עס האט קיינער געזאגט אז עס איז א פראבלעם עס אנצוטון. נו זעמיר לכאורה אויף איין בלעטל.

[פאפא]

די מנהג נענועים מיט די ערבות בעפארן קלאפן, וואס מפירט זיך אין פאפא, קומט פון וואו? פון אונגארן.

וואס?! דער רמ"א איז געווען אן אונגערישער? א פאפא'ער גאר?!

ז"ל הרמ"א (סימן תרסד סוף סעיף ז):

ומנענעים ההושענות בשעה שאומרים הושענות, ואח"כ חובטים אותה.

[מסתמא]

די מנהג נענועים מיט די ערבות בעפארן קלאפן, וואס מפירט זיך אין פאפא, קומט פון וואו? פון אונגארן.

וואס?! דער רמ"א איז געווען אן אונגערישער? א פאפא'ער גאר?!

ז"ל הרמ"א (סימן תרסד סוף סעיף ז):

ומנענעים ההושענות בשעה שאומרים הושענות, ואח"כ חובטים אותה.

ניין, אין אונגארן האט מען זיך געפירט ווי דער רמ”א בזה, וכמובן אז אלעס גייט צוריק צו די ראשונים די בעלי תו”ס (ביז מתן תורה). אבער אין פאקט איז דער מנהג נענועים נישט מצוי בימינו ביי כמעט קיין איין חסידישע קהילה (ליטאים ווייסעך נישט), און אין אונגארן האט מען געהיטן אויף אט די אלע מנהגים.
וואו האט איר באקומען פון מיר די געפיל אז די מנהגי אונגארן האט נישט מיט די מסורת ראשוני אשכנז הנמסר מדור לדור? עס איז דאך היינו הך. כמיין וואס איז אייער תמיהה/חידוש?

-----

די נענועים איז א פשוטע הלכה ענין, וואס טייטש חובטין? יש אומרים אז סמיינט נענועים, הגם מנעמט נישט אן אזוי להלכה ירא”ש יוצא ידי שנים. די מנהגים זענען דען עפעס אבי אין די וועלט אריין? א ודאי נישט.

[כלל ישראל]

איך פארשטיי נישט ער מעג נישט נעמען פון בעלזא א שיינע זאך? האט נישט סיגוט גענומען געוויסע מנהגים פון וויזניץ, בעלזא פון טשערנאביל, אדער ספינקא פון מונקאטש, וואס האט דאס מיט פארגעסן די מסורה?

[כלל ישראל]

אז סאטמאר רבי בעט אז די קינדער זאלן זיך אנטוהן בעקיטשעס שבת האט מען פארגעסן די מסורה?

[נישט קיין בהלה]

אז סאטמאר רבי בעט אז די קינדער זאלן זיך אנטוהן בעקיטשעס שבת האט מען פארגעסן די מסורה?

סאטמאר רבי בעט דאס? וועלכע סאטמאר