מסתמא האט געשריבן: ↑זונטאג אקטאבער 29, 2023 12:13 pm
בעצם צו גיין דן זיין אויף א פשטות השו”ע והפוסקים אשר מפיהם אנו חיים ומימיהם אנו שותים איז דאך חרפות ובושות, די היתר אויף שייטלעך ווערט אראפגעברענגט אלץ א דבר פשוט להיתר הלכה למעשה און סאיז בעצם נישטא וואו צו קריכן צו האלטן אז עמיצער איז ”מחיוב” מחמיר צו זיין ווי די מחמירים.
1 סיי ווייל די מחמירים בשעתם זענען געווארן אפגעוואנדן איינס איינס שוין בשעתם דורך די גרעסטע גדולי ישראל.
לדוגמא דער מגן גיבורים (נתחבר געווארן דורך הגאון ר' יוסף שאול נאטאנזאהן דער בעל שואל ומשיב און זיין שוואגער מרדכי זאב איטינגא), דער תשובה מאהבה און דער ישועות יעקב ועוד, וואס זיי ציווארפן די מקור האוסרים דער באר שבע און די אנדערע אוסרים מכל וכל און זענען מסביר בטוב טעם ודעת דעם לשון המגן אברהם פארוואס די דברי האוסרים זענען דברים דחויים.
2 און אפילו נניח אז דעמאלטס איז שייטלען געווען א פראבלעם און געהאט א מקום להחמיר, זענען שוין היינט ניין און ניינציג פראצענט טעמים להחמיר נתבטל געווארן לגמרי, ווי מיר וועלן שפעטער זעהן ואכ"מ.
פאלגענד האב מיר בלויז א קורצע ליסטע פון די נאר גאר בארימטע פוסקים וואס ברענגען אראפ די שלטי גיבורים הלכה למעשה בלא שום תנאי אדער פשעטל וכו’ וכו’ אויב עפעס נאר מיט מער ביאור להיתר.
קודם כל פאסט נישט צו זיין קיין עם הארץ וואס פאסקנט פון וואנט צעטלעך, נאר עפן אויף א שו”ע ב
דרכי משה סימן ש”ג און אין שו”ע
רמ”א סימן ע”ה סעיף ב’.
לבוש סימן ע”ה.
סמ”ע אין זיין ספר פרישה סימן ש”ג.
(אגב, סיי דער לבוש און סיי דער סמ”ע זענען געווען תלמידי הרמ”א און דער באר שבע איז געווען זייער תלמיד וואס האט זיך אין די נושא געקריגט מיט זיינע ביידע רבי’ס)
מג”א סימן ע”ה.
תוספות יו”ט אין זיין ספר דברי חמודות על הרא”ש ברכות כ”ד (געדריקט אין אין יעדע רויטע גמרא).
עטרת זקנים סימן ע”ה.
באר היטב סימן ע”ה.
פרי מגדים סימן ע”ה וסימן ש”ג
(און בנוגע דעם א”ג אנדעקטן כתב יד פון 25 יאר צוריק פונעם פרי מגדים א ספר אם לבינה וואס איז נאך עד היום נישט געדריקט געווארן ווי די פרי מגדים האט כלומרשט חוזר געווען איז א שמועס פאר זיך ואכמ”ל. בעצם יענע טעמים גופא וואס דער פרי מגדים ברענגט דארטן כלומרשט לאיסור פארוואס צו חוזר זיין איז דאך אויכעט נישט נוגע היינט).
עולת תמיד סימן ע”ה (מחבר עולת שבת).
אליהו רבה סימן ש”ג
(טראצדעם וואס דער תשובה מאהבה בויט זיין גאנצע איסור אויף שייטלעך אויף אן אליהו רבה בשם דעם עולת תמיד אין סימן צ”א שוין נאכן אפווענדן דעם באר שבע מכל וכל... ווערט דאך שוין איבעראל געברענגט די וועלטס תמיה דערויף אז ביידע פון זיי, סיי דער אליהו רבה און סיי דער עולת תמיד זענען בפירוש מתיר שייטלעך. אין סימן צ”א רעדן זיי פון א מאן וואס גייט מיט א שייטל לענין מראית עין אז סזעהט אויס ווי ער דאוונט אן קיין כיסוי הראש וכו’ ואין ענינו שייך לכאן כלל וכלל, פשוט ווייל ביי א מאן איז נישט מצוי צו גיין מיט א שייטל משא”כ ביי א פרוי וואס וויל סאבסיטוטן די האר עיין במגן גיבורים וואס שטעלט דאס אוועק קלאר ווייל למעשה ברענגען די ביידע פוסקים די שלטי גיבורים להלכה למעשה תוך כדי וואס זיי ברענגען דעם דין, און סאיז פשוט אז סהאט נישט קיין שייכות איינס צום צווייטן).
גאר שטארקע משמעות אין
כנסת הגדולה
(אין 5 באזונדערע מקומות ברענגט ער אראפ דעם שלטי גיבורים הלכה למעשה און אין בלויז צוויי פלעצער דערפון דערמאנט ער בכלל אז דער שלטי גיבורים האט בכלל א חולק. ועל כולם אין די שיירי כנסת הגדולה וואס איז די משנה אחרונה ברענגט ער דעם שלטי גיבורים אן די חולקים).
דער
ברוך טעם הגהות סימן ע”ה
(כאטש וואס איז משמע פונעם דברי חיים אז ער האט לכאורה נישט גערעדט מיט זיין שווער בענין הנ”ל האמיר אבער א בפירושע ברוך טעם).
דער
חוות דעת אין דרך החיים סימן כ”ו סעיף ל”ב.
מחצית השקל סימן ע”ה.
דער
מרכבת המשנה אויפן רמב”ם אין זיין ספר שולחן תמיד אויף שו”ע סימן ע”ה.
אין
ביאור הגר”א סימן ע”ה
(עיין באיגרות משה אבה”ע חלק ב' סימן י”ב און מיט מער ביאור דורך הגאון ר’ משה שטערנבוך אין זיין ספר הלכות הגר”א ומנהגיו סימן ע”ט).
שולחן ערוך הרב סימן ע”ה.
ספר
מגן גיבורים (להגאון בעל שואל ומשיב וגיסו הרמ”ז איטינגא).
ערוך השולחן סימן ע”ה וסימן ש”ג.
און דא נאט אייך עטליכע (היימישע) אונגארישע גדולים תלמידי החת”ס.
שבילי דוד סימן ע”ה
(וואס איז אגב א תלמיד פונעם מהר”ם א”ש וואס האט גע’אסר’ט שייטלעך ”בלויז” פאר זיינע אייגענע טעכטער אין זיין צוואה געברענגט אין לב העברי).
תורת חיים סימן ע”ה להגאון ר’ יעקב שלום סופר ראב”ד בודאפעסט בן המחנה חיים תלמיד החת”ס
(וז”ל, וכבר האריכו בזה המפרשים דעיקר כמג”א בשמיה דשולטי גיבורים ודלא כבאר שבע וכ”ז מדינא).
שו”ת
לבושי מרדכי
(מהדורא תניינא יו”ד סימן קס”ח ובמהדורא רביעאי סימן פ”ו, תלמיד הרבה תלמידי חת”ס ופוסק הדור באונגארן בשעתו).
בפירושע משמעות אין שו”ת
מהר”ם שיק יו”ד סימן שמ”ט
(צוגעוויזן דורך הגאון בעל נטעי גבריאל שליט”א).
משפחת
הכתב סופר.
כמעט כל תלמידי החת”ס וכמעט כל משפחת הכת”ס וצאצאיו אחריו שהיו גדולי ישראל והלכו בעקבות החת”ס בכל צעד ושעל הלכו בפאה נכרית, ובודאי יש להם טעם אפילו לא ידענו המקור ועיין בשו”ת אמרי סופר בשם ההתעוררות תשובה מערלוי דכתב הטעם דלא רצה החת”ס להחמיר לאחרים כיון דהרמ”א, מג”א, אליהו רבה ולבוש התירו ממש בפירוש פאה נכרית ורק החמיר על בנותיו ואפילו לא על נכדיו
(עיין כ”ז בדברי הגאון ר’ גבריאל ציננער במאמרים ארוכים בקובץ אור ישראל, קובץ ל”ו ול”ז בירור הדברים).
דער
ליקוטי חבר בן חיים
(חלק ב’, אין א הספד אויף זיין פרוי וועלכע האט נישט איבערגעלאזט קיין קינדער איז ער מפריז אין איר שבח אז אירע שטוב קינדער ווילן ניטאמאל גיין אפילו מיט שייטלעך, מדעת עצמם...).
ועל כולם די פשוטע מציאות אז ממש אלע אלע גדולי הדור אין אויבערלאנד זענען סיי זייערע אייגענע ווייבער און סיי זייערע טעכטער געגאנגען מיט שייטלען באין פוצה פה, וואס דאס גופא איז שטערקער ווי מאה עדות.
און דא לאמיר ווייטער ממשיך זיין מיט די ליסטע פון די בארימטע גדולים המתירים.
משנה ברורה סימן ע”ה.
כף החיים סימן ע”ה
(דער פוסק הדור פון די ספרדישע וועלט בימיו. וז”ל וכך היא הסכמת האחרונים להתיר כדברי הרמ”א ז”ל).
דער
רידב”ז אין א בריוו צו זיין אייניקל אשת הגאון ר’ יחזקאל אבראמסקי זצ”ל
(וז”ל הענדל רייזעלע אויף דיר איז מורא’דיג שיין די שייטל, כגעדענק גוט ווי שיין די שייטל האט דיך געטראגן, סאיז פשוט געווען א מחיה צו קוקן. נארוואס דען, ווען דו וועסט קומען דא (קיין צפת) וועסטו זיין געצווינגען צו אנטון א טיכל אויף דיין קאפ (אלץ די מנהג המקום) ביז דו וועסט דיך אוועקציען, אבער זיידענע קליידער וועסטו האבן דא בעסערע ווי וואס סאיז פארהאן אין רוסיא.. מנאי אביכם יעקב דוד רידב”ז, המכתב מובא בספר מלך ביפיו עמוד ע”ו).
הגאון
ר’ שמואל סאלאנט רבה של ירושלים
(לפי עדות הגרח”ק בשם אביו דער קהילות יעקב וואס האט נאכגעזאגט בשמו אז די איסור איז בלויז א תקנת ירושלים אבער איז מותר מדינה, מובא בספר אורחות רבינו הקהילות יעקב חלק ג’ אות ס”ב).
חזון איש
(כמה עדיות, וכן כתב הבד”ץ של הגר”נ קארעליץ במכתב נתפרסם כ”ג חשון תשע”ח. וז”ל ידוע דמרן החזון איש התיר לכתחילה שהנשים יכסו הראש בפאה נכרית. אויכעט איז דא א רעקארדירטע עדות’שאפט פון הגאון ר’ יששכר מאיר זצ”ל ראש ישיבת הנגב במעמד כמה מתלמידיו אין וואס ער האט נאכגעזאגט אז דער חזון איש האט אים אליינס געזאגט אויף פאה נכרית אז די היתר פונעם שלטי גיבורים איז ברור און מקען זיך נישט קריגן דערויף מיט סברת הכרס איבער א זאך וואס איז נישט מפורש לאיסור און די גמרא וראשונים. און בכלל איז דאך א דבר ידוע ומפורסם אז סיי דער חזון איש’ס מאמע און סיי דער חזון איש’ס רעבעצין זענען ביידע געגאנגען מיט א שייטל).
שו”ת
דובב מישרים
(דער טשעבינער רב חלק א’ סימן קכ”ד).
איגרות משה אבה”ע חלק ב’ סימן י”ב
(וז”ל באה”ע סימן ל”ב וגם בפאה נכרית ליכא מנהג ברור כל כך (לאיסור) מאחר שהוא (האיסור) כמעט בלא טעם).
הגאון
הרב ש”ך
(מפי התלמידים, וכן האט ער מעיד געווען אז סיי די רעבעצין פונעם חפץ חיים און סיי די רעבעצין פון ר’ חיים עוזר זענען געגאנגען מיט שייטלעך. עיין בספר סערת אש מדור נישואין עמוד ת”ל).
הגאון
הרב אלישיב
(אין מפורסם’דיגע רעקארדירונג אין וועלכע ער פרעגט בין דבריו בתמהות, הגאון ר’ איצעלע (פעטערבורגער זצ”ל) האט געוואוינט מיט א פרוי בדיעבד?).
ספר מרפא לנפש ל
הגאון מפריימאן זצ”ל
(אביו של בעל המאזני צדק שליט”א והגאון ר’ טודרוס שליט”א, בחלק ב’ סימן כ”ח אין א לענגערע תשובה להיתר. וז”ל, ומ”מ כבר נהגו אפילו המדקדקים להקל בזה וכו’ ואך ראוי לדקדק שלא לעשותם באופן שלא יהא היכר כלל שהוא פאה נכרית דבזה ודאי איכא מראית עין).
הגאון
ר’ גבריאל ציננער שליט”א
(במאמרים ארוכים בקובץ אור ישראל, קובץ ל”ו ל”ז).
ואחרון חביב שריד הדור דעה פוסק הדור הגאון מרן
ר’ משה שטערנבוך שליט”א
(אין א ספר נתחבר במיוחד אויף די נושא בשם "דת והלכה" געדריקט נאך בשנת תש”ל אין וועלכע ער איז מברר להיתר, ויותר מזה אז אפילו לפי טעם האוסרים איז שוין היינט א שייטל מותר לכתחילה לכולי עלמא).
דאס אלעס זענען די גאר מפורסם’דיגע גדולי המתירים.
------
יעצט איבער די מליצה וואס דרייט זיך ארום אז ”רבו האוסרים על המתירים" איז דא אסאך צו זאגן דערויף.
איז קודם ראשית כל, דאס גופא וועלכע צד סאיז די רוב איז בכלל נישט קיין דבר ברור ווייל יעדער קען פאקן רשימות פון נעמען באין שיעור..
אבער אפילו אין די לשונות הפוסקים טרעפן מיר אז דאס גופא ווער סאיז די רוב איז א מחלוקת. די לשון אין שבט הלוי אין זיין באקאנטע תשובה שטייט: חלילה לי לתקוע עצמי בזה דכבר ידוע דרוב רובם של הפוסקים אין דעתם נוחה בזה ויש מהם שאסרו זה מדין דת יהודית ממש (זיי גוט מדייק.. מאקסימום שבמאקסימום איז עס א דרבנן... א דאורייתא מן דכר שמיה) וכו’ ואמנם היות כי מדברי הרמ”א סימן ע”ה ובדרכי משה סימן ש”ג ומג”א מוכח דהרבה היו מקילין בזה וכן נהגו מדינות שלימות כאשר העיד לנו הפרי מגדים וכו’ ע”כ אין לנו כח הכרעה בזה ע”כ.
עכ”פ זעהען מיר פונעם שבט הלוי אז ער האט געזעהן א רוב וואס איז אין דעתם נוחה מזה (טראצדעם וואס אויף למעשה האט ער עס נישט גע’אסר’ט, וכידוע ומפורסם אז זיין רעבעצין אליינס איז געגאנגען מיט אן אפענע שייטל).
לעומת זה האבן מיר די ווערטער פונעם אגרות משה אבה”ע חלק ב’ סימן יב וז”ל ומ”מ רוב רבותינו וגם מאלו שסומכים עקרי ההוראה עליהם מתירים, והם הרמ”א שם בסימן ש”ג בדרכי משה והמג”א והפרי מגדים וכן משמע גם מהגר”א שסובר כן ע”כ. און אזוי אויך שרייבט דער כף החיים סימן ע”ה וכן הוא הסכמת האחרונים להתיר כדברי הרמ”א ז”ל. און אזוי אויכעט שרייבט דער תורת חיים וז”ל וכבר האריכו בזה המפרשים דעיקר כמג”א בשמיה דשולטי גיבורים.
זעהן מיר דאך דא קלאר אז די גאנצע רוב גופא איז איז תלוי במחלוקת האחרונים ואין לנו דבר ברור בזה.
ווייטער, לאמיר שוין זאגן אז די אוסרים זענען באמת די רוב (על הצד), איז דאך דער רבי רבינו יואל זי”ע מברר אין ויואל משה במאמר שלש שבועות סימן קנה די ענין אז רוב איז נאר געזאגט געווארן ווען ביידע כיתות החלוקות זענען שוה בחכמת התורה ועיי”ש באריכות און אזוי ברענגט דארטן די רבי אראפ דעם רמ”א חו”מ סימן קס”ג אז דאס וואס מטוט ע”פ רוב איז נאר ווען יעדער פון די דיינים איז מקבל אויף זיך בחרם פון פאראויס צו זאגן נאר דעתם לש”ש און מיט א מושב בי”ד וכו’ וכו’ וואס דאס אלעס איז דאך נישט שייך בימינו און דאס איז בכלל נישט געווען דאס מציאות ביי די נושא פון שייטלעך נאר סאיז א מחלוקת פון גדולי ישראל אויסגעשפרייט במשך הדורות אין א משך פון 500 יאר און דעריבער צו זאגן אז א רוב זאל דא באיזה אופן קובע זיין איז פשוט שלא כדת של תורה.
--
והעיקר שבעיקרים אז די טעם פארוואס מרעכנט זיך נישט ביי די נושא מיט די רוב (על הצד די אוסרים זענען דא בכלל די רוב) איז דאס שוין געווארן אויסגע’פסק’נט דורך אונזערע פוסקים להיתר, והא לך 3 פון די גאר שטארקע פוסקים פון די לעצטע 40 יאר ביי אונזער היימישע ציבור. ואלו הן, בעל שבט הלוי, מהר”מ שטערנבוך שליט”א און מרן בעל ויחי יוסף מפאפא און דא איר פאר אייך זייערע לשונות:
שבט הלוי חלק ה סימן קצ”ט: ובעצם המנהג של היום שהנשים שלנו יוצאות בפאה נכרית (כולל דעם שבט הלוי’ס רעבעצין אליינס) חלילה לי לתקוע עצמי בזה, דכבר ידוע דרוב רובם של הפוסקים אין דעתם נוחה מזה ויש מהם שאסרו זה מדין דת יהודית ממש ועיין בתשובות באר שבע סימן י”ח ובתשובה מאהבה חלק א סימן מ”ח ועוד הרבה תשובות אחרונים ועיין בשדה חמד מערכת הד’ בזה. ואמנם היות כי מדברי הרמ”א סימן ע”ה ובדרכי משה סימן ש”ג ומג”א מוכח דהרבה היו מקילין בזה וכן נהגו מדינות שלימות אפילו לצאת לרשות הרבים כאשר העיד לנו הפרי מגדים סימן ע”ה וכבר מדורות רצו לשנות את זה ולא עלה בידם רק בחלקו אבל עדיין מדינות שלימות החזיקו בזה על כן אין לנו כח הכרעה בזה עכ”ל.
מהר”מ שטערנבוך בספר דת והלכה עמוד י”ד: הן אמת שבכל זה אין להשיג על המקילין דמאחר שפשטות הרמ”א ולבוש, ופרי מגדים, והגר”א בביאורו לשו”ע וכן המשנה ברורה, והפוסק האחרון מהספרדים כף החיים, משיג להלכה שהסכמת האחרונים כהמג”א להתיר פאה נכרית ודלא כהבאר שבע עיי”ש, והלא אלו הם הפוסקים שסומכים עליהם אפילו באיסור סקילה ואם כן בזה גופא יש למיקל עמוד גדול לסמוך עליו ואם כי יש מפרשים בדוחק בדבריהם דמיירי לביתה ולבעלה סתימת הדברים משמע להדיה כמו שכתבתי, ואם כן המחמיר יחמיר לעצמו אבל לא יקרא תגר ח”ו על כל בית ישראל ע”כ.
ובעמוד כ”ז כתב וז”ל: ומעכשיו אם במלאכת אומן ימצא המחמיר הרבה תשובות אחרונים מחמירים בפאה נכרית, מה נעשה, כשבמקום שבעלי תשובות עומדים אין צדיקים גמורים יכולים לעמוד נגדם... (די תשובות און די פשטות הפוסקים קומען זיך נישט אויס..) ובלאו הכי, כבר ביארנו שאין לדמות לומר שבזמן הזה נמי כל פוסקים אלו בעלי התשובות אסרו וכו'.
און דא האבן מיר פון ר’ גבריאל ציננער שליט”א וואס איז געווען א תלמיד מובהק פונעם בעל ויחי יוסף מפאפא זצוק”ל וואס ער שרייבט די פאלגענדע בדעת רבו וואס ער האט מקבל געווען (מובא בקובץ אור ישראל, קובץ ל”ו ול”ז):
ודכירנא שפעם בא הרב הגאון ר’ אשר אנטשיל קרויז זצ”ל לפני מורי ורבי מפאפא זצ”ל וביקש הסכמתו על ספר שמוציא לאור בו הוא מעורר באיסור לבישת הפאה,
והשיב לו מורי ורבי מפאפא: אחרי שהמג”א, והפרי מגדים, והשו”ע הרב התירו את הדבר אי אפשר לן לאסור על כלל ישראל! ע”כ.
שרייבט הגאון ר’ גבריאל ווייטער אביסל שפעטער:
וזכור אזכור עוד עובדה דהוה באחד שאמו לא הניחה לכלתה שתלך מכוסה (צוגעדעקט די שייטל) ושאל למורי ורבי מפאפא האם החיוב עליו לציית לאמו שדרשה שאשתו תלבש פאה נכרית.
והשיב: שיש תשובה בערוגת הבושם (או”ח סימן כ”ט) בנידון אב שאוסר לבנו לילך למקוה בכל יום אם צריך לציית, ומשיב שבדבר איסור אין צריך לציית לאביו אבל בחומרא בעלמא חייב לציית לאביו. וסיים וכמו כן לילך בפאה נכרית אין איסור ברור היות שרבים מגדולי הפוסקים מתירים, ולזאת יציית לאימו! ע”כ.
סך הכל גייט דאס אלעס אין ליניע מיט וואס רבינו יואל שרייבט אין ויואל משה אז די חולקים, אפילו נניח זיי זאלן ווען טאקע זיין א רוב, קומט דאס סוכ”ס נישט צו צו די גדולי ישראל המתירים בשו”ע אויף וועלכע מיר פארלאזן זיך בכל דבר מיט דאורייתא’ס און חיובי כריתות.
אויף דאס אלעס גילט דעם כלל וכשהלכה רופפות פוק חזי מאי עמא דבר אם אינם נביאים הם בני נביאים הם, מיר דארפן נישט מער ווי דאס אז רוב רובם כלל ישראל יראים ושלמים גיין מיט דעם לבוש שייטל.
-----------
דאס אלעס ביז אהער האבן מיר בלויז גערעדט פון די מתירים, נאך בעפארן אנרירן בכלל די טעם האוסרים און צו סאיז בכלל נאך היינט נוגע. אי”ה בלי”נ עוד חזון.
