חינוך כדת משה וישראל

[ניק]

לאמיך אייך פרעגן א שאלה
א טאטע ביי זיך אינדערהיים ביי די שבת טיש רעדט כסדר ארום פון די גרויסקייט פון יושב הדעת, א יוד דארף האבן יישוב הדעת, נישט ווערן פארלוירן, ער גיט שיינע שמועסן,
און קורצן ער לייגט אריין א חינוך און זיינע קינדער

יעצט לאמיר זעהן איין טאג קומט זיין זון צום טאטן און זאגט אים אז ער האט פארלוירן די שליסל פון זיין קאר, די טאטע ריספאנט גלייך און גייט ארויף א טאן און שרייט אויף זיין זון, פארוואס שטייסטו נאך דא לויף זוך עס אויף, אן די שליסלעך בין איך אויס.

יעצט איז די שאלה האב ער א גוטע חינוך?
זיין נישט האבן קיין יושב הדעת (זיין עקסטער אנגעצויגן) שטערט זיינע שיינע שמועסן,?

דוגמה ב'
א מלמד און קלאס איז זייער ווארעם פאר די נושה פון כבוד, ער רעדט כסדר ארום די מיסקייט פון דארפן כבוד, לעבן פאר כבוד וכדומה, גראדע איז ער א גוטע רעדנער און אלע קינדער ווערן פארגאפט פון זיינע רעדעס.

איין טאג רופט ער צו מושי א יונגל פון זיין קלאס, און מוסרט אים אויס אויף זיין הנהגות, בין הדברים זאגט ער אים אז די וועסט נישט ווערן א נארמאלע מענטש וועסטו זיין א מישיגאנער א גאנץ לעבן יעדער וועט לאכן פון דיר, סוועט נישט טויגן די וועסט זיין אראפגעקוקט און יעדעס אויגן, דיין שכן יענקי האט אויך נישט אזא גוטע קאפ און ער שטעלט זיך צו, וואס וועט זיין מיט דיר וכ'ו

די מלמד גלייבט נישט אז כבוד איז גארנישט
ווייל ער מוסרט אויס זיין תלמוד און זאגט אים
""אויב די וועסט נישט זיין גוט וועסטו נישט האבן כבוד """

דגמה ג'

די מלמד רעדט פון די נושא אז יעדע קלייניקייט איז חשוב ביים אייבערשטער
אבער ער קוקט אראפ די יונגל וואס איז אים שווער צו לערנען, וואס איז אים שווער צו אויסהערן
און ער קוקט ארויף די יונגל וואס קען גוט און האלט מיט און געט צי צום קלאס אפילו עס איז אים גרינג



יעצט איז די שאלה איז בעסער אז מען זאל זאגן שיינע דרשות און אריין לייגן און די קינדער אפילו ער וועט זען די פארקערטע?
אבער למעשה וועט ער וויסן פון די נושה ער וועט וויסן דעם אמת

אדער זאל מען בעסער גארנישט זאגן ווייל יעצט עהט ער אז גארנישט איז עכט אלעס איז ליצנות מען אפט איין זאך מען טוט א צוויטע זאך,
און אזא חינוך ברענג גארנישט?

[טריסקער]

אן זיין זעלבסט א דוגמא זענען אלע פלאמפייערדיגע דרשות זילטש ווערד פאר די צוהערער וואס זעהן די מעשי הבעל דרשן, מ'דארף זיין א נאה דורש ונאה מקיים, דאן ווערן זיינע ווערטער נתקבל אסאך שטערקער און אסאך מער.

[ניק]

איך רעדט מער דקות אז אינזער חינוך ווערט בעסער און בעסער
די מלמדים גיבן שיינע שעורים
די מוסד ברענגט שיינע רעדנער

אבער די מעסעטש פון די מוסד איז די פארקערטע

המשך יבא
איך וויל נאך גיין ווייטער און די נושא

[ווירקליך]

איז עס דען ליצנות?

דאס אז דער טאטע רעדט פון ישוב הדעת מיינט שוין אז ער קען נישט אמאל ארויסגיין פון די כלים?

[ווירקליך]

אודאי דארפן עלטערן זיין א ביישפיל פאר קינדער, אבער די אלע דערמאנטע מעשיות פארשטייען קינדער אויך אז ווען דער טאטע ווייסט אז כעס טויג נישט, מוז נישט זיין אז ער איז הונדערט פראצענט אויסגעארבעט דערין, און ווען דער מלמד רעדט בגנות פון כבוד מיינט נישט אז יעצט דארף מען זיך אליינס מבזה זיין.

א פראבלעם ווערט לדוגמה ווען א טאטע רעדט קעגן כלים און ער אליינס האט א סמארטפאון.
דאס איז א טאקטישע זאך וואס אויב טוסטו עס קענסטו נישט אויפפאדערן אנדערע צו שטיין ווייט דערפון.

ודוק

[ניק]

אודאי דארפן עלטערן זיין א ביישפיל פאר קינדער, אבער די אלע דערמאנטע מעשיות פארשטייען קינדער אויך אז ווען דער טאטע ווייסט אז כעס טויג נישט, מוז נישט זיין אז ער איז הונדערט פראצענט אויסגעארבעט דערין, און ווען דער מלמד רעדט בגנות פון כבוד מיינט נישט אז יעצט דארף מען זיך אליינס מבזה זיין.

א פראבלעם ווערט לדוגמה ווען א טאטע רעדט קעגן כלים און ער אליינס האט א סמארטפאון.
דאס איז א טאקטישע זאך וואס אויב טוסטו עס קענסטו נישט אויפפאדערן אנדערע צו שטיין ווייט דערפון.

ודוק

ווען א טאטע גייט אמאל ארויס פון די כלים, דאס מיינט נישט אז עס איז א סתירה מיט זיין חינוך

אבער ווען די מעסעטש פון די שטוב איז פארקערט פון וואס ער פארקויפט דאס איז פון וואס מיר רעדן



יעדע שטוב אדער מוסד האט א נקודה וויאזוי עס פירט זיך, וואס איז דארט ארויף געקוקט, וואס איז די מעסעטש וואס די פלאץ גיט איבער (אן די ווערטער וואס ווערט דארט גערעדט)

לדוגמה
א מוסד וואס מען מאכט דארט עקסערסייס און אלע מלמדים רעדן מיט התפעלות פון די יונגל וואס קען מאכן די מערסטע פאוש אפס און ווער עס האט די מערסטע מאסללס
די לופט דארטן ברעגט ארויס אז זיין שטארק מיט מאסלס איז דער עיקר, און דארט איז די פלאץ ווי אלע קינדער ווילן זיין,
יעצט אויב די מלמדים לערן יעדע יעדען טאג מוסר און רעד שטארק ארום אז תורה איז די עיקר פון א מענטש און תורה איז די לעבן פון א יוד, און מען מאכט אפילו א פראגרעם פארדעם

וואס וועלן די קינדער לערנען פון דעם ?
אפשר אז די מוסד מאכט א פראגרעם פאר חשיבות התורה, אבער זיי וועלן נישט מחשיב זיין תורה
ער וועט מחשיב זיין דאס וואס איז חשוב דא, וואס דעיס איז עקסערסייז

[טריסקער]

א טאטע ביי זיך אינדערהיים ביי די שבת טיש רעדט כסדר ארום פון די גרויסקייט פון יושב הדעת, א יוד דארף האבן יישוב הדעת, נישט ווערן פארלוירן, ער גיט שיינע שמועסן,
און קורצן ער לייגט אריין א חינוך און זיינע קינדער

יעצט לאמיר זעהן איין טאג קומט זיין זון צום טאטן און זאגט אים אז ער האט פארלוירן די שליסל פון זיין קאר, די טאטע ריספאנט גלייך און גייט ארויף א טאן און שרייט אויף זיין זון, פארוואס שטייסטו נאך דא לויף זוך עס אויף, אן די שליסלעך בין איך אויס.

א טאטע האט די פולסטע רעכט צו הייסן זיין זוהן טוהן עפעס, ער קען צומאל אויפהייבן זיין קול צו לאזן הערן די וויכטיגקייט און דרינגליכקייט דערפון, דאס איז נישט קיין פראבלעם. ווידעראום אנשרייען ס'קינד, אים באזידלען, אראפרייסן וכדו' דאס שוין "זיך פארלוירן" און דאס איז שוין א גרויסע פראבלעם.

דוגמה ב'
א מלמד און קלאס איז זייער ווארעם פאר די נושה פון כבוד, ער רעדט כסדר ארום די מיסקייט פון דארפן כבוד, לעבן פאר כבוד וכדומה, גראדע איז ער א גוטע רעדנער און אלע קינדער ווערן פארגאפט פון זיינע רעדעס.

איין טאג רופט ער צו מושי א יונגל פון זיין קלאס, און מוסרט אים אויס אויף זיין הנהגות, בין הדברים זאגט ער אים אז די וועסט נישט ווערן א נארמאלע מענטש וועסטו זיין א מישיגאנער א גאנץ לעבן יעדער וועט לאכן פון דיר, סוועט נישט טויגן די וועסט זיין אראפגעקוקט און יעדעס אויגן, דיין שכן יענקי האט אויך נישט אזא גוטע קאפ און ער שטעלט זיך צו, וואס וועט זיין מיט דיר וכ'ו

די מלמד גלייבט נישט אז כבוד איז גארנישט
ווייל ער מוסרט אויס זיין תלמוד און זאגט אים
""אויב די וועסט נישט זיין גוט וועסטו נישט האבן כבוד """

פארהאן א חילוק צווישן 'כבוד' און 'זיין א מענטש צווישן מענטשן'. זיך נישט אויפפירן משוגע, נישט גיין מיט א פלעסטיק בעג אויפן קאפ איז נישט צוליב 'כבוד' נאר צוליב 'זיין א מענטש צווישן מענטשן'. 'כבוד' איז זיך שטופן צום ברעטל פאר מוסף אויסלעכערנדיג יעדנ'ס אויער מיט אויסגעגארגלטע חזנות אשר לא שמעום אבותינו מיום היותנו לעם, 'כבוד' איז פאדערן אז יענער זאל דיר מכבד זיין און יענער זאל ענדגילטיג צאלן די פרייז פאר דיין כבוד. 'זיין א מענטש צווישן מענטשן' איז זיך זעלבסט מכבד זיין מיטן רעדן נארמאל, זיך קליידן נארמאל, זיך פירן ווי א מענטש, און יעדע זאך וואס דער מענטש זעלבסט טוהט פאר זיינעטוועגן.

זיך באציענדיג אבער צו דיין דוגמא, דאס איז א שרעקליכע רשעות פון א מלמד אראפצורייסן פערזענליך בשעת'ן ארויסהייבן א צווייטן איבער אים - אפגערעדט ווען ס'איז ברבים וואס דאן איז ער א פראסטע רוצח, א שופך דם. מ'קען אויפקלערן פריוואטערהייט וואס איז נישט בסדר מיט די התנהגות און געבן הדרכה וויאזוי דאס צו פארבעסערן. אלס חינוך אויס איז די שפראך קאטאסטראפאליש.

דגמה ג'

די מלמד רעדט פון די נושא אז יעדע קלייניקייט איז חשוב ביים אייבערשטער
אבער ער קוקט אראפ די יונגל וואס איז אים שווער צו לערנען, וואס איז אים שווער צו אויסהערן
און ער קוקט ארויף די יונגל וואס קען גוט און האלט מיט און געט צי צום קלאס אפילו עס איז אים גרינג

יעצט איז די שאלה איז בעסער אז מען זאל זאגן שיינע דרשות און אריין לייגן און די קינדער אפילו ער וועט זען די פארקערטע?
אבער למעשה וועט ער וויסן פון די נושה ער וועט וויסן דעם אמת

אדער זאל מען בעסער גארנישט זאגן ווייל יעצט עהט ער אז גארנישט איז עכט אלעס איז ליצנות מען אפט איין זאך מען טוט א צוויטע זאך,
און אזא חינוך ברענג גארנישט?

דא דארף דער מלמד א פיינעם תיקון... ער קען זאגן און לדעתי זאל ער זאגן, די קינדער זעהן נישט ביים מלמד דאס פארקערטע, אבער ס'קען דאך זיין אז 'דברים היוצאים מן הלב' וועט דאס שוין נישט זיין און דעריבער קען די 'נכנסים אל הלב' זיין אסאך שוואכער. אפשר מיטן זאגן און איבערזאגן וועט דער מלמד אליין נתעורר ווערן ביי זיך.


אין א נאטשעל: ווען די מעסידזש אין שטוב/מוסד איז פארקערט פון וואס מ'פארקויפט איז נישט נאר נישט פארהאן קיין ברעקל תועלת אין די פייערדיגע מוסר דרשות, נאר די קינדער לערנען זיך אויס צו טוהן ככל העולה על רוחם בשעת'ן פארהאלטן יעדן ארום זיך, זיי לאכן אפ יעדע גוטע זאך, און צום סוף קענען זיי צוקומען צו טוהן דאס פונקט פארקערטע פון וואס מ'פארקויפט זיי זעהנדיג די סתירה צווישן די דרשות און די מעשים פון זייערע דרשנים. א קינד וועט שנעלער אפקויפן עפעס וואס ער זעהט אנדערע טוען ווי איידער עפעס וואס מ'זאגט אים צו טוהן.

[אסמכתא בעלמא]

@ניק בעפאר מ'גייט אריין אין ספעציפישע נקודות, כאפ איך נישט איבער וואס די נושא איז.

מען איז דא דן אויף א מעשה שהי'?

[ניק]

@ניק בעפאר מ'גייט אריין אין ספעציפישע נקודות, כאפ איך נישט איבער וואס די נושא איז.

מען איז דא דן אויף א מעשה שהי'?

אפשר בין איך נישט אזוי קלאר און מסודר
איך וויל צולייגן די אמתער חינוך אנקעגן די סיסטעם וואס איז היינט איינגעפירט ווי מען איז אביסל פארפארן
בכלל פארשטיין חינוך וויאזוי איבער צו גיבן אז תורה ויראת שמים איז עכט

פון ווי קום איך ? קודם וויל איך ארויסגעבן מיין פראספעקטיוו אין די חינוך פון ווי איך קום אין האב גארנישט (כמעט )געוויסט און איך האב געדארפט לערנען ספרי השקפה צו וויסן מה חובתי בעולמי
און יעצט אז מען האט קינדער וואס גייען אויך אין די סיסטעם חדרים וויל איך עס אויסקלארן דא

[סאמטינג פישי]

לאמיך אייך פרעגן א שאלה
א טאטע ביי זיך אינדערהיים ביי די שבת טיש רעדט כסדר ארום פון די גרויסקייט פון יושב הדעת, א יוד דארף האבן יישוב הדעת, נישט ווערן פארלוירן, ער גיט שיינע שמועסן,
און קורצן ער לייגט אריין א חינוך און זיינע קינדער

יעצט לאמיר זעהן איין טאג קומט זיין זון צום טאטן און זאגט אים אז ער האט פארלוירן די שליסל פון זיין קאר, די טאטע ריספאנט גלייך און גייט ארויף א טאן און שרייט אויף זיין זון, פארוואס שטייסטו נאך דא לויף זוך עס אויף, אן די שליסלעך בין איך אויס.

יעצט איז די שאלה האב ער א גוטע חינוך?
זיין נישט האבן קיין יושב הדעת (זיין עקסטער אנגעצויגן) שטערט זיינע שיינע שמועסן,?

דוגמה ב'
א מלמד און קלאס איז זייער ווארעם פאר די נושה פון כבוד, ער רעדט כסדר ארום די מיסקייט פון דארפן כבוד, לעבן פאר כבוד וכדומה, גראדע איז ער א גוטע רעדנער און אלע קינדער ווערן פארגאפט פון זיינע רעדעס.

איין טאג רופט ער צו מושי א יונגל פון זיין קלאס, און מוסרט אים אויס אויף זיין הנהגות, בין הדברים זאגט ער אים אז די וועסט נישט ווערן א נארמאלע מענטש וועסטו זיין א מישיגאנער א גאנץ לעבן יעדער וועט לאכן פון דיר, סוועט נישט טויגן די וועסט זיין אראפגעקוקט און יעדעס אויגן, דיין שכן יענקי האט אויך נישט אזא גוטע קאפ און ער שטעלט זיך צו, וואס וועט זיין מיט דיר וכ'ו

די מלמד גלייבט נישט אז כבוד איז גארנישט
ווייל ער מוסרט אויס זיין תלמוד און זאגט אים
""אויב די וועסט נישט זיין גוט וועסטו נישט האבן כבוד """

דגמה ג'

די מלמד רעדט פון די נושא אז יעדע קלייניקייט איז חשוב ביים אייבערשטער
אבער ער קוקט אראפ די יונגל וואס איז אים שווער צו לערנען, וואס איז אים שווער צו אויסהערן
און ער קוקט ארויף די יונגל וואס קען גוט און האלט מיט און געט צי צום קלאס אפילו עס איז אים גרינג



יעצט איז די שאלה איז בעסער אז מען זאל זאגן שיינע דרשות און אריין לייגן און די קינדער אפילו ער וועט זען די פארקערטע?
אבער למעשה וועט ער וויסן פון די נושה ער וועט וויסן דעם אמת

אדער זאל מען בעסער גארנישט זאגן ווייל יעצט עהט ער אז גארנישט איז עכט אלעס איז ליצנות מען אפט איין זאך מען טוט א צוויטע זאך,
און אזא חינוך ברענג גארנישט?

בכגון דא כבר הורו לנו רביה"ק מסאטמאר זי"ע
"אז ענדערש גארנישט טוען, ווי טוען פאלש"
"מיט שקר קען מען קיין אמת נישט בויען"

[אסמכתא בעלמא]

@ניק בעפאר מ'גייט אריין אין ספעציפישע נקודות, כאפ איך נישט איבער וואס די נושא איז.

מען איז דא דן אויף א מעשה שהי'?

אפשר בין איך נישט אזוי קלאר און מסודר
איך וויל צולייגן די אמתער חינוך אנקעגן די סיסטעם וואס איז היינט איינגעפירט ווי מען איז אביסל פארפארן
בכלל פארשטיין חינוך וויאזוי איבער צו גיבן אז תורה ויראת שמים איז עכט

פון ווי קום איך ? קודם וויל איך ארויסגעבן מיין פראספעקטיוו אין די חינוך פון ווי איך קום אין האב גארנישט (כמעט )געוויסט און איך האב געדארפט לערנען ספרי השקפה צו וויסן מה חובתי בעולמי
און יעצט אז מען האט קינדער וואס גייען אויך אין די סיסטעם חדרים וויל איך עס אויסקלארן דא

דעבאטירן די עצם נושא פון חינוך אמאל VS היינט, וואלט געווען זייער א אקטועלע און אינטערסאנטע שמועס.

אבער האסט אנגעהויבן מיט דערציילן מעשיות פון מלמדים און עלטערן וואס זאגן א זאך און טוען פארקערט. דאס איז לכאורה עפעס אינגאנצן א צווייטע נושא.

[ניק]

עס איז געווען אמאל א יוד א צדיק וואס האט געזעהן ווי קינדער פון עפעס א שטאט פאלן אוועק פון יודישקייט ר'ל
עס האט אים זייער וויי געטין האט ער דארט געעפנט א מוסד און ער האט קאמפיינט אז די עלטערן זאל דארט שיקן די קינדער און ער האט געלערנט דארט אז מען דארף דינען און מורא האבן פון באשעפער

ער האט איבער געמאכט די קינדער פון די שטאט אלע זענען געווארן ערליכע יודן
פארשטייט זיך אליין אז ער האט געשפיגן בלוט אז דאס זאל קענען אנקומען סיי מיט געלט סיי אלע טעכנישע חלקים
גייט אריבער 20 30 יאר דאס איז שוין א פאקט עס איז א ערליכע שטאט מיט מוסדות וכדומה

מיט די יארן דער יוד איז שוין אין גן עדן פארשטייט זיך אז זאכן אין די סיסטעם האט זיך געטוישט אין די שטאט עס איז שוין נישט געווען א יחיד וואס האט א מוסד עס איז שוין געווארן אפציעל שוין דא א גאנצע שטאב יעדע זאך האט שוין א פינקליכע סדר וויאזוי זאכן פירן זיך וכדומה
ביז אהער איז נאכנישט דא קיין שום פארבעסערונג אדער פארקערט נאר דאס איז געווען די מעשה
דארפן מיר אריין קוקן וואס איז טאקע געווארן אנדערש און צי איז עס טאקע בעסער געווארן אדער פארפארן פון די ערשטע נקודה

0-1
די ערשטע יאר
איז די שווערסטע יאר צו עפענען די מוסד
אדורך גיין אלע חלקים ווי קינדער זאלן קומען האבן מלמדים האבן א פלאץ אוועקשטעלן די יסוד וואס טוט מען דא
דער יוד דער צדיק איז אלעס אריבער און אוועקגעשטעלט די פלאץ געטראפן ערליכע מלמדים פארשטייט זיך אז מען גייט נישט דא לערנען אזויווי א נארמאלע מוסד ווייל די קינדער קומען נישט פון א ערליכע חינוך
אבער די ערשטע האט מען אוועקגעשטעלט אז מען זאל לערנען אמונה גלייבן אינעם באשעפער זאגן שמע ישראל לערנען פון אברהם אבינו קבלת התורה יסודות אין אמונה

1-5
פון די ערשטע יאר ביז די פיפטע יאר
די יארן ווייטער האט מען אנגעהויבן צו גיין ווייטער אז די באשעפער וויל עפעס פון די וועלט וואס איז די תכלית הבריאה יעדער דארף דינען דעם גרויסן באשעפער
פארשטייט זיך אז עס איז נישט געווען א גאנצן טאג מען האט נאך געשפילט באול א חלק טאג אבער ציביסלעך האט מען אריין געגעבן און די קינדער די יודישע בליק

5-20
פון 5 יאר ביז 20 יאר וואס די מוסד איז געשטאנען
עס איז פארשייט זיך געווען אסאך סארט מצבים שווערער און גרינגערע אבער די מוסד איז שוין א פאקט
די צדיק וואס גיט זיך איבער פארדעם זעהט שיינע פירות עס קומען ארויס ערליכע יודן פון דארט
די מוסד איז שוין מער אוועקגעשטעלט עס האט שוין למידים וואס מען לערנט
אבער אלעס מיטן זעלבען יסוד איבער גיבן פאר די קינדער וואס ווייסען נעבעך גארנישט פון יודישקייט

ווען עס האט זיך געמאכט א שאלה וויאזוי זיך צו פירן האט דער צדיק שוקל געווען וואס איז די תכלית פאר די עתיד פון די קינד
ער האט געקענט פארקוקן אויף א לימד אדער אויף א סדר ווייל ער האט געוויסט אז מען דארף קוקן אויף די גרויסע בילד און מיר ווילן נישט אז די קינדער זאלן אינגאנצן אוועקפאלן אבער אויף יסודות האט ער נישט פארקוקט ווייל דאס איז דאך די ציל פון די מוסד

20- 21
ביי די 20 יאר איז געשען א גרויסע טרויער אז די צדיק איז אוועק פון דער וועלט
עס איז געווען א שווערער קלאפ אבער די מוסד מיז אנגיין ווייטער לעשות רצון צדיק (רצון הבורא)
האבן זיך צוזאם גענומען עטליכע יודן וואס האבן ווייטער געפירט די מוסד על דרך פונעם צדיק
יעדע מאל עס איז געווען א שאלה האט מען זיך צוזאם געזעצט און געטראכט וואס וואלט די צדיק געזאגט מיט די יסודות האט זיך די מוסד ווייטער געפירט

21-30
פון די ערליכע עסקנים וואס האבן געפירט די מוסד זענען אויך אריין אזעלעכע וואס האבן נישט פארשטאנען די יסודות פונעם צדיק (נישט חס ושלום נישט ערליכע נאר מענטשן אן קיין השקפה ) און ביי יעדע פראבלעם האבן זיי געהאט פארטישע עצות ווי אזוי צו פירן די מוסד און די מוסד האט זיך טאקע געפירט זייער גוט מעלה מעלה בקודש

נאר מיט די יארן זענען געווען אזעלעכע פראבלעמעם אז מען האט זיך געדאפט א עצה גיבן
זענען די פארקטישע עסקנים אריין געקומען און מער און מער אוועקגעשטעלט די זאך ביז אלעס איז צרוק געפאלן אין פלאץ

נאר לאמיר זעהן אז היינט קוקט מען שוין נישט אויף יעדע קינדס תכלית. מען קען אמאל אוועקוקן אויף די יסודות כדי צו פעסט שטעלן די ראולס אין די מוסד אבער נאר אז די מוסד זאל זיך קענען ווייטער פירן
און דוקה די פרטים ווי מיטהאלטן יעדע סדר יעדע בחינה נישט קומען שפעט קענען די בעסטע די למידים פארלייגט מען זיך שטארק
אפילו עס וועט זיין א סתירה מיט א יסוד ווי למשל וויסן אז יעדע זאך וואס א יוד טוט פארן באשעפער איז חשוב אדער אז צו זיין א עובד השם איז שווער און עס קאסט עבודה און צייט. און בכלל אויף די קינדער נעבעך זייער גאנצע יודישקייט וואס הענגט נעבעך אויף א האר

מען גייט שוין נישט קוקן אויף יעדע קינד עקסטער ווי אזוי וועט ער זיין ערליך כאטש די אלע שוועריקייטן פון זיין משפחה אדער גאס
מען קוקט שוין אויף די מוסד וויאזוי גייט נישט די מוסד צוזאמפאלן

מען גייט שוין נישט איבער גיבן פאר די קינדער אז די עיקר פון א יוד איז צו זיין משובד צו רצון השם ווייל קודם דארף די מוסד זיין שטארק און יעדער זאל זיין משובד צו די מוסד (כדי איין טאג וועט אפשר די מוסד זאגן נישט אינז דארף מען פאלגן נאר די באשעפער פון די וועלט ווער ווייסט)

א קינד ווערט שוין נישט אנגעקוקט דורך די מוסד אז ער דארף מגלה זיין די מלוכה פונעם אייבירשטן ווען ער וועט זיין גרויס און וואס קען די מוסד אים צוגרייטן פארדעם . נאר ער ווערט אנגעקוקט ווי א חלק פון א גרויסע סוקסעספלער מוסד וואס קיינער פארשעמט איר נישט

[ניק]

@ניק בעפאר מ'גייט אריין אין ספעציפישע נקודות, כאפ איך נישט איבער וואס די נושא איז.

מען איז דא דן אויף א מעשה שהי'?

אפשר בין איך נישט אזוי קלאר און מסודר
איך וויל צולייגן די אמתער חינוך אנקעגן די סיסטעם וואס איז היינט איינגעפירט ווי מען איז אביסל פארפארן
בכלל פארשטיין חינוך וויאזוי איבער צו גיבן אז תורה ויראת שמים איז עכט

פון ווי קום איך ? קודם וויל איך ארויסגעבן מיין פראספעקטיוו אין די חינוך פון ווי איך קום אין האב גארנישט (כמעט )געוויסט און איך האב געדארפט לערנען ספרי השקפה צו וויסן מה חובתי בעולמי
און יעצט אז מען האט קינדער וואס גייען אויך אין די סיסטעם חדרים וויל איך עס אויסקלארן דא

דעבאטירן די עצם נושא פון חינוך אמאל VS היינט, וואלט געווען זייער א אקטועלע און אינטערסאנטע שמועס.

אבער האסט אנגעהויבן מיט דערציילן מעשיות פון מלמדים און עלטערן וואס זאגן א זאך און טוען פארקערט. דאס איז לכאורה עפעס אינגאנצן א צווייטע נושא.

גערעכט דאס האב איך געמיינט אז איך בין נישט אזוי מסודר
אנהייב האב איך געוואלט אראפ לייגן די פראבלעם וואס איך פיל אז היינט מיינט מען גארנישט ערענס יודישקייט איז נישט ערענס אזוי ווי אמאל
און עס ווערט נישט איבערגעגעבן אזוי ווי אמאל
האב איך אנגעהויבן פארוואס
קען זיין אז דאס איז נישט די סיבה אבער דאס איז איינע פון די פאקטן וואס גייט היינט פאר
קוק מיין נעקסטע מעשה וואס דארט גייט עס מער מיט א סדר צו פארשטיין ווי אזוי זאכן טוישן זיך אוועק פונעם יסוד

[ניק]

אפשר בין איך נישט אזוי קלאר און מסודר
איך וויל צולייגן די אמתער חינוך אנקעגן די סיסטעם וואס איז היינט איינגעפירט ווי מען איז אביסל פארפארן
בכלל פארשטיין חינוך וויאזוי איבער צו גיבן אז תורה ויראת שמים איז עכט

פון ווי קום איך ? קודם וויל איך ארויסגעבן מיין פראספעקטיוו אין די חינוך פון ווי איך קום אין האב גארנישט (כמעט )געוויסט און איך האב געדארפט לערנען ספרי השקפה צו וויסן מה חובתי בעולמי
און יעצט אז מען האט קינדער וואס גייען אויך אין די סיסטעם חדרים וויל איך עס אויסקלארן דא

דעבאטירן די עצם נושא פון חינוך אמאל VS היינט, וואלט געווען זייער א אקטועלע און אינטערסאנטע שמועס.

אבער האסט אנגעהויבן מיט דערציילן מעשיות פון מלמדים און עלטערן וואס זאגן א זאך און טוען פארקערט. דאס איז לכאורה עפעס אינגאנצן א צווייטע נושא.

גערעכט דאס האב איך געמיינט אז איך בין נישט אזוי מסודר
אנהייב האב איך געוואלט אראפ לייגן די פראבלעם וואס איך פיל אז היינט מיינט מען גארנישט ערענס יודישקייט איז נישט ערענס אזוי ווי אמאל
און עס ווערט נישט איבערגעגעבן אזוי ווי אמאל
האב איך אנגעהויבן פארוואס
קען זיין אז דאס איז נישט די סיבה אבער דאס איז איינע פון די פאקטן וואס גייט היינט פאר
קוק מיין נעקסטע מעשה וואס דארט גייט עס מער מיט א סדר צו פארשטיין ווי אזוי זאכן טוישן זיך אוועק פונעם יסוד

נאך א זאך ווען מען וויל רעדן פון חינוך איז זייער שווער צו אנהייבן פון היינט
מען דארף אינז צרוק ברענגען צו די יסודות און זיי פארשטיין קלאר
נאכדעם קען מען זעהן וואס איז היינט אנדערש אדער ווי איז מען היינט פארפארן
ווייל אסאך זאכן זענען דקותדיגע זאכן אז די ערשטע בליק וועט מען זאגן סא וואס איז די פראבלעם
אבער ווען מען פארשטייט גוט די ערליכע ציל די אמתער יסוד און נאכדעם קוקט מען גוט אריין ווי אזוי עס וווערט געפירט היינט און וואס זענען די פועל יוצא פון יעדע הנהגה
קען מען אנהייבן פארשטיין צי האט זיך עפעס געטוישט צום גיטן אדער פארפארן פונעם יסוד

[אלף טויב]

דוגמה ב'
א מלמד און קלאס איז זייער ווארעם פאר די נושה פון כבוד, ער רעדט כסדר ארום די מיסקייט פון דארפן כבוד, לעבן פאר כבוד וכדומה, גראדע איז ער א גוטע רעדנער און אלע קינדער ווערן פארגאפט פון זיינע רעדעס.

איין טאג רופט ער צו מושי א יונגל פון זיין קלאס, און מוסרט אים אויס אויף זיין הנהגות, בין הדברים זאגט ער אים אז די וועסט נישט ווערן א נארמאלע מענטש וועסטו זיין א מישיגאנער א גאנץ לעבן יעדער וועט לאכן פון דיר, סוועט נישט טויגן די וועסט זיין אראפגעקוקט און יעדעס אויגן, דיין שכן יענקי האט אויך נישט אזא גוטע קאפ און ער שטעלט זיך צו, וואס וועט זיין מיט דיר וכ'ו

די מלמד גלייבט נישט אז כבוד איז גארנישט
ווייל ער מוסרט אויס זיין תלמוד און זאגט אים
""אויב די וועסט נישט זיין גוט וועסטו נישט האבן כבוד """

פארהאן א חילוק צווישן 'כבוד' און 'זיין א מענטש צווישן מענטשן'. זיך נישט אויפפירן משוגע, נישט גיין מיט א פלעסטיק בעג אויפן קאפ איז נישט צוליב 'כבוד' נאר צוליב 'זיין א מענטש צווישן מענטשן'. 'כבוד' איז זיך שטופן צום ברעטל פאר מוסף אויסלעכערנדיג יעדנ'ס אויער מיט אויסגעגארגלטע חזנות אשר לא שמעום אבותינו מיום היותנו לעם, 'כבוד' איז פאדערן אז יענער זאל דיר מכבד זיין און יענער זאל ענדגילטיג צאלן די פרייז פאר דיין כבוד. 'זיין א מענטש צווישן מענטשן' איז זיך זעלבסט מכבד זיין מיטן רעדן נארמאל, זיך קליידן נארמאל, זיך פירן ווי א מענטש, און יעדע זאך וואס דער מענטש זעלבסט טוהט פאר זיינעטוועגן.

זיך באציענדיג אבער צו דיין דוגמא, דאס איז א שרעקליכע רשעות פון א מלמד אראפצורייסן פערזענליך בשעת'ן ארויסהייבן א צווייטן איבער אים - אפגערעדט ווען ס'איז ברבים וואס דאן איז ער א פראסטע רוצח, א שופך דם. מ'קען אויפקלערן פריוואטערהייט וואס איז נישט בסדר מיט די התנהגות און געבן הדרכה וויאזוי דאס צו פארבעסערן. אלס חינוך אויס איז די שפראך קאטאסטראפאליש.

געוואלט ראגירן דאס זעלביגע דער גאון האט שוין געניצט דאס טינט א שאד צי פארניצן אומזיסט דאפלט.

דער אמת איז מען קען בעצם אויסבעסערן די משל ווען די מלמד קומט אריין אין צומער אין איינער האט זיך נישט אויפגעשטעלט אומדיירעקט, ער הייבט אויף עפעס צי וואס, אין דער מלמד פאלט אריין אין א כעס אז עס גייט פייער פון די באלאטעס.

[ניק]

דוגמה ב'
א מלמד און קלאס איז זייער ווארעם פאר די נושה פון כבוד, ער רעדט כסדר ארום די מיסקייט פון דארפן כבוד, לעבן פאר כבוד וכדומה, גראדע איז ער א גוטע רעדנער און אלע קינדער ווערן פארגאפט פון זיינע רעדעס.

איין טאג רופט ער צו מושי א יונגל פון זיין קלאס, און מוסרט אים אויס אויף זיין הנהגות, בין הדברים זאגט ער אים אז די וועסט נישט ווערן א נארמאלע מענטש וועסטו זיין א מישיגאנער א גאנץ לעבן יעדער וועט לאכן פון דיר, סוועט נישט טויגן די וועסט זיין אראפגעקוקט און יעדעס אויגן, דיין שכן יענקי האט אויך נישט אזא גוטע קאפ און ער שטעלט זיך צו, וואס וועט זיין מיט דיר וכ'ו

די מלמד גלייבט נישט אז כבוד איז גארנישט
ווייל ער מוסרט אויס זיין תלמוד און זאגט אים
""אויב די וועסט נישט זיין גוט וועסטו נישט האבן כבוד """

פארהאן א חילוק צווישן 'כבוד' און 'זיין א מענטש צווישן מענטשן'. זיך נישט אויפפירן משוגע, נישט גיין מיט א פלעסטיק בעג אויפן קאפ איז נישט צוליב 'כבוד' נאר צוליב 'זיין א מענטש צווישן מענטשן'. 'כבוד' איז זיך שטופן צום ברעטל פאר מוסף אויסלעכערנדיג יעדנ'ס אויער מיט אויסגעגארגלטע חזנות אשר לא שמעום אבותינו מיום היותנו לעם, 'כבוד' איז פאדערן אז יענער זאל דיר מכבד זיין און יענער זאל ענדגילטיג צאלן די פרייז פאר דיין כבוד. 'זיין א מענטש צווישן מענטשן' איז זיך זעלבסט מכבד זיין מיטן רעדן נארמאל, זיך קליידן נארמאל, זיך פירן ווי א מענטש, און יעדע זאך וואס דער מענטש זעלבסט טוהט פאר זיינעטוועגן.

זיך באציענדיג אבער צו דיין דוגמא, דאס איז א שרעקליכע רשעות פון א מלמד אראפצורייסן פערזענליך בשעת'ן ארויסהייבן א צווייטן איבער אים - אפגערעדט ווען ס'איז ברבים וואס דאן איז ער א פראסטע רוצח, א שופך דם. מ'קען אויפקלערן פריוואטערהייט וואס איז נישט בסדר מיט די התנהגות און געבן הדרכה וויאזוי דאס צו פארבעסערן. אלס חינוך אויס איז די שפראך קאטאסטראפאליש.

געוואלט ראגירן דאס זעלביגע דער גאון האט שוין געניצט דאס טינט א שאד צי פארניצן אומזיסט דאפלט.

דער אמת איז מען קען בעצם אויסבעסערן די משל ווען די מלמד קומט אריין אין צומער אין איינער האט זיך נישט אויפגעשטעלט אומדיירעקט, ער הייבט אויף עפעס צי וואס, אין דער מלמד פאלט אריין אין א כעס אז עס גייט פייער פון די באלאטעס.

איך רעדט ווען די מלמד גלייבט אז די בעסטע קינד וואס באקומט כבוד איז חשוב אין ער אליין קוקט ארויף די כבוד חלק
מען קען עס פארשטיין ווען מען קוקט אז ביי זיינע אייגענע קינדער האט ער מער ליב די קינד וואס ברענגט אים מער כבוד

[בינת הלב]

זייער שיין שרייבט דער @ניק!

[בעריש סגל]

אן אריינגיין אין די ספעציפישע ביישפילן וואס דער פוה"א האט געברענגט, איז עטוואס אומקלאר וואס ער צילט.

צי וויל מען אויפטון אז מוסדות זאלן ארייננעמען בעסערע מחנכים און אז טאטעס זאלן ארבעטן אויף זיך? אדער איז די כוונה אז ביז מען איז נישט פערפעקט טאר מען נישט אויסלערנען די קינדער את הדרך ילכו בה?

[ניק]

אן אריינגיין אין די ספעציפישע ביישפילן וואס דער פוה"א האט געברענגט, איז עטוואס אומקלאר וואס ער צילט.

די ציל איז צו פארשטיין וואס איז די ציל אין חינוך, וואס זענען די לעכער פון די חינוך סיסטעם, ווי לאסט מען איבער א יסוד און מען שטעלט זיך אויף א פרט.

צי וויל מען אויפטון אז מוסדות זאלן ארייננעמען בעסערע מחנכים

פאר מען נעמט אריין בעסערע מחנכים,
וואס מיינט בעסער ? איינער וואס איז מער געלערנט ביים גוי ? איינער וואס איז די מערסטע פרום, און פארשטייט נישט קיין צו חינוך? אדער על כל פנים אמתער יראי שמים אפילו זיי פארשטייען נישט אזוי גוט ? אדער אפילו נישט אזעלעכע יראי שמים אבער בטול צום בעל השקפה אין די דעת תורה ?

בעצם איז עס זייער א גוטע קשיא וואס קען מען טאקע טוהן? ווער קען טאקע זיין דער וואס איז ראי
אבער לאמיר טראכטן קען זיין אז עס איז נישטא די פאסיגע מענשט דערפאר, וואס האט סיי די גוטע השקפה און זיי זיין א יראי שמים און מיינען לעשות רצון הבורא יתברך שמו.

זאל מען אנדערש נעמען א טריקענע יונגערמאן אן קיין שום ווארימקייט צו יודישקייט, (נישט א קל נאר איינער וואס טוט מצות אנשים מלומדה אן קיין שום געפיל צום אייבירשטן) וואס ער וועט קענען פירן א קלאס לשם ולתפרת להמוסדות

אדער זאל מען נעמען א יונגערמאן וואס איז בטבע א ווארימער א מבקש וואס זוכט ווארימקייט פון די תורה ומצות, און זיין קלאס וועט נישט האבן אזא שיינע צורה, אבער ער וועט קענען גיבן סיי געפיל פאר די קינדער און סיי יודישע געפיל צו דינען דעם באשעפער

אדער זאל מען נעמען יונגעלייט וואס זענען עקסטער פרום, אפילו זיינע מידות זענען נישט אזוי גוט (שיין גערעדט) וואס קוקט אראפ אויף א צווייטן, און פארשטייט נישט אז מען וויל בויען א קינד פון א ביז ת, און פארשטיין אז ער איז נאך נאר א קינד, אבער אים גיבן יסודות פאר זיין לעבן. נאר די מלמד איז אין זיין וועלט, און יעדער דארף גלייך זיין צדקים אזוי ווי ער איז (דאס טיט מען דורך אפמאכן אז מען איז א צדיק .נישט דורך ארבעטן אויף זיך, שבע יפול צדיק ווייסט ער נישט וואס דאס מיינט אבער גיי פארשטיי ער איז שוין א צדיק )

אדער זאל מען נעמען א קל וואס פארשטייט וואס די גוי פארשטייט און זיין נייס צו די קינדער אן קיין שום שיבוד צום אייבירשטן, ח'ו נישט רעדן שארף ווייל עס קען שאטן פאר די קינדער, פארשטיין די קינדער און פאלן פאר זיי (נישט אז ער פארשטייט אז עס איז שווער און זיי גיבן שטארקייט און כח זיך צו הייבן און זיין ערליך)

אז טאטעס זאלן ארבעטן אויף זיך? אדער איז די כוונה אז ביז מען איז נישט פערפעקט טאר מען נישט אויסלערנען די קינדער את הדרך ילכו בה?

יעדער וואס האט קינדער איז דא א חיוב צו מחנך זיין זיינע קינדער, אז זיי זאלן זיין עבדים נאמנים לבורא יתברך שמו.
אבער על כן יאמרו המושלים בואו חשבון, טאקע ווייל מיר דארפן מחנך זיין, דארפן מיר וויסן וואס איז ריכטיג, וואס קומט קודם און וואס שפעטער, וואס איז א עיקר און וואס א טפל, וואס איז א יסוד און וואס איז א פועל יוצא.

די זעלבע שאלה איז פאר א בעל תשובה פון 50 יאר, וואס זאל ער ערשט לערנען? ער דארף דאך קענען אלעס,
צי זאל ער גארנישט לערנען ווייל ער איז שוין יעצט מחיוב? אדער זאל ער אנהייבן צוביסלעך ביז ער ווערט א גאנצע יוד

הכלל איך וויל נישט דא זאגן עצות וואס די מוסדות דארפן טוהן, וואס די עלטערן דארפן טוהן,
נאר איך וויל אויסשמוסן די נושא, אריין גיין צונעמען די צדדים, אן קיין שנעלע ענפערס וואס איז טאקע יא אדער נישט ריכטיג.
און טאקע גוט פארשטיין יעדע שריט וואס איז די פועל יוצא, און וויי ווילן מיר אנקומען מיט דעם
אזוי ווי יעדער פארשטייט אז די מנהל המוסד וועט זאגן און זיין דרשה אז די ציל איז אז אלע קינדער זאלן זיין עובדי השם(הגם מען זאגט שוין נישט דאס היינט, היינט רעדט מען מער פון יעדע קינדס תכלית פאר זיין לעבן, עס איז נישט קלאר אויב ער רעדט פון א יודישע לעבן אדער פשוט א פראקטישע לעבן)
אבער שטימען אלע פעולות וואס די מוסד טוט,טאקע מיט דעי ציל וואס זיי זאגן??

פארדעם דארפן מיר אריין גיין און יעדע זאך און צונעמען און די עיקר איז צו אנהייבן טראכטן, נישט גלייבן אז ווי אזוי עס פירט זיך איז טאקע ריכטיג, און זעהן וואס מיר ווילן, און ווי אזוי מען קומט אן צו דעם

[ניק]

נאך א נקודה
קיינער וויל נישט אז די רעגירונג זאל נעמען אחריות אויף אינזערע קינדער ר'ל, און אז די עלטערן זאלן נישט האבן קיין ווארט אויף די קינדער.
איך פרזענדליך וואלט יא איבער געגעבן מיינע קינדער פאר א צדיק, אז ער זאל זיי מחנך זיין, וואס קען זיין בעסער פון דעם.
אבער איצט וואס מיר גיבן אינזערע קינדער פאר די סיסטעם מוסדות, איז די שאלה
קען איך מיר פארלאזן אויף זיי בלינדערהייט?
ווער איז דער וואס נעמט אחריות אויף מיין קינד?
לאמיר זיך דא אפשטעלן טראכטן, איז דא איין מענטש אין די סיסטעם וואס זאגט איך נעם אחריות אז אלעס וואס מען טוט איז די טובה פארן קינד, און אויב איז דא א פראבלעם וועט עס זיין אויף זיין קאפ?
אדער די מוסד זאגט אויף יעדע זאך, אזוי טוט מען, אדער אזוי טוט יעדער, אדער אזוי האט די הנהלה באשלאסן, וואס יעדער פארשטייט אז קיינער גייט נישט גיבן אפילו א קרעכץ אויב איין קינד פאלט אוועק, און אוואדע נישט זעהן וואס איז געווען די פראבלעם,
וואס דעמאלץ בלייבט די אחריות נאר אויפן טאטענס קאפ, נאר ער וועט זיך מוטשענען דערמיט, נאר ער וועט נישט שלאפן נעכט דערפאר, אויב אזוי אז די אחריות בלייבט אויפן טאטע פארוואס האט ער נישט געוויסט פון אנהייב? פארוואס איז עס ארויף געפאלן אויף אים ווען עס איז שוין געווען צי שפעט?

אפשר ווייל די מוסד זאגט אז זיי נעמען די פולע אחריות?
אפשר ווייל די עלטערן האבן ציפיל ארויסגעטשעקט?

[צווייטער]

איך גלייך זייער דיין שמועס דא, גיי אן!

[בינת הלב]

גאר גאר גוט געשריבן ר' @ניק!

[ניק]

בעצם איז עס זייער א גוטע קשיא וואס קען מען טאקע טוהן? ווער קען טאקע זיין דער וואס איז ראי
אדער זאל מען נעמען יונגעלייט וואס זענען עקסטער פרום, אפילו זיינע מידות זענען נישט אזוי גוט (שיין גערעדט) וואס קוקט אראפ אויף א צווייטן, און פארשטייט נישט אז מען וויל בויען א קינד פון א ביז ת, און פארשטיין אז ער איז נאך נאר א קינד, אבער אים גיבן יסודות פאר זיין לעבן. נאר די מלמד איז אין זיין וועלט, און יעדער דארף גלייך זיין צדקים אזוי ווי ער איז (דאס טיט מען דורך אפמאכן אז מען איז א צדיק .נישט דורך ארבעטן אויף זיך, שבע יפול צדיק ווייסט ער נישט וואס דאס מיינט אבער גיי פארשטיי ער איז שוין א צדיק )

אביסל מער הסברה

יעדער ווייסט(אפשר נישט ווייל מען האט דאס נישט געלערנט אין חדר) אז צו זיין א עובד השם דארף מען שווער ארבעטן
און איינער וואס וויל זיין א צדיק פון די ערשטע מינוט, אן קיין עליות וירידות וועט אים דאס נישט גיין, ער וועט אויפגעבן פאר ן אנהייבן.
נאר דער וואס איז גרייט צו ארבייטן פאר א לאנגע צייט מיט פיל שוועריקייטן, מיט אסאך דורך פעלער, און אסאך חיזק, און אסאך עצות פון תלמידי בעל שם, דער וועט דערגרייכן.

יעדע מענטש וואס האט גארבעט אויף זיך, פארשטייט אז עבודה איז שווער אין נעמט צייט,
די זעלבע איז ביי קינדער, אויב פארלאנג מען פון זיי צו זיין צדיקים פון די ערשטע מינוט, אן פארשטיין אז עס איז שווער און אז עס קאסט אסאך צייט, און אז מען דארף עכט אויפבויען די קינד , ווי אזוי קען דאס ארבייטן ווען מען פארשטייט נישט דאס קינד? און וואס וועט ער טוהן אויב די קינד וועט שפירן אז מען פארשטייט אים נישט און מען פארלאנגט צו סאך?

וועט ער ווערן און כע ס פארוואס די קינד פאלגט נישט? אדער פארשטיין אז מען דארף אים לערנען א זאך וואס ער קען נאכנישט און איז אים שווער,
וועט די מלמד מאכן פילן דאס קינד אז ער איז נישט גוט? אדער אים גיבן כח און חיזוק יא צו זיך מתגבר זיין
וועט די מלמד קלאפן די קינד? אפילו די קינד וויל באמת זיך צושטעלן נאר עס איז אים שווער און ווייסט נישט וויאזוי,

מיר זאגן נישט אז מען דארף פארשטיין די קינד אין אים ניש מחנך זיין ,
פארקערט, נאר נאכדעם ווי די פארשטייסט אים קענסטו אים מחנך זיין,

מען קען צווינגען קינדער צו זיין גוט , אבער וואס האט דאס מיט זיין חינוך ווען ער וועט זיין גרויס

[ניק]

נאך א קליינע שאלה
איז יראת שמים א זאך וואס ברענג נעטער צום אייבירשטן?
אדער טראגט א מענטש ווייטער פונעם אייבירשטן?

טראכט א מינוט פון דיינע מלמדים
וועמעס יראת שמים האט דיר געברענגט נעטער צום אמת
און וועמעס יראה האט דיר עס געמאכט פילן אזוי ווייט ?

מיר זענען אלע געווען אין חדר, געהאט פארשידענע מלמדים, לאמיר זיך דערמאנען

[אלף טויב]

איך גלייב נישט אז א אמת'ער ירא שמים זאל מאכן פילן ווייט דערפון,

איך האב געהאט א מגיד שיעור אין ישיבה קטנה ער האט פארשטאנען צי חינוך ווי איך פארשטיי צי בנענעס, אבער ער איז געווען אן אמת'ער ירא שמים עס וואלט מיר בכלל נישט געשטערט מיינע קינדער זאלן אויך כאפן א ביסל אימזיסטע פעטש פונעם, אבער צי די זעלבע צייט זעהן ווי ער וויינט איבער מוסר ספרים, נישט ווען ער האט פארגעלערנט נאר ווען דער עולם האט געזאלט חזר'ן,

איך דערמאן זיך ער האט אמאל אויסגעלערנט ווי אזוי זיך איינצוגעוויינען פאר מסירת נפש, קלער אז איינער געט דיר א ציפ אויב די טויבסט נישט גלויבן ח"ו, דערנאך ווי איינער גייט דיר אראפווארפן די שטיגן, דערנאך איינער וועט דיר מאכן א שניט'עלע, אא"וו.