מחלוקות הראשונים איבער זאגן "פיוטים"

[Who knows]

א גרויס חלק דאווענען לאזן זיי זיכער אויס, זיכער די תפילות וואס די אבן עזרא האט פארפאסט... ווי די או"א הי' עם פיפיות בעפאר מלכיות זכרונות שופרות.

היה עם פיפיות האט נישט די אבן עזרא געמאכט. די אבן עזרא איז געווען דער מתנגד בה' הידוע צו פיוטים ביים דאווענען.

[יאנטשי]

א גרויס חלק דאווענען לאזן זיי זיכער אויס, זיכער די תפילות וואס די אבן עזרא האט פארפאסט... ווי די או"א הי' עם פיפיות בעפאר מלכיות זכרונות שופרות.

היה עם פיפיות האט נישט די אבן עזרא געמאכט. די אבן עזרא איז געווען דער מתנגד בה' הידוע צו פיוטים ביים דאווענען.

קען זיין, אזוי שטייט אין מיין מחזר (המפורש)

אגב, עס איז נישט קיין פיוט.

[קרני פרה]

א גרויס חלק דאווענען לאזן זיי זיכער אויס, זיכער די תפילות וואס די אבן עזרא האט פארפאסט... ווי די או"א הי' עם פיפיות בעפאר מלכיות זכרונות שופרות.

היה עם פיפיות האט נישט די אבן עזרא געמאכט. די אבן עזרא איז געווען דער מתנגד בה' הידוע צו פיוטים ביים דאווענען.

דער אבן עזרא איז דווקא נישט געווען קיין מתנגד קעגן פיוטים ביים דאווענען, ער אליין האט פארפאסט צענדליגע יוצרות

ער האט זיך מתנגד געווען צו די פיוטי הקליר צוליב וואס זיי נישט קלאר און זענען נישט על פי דקדוק, כמבואר בפירושו על קהלת

היה עם פיפיות איז זיכער א סאך עלטער פון אבן עזרא,
סארי פארן פארדרייען דעם נושא…. צוריק קיין בבל…

[תינוק הבורח]

א גרויס חלק דאווענען לאזן זיי זיכער אויס, זיכער די תפילות וואס די אבן עזרא האט פארפאסט... ווי די או"א הי' עם פיפיות בעפאר מלכיות זכרונות שופרות.

היה עם פיפיות האט נישט די אבן עזרא געמאכט. די אבן עזרא איז געווען דער מתנגד בה' הידוע צו פיוטים ביים דאווענען.

קען זיין, אזוי שטייט אין מיין מחזר (המפורש)

אגב, עס איז נישט קיין פיוט.

עס שטייט נישט אזוי, עס שטייט אז דער אבן עזרא דערמאנט עס.

[בנצי]

א גרויס חלק דאווענען לאזן זיי זיכער אויס, זיכער די תפילות וואס די אבן עזרא האט פארפאסט... ווי די או"א הי' עם פיפיות בעפאר מלכיות זכרונות שופרות.

היה עם פיפיות האט נישט די אבן עזרא געמאכט. די אבן עזרא איז געווען דער מתנגד בה' הידוע צו פיוטים ביים דאווענען.

דער אבן עזרא איז דווקא נישט געווען קיין מתנגד קעגן פיוטים ביים דאווענען, ער אליין האט פארפאסט צענדליגע יוצרות

ער האט זיך מתנגד געווען צו די פיוטי הקליר צוליב וואס זיי נישט קלאר און זענען נישט על פי דקדוק, כמבואר בפירושו על קהלת

היה עם פיפיות איז זיכער א סאך עלטער פון אבן עזרא,
סארי פארן פארדרייען דעם נושא…. צוריק קיין בבל…

די אבן עזרא אליין אין קהלת דערמאנט עס שוין אלס אן אלטע תפילה

והלא תיקנו הקדמונים לאמר בצום כיפור: "היה עם פיפיות שלוחי עמך בית ישראל ואל יכשלו בלשונם".

#צוריק קיין בבל…

[Who knows]

דער אבן עזרא איז דווקא נישט געווען קיין מתנגד קעגן פיוטים ביים דאווענען, ער אליין האט פארפאסט צענדליגע יוצרות

וועלכע יוצרות האט ער פארפאסט? אלע זיינע פיוטים וואס איך ווייס זענען נישט קיין יוצרות. מעגליך אז דו מישט אויס מיט ר' משה אבן עזרא

[קרני פרה]

דער אבן עזרא איז דווקא נישט געווען קיין מתנגד קעגן פיוטים ביים דאווענען, ער אליין האט פארפאסט צענדליגע יוצרות

וועלכע יוצרות האט ער פארפאסט? אלע זיינע פיוטים וואס איך ווייס זענען נישט קיין יוצרות. מעגליך אז דו מישט אויס מיט ר' משה אבן עזרא

כאפ א בליק דא
https://benyehuda.org/author/20

[Who knows]

כאפ א בליק דא
https://benyehuda.org/author/20

קיין איינס פון די זעהט נישט אויס געמאכט צו זאגן אינמיטן דאווענען

[תינוק הבורח]

כאפ א בליק דא
https://benyehuda.org/author/20

קיין איינס פון די זעהט נישט אויס געמאכט צו זאגן אינמיטן דאווענען

דער פיוט צמאה נפשי לאלוקים פונעם אבן עזרא איז געשריבן אלס א פתיחה פאר נשמת שבת צופרי.

[קרני פרה]

כאפ א בליק דא
https://benyehuda.org/author/20

קיין איינס פון די זעהט נישט אויס געמאכט צו זאגן אינמיטן דאווענען

ווי קומט למשל צו זאגן
אם אויבי יאמרו רע לי (גאולה לראש השנה)
חרדו רעיוני (אופן לראש השנה)
עס שטייט טאקע נישט דארט קיין אינפו וואס די אלע פיוטים זענען, איך גלייב אז נאך אסאך זענען יוצרות

און אזוי געדענק איך כדבר פשוט

יעצט, ווי איז דיין מקור אז דער אבן עזרא איז געווען פון די שארפע מתנגדים קעגן זאגן פיוטים בתפילה?

כידוע האבן די ספרדים מלפנים אויך געהעריג געזאגט יוצרות וקרובות עד שקיבלו עליהם פסקי מארן הבית יוסף שאוסר

[קרני פרה]

כאפ א בליק דא
https://benyehuda.org/author/20

קיין איינס פון די זעהט נישט אויס געמאכט צו זאגן אינמיטן דאווענען

דער פיוט צמאה נפשי לאלוקים פונעם אבן עזרא איז געשריבן אלס א פתיחה פאר נשמת שבת צופרי.

דאס איז פאר ברכו, דארט נישט דא קיין אוסרים

[דעת קדשי]

כאפ א בליק דא
https://benyehuda.org/author/20

קיין איינס פון די זעהט נישט אויס געמאכט צו זאגן אינמיטן דאווענען

דער פיוט צמאה נפשי לאלוקים פונעם אבן עזרא איז געשריבן אלס א פתיחה פאר נשמת שבת צופרי.

געמאכט אלס א פתיחה פאר נשמת שמיני עצרת צופרי.

[Who knows]

יעצט, ווי איז דיין מקור אז דער אבן עזרא איז געווען פון די שארפע מתנגדים קעגן זאגן פיוטים בתפילה?

אין זיין פירוש אויף קהלת פירט ער אויס
והטוב בעיני שלא יתפלל אדם בהם, כי אם התפילה הקבועה,
ויהי דברינו מעטים, ולא נענש בדין.

[קרני פרה]

יעצט, ווי איז דיין מקור אז דער אבן עזרא איז געווען פון די שארפע מתנגדים קעגן זאגן פיוטים בתפילה?

אין זיין פירוש אויף קהלת פירט ער אויס
והטוב בעיני שלא יתפלל אדם בהם, כי אם התפילה הקבועה,
ויהי דברינו מעטים, ולא נענש בדין.

בהם = אין די פיוטים וואס זענען געשלאגען מיט די פיר חסרונות וואס ער רעכנט דארט אויס, זאל מען ענדערש גארנישט צולייגען

און ער זאגט גארנישט דווקא אינמיטן דאווענען אלץ הפסק, די זעלבע פראבלעם האט ער אפילו נאכן דאווענען

[צום טיש]

רבותי איך בין אביסעל קאליע געווארן..
כהאב גהערט א בעל דרשן אראפלייגן די וויכטיגקייט פון די עיקר דאווענען, בימי ימים נוראים, דהיינו וואס מען דאווענט יעדן טאג און נאכדעם קען מען גיין צום טפל און דאס זענען די יוצרות,
און ער האט ערווענט שטארקע נקודות, דהיינו נעמטס סיי וואסערע תפילה -למשל אזא תפילה ווי השכבינו און מען טראכט אריין וואסערע בקשות מען בעט דארט, און טראכט אז יעצט מען אינעם היכל המלך וואסערע חשיבות אלע תפילות האבן

סהאט מיר טאקע געמאכט אן היפשע שינו! כהאב מיר גענומען א טייטש סידור און מכוון געווען יעדע ווארט (וואונדער איבער וואונדער בהאב נישט פארגעסן קיין זכרינו קיין המלך..) און כהאב עכט געהאט אן אנדערע איבערלעבעניש,

כהאף און איך וויל אז מיינע תפילות זאלן נתקבל ווערן, אבער איך בין שוין ארויס מיט ריווח.. כהאב געשפירט ווי כהאב גערעדט צו איינעם, כהאב גערעדט דברים של טעם, און ווי ווייט כהאב געהאט די אפשען צו פארשטיין אויפן פלאץ איז עס געווען גאנץ קוצליכע ווערטער..
און אנדערע ווערטער כהאב באקומען אן אנדערע דאווענען!

און יעצט וויל איך צוקומען אז לכבוד דעם האבן די יוצרות מיר באקומען אן אנדערע בליק, איך פארשטיי נישט די ווערטער און צודעם האב איך זיך אנגעהערט פון די התנגדות קעגן די פיוטים אז סהאט מיר פארלוירען די טעם,

בעצם לכאורה זענען די פיוטים (איך רעד אזויווי אץ קוצץ בן קוצץ קצוצי לקצץ וכדו') די זעלבע דרגא ווי די זמירות שבת, נו אויב איין וואך איך סקיפ יום זה מכובד האב איך פארפאסט עפעס? אין בעלז למשל זינגט מען בכלל נישט יום שבתון אחוץ שבת פר' נח נו אפשר מיינט עס אז מען קען אויסלאזען די שווערע קאמפלעצירטע חרוזים יוכ''פ?
וואסערע חוב איז צו זאגן פיוטים?
אייגענטליך וואסערע דרגא האבן די פיוטים ביי סליחות?
און די ביי קינות ?

נו אפשר קען איינער אריינקומען מיט התעוררות פאר פיוטים?

אן איטערסאנטע קוק אז ביים לערנען איז דא איינער וואס האלט אין איין זאגן אז מען זאל זאגן און מען דארף נישט פארשטיין (בכלל) און סאיז אן היפשע בייז וואונדער אז מען קען יוצא זיין לימוד התורה אן נוצען דעם קאפ,
און דא ביי די פיוטים מיינאיך אז 50 פרצענט זיכער האט נישט די מינדעסטע אנונג וואס מען זאגט און עולם כמהגו נוהג..

[תינוק הבורח]

רבותי איך בין אביסעל קאליע געווארן..
כהאב גהערט א בעל דרשן אראפלייגן די וויכטיגקייט פון די עיקר דאווענען, בימי ימים נוראים, דהיינו וואס מען דאווענט יעדן טאג און נאכדעם קען מען גיין צום טפל און דאס זענען די יוצרות,
און ער האט ערווענט שטארקע נקודות, דהיינו נעמטס סיי וואסערע תפילה -למשל אזא תפילה ווי השכבינו און מען טראכט אריין וואסערע בקשות מען בעט דארט, און טראכט אז יעצט מען אינעם היכל המלך וואסערע חשיבות אלע תפילות האבן

סהאט מיר טאקע געמאכט אן היפשע שינו! כהאב מיר גענומען א טייטש סידור און מכוון געווען יעדע ווארט (וואונדער איבער וואונדער בהאב נישט פארגעסן קיין זכרינו קיין המלך..) און כהאב עכט געהאט אן אנדערע איבערלעבעניש,

כהאף און איך וויל אז מיינע תפילות זאלן נתקבל ווערן, אבער איך בין שוין ארויס מיט ריווח.. כהאב געשפירט ווי כהאב גערעדט צו איינעם, כהאב גערעדט דברים של טעם, און ווי ווייט כהאב געהאט די אפשען צו פארשטיין אויפן פלאץ איז עס געווען גאנץ קוצליכע ווערטער..
און אנדערע ווערטער כהאב באקומען אן אנדערע דאווענען!

און יעצט וויל איך צוקומען אז לכבוד דעם האבן די יוצרות מיר באקומען אן אנדערע בליק, איך פארשטיי נישט די ווערטער און צודעם האב איך זיך אנגעהערט פון די התנגדות קעגן די פיוטים אז סהאט מיר פארלוירען די טעם,

בעצם לכאורה זענען די פיוטים (איך רעד אזויווי אץ קוצץ בן קוצץ קצוצי לקצץ וכדו') די זעלבע דרגא ווי די זמירות שבת, נו אויב איין וואך איך סקיפ יום זה מכובד האב איך פארפאסט עפעס? אין בעלז למשל זינגט מען בכלל נישט יום שבתון אחוץ שבת פר' נח נו אפשר מיינט עס אז מען קען אויסלאזען די שווערע קאמפלעצירטע חרוזים יוכ''פ?
וואסערע חוב איז צו זאגן פיוטים?
אייגענטליך וואסערע דרגא האבן די פיוטים ביי סליחות?
און די ביי קינות ?

נו אפשר קען איינער אריינקומען מיט התעוררות פאר פיוטים?

אן איטערסאנטע קוק אז ביים לערנען איז דא איינער וואס האלט אין איין זאגן אז מען זאל זאגן און מען דארף נישט פארשטיין (בכלל) און סאיז אן היפשע בייז וואונדער אז מען קען יוצא זיין לימוד התורה אן נוצען דעם קאפ,
און דא ביי די פיוטים מיינאיך אז 50 פרצענט זיכער האט נישט די מינדעסטע אנונג וואס מען זאגט און עולם כמהגו נוהג..

אויב איר קענט נישט ביידע, איז זיכער אז דער עיקר תפילה איז קודם.

[Who knows]

@צום טיש די פיוטים זענען אריגינעל געמאכט געווארן פארן שליח ציבור צו זאגן, עס איז נישטא קיין חיוב אויף א יחיד צו זאגן די פיוטים.
למעשה מיין איך אז יעדער קען טרעפן פיוטים וואס רעדט צו אים.

[שווערמער]

רבותי איך בין אביסעל קאליע געווארן..
כהאב גהערט א בעל דרשן אראפלייגן די וויכטיגקייט פון די עיקר דאווענען, בימי ימים נוראים, דהיינו וואס מען דאווענט יעדן טאג און נאכדעם קען מען גיין צום טפל און דאס זענען די יוצרות,
און ער האט ערווענט שטארקע נקודות, דהיינו נעמטס סיי וואסערע תפילה -למשל אזא תפילה ווי השכבינו און מען טראכט אריין וואסערע בקשות מען בעט דארט, און טראכט אז יעצט מען אינעם היכל המלך וואסערע חשיבות אלע תפילות האבן

סהאט מיר טאקע געמאכט אן היפשע שינו! כהאב מיר גענומען א טייטש סידור און מכוון געווען יעדע ווארט (וואונדער איבער וואונדער בהאב נישט פארגעסן קיין זכרינו קיין המלך..) און כהאב עכט געהאט אן אנדערע איבערלעבעניש,

כהאף און איך וויל אז מיינע תפילות זאלן נתקבל ווערן, אבער איך בין שוין ארויס מיט ריווח.. כהאב געשפירט ווי כהאב גערעדט צו איינעם, כהאב גערעדט דברים של טעם, און ווי ווייט כהאב געהאט די אפשען צו פארשטיין אויפן פלאץ איז עס געווען גאנץ קוצליכע ווערטער..
און אנדערע ווערטער כהאב באקומען אן אנדערע דאווענען!

און יעצט וויל איך צוקומען אז לכבוד דעם האבן די יוצרות מיר באקומען אן אנדערע בליק, איך פארשטיי נישט די ווערטער און צודעם האב איך זיך אנגעהערט פון די התנגדות קעגן די פיוטים אז סהאט מיר פארלוירען די טעם,

בעצם לכאורה זענען די פיוטים (איך רעד אזויווי אץ קוצץ בן קוצץ קצוצי לקצץ וכדו') די זעלבע דרגא ווי די זמירות שבת, נו אויב איין וואך איך סקיפ יום זה מכובד האב איך פארפאסט עפעס? אין בעלז למשל זינגט מען בכלל נישט יום שבתון אחוץ שבת פר' נח נו אפשר מיינט עס אז מען קען אויסלאזען די שווערע קאמפלעצירטע חרוזים יוכ''פ?
וואסערע חוב איז צו זאגן פיוטים?
אייגענטליך וואסערע דרגא האבן די פיוטים ביי סליחות?
און די ביי קינות ?

נו אפשר קען איינער אריינקומען מיט התעוררות פאר פיוטים?

אן איטערסאנטע קוק אז ביים לערנען איז דא איינער וואס האלט אין איין זאגן אז מען זאל זאגן און מען דארף נישט פארשטיין (בכלל) און סאיז אן היפשע בייז וואונדער אז מען קען יוצא זיין לימוד התורה אן נוצען דעם קאפ,
און דא ביי די פיוטים מיינאיך אז 50 פרצענט זיכער האט נישט די מינדעסטע אנונג וואס מען זאגט און עולם כמהגו נוהג..

ביסט מיר א גרויס רחמנות... איי איי איי

גייסט זיצן יום כיפור, ווייס ווי א מלאך, מיט אן ערנסטקייט אין פאסט, א גאנצן טאג אין שול, און?
זאגן יוצרות...
דרימלען...

נעבעך.

עצה טובה, לערן יעצט דורך די פשט פון אלע פיוטים, אפשר וועסטו קומען צום טעם.

(און זייערע דרגא איז לכאורה מער חיוב ווי זמירות, הגם די זאכן קען מען נישט מעסטן. און לגבי אויסלאזן, מיר האלטן שוין נאכ'ן אויסלאזן א שיינע צאל פיוטים)

[יאנטשי]

@צום טיש די פיוטים זענען אריגינעל געמאכט געווארן פארן שליח ציבור צו זאגן, עס איז נישטא קיין חיוב אויף א יחיד צו זאגן די פיוטים.
למעשה מיין איך אז יעדער קען טרעפן פיוטים וואס רעדט צו אים.

האט נישט דער בעל תפילה פארגעזאגט די גאנצע דאווענען?

[יאנטשי]

גייסט זיצן יום כיפור, ווייס ווי א מלאך, מיט אן ערנסטקייט אין פאסט, א גאנצן טאג אין שול, און?
זאגן יוצרות...
דרימלען...

נעבעך.

עצה טובה, לערן יעצט דורך די פשט פון אלע פיוטים, אפשר וועסטו קומען צום טעם.

עצה טובה, לערן יעצט דורך די פשט פון די גאנצע דאווענען, אפשר וועסטו קומען צום טעם.

א גרויסע רחמנות זענען די וואס זאגן אויס דעם גאנצן מחזור פון דעקל צו דעקל, אבער האבן נישט קיין אנונג וואס זיי זאגן, נישט די טייטש, נישט פשט וואס און פארוואס מען זאגט יעדע שטיקל.

אמאל פלעג איך דאווענען שמו"ע מוסף ראש השנה ווי איין גרויסע שטיקל, ונאמר, ועל ידי עבדיך הנביאים כתוב לאמר... פארוואס פונקט די פסוקים? פארוואס אזויפיל פסוקים?. ביז איך האב באקומען א נייע בליק אויפן גאנצן מלכויות זכרונות ושופרות דורך די קונטרס פון ר' שמעי' גרינבוים זצ"ל, יעדע זאך האט א פונקטליכע פשט, ממש איין גרויסע הערליכע פאזל.

איך רעד נישט צו דיר, נאר צו מיך אליינס, איינמאל מען האט ארויס דאס דאווענען איז יעדע מינוט אין ביהמ"ד א פלעדשור, אה, מען איז ממלך דעם אויבערשטן!

[שמות]

@צום טיש

אן איטערסאנטע קוק אז ביים לערנען איז דא איינער וואס האלט אין איין זאגן אז מען זאל זאגן און מען דארף נישט פארשטיין (בכלל) און סאיז אן היפשע בייז וואונדער אז מען קען יוצא זיין לימוד התורה אן נוצען דעם קאפ,
און דא ביי די פיוטים מיינאיך אז 50 פרצענט זיכער האט נישט די מינדעסטע אנונג וואס מען זאגט און עולם כמהגו נוהג..

דאס איז א קלארע הלכה סי' מ"ט בנוגע איזהו מקומן וואס מ'זאגט יעדן טאג ברענגט דארט די מ"ב אראפ אז לערנען דארף מען קלאר יא פארשטיין אז נישט הייסט עס נישט געלערנט אבער דאווענען אפילו מען פארשטייט נישט הייסט עס יא געדאווענט.

[Who knows]

@צום טיש די פיוטים זענען אריגינעל געמאכט געווארן פארן שליח ציבור צו זאגן, עס איז נישטא קיין חיוב אויף א יחיד צו זאגן די פיוטים.
למעשה מיין איך אז יעדער קען טרעפן פיוטים וואס רעדט צו אים.

האט נישט דער בעל תפילה פארגעזאגט די גאנצע דאווענען?

נאר מוציא זיין ווער עס קען נישט, משא"כ פיוטים

[שווערמער]

גייסט זיצן יום כיפור, ווייס ווי א מלאך, מיט אן ערנסטקייט אין פאסט, א גאנצן טאג אין שול, און?
זאגן יוצרות...
דרימלען...

נעבעך.

עצה טובה, לערן יעצט דורך די פשט פון אלע פיוטים, אפשר וועסטו קומען צום טעם.

עצה טובה, לערן יעצט דורך די פשט פון די גאנצע דאווענען, אפשר וועסטו קומען צום טעם.

א גרויסע רחמנות זענען די וואס זאגן אויס דעם גאנצן מחזור פון דעקל צו דעקל, אבער האבן נישט קיין אנונג וואס זיי זאגן, נישט די טייטש, נישט פשט וואס און פארוואס מען זאגט יעדע שטיקל.

אמאל פלעג איך דאווענען שמו"ע מוסף ראש השנה ווי איין גרויסע שטיקל, ונאמר, ועל ידי עבדיך הנביאים כתוב לאמר... פארוואס פונקט די פסוקים? פארוואס אזויפיל פסוקים?. ביז איך האב באקומען א נייע בליק אויפן גאנצן מלכויות זכרונות ושופרות דורך די קונטרס פון ר' שמעי' גרינבוים זצ"ל, יעדע זאך האט א פונקטליכע פשט, ממש איין גרויסע הערליכע פאזל.

איך רעד נישט צו דיר, נאר צו מיך אליינס, איינמאל מען האט ארויס דאס דאווענען איז יעדע מינוט אין ביהמ"ד א פלעדשור, אה, מען איז ממלך דעם אויבערשטן!

טענו בחיטין והודו לזכר קדשו.

פארשטייט זיך לערן דורך דעם דאווענען, און האב הנאה (אדער פלעזשור)

אבער געב אויך אוועק צייט צו פארשטיין די געבוי און קינסטליכע סדר פון די פיוטים, ווייל עס איז אויך נישט ווייניגער וויכטיג, בפרט ווען רוב פון דיין יוה"כ גייט אוועקגיין פארדעם.

און געוונליך, דער וואס איז אינטערעסירט אין דעם געבוי פון יוצרות קרובות און פיוטים, האלט שוין לאאאנג נאכ'ן גוט ארויסהאבן די תפילות זעלבסט...

[געצל]

@צום טיש די פיוטים זענען אריגינעל געמאכט געווארן פארן שליח ציבור צו זאגן, עס איז נישטא קיין חיוב אויף א יחיד צו זאגן די פיוטים.

מקור ביטע אויף דיין חידוש

דאס אז עס איז דא 'געוויסע' פיוטים וואס זענען ארגינעל געווען נאר פארן בעל תפילה איז ריכטיג

[Who knows]

מקור ביטע אויף דיין חידוש

דאס אז עס איז דא 'געוויסע' פיוטים וואס זענען ארגינעל געווען נאר פארן בעל תפילה איז ריכטיג

עס איז א דבר ברור פון די לשונות פון די גאונים וראשונים, למשל תשו' הר"י מיגאש סי' פ"ז "וששאלת הפיוטים שנהגו החזנים לומר ולהכניס אותם בכלל הברכה כגון מגן ומחיה ויוצר אם זה מותר אם לאו", דאס איז נאר איין דוגמא וואס איך האב יעצט אויפגעזוכט אבער מ'זעהט דאס איבעראל.