רבי מרדכי מנחם מענדל קאליש זי"ע, דער יונגער ווארקער רבי - ט"ז סיון תרכ"ח

[מירון]

ב"ר: ישראל יצחק מווארקא ז"ל. חתן: רבי צבי אריה פרידמאן ובזו"ש רבי דוד בלאטמאן. נולד: שנת תקע״ט. רבו: רבי מ"מ מקאצק ז"ל.

רבי מרדכי מנחם מענדל ז"ל איז געווען באקאנט אין זיין דור אלס דער יונגער ווארקער רבי, אבער די חסידים פון זיין זון רבי שמחה בונם האבן אים גערופן "דער מיטעלער ווארקער רבי". ער האט געפירט א רביסטעווע אין ווארקע ניינצן יאר. ער איז אויך געווען באקאנט אלס "שותק", ער פלעג לאנג שווייגן און אז ער האט שוין גערעדט איז עס געווען קורץ און שארף. נאך די הסתלקות פון זיין פאטער, רבי איציקל ווארקער, האט צוליב זיין עניוות אפגעזאגט די רביסטעווע ער נישט געוואלט איבערנעמען די הנהגה. הערשט א יאר שפעטער האט ער מסכים אנצונעמען די שבט הנהגה.

מעשה: רבי מענדעלע ווארקער האט זיך געפירט נישט צו זאגן תורה ביי די הייליגע טישן, ער פלעגט זיצט ביים טיש פאר שעה'ן פאר-דביק'עט. די חסידים פלעגן נישט אראפגענומען קיין אויג פונעם רבין. איינמאל האט אים זיין רבי, רבי מענדעלע קאצקער געפרעגט פארוואס זאגט איר נישט קיין תורה ביים טיש? האט ער געענפערט: די גמרא ברענגט אין מסכת פסחים (כב:), שמעון העמסוני ואמרי לה נחמיה העמסוני היה דורש כל אתים שבתורה כיון שהגיע את ה' אלקיך תירא, פירש. ווען מ'זיצט ביים טיש מיט פחד און מורא פונעם בורא כל העולמים קען מען זיך נישט עפענען דאס מויל צו זאגן א דבר תורה! (אמונת משה - אלכסנדר שמות ע' ר"ל).

מדבריו הקדושים: אין פרשת שמות שטייט אין פסוק (שמות ה, ז) לא תאספון לתת תבן לעם וכו'. ווען פרעה האט געוואלט שווערער מאכן די ארבעט פאר די אידן, האט ער באפוילן "לא תאספון לתת תבן לעם", נאר אנשטאט דעם זאלן די אידן דארפן אליינס גיין זוכן שטרוי אין די פעלדער מיט וואס צו מאכן ליים. לכאורה דארף מען אבער פארשטיין, אויב האט פרעה סתם געוואלט מאכן די אידן ארבעטן שווער, וואלט ער דאָך פשוט געקענט באפעלן אז פון היינט און ווייטער מוזן זיי פאַרמערן די צאָל ציגל וואס זיי מאכן יעדן טאג, און פארוואס האט ער אויסגעקליבן אזא עונש פון מאכן די זעלבע צאל ציגל, נאר דארפן ארומגיין זוכן שטרוי.

ווייל א 'דאגה' און א זאָרג אינעם מענטש'נס הארץ איז פיל ערגער און שווערער ווי דארפן פיזיש שווער ארבעטן!! און דוקא דאס האט פרעה געוואלט, זיי דארפן נישט צושטעלן מער ציגל, נאר עס זאל זיי אנקומען שווער און ביטער, און זיי זאלן דארפן ארומלויפן און זיך זארגן פון ווי זיי וועלן שאַפן די שטרוי, (באהלי צדיקים).

ניגון: לאמער נישט זארגן, וואס וועט זיין מארגן. לאמער פארכטן, וואס איז גיווען נעכטן.

זכותו הגדול יגן עלינו

[מירון]

אוהל הקדוש

[איד]

פאלגענד איז א חלק פון ארטיקל וואס דערמאנט די רבי

► Show Spoiler

ווען דער גרינדער פון וואורקער חסידות, ר' איציק'ל, איז אוועק, זענען די טויזענטער חסידים געגאנגען צום גרויסן תלמיד זיינעם - ר' שרגא פייוול פון גריצא, דער פאטער פון די אלכסנדר'ער גזע. אבער ער איז אוועק א האלבע יאר נאכן וואורקער. דאן האט זיך וואורקע צוטיילט: די גרעסערע עולם איז פאבליבן אין וואורקע תחת דגלו פונעם יונגערן ברודער - ר' מענדלע, און א קלענערע ציבור איז געפארן צום עלטערן ברודער - ר' יעקב דוד, וואס איז געווארן באוואוסט אלס 'אמשינאווער רבי'.

דער מיטעלער וואורקער רבי, ר' מענדעלע, איז געווען א שטארקער חסיד פון זיין טאטנ'ס חבר - דער קאצקער. שוין זייענדיג א רבי פאר טויזענטער חסידים, איז ער נאך געפארן צום קאצקער מיטשלעפנדיג א ריזן עולם מיט זיך. פארשטייט זיך אז די קאצקע מהלך האט געהאט א גרויסע השפעה אויף אים, און כאטש ער האט נישט געריסן שטיקער פונעם עולם, און די הנהגה איז נישט געווען מיט 'פארטרייבן' וכדו' ווי ביים קאצקער, האט ער געפירט זיין עדה מיט א שארפקייט. ער האט כמעט נישט געזאגט קיין תורה, און ווען יא - איז עס געווען א שארפע מימרא וואס האט דערמאנט אינעם קאצקער.

צווישן זיינע מימרות איבער מידת השתיקה, זענען באוואוסט: אז ווען די פסוק זאגט 'חרנה' מיינט עס 'לחרן', נו אויב אזוי פארוואס שטייט נישט לחרן? נאר אז מ'קען אפשטופן דאס רעדן נאך אביסעלע, איז אלס בעסער. אויך האט ער געזאגט אויף זיך, אז ווען ער ווערט מיד פון שווייגן רוהט ער זיך אפ אביסעלע, און שווייגט ווייטער... זיין בליק איז אלס געווען אז מען זאל אליינס זיך דערגרינטעווען צום אמת, און נישט רעדן - נאר טראכטן און טון למעשה. און אויף דעם האט ער געזאגט וואס ס'שטייט אין גמ' אז 'שמעון העמסוני הי' דורש כל אתין שבתורה, כיון שהגיע לאת ה' אלקיך תירא, פירש', האט ער געטייטשט אז נאכן צוקומען צום מידת היראה, האט ער געזען אז מ'דארף שוין נישט דרש'ענען.

אבער אנדערש פונעם קאצקער - איז דאס געגאנגען אן קיין שניידן שטיקער, און דערפאר האט ער געהאט אזא נאכפאלגערשטאפט. און די חסידים האבן אויף אים ממליץ געווען דעם פסוק: 'אין אומר ואין דברים בלי נשמע קולם', און אפילו הכי - 'בכל הארץ יצא קום'... ער האט באוויזן צו משלב זיין דער וואורקער אהבת חברים, מיטן קאצקער ברען. און אפילו ווען ער איז געווען אן אש להבה, איז אבער געווען א געוואלדיגע אהבה צווישן אים און די חסידים, און אזוי אויך צווישן די חסידים זעלבסט.

ער איז געווען דער יונגערער ברודער, אבער איז אוועק בשנת תרכ"ח - צען יאר פארן עלטערן ברודער, אינעם יונגען עלטער פון 49 יאר. איבערלאזנדיג צוויי זון וואס זענען שפעטער געווארן גרויסע רבי'ס [דער עלטערער, ר' שמחה בונם'ל אטוואצקער, איז געווען א שארפער, און דער יונגערער, ר' שמעון פון סקערנעוויץ, איז געווען דער איידעלער], און צוויי איידימער וואס איינער פון זיי איז אליינס געווארן א רבי מפורסם

[דער ידען]

מארגן שבת אי די יארצייט
זי"ע