ס'איז צייט פאר א וועד צו באשטעטיגן געלטגייער

[נקודות טובות]

איך ענדיג דאווענען שחרית, איך גיי ארויס פון בית מדרש. אויפן וועג צום קאר שטעלט זיך אפ א בחור'ל, שמאלע הויזען וואס קוקט ענדערש אויס ווי פרוי'ישע טייסטס. גראבע סניקערס, א שמאלע ביבער היט.
א גוטן, איך מיט אייך רעדן צוויי ווערטער פרעגט ער מיר. איך קוק אים אן, אודאי יא וואס איז די שאלה? ביסט דאך מיין ברודער זאג איך אים!

מיט טרערען אין די אויגען הויבט ער אן זיין צוקראכטע אידיש. איך חתן ארץ ישראל ירושלים, נישט געלט חתונה. צוויי חדשים אין אמעריקע, נישט געמאכט געלט. ביטע העלפן מיר, איך טראג נישט אריבער מער, איך קען נישט מער!

איך קוק אים אן, מיינע רחמנות געפילען פילן מיר אן ביז אויבן. איך לייג מיך אריין אין זיינע שיך פאר צען סקונדעס, און עס הויבט מיר אן טרייסלען הענט און פיס. א בחור נעבעך וואס זיינע עלטערן זענען נישט ביכולות אים צושטעלן די מינימאלע הוצאת החתונה, דרייעט זיך ארום אין א פרעמד לאנד. די שפראך קען ער נישט, קיינע קרובים פסולי עדות האט ער אויך נישט דא. און הערשט נאכן זיך דרייען אזוי פאר צוויי חדשים האט זיך זיין טיקעט קוים אויסגעצאלט....
איך בין נישט דער גרויסער פארדינער, און איך בין מודה אז איך בין געגאנגען יותר מכפי יכולתי אין יענע תקופה. איך פרעג אים אויב ער האט א מאשין, ער נעמט ארויס זיין תורם און איך סווייפ אראפ 180 דאללער! פארוואס? ווייל מיר זענען ברודער פון איין טאטע, כלנו בני אברהם יצחק ויעקב אנחנו!

יישר כח, תזכו למצוות, אסאך געלט.... אמן, אמן, הצלחה רבה, די חתונה זאל זיין בשעה טובה ומצלחת!


צוויי וואכען שפעטער קומט מיר אויס צו זיין אויף א פלאץ. נישט ווייט פון דעם געפינט זיך א פלאץ שאין רוח חכמים נוחה הימנו. און זוכענדיג פאר פארקינג האב איך מיך דארט אפגעשטעלט. איך קום ארויס פון קאר, און איך ווער קאלט און הייס אויף איין מאל. די אומשולדיגע צובראכענע בחור'ל שטייט און רייכערט דארט מיט א גאנצע חבריה פון זיינס גלייכען. איך זאג אים גארנישט, ניטאמאל דערקענט ער מיר. אבער איך דערקען אים יא. פאר צוויי וואכען צוריק האב איך אראפגעסווייפט 180 דאללער פאר אים, אין א צייט וואס איך בין באמת געווען געדריקט. אבער אלץ אן אפשטאמיגער פון די פאלק וואס צייכענט זיך אויס מיט די מידה פון רחמנות, האב איך מיר איבערגעשטרענגט.
איך טראכט צו מיר, דאס איז א לעסען אז מען קען די חברה נישט געטרויען, איך געב מער קיינמאל קיין געלט פאר איינער וואס קען נישט געבן קיין פרוף אז ער איז טאקע א נצרך.

די מעשה איז געווען א דאנערשטאג. דעם נעקסטען טאג פרייטאג אינדערפרי נאך שחרית גיי איך אין גראסערי, שטייט דארט א בחור'ל בדומה לו ער קומט צו צו מיר. סליחה, אפשר עפעס צדקה, עסן פאר שבת. זייענדיג קלוג שוין פון נעכטען ווייז איך אים גלייך אז איך האב נישט און איך גיי מיך מיין וועג.

אנקומענדיג אינדרויסען פון גראסערי טראכט איך צו מיר, א רגע! די הלכה איז אז ווען איינער בעהט פרנסנו טאר מען נישט בודק זיין נאך אים, נאר מען דארף אים תיכף געבן. גיי איך צוריק אריין אין גראסערי, און איך זאג דעם בחור הער מיך אויס. קיין געלט אויף מאכלי שבת קען איך דיר נישט געבן, אבער איך בין אייך גרייט צו קויפן א סענדוויטש פאר יעצט.
די בחור באדאנקט זיך, איך באצאל זיין סענדוויטש און איך גיי ווייטער. איז דער בחור באמת א נצרך? איך ווייס נישט. אבער איך האב געטוהן וואס די הלכה פארלאנגט.

וז''ל הרמב''ם בהל' מתנת עניים. עני שאין מכירין אותו ואמר רעב אני האכילוני אין בודקין אחריו שמא רמאי הוא אלא מפרנסין אותו מיד היה ערום ואמר כסוני בודקין אחריו שמא רמאי הוא ואם היו מכירין אותו מכסין אותו לפי כבודו מיד ואין בודקין אחריו.

איך קום אריין אין ארבעט, און איך פארצייל מיין מעשה, ווערט א גאנצע שמועס דארט יעדער לייגט צו זיינע איבערלעבענישען וואס זייי זענען אריבער מיט אזאלכע גנבים. לאו דוקא מיט די בחורים, נאר אפי' אזאלכע וואס גייען ארום אין בית המדרש, און מאכן דארט תקלין גדולים. און די גאנצע געלט ווערט שפעטער געשפענדעט אין וועיגעס!

עס וואלט געווען כדי אז אין אלע היימישע געגענטער זאל זיין א ועד וואס זאל באשטעטיגען יעדע משולח וואס גייט ארום, פשוט שלא תמות כדרך שמת פלוני! איז ער טאקע א חתן? איז ער א טאטע פון קינדער? האט ער בכלל א משפחה? וואס טוט ער איבער'ן טאג? איז ער שומר תורה ומצוות? איינער קען אים בכלל? וואס גייט ער טוהן מיט די געלט?

פארוואס דארפן אידן וואס זענען באמת נצרכים ליידן פון די פאר רמאים, וואס פאפען אויס כלל ישראל, און רייטען אויף זיייערע אידישע רחמנות געפיעלען?

[להגדיל הטראסק]

און יענע גוים פארשטעלט פאר אידן אין בית המדרש הגדול בקרית יואל, אראפגעלייגט מעשיות בדמעות שליש, איך האב געגעבן א הונדערטער פון רחמנות, נאכדעם בינעך געוואר געווארן אז ער איז א גוי...

איין מעשה גייט ווען איינער האט אים געבעטן צו צייגן אויב ער איז גע'מל'עט, יענער האט אפגעצויגן...

[זאל זיין אזוי]

איך ענדיג דאווענען שחרית, איך גיי ארויס פון בית מדרש. אויפן וועג צום קאר שטעלט זיך אפ א בחור'ל, שמאלע הויזען וואס קוקט ענדערש אויס ווי פרוי'ישע טייסטס. גראבע סניקערס, א שמאלע ביבער היט.
א גוטן, איך מיט אייך רעדן צוויי ווערטער פרעגט ער מיר. איך קוק אים אן, אודאי יא וואס איז די שאלה? ביסט דאך מיין ברודער זאג איך אים!

מיט טרערען אין די אויגען הויבט ער אן זיין צוקראכטע אידיש. איך חתן ארץ ישראל ירושלים, נישט געלט חתונה. צוויי חדשים אין אמעריקע, נישט געמאכט געלט. ביטע העלפן מיר, איך טראג נישט אריבער מער, איך קען נישט מער!

איך קוק אים אן, מיינע רחמנות געפילען פילן מיר אן ביז אויבן. איך לייג מיך אריין אין זיינע שיך פאר צען סקונדעס, און עס הויבט מיר אן טרייסלען הענט און פיס. א בחור נעבעך וואס זיינע עלטערן זענען נישט ביכולות אים צושטעלן די מינימאלע הוצאת החתונה, דרייעט זיך ארום אין א פרעמד לאנד. די שפראך קען ער נישט, קיינע קרובים פסולי עדות האט ער אויך נישט דא. און הערשט נאכן זיך דרייען אזוי פאר צוויי חדשים האט זיך זיין טיקעט קוים אויסגעצאלט....
איך בין נישט דער גרויסער פארדינער, און איך בין מודה אז איך בין געגאנגען יותר מכפי יכולתי אין יענע תקופה. איך פרעג אים אויב ער האט א מאשין, ער נעמט ארויס זיין תורם און איך סווייפ אראפ 180 דאללער! פארוואס? ווייל מיר זענען ברודער פון איין טאטע, כלנו בני אברהם יצחק ויעקב אנחנו!

יישר כח, תזכו למצוות, אסאך געלט.... אמן, אמן, הצלחה רבה, די חתונה זאל זיין בשעה טובה ומצלחת!


צוויי וואכען שפעטער קומט מיר אויס צו זיין אויף א פלאץ. נישט ווייט פון דעם געפינט זיך א פלאץ שאין רוח חכמים נוחה הימנו. און זוכענדיג פאר פארקינג האב איך מיך דארט אפגעשטעלט. איך קום ארויס פון קאר, און איך ווער קאלט און הייס אויף איין מאל. די אומשולדיגע צובראכענע בחור'ל שטייט און רייכערט דארט מיט א גאנצע חבריה פון זיינס גלייכען. איך זאג אים גארנישט, ניטאמאל דערקענט ער מיר. אבער איך דערקען אים יא. פאר צוויי וואכען צוריק האב איך אראפגעסווייפט 180 דאללער פאר אים, אין א צייט וואס איך בין באמת געווען געדריקט. אבער אלץ אן אפשטאמיגער פון די פאלק וואס צייכענט זיך אויס מיט די מידה פון רחמנות, האב איך מיר איבערגעשטרענגט.
איך טראכט צו מיר, דאס איז א לעסען אז מען קען די חברה נישט געטרויען, איך געב מער קיינמאל קיין געלט פאר איינער וואס קען נישט געבן קיין פרוף אז ער איז טאקע א נצרך.

די מעשה איז געווען א דאנערשטאג. דעם נעקסטען טאג פרייטאג אינדערפרי נאך שחרית גיי איך אין גראסערי, שטייט דארט א בחור'ל בדומה לו ער קומט צו צו מיר. סליחה, אפשר עפעס צדקה, עסן פאר שבת. זייענדיג קלוג שוין פון נעכטען ווייז איך אים גלייך אז איך האב נישט און איך גיי מיך מיין וועג.

אנקומענדיג אינדרויסען פון גראסערי טראכט איך צו מיר, א רגע! די הלכה איז אז ווען איינער בעהט פרנסנו טאר מען נישט בודק זיין נאך אים, נאר מען דארף אים תיכף געבן. גיי איך צוריק אריין אין גראסערי, און איך זאג דעם בחור הער מיך אויס. קיין געלט אויף מאכלי שבת קען איך דיר נישט געבן, אבער איך בין אייך גרייט צו קויפן א סענדוויטש פאר יעצט.
די בחור באדאנקט זיך, איך באצאל זיין סענדוויטש און איך גיי ווייטער. איז דער בחור באמת א נצרך? איך ווייס נישט. אבער איך האב געטוהן וואס די הלכה פארלאנגט.
וז''ל הרמב''ם בהל' מתנת עניים. עני שאין מכירין אותו ואמר רעב אני האכילוני אין בודקין אחריו שמא רמאי הוא אלא מפרנסין אותו מיד היה ערום ואמר כסוני בודקין אחריו שמא רמאי הוא ואם היו מכירין אותו מכסין אותו לפי כבודו מיד ואין בודקין אחריו.

איך קום אריין אין ארבעט, און איך פארצייל מיין מעשה, ווערט א גאנצע שמועס דארט יעדער לייגט צו זיינע איבערלעבענישען וואס זייי זענען אריבער מיט אזאלכע גנבים. לאו דוקא מיט די בחורים, נאר אפי' אזאלכע וואס גייען ארום אין בית המדרש, און מאכן דארט תקלין גדולים. און די גאנצע געלט ווערט שפעטער געשפענדעט אין וועיגעס!

עס וואלט געווען כדי אז אין אלע היימישע געגענטער זאל זיין א ועד וואס זאל באשטעטיגען יעדע משולח וואס גייט ארום, פשוט שלא תמות כדרך שמת פלוני! איז ער טאקע א חתן? איז ער א טאטע פון קינדער? האט ער בכלל א משפחה? וואס טוט ער איבער'ן טאג? איז ער שומר תורה ומצוות? אייער קען אים בכלל? וואס גייט ער טוהן מיט די געלט?

פארוואס דארפן אידן וואס זענען באמת נצרכים ליידן פון די פאר רמאים, וואס פאפען אויס כלל ישראל, און רייטען אויף זיייערע אידישע רחמנות געפיעלען?

האב איך בקבלה גאר א גוטער כלל, בעפאר איר גיבט געלט פאר א איד קוקט אויף זיינע הויזן און שיך וד"ל. זעה איך אז דיין מעשה וואלט דאס אויך אויסגעמיטן.

[נקודות טובות]

► Show Spoiler

איך ענדיג דאווענען שחרית, איך גיי ארויס פון בית מדרש. אויפן וועג צום קאר שטעלט זיך אפ א בחור'ל, שמאלע הויזען וואס קוקט ענדערש אויס ווי פרוי'ישע טייסטס. גראבע סניקערס, א שמאלע ביבער היט.
א גוטן, איך מיט אייך רעדן צוויי ווערטער פרעגט ער מיר. איך קוק אים אן, אודאי יא וואס איז די שאלה? ביסט דאך מיין ברודער זאג איך אים!

מיט טרערען אין די אויגען הויבט ער אן זיין צוקראכטע אידיש. איך חתן ארץ ישראל ירושלים, נישט געלט חתונה. צוויי חדשים אין אמעריקע, נישט געמאכט געלט. ביטע העלפן מיר, איך טראג נישט אריבער מער, איך קען נישט מער!

איך קוק אים אן, מיינע רחמנות געפילען פילן מיר אן ביז אויבן. איך לייג מיך אריין אין זיינע שיך פאר צען סקונדעס, און עס הויבט מיר אן טרייסלען הענט און פיס. א בחור נעבעך וואס זיינע עלטערן זענען נישט ביכולות אים צושטעלן די מינימאלע הוצאת החתונה, דרייעט זיך ארום אין א פרעמד לאנד. די שפראך קען ער נישט, קיינע קרובים פסולי עדות האט ער אויך נישט דא. און הערשט נאכן זיך דרייען אזוי פאר צוויי חדשים האט זיך זיין טיקעט קוים אויסגעצאלט....
איך בין נישט דער גרויסער פארדינער, און איך בין מודה אז איך בין געגאנגען יותר מכפי יכולתי אין יענע תקופה. איך פרעג אים אויב ער האט א מאשין, ער נעמט ארויס זיין תורם און איך סווייפ אראפ 180 דאללער! פארוואס? ווייל מיר זענען ברודער פון איין טאטע, כלנו בני אברהם יצחק ויעקב אנחנו!

יישר כח, תזכו למצוות, אסאך געלט.... אמן, אמן, הצלחה רבה, די חתונה זאל זיין בשעה טובה ומצלחת!


צוויי וואכען שפעטער קומט מיר אויס צו זיין אויף א פלאץ. נישט ווייט פון דעם געפינט זיך א פלאץ שאין רוח חכמים נוחה הימנו. און זוכענדיג פאר פארקינג האב איך מיך דארט אפגעשטעלט. איך קום ארויס פון קאר, און איך ווער קאלט און הייס אויף איין מאל. די אומשולדיגע צובראכענע בחור'ל שטייט און רייכערט דארט מיט א גאנצע חבריה פון זיינס גלייכען. איך זאג אים גארנישט, ניטאמאל דערקענט ער מיר. אבער איך דערקען אים יא. פאר צוויי וואכען צוריק האב איך אראפגעסווייפט 180 דאללער פאר אים, אין א צייט וואס איך בין באמת געווען געדריקט. אבער אלץ אן אפשטאמיגער פון די פאלק וואס צייכענט זיך אויס מיט די מידה פון רחמנות, האב איך מיר איבערגעשטרענגט.
איך טראכט צו מיר, דאס איז א לעסען אז מען קען די חברה נישט געטרויען, איך געב מער קיינמאל קיין געלט פאר איינער וואס קען נישט געבן קיין פרוף אז ער איז טאקע א נצרך.

די מעשה איז געווען א דאנערשטאג. דעם נעקסטען טאג פרייטאג אינדערפרי נאך שחרית גיי איך אין גראסערי, שטייט דארט א בחור'ל בדומה לו ער קומט צו צו מיר. סליחה, אפשר עפעס צדקה, עסן פאר שבת. זייענדיג קלוג שוין פון נעכטען ווייז איך אים גלייך אז איך האב נישט און איך גיי מיך מיין וועג.

אנקומענדיג אינדרויסען פון גראסערי טראכט איך צו מיר, א רגע! די הלכה איז אז ווען איינער בעהט פרנסנו טאר מען נישט בודק זיין נאך אים, נאר מען דארף אים תיכף געבן. גיי איך צוריק אריין אין גראסערי, און איך זאג דעם בחור הער מיך אויס. קיין געלט אויף מאכלי שבת קען איך דיר נישט געבן, אבער איך בין אייך גרייט צו קויפן א סענדוויטש פאר יעצט.
די בחור באדאנקט זיך, איך באצאל זיין סענדוויטש און איך גיי ווייטער. איז דער בחור באמת א נצרך? איך ווייס נישט. אבער איך האב געטוהן וואס די הלכה פארלאנגט.
וז''ל הרמב''ם בהל' מתנת עניים. עני שאין מכירין אותו ואמר רעב אני האכילוני אין בודקין אחריו שמא רמאי הוא אלא מפרנסין אותו מיד היה ערום ואמר כסוני בודקין אחריו שמא רמאי הוא ואם היו מכירין אותו מכסין אותו לפי כבודו מיד ואין בודקין אחריו.

איך קום אריין אין ארבעט, און איך פארצייל מיין מעשה, ווערט א גאנצע שמועס דארט יעדער לייגט צו זיינע איבערלעבענישען וואס זייי זענען אריבער מיט אזאלכע גנבים. לאו דוקא מיט די בחורים, נאר אפי' אזאלכע וואס גייען ארום אין בית המדרש, און מאכן דארט תקלין גדולים. און די גאנצע געלט ווערט שפעטער געשפענדעט אין וועיגעס!

עס וואלט געווען כדי אז אין אלע היימישע געגענטער זאל זיין א ועד וואס זאל באשטעטיגען יעדע משולח וואס גייט ארום, פשוט שלא תמות כדרך שמת פלוני! איז ער טאקע א חתן? איז ער א טאטע פון קינדער? האט ער בכלל א משפחה? וואס טוט ער איבער'ן טאג? איז ער שומר תורה ומצוות? אייער קען אים בכלל? וואס גייט ער טוהן מיט די געלט?

פארוואס דארפן אידן וואס זענען באמת נצרכים ליידן פון די פאר רמאים, וואס פאפען אויס כלל ישראל, און רייטען אויף זיייערע אידישע רחמנות געפיעלען?

האב איך בקבלה גאר א גוטער כלל, בעפאר איר גיבט געלט פאר א איד קוקט אויף זיינע הויזן און שיך וד"ל. זעה איך אז דיין מעשה וואלט דאס אויך אויסגעמיטן.

ווען איך טו א שידוך וואלט איך געקוקט וועלכע הויזען און שיך די מחותן גייט, אבער לגבי מצוות צדקה איז נישט קיין גרעסער מצוה צו העלפען א איד מיט ברייטע הויזען, ווי א איד מיט שמאלע. הגם ביי מיין מעשה וואלט איך עס פארמיטען, איז דאס אבער נישט קיין כלל. די שמאלע הויזען מאכט אים נישט אויס מיין ברודער, און די ברייטע הויזען מאכט אין נישט א נענטערע קרוב.

[להגדיל הטראסק]

נאר וואס'זשע דען? א גרעסערע סכום וואס מען וואלט נישט סתם אזוי געגעבן, איז נישט קיין לאו צו טראכטן פארדעם.

[נקודות טובות]

נאר וואס'זשע דען? א גרעסערע סכום וואס מען וואלט נישט סתם אזוי געגעבן, איז נישט קיין לאו צו טראכטן פארדעם.

אמת, און איר ווייסט דאס אויך נאר ווייל איר האט זיך עס געלערנט אויף די אייגענע ביינער!
אבער ווי אזוי זאל איך וויסען אויב עס איז אמת? איך קען טראכטען וויפיל איך וויל. אבער קיין וועג צו פראווען יא אדער ניין, האב איך נישט.

אין לעיקוואד איז דא א סיסטעם, דארף מען וויסען ווי אזוי זיי ארבעטען...

[בקי ביחוס]

איך האב אויך שוין געהאט א מעשה ווען א ארץ ישראלדיגן בחור האט מיר אפגעשטעלט אינדרויסן פון ביהמ"ד וויינידיגערהייט אז ער האט חתונה און 4 וואכן (אפילו א דאטום האט ער מיר געזאגט) און ער האט נישט מיט וואס צוריק צופארן, מיינע רחמנות געפילן האבן מיר נישט ערלויבט צו בלייבן גלייכגילטיג און איך האב ארויסגענומען א גלאטן הונדערטער און עס אים אוועק געשאנקן.
צוויי חדשים שפעטער א זונטאג צופרי טרעף איך אים זיכן פרישע קרבנות, תמימי לב, צו מיין מזל האט ער יא געכאפט ווער איך בין און ער האט אפגעיאפעצט....

[וואוילער]

דערציילט מיר איינער אזא מעשה:
א איד איז געגאנגען צו די אפיס וואס גיבט די ״אישור״ צו גיין נאך געלט, און זיי גיבן אים עטליכע אפציעס, אז מ'צאלט מער קריגט מען א שענערע המלצה בריוו.
יענער איז געוועהן א קלוגער, און געמאכט א סוחר'ישן חשבון, א ביזנעס אינוועטמענט, עס לוינט זיך צו צאלן יעצט $100 מער און קענען קלייבן מער נדבות.
וכך הוה, ער נעמט דעם בעסטן ״המלצה פלאן״...

נאכ'ן ווארטן א האלבע שעה באקומט ער די פארטיגע בריוו, ער פאנגט אן צו ליינען, און... טרערן גיסן זיך פון זיינע אויגן, ער ליינט ווייטער און כליפעט פון וויינען!

ער רופט זיך אן: אוי, כ'האב ניטאמאל געוואוסט וואספארא בעל יסורים איך בין, כ'קען ממש נישט גלייבן וואס אלץ איז אויף מיר אדורך, הערשט יעצט זעה איז וואספארא נצרך כ'בין.

[אנדערער]

דערציילט מיר איינער אזא מעשה:
א איד איז געגאנגען צו די אפיס וואס גיבט די ״אישור״ צו גיין נאך געלט, און זיי גיבן אים עטליכע אפציעס, אז מ'צאלט מער קריגט מען א שענערע המלצה בריוו.
יענער איז געוועהן א קלוגער, און געמאכט א סוחר'ישן חשבון, א ביזנעס אינוועטמענט, עס לוינט זיך צו צאלן יעצט $100 מער און קענען קלייבן מער נדבות.
וכך הוה, ער נעמט דעם בעסטן ״המלצה פלאן״...

נאכ'ן ווארטן א האלבע שעה באקומט ער די פארטיגע בריוו, ער פאנגט אן צו ליינען, און... טרערן גיסן זיך פון זיינע אויגן, ער ליינט ווייטער און כליפעט פון וויינען!

ער רופט זיך אן: אוי, כ'האב ניטאמאל געוואוסט וואספארא בעל יסורים איך בין, כ'קען ממש נישט גלייבן וואס אלץ איז אויף מיר אדורך, הערשט יעצט זעה איז וואספארא נצרך כ'בין.

א ווערטל?

[וואוילער]

דערציילט מיר איינער אזא מעשה:
א איד איז געגאנגען צו די אפיס וואס גיבט די ״אישור״ צו גיין נאך געלט, און זיי גיבן אים עטליכע אפציעס, אז מ'צאלט מער קריגט מען א שענערע המלצה בריוו.
יענער איז געוועהן א קלוגער, און געמאכט א סוחר'ישן חשבון, א ביזנעס אינוועטמענט, עס לוינט זיך צו צאלן יעצט $100 מער און קענען קלייבן מער נדבות.
וכך הוה, ער נעמט דעם בעסטן ״המלצה פלאן״...

נאכ'ן ווארטן א האלבע שעה באקומט ער די פארטיגע בריוו, ער פאנגט אן צו ליינען, און... טרערן גיסן זיך פון זיינע אויגן, ער ליינט ווייטער און כליפעט פון וויינען!

ער רופט זיך אן: אוי, כ'האב ניטאמאל געוואוסט וואספארא בעל יסורים איך בין, כ'קען ממש נישט גלייבן וואס אלץ איז אויף מיר אדורך, הערשט יעצט זעה איז וואספארא נצרך כ'בין.

א ווערטל?

יא, באזירט אויף אמת'ע פאקטן.

[אנדערער]

דערציילט מיר איינער אזא מעשה:
א איד איז געגאנגען צו די אפיס וואס גיבט די ״אישור״ צו גיין נאך געלט, און זיי גיבן אים עטליכע אפציעס, אז מ'צאלט מער קריגט מען א שענערע המלצה בריוו.
יענער איז געוועהן א קלוגער, און געמאכט א סוחר'ישן חשבון, א ביזנעס אינוועטמענט, עס לוינט זיך צו צאלן יעצט $100 מער און קענען קלייבן מער נדבות.
וכך הוה, ער נעמט דעם בעסטן ״המלצה פלאן״...

נאכ'ן ווארטן א האלבע שעה באקומט ער די פארטיגע בריוו, ער פאנגט אן צו ליינען, און... טרערן גיסן זיך פון זיינע אויגן, ער ליינט ווייטער און כליפעט פון וויינען!

ער רופט זיך אן: אוי, כ'האב ניטאמאל געוואוסט וואספארא בעל יסורים איך בין, כ'קען ממש נישט גלייבן וואס אלץ איז אויף מיר אדורך, הערשט יעצט זעה איז וואספארא נצרך כ'בין.

א ווערטל?

יא, באזירט אויף אמת'ע פאקטן.

שרייב די אמת'ע פאקטן אויב קענסט

[פופציגער]

דאס איז באמת א פראבלעם.

דא viewtopic.php?p=11279#p11279 האב איך געשריבן איבער אזא מעשה וואס איך האב געהאט פארלאפענעם כו אב... יענער האט פון מיר ארויסגערוקט א עכט שיינעם נתינה....

אפאר וואכן צוריק האבעך טאקע געזען יענעם ארויסגיין פון מיין לאקאלן שוהל’כל ווען איך בין אריין... יענער האט געהאט מזל אז כהאב אים נישט געטראפן בשעת’ן ארומגיין באראבעווען דעם ציבור...

[בעריש סגל]

איך האב אן אנדערע פראבלעם, מענטשן (אפטמאל בחורים) וועלכע גייען נאך געלט בלויז דורך ארויסשטעקן דעם האנט. ניטאמאל זאגן זיי פאר וועלכע צוועק זיי גייען. קודם איז סתם אזוי מענטשליך אויב מען ערווארטעט יענער זאל געבן, זאל מען אים זאגן פארוואס. דאס איז אפילו אויב מען גייט פארן חשוב'סטע צדקה אינם וועלט. נאכדעם איז אויך פראקטיש, יענער איז בארעכטיגט צו קענען באשליסן אויב דאס איז טאקע א וויכטיגע צוועק אדער נישט.

איך בין זיך נוהג בד"כ נישט צו געבן סיידן אויב יענער זאגט פארוואס ער גייט.

[אנדערער]

@וואוילער איך וועל נאכאמל בעטן

[אנדערער]

איך האב אן אנדערע פראבלעם, מענטשן (אפטמאל בחורים) וועלכע גייען נאך געלט בלויז דורך ארויסשטעקן דעם האנט. ניטאמאל זאגן זיי פאר וועלכע צוועק זיי גייען. קודם איז סתם אזוי מענטשליך אויב מען ערווארטעט יענער זאל געבן, זאל מען אים זאגן פארוואס. דאס איז אפילו אויב מען גייט פארן חשוב'סטע צדקה אינם וועלט. נאכדעם איז אויך פראקטיש, יענער איז בארעכטיגט צו קענען באשליסן אויב דאס איז טאקע א וויכטיגע צוועק אדער נישט.

איך בין זיך נוהג בד"כ נישט צו געבן סיידן אויב יענער זאגט פארוואס ער גייט.

אפשר איז ער נישט באקוועם צו זאגן

[אנדערער]

וואס קען מען טוהן עס זאל זיך עפנען אזא וועד?

[בן מלך]

איך ענדיג דאווענען שחרית, איך גיי ארויס פון בית מדרש. אויפן וועג צום קאר שטעלט זיך אפ א בחור'ל, שמאלע הויזען וואס קוקט ענדערש אויס ווי פרוי'ישע טייסטס. גראבע סניקערס, א שמאלע ביבער היט.
א גוטן, איך מיט אייך רעדן צוויי ווערטער פרעגט ער מיר. איך קוק אים אן, אודאי יא וואס איז די שאלה? ביסט דאך מיין ברודער זאג איך אים!

מיט טרערען אין די אויגען הויבט ער אן זיין צוקראכטע אידיש. איך חתן ארץ ישראל ירושלים, נישט געלט חתונה. צוויי חדשים אין אמעריקע, נישט געמאכט געלט. ביטע העלפן מיר, איך טראג נישט אריבער מער, איך קען נישט מער!

איך קוק אים אן, מיינע רחמנות געפילען פילן מיר אן ביז אויבן. איך לייג מיך אריין אין זיינע שיך פאר צען סקונדעס, און עס הויבט מיר אן טרייסלען הענט און פיס. א בחור נעבעך וואס זיינע עלטערן זענען נישט ביכולות אים צושטעלן די מינימאלע הוצאת החתונה, דרייעט זיך ארום אין א פרעמד לאנד. די שפראך קען ער נישט, קיינע קרובים פסולי עדות האט ער אויך נישט דא. און הערשט נאכן זיך דרייען אזוי פאר צוויי חדשים האט זיך זיין טיקעט קוים אויסגעצאלט....
איך בין נישט דער גרויסער פארדינער, און איך בין מודה אז איך בין געגאנגען יותר מכפי יכולתי אין יענע תקופה. איך פרעג אים אויב ער האט א מאשין, ער נעמט ארויס זיין תורם און איך סווייפ אראפ 180 דאללער! פארוואס? ווייל מיר זענען ברודער פון איין טאטע, כלנו בני אברהם יצחק ויעקב אנחנו!

יישר כח, תזכו למצוות, אסאך געלט.... אמן, אמן, הצלחה רבה, די חתונה זאל זיין בשעה טובה ומצלחת!


צוויי וואכען שפעטער קומט מיר אויס צו זיין אויף א פלאץ. נישט ווייט פון דעם געפינט זיך א פלאץ שאין רוח חכמים נוחה הימנו. און זוכענדיג פאר פארקינג האב איך מיך דארט אפגעשטעלט. איך קום ארויס פון קאר, און איך ווער קאלט און הייס אויף איין מאל. די אומשולדיגע צובראכענע בחור'ל שטייט און רייכערט דארט מיט א גאנצע חבריה פון זיינס גלייכען. איך זאג אים גארנישט, ניטאמאל דערקענט ער מיר. אבער איך דערקען אים יא. פאר צוויי וואכען צוריק האב איך אראפגעסווייפט 180 דאללער פאר אים, אין א צייט וואס איך בין באמת געווען געדריקט. אבער אלץ אן אפשטאמיגער פון די פאלק וואס צייכענט זיך אויס מיט די מידה פון רחמנות, האב איך מיר איבערגעשטרענגט.
איך טראכט צו מיר, דאס איז א לעסען אז מען קען די חברה נישט געטרויען, איך געב מער קיינמאל קיין געלט פאר איינער וואס קען נישט געבן קיין פרוף אז ער איז טאקע א נצרך.

די מעשה איז געווען א דאנערשטאג. דעם נעקסטען טאג פרייטאג אינדערפרי נאך שחרית גיי איך אין גראסערי, שטייט דארט א בחור'ל בדומה לו ער קומט צו צו מיר. סליחה, אפשר עפעס צדקה, עסן פאר שבת. זייענדיג קלוג שוין פון נעכטען ווייז איך אים גלייך אז איך האב נישט און איך גיי מיך מיין וועג.

אנקומענדיג אינדרויסען פון גראסערי טראכט איך צו מיר, א רגע! די הלכה איז אז ווען איינער בעהט פרנסנו טאר מען נישט בודק זיין נאך אים, נאר מען דארף אים תיכף געבן. גיי איך צוריק אריין אין גראסערי, און איך זאג דעם בחור הער מיך אויס. קיין געלט אויף מאכלי שבת קען איך דיר נישט געבן, אבער איך בין אייך גרייט צו קויפן א סענדוויטש פאר יעצט.
די בחור באדאנקט זיך, איך באצאל זיין סענדוויטש און איך גיי ווייטער. איז דער בחור באמת א נצרך? איך ווייס נישט. אבער איך האב געטוהן וואס די הלכה פארלאנגט.

וז''ל הרמב''ם בהל' מתנת עניים. עני שאין מכירין אותו ואמר רעב אני האכילוני אין בודקין אחריו שמא רמאי הוא אלא מפרנסין אותו מיד היה ערום ואמר כסוני בודקין אחריו שמא רמאי הוא ואם היו מכירין אותו מכסין אותו לפי כבודו מיד ואין בודקין אחריו.

איך קום אריין אין ארבעט, און איך פארצייל מיין מעשה, ווערט א גאנצע שמועס דארט יעדער לייגט צו זיינע איבערלעבענישען וואס זייי זענען אריבער מיט אזאלכע גנבים. לאו דוקא מיט די בחורים, נאר אפי' אזאלכע וואס גייען ארום אין בית המדרש, און מאכן דארט תקלין גדולים. און די גאנצע געלט ווערט שפעטער געשפענדעט אין וועיגעס!

עס וואלט געווען כדי אז אין אלע היימישע געגענטער זאל זיין א ועד וואס זאל באשטעטיגען יעדע משולח וואס גייט ארום, פשוט שלא תמות כדרך שמת פלוני! איז ער טאקע א חתן? איז ער א טאטע פון קינדער? האט ער בכלל א משפחה? וואס טוט ער איבער'ן טאג? איז ער שומר תורה ומצוות? איינער קען אים בכלל? וואס גייט ער טוהן מיט די געלט?

פארוואס דארפן אידן וואס זענען באמת נצרכים ליידן פון די פאר רמאים, וואס פאפען אויס כלל ישראל, און רייטען אויף זיייערע אידישע רחמנות געפיעלען?

געהאט די זעלבע מעשה, זיך אפגעבריעט מיט אזא נצרך און געגעבן א ערענסטע נתינה. זיי קומען פון איין געוויסע קרייז און מ׳דארף וואטשן פאר וועם מען געט

[וואוילער]

@וואוילער איך וועל נאכאמל בעטן

ס'איז נישט א ספעציפישע מעשה, נאר ברענגט ארויס וויאזוי זאכן קענען ליידער ווערן געפירט.

די פאקטן זענען אז די כתב המלצה איז נישט דוקא געבויעט לויט די וויכטיגקייט פונעם צוועק, נאר לויט די מזל/קשרים/געלט וכדו', און אויף דעם האט מען דיזיינט א מעשה.

[אנדערער]

געהאט די זעלבע מעשה, זיך אפגעבריעט מיט אזא נצרך און געגעבן א ערענסטע נתינה. זיי קומען פון איין געוויסע קרייז און מ׳דארף וואטשן פאר וועם מען געט

וועלכע קרייז?

[אנדערער]

@וואוילער איך וועל נאכאמל בעטן

ס'איז נישט א ספעציפישע מעשה, נאר ברענגט ארויס וויאזוי זאכן קענען ליידער ווערן געפירט.

די פאקטן זענען אז די כתב המלצה איז נישט דוקא געבויעט לויט די וויכטיגקייט פונעם צוועק, נאר לויט די מזל/קשרים/געלט וכדו', און אויף דעם האט מען דיזיינט א מעשה.

א רב שרייבט א המלצה מיט שקרים?

[שמח]

@וואוילער איך וועל נאכאמל בעטן

ס'איז נישט א ספעציפישע מעשה, נאר ברענגט ארויס וויאזוי זאכן קענען ליידער ווערן געפירט.

די פאקטן זענען אז די כתב המלצה איז נישט דוקא געבויעט לויט די וויכטיגקייט פונעם צוועק, נאר לויט די מזל/קשרים/געלט וכדו', און אויף דעם האט מען דיזיינט א מעשה.

א רב שרייבט א המלצה מיט שקרים?

יא ס'איז ליידער דא באמת ערליכע רבנים וואס ווערן פארקויפט פאר א פאר ווערטער וואס יענער זאגט, איין באקאנטע מעשה ווואס איך ווייס, אויב געדענגסטו מיט יארן צוריק איז געווען א גר... וויזנער אין וומסבג, א גאנצע לאנגע מעשה מיט שקרים וואס ער האט פארקויפט, מ'איז געקומען צו איינע פון די אינגערע רבנים ער זאל שרייבן אן המלצה, דער רב הערט אויס דעם גר'ס גאנצע געשיכטע און שרייבט אפ אן המלצה... מ'איז געקומען צו ר' יצחק מאשקאוויטש ע''ה האט ער געזאגט ער פארשטייט נישט צו די זאכן..., ס'האט זיך טאקע ארויסגעשטעלט שפעטער אז דער גר'ס מעשה איז געווען שקר, ערליכע אידן איז איין זאך און קענען דערשמעקן און מברר זיין אויף א זאך צי עס איז אמת איז אן עקסטערע מעלה ווואס דער אייבערשטער געט, נישט יעדער וואס איז א גרויסער תלמיד חכם און ירא שמים איז דוקא געבענטשט אויך מיט דער מעלה, די פראבלעם הייבט זיך אן אז זיי מיינען אז וואס יענער זאגט איז ווארט ביי ווארט בלויז אמת, טאקע וויבאלד זיי זענען ערליכע אידן און קענען נישט גלייבן אז א איד זאל זאגן ליגענט.

[וואוילער]

אגב, כ'האב נישט גערעדט פון א רב, נאר פון ארגענעזאציעס וואס געבן המלצות.

[נקודות טובות]

@וואוילער איך וועל נאכאמל בעטן

ס'איז נישט א ספעציפישע מעשה, נאר ברענגט ארויס וויאזוי זאכן קענען ליידער ווערן געפירט.

די פאקטן זענען אז די כתב המלצה איז נישט דוקא געבויעט לויט די וויכטיגקייט פונעם צוועק, נאר לויט די מזל/קשרים/געלט וכדו', און אויף דעם האט מען דיזיינט א מעשה.

א רב שרייבט א המלצה מיט שקרים?

עס זענען דא אסאך ערליכע רבנים ודיינים, גרויסע תלמידי חכמים ועובדי השם, אבער תמימי לב. נישט קיין חילוק ווי גרויס אין תורה ער איז קען ער נישט געבן א השגחה אויף אן עסן קאמפעני. און נישט יעדע רב פארשטייט אין עניני שלום בית. וכן לפעטוועיס. וכו' וכו'. אזוי אויך קען נישט יעדע רב געבן המלצות. עסקנות מיט תלמיד חכם האט קיין שייכות.

[אנדערער]

יענער קען גיין צו א רב פארציילן א מעשה און יענער רב וועט מאכן א המלצה בריוו?

[אנדערער]

אגב, כ'האב נישט גערעדט פון א רב, נאר פון ארגענעזאציעס וואס געבן המלצות.

די ארגאניזאציע באקט מעשיות?