אידישע [קנאי'שע] הרגשים

[פופציגער]

נישט נאסראללא, און נישט סינוואר והנייה קענען ערזעצט ווערן. איינער וואס האט אויפגעבויעט א זאך מיט הארץ און לעבן איז זייער שווער צו ערזעצן. אודאי גייען זיי אויפנעמען איינער וואס זאל פראבירן ווייטער צו פירן, אבער אנצופילן דעם חלל איז כמעט נישט מעגליך. און יא, מיט'ן פטור ווערן פון די דריי רשעים ימח שמם, איז די כח פון די טעראריסטן אפגעשוואכט לעולמי עד.

כ'ווייס נישט צי דו ווייסט, אבער נאסראלא האט נישט געגרינדעט כיזבאלא. דער פריערדיגער פירער איז אומגעברענגט געווארן דורך מדנ"י אין א באמבאדירונג מיט יארן צוריק (דאכצעך ביי איינע פון די לבמון מלחמות) און אויף זיין פלאץ איז געקומען דער בלוטדארשטיגער נאסראלא, א כיטרער פאליטיקאנט, און אויפגעבויט כיזבאלא ווי קיינמאל בעפאר.

אלזא ווען דו רעדסט פון די לאנג-טערם עפעקט וואס אזא אקציע האט אויף א טעראר גרופע, קען גאר זיין אז דאס זאל ברענגען אז זיי זאלן זיך פיל בעסער אויפבויען. ביי אל-קאידע איז עס געלונגען, און ביי כיזבאלא מיט יארן צוריק איז עס דורכגעפאלן. ס'קען זיכער נישט באטראכט ווערן אלס א פארזיכערטע טויט קלאפ פאר כיזבאלא.

אן אריינגיין אינעם עצם דיון צי דא איז עס גוט אדער נישט, ווען אמעריקע האט אוועקגעלייגט אסאמא בין לאדין, האסטו אויך געצווייפלט אז אפשר וועט יעצט גאר ארגער ווערן?

[וואוילער]

אן אריינגיין אינעם עצם דיון צי דא איז עס גוט אדער נישט, ווען אמעריקע האט אוועקגעלייגט אסאמא בין לאדין, האסטו אויך געצווייפלט אז אפשר וועט יעצט גאר ארגער ווערן?

אויך געצווייפלט אז ס'נישט געוועהן אים...

[הער שוין אויף!]

[פופציגער]

אן אריינגיין אינעם עצם דיון צי דא איז עס גוט אדער נישט, ווען אמעריקע האט אוועקגעלייגט אסאמא בין לאדין, האסטו אויך געצווייפלט אז אפשר וועט יעצט גאר ארגער ווערן?

אויך געצווייפלט אז ס'נישט געוועהן אים...

[הער שוין אויף!]

גראדע האב איך בשעתו אויך געגלייבט געוויסע קאנספיראציע טעאריעס.

נישט ממש געגלייבט, אבער קאנסידערט א מעגליכקייט.

באט דעטס נאט די פוינט.

[שאינו יודע לשאול]

דו האסט קענטליך נישט גוט ארויסגעהאט זיין פוינט געהעריג.

די פוינט איז אז אפווישן א פירער איז א גרויסע זאך. צי יעצט איז שוין רואיג? ניין. אבער אוועקמאכן כאילו ס’ממש גארנישט אנדערש ווי פריער, איז לדבריו א בת היענה’שקייט

איך האב זיך באצויגן צו די ווערטער:

אודאי גייען זיי אויפנעמען איינער וואס זאל פראבירן ווייטער צו פירן, אבער אנצופילן דעם חלל איז כמעט נישט מעגליך. און יא, מיט'ן פטור ווערן פון די דריי רשעים ימח שמם, איז די כח פון די טעראריסטן אפגעשוואכט לעולמי עד.

---

אן אריינגיין אינעם עצם דיון צי דא איז עס גוט אדער נישט, ווען אמעריקע האט אוועקגעלייגט אסאמא בין לאדין, האסטו אויך געצווייפלט אז אפשר וועט יעצט גאר ארגער ווערן?

כ'ווייס נישט וואס אל-קאידא'ס צושטאנד איז דעמאלטס געווען. דאכצעך אז זיי זענען שוין געווען היבש אפגעשוואכט דעמאלטס, און מ'האט נאר געדארפט אפהאקן די קאפ פונעם שלאנג, און עס איז - גאנץ זיכער - פארטיג.

דא רעדסטו פון א געהעריג אויפגעבויטע מיליטער מיט פארגעשריטענע מעגליכקייטן. ס'איז נישט ווי א טעראר גרופע וואס אפערירט אויף אונטערגעלייגטע באמבעס און טעראר אטאקעס וואס דארף דער 'קאפ' וואס זאל דאס אלעס אויספלאנירן און צאמברענגען. אוודאי דארפן זיי א פירער, אבער דער סטרוקטור איז שוין אוועקגעשטעלט.

[נקודות טובות]

דו האסט קענטליך נישט גוט ארויסגעהאט זיין פוינט געהעריג.

די פוינט איז אז אפווישן א פירער איז א גרויסע זאך. צי יעצט איז שוין רואיג? ניין. אבער אוועקמאכן כאילו ס’ממש גארנישט אנדערש ווי פריער, איז לדבריו א בת היענה’שקייט

איך האב זיך באצויגן צו די ווערטער:

אודאי גייען זיי אויפנעמען איינער וואס זאל פראבירן ווייטער צו פירן, אבער אנצופילן דעם חלל איז כמעט נישט מעגליך. און יא, מיט'ן פטור ווערן פון די דריי רשעים ימח שמם, איז די כח פון די טעראריסטן אפגעשוואכט לעולמי עד.

---

אן אריינגיין אינעם עצם דיון צי דא איז עס גוט אדער נישט, ווען אמעריקע האט אוועקגעלייגט אסאמא בין לאדין, האסטו אויך געצווייפלט אז אפשר וועט יעצט גאר ארגער ווערן?

כ'ווייס נישט וואס אל-קאידא'ס צושטאנד איז דעמאלטס געווען. דאכצעך אז זיי זענען שוין געווען היבש אפגעשוואכט דעמאלטס, און מ'האט נאר געדארפט אפהאקן די קאפ פונעם שלאנג, און עס איז - גאנץ זיכער - פארטיג.

דא רעדסטו פון א געהעריג אויפגעבויטע מיליטער מיט פארגעשריטענע מעגליכקייטן. ס'איז נישט ווי א טעראר גרופע וואס אפערירט אויף אונטערגעלייגטע באמבעס און טעראר אטאקעס וואס דארף דער 'קאפ' וואס זאל דאס אלעס אויספלאנירן און צאמברענגען. אוודאי דארפן זיי א פירער, אבער דער סטרוקטור איז שוין אוועקגעשטעלט.

חאמאס יוכיח. פון וואנעט ווייסטו וואס די פלאן פון מדינת ישראל איז כלפי חיזבאללא? אויב איז די פלאן טאקע נאר צו האקן די קעפ, און נישט צו פארניכטען די עצם גרופע, דאן ביסטו גערעכט. אבער אויב זאלן זיי טוהן מיט חיזבאללא וואס זיי האבן געטוהן מיט חאמאס, איז בכלל דא א ספק אז די מהלך איז א מהלך? מען פארניכטעט זייערע טונעלן און עמיוניציע, מען הרג'עט צענליגע טויזענטער פון זייערע קעמפער. מען ווישט אפ אלע שרי אלפים, שרי מאות, שרי חמשים, ושרי עשרות. מען האקט אפ די גרעניץ פון צו קענען אריינברענגען פרישע וואפן. בדרך הטבע איז די זאך פארטיג. זיי זענען פארוואנדעט לעולמי עד. חאמאס שטייט יעצט ערגער ווי אל-קאידא איז געשטאנען. לאמיר זיך נישט נער'ן.

אויב די מעריב וועלט גייט דאס צולאזן אויפן ויהי ממחרת שאלה? זיכער נישט. אבער אויב נאכדעם באווייזט חאמאס זיך צוריק צו בויען, איז דאס נישט וויבאלד מדינת ישראל האט נישט גענומען די גוטע דירעקציע, נאר די מעריב וועלט איז די פראבלעם. די מהלך וואס מדינת ישראל נעמט, איז די איינציגע מהלך וואס האט א שאנס צו ארבעטן בדרך הטבע. פארגעס נישט ווי מאכטפול אייסיס איז געווען ביז נישט לאנג צוריק. דארט איז נאר נישט געווען קיין מעריב וועלט וואס האט פארפירט נאך יעדע ציווילע טויט.

און איך פרעג נאכאמאל. די אלע וואס האלטן אז הרג'ענען די פירער מאכט די סכנה גרעסער, וואס האלטן זיי? אז לאזן לעבן און אנגיין ווייטער איז נישט קיין סכנה? אפשר איז די גאנצע מלחמה איבריג, און בעצם דארף מען פארהאנדלען איבער די משכונות און נאכגעבן פאר חאמאס אלעס? קאם אן, ריאליסטיש גערעדט, איז אין אזא פאל די סכנה קלענער?

[נקודות טובות]

@נקודות טובות ערשטנס מוז איך קריגן אויף דיין להבדיל אא"ה. דאס מדמה זיין די געברויך פאר א ממלא מקום אויף א רבי ביז א א ממלא מקום אויף א טעראר פירער איז קיין פארגלייך נישט, אפילו נישט מיט א להבדיל, און אפילו נישט אלס משל, עס איז ווי צוגלייכן אז רויטע טאמעיטא איז זיכער גרין, והא ראי' פעפער איז. ווען מען רעדט פון א רוחניות'דיגע מנהיג, א אבידשה פון תשל"ט, איז עס עפעס וואס איז נישט פארהיילבאר. דער כח הרוחני איז נישטא מער, ס'איז א דור שפעטער, די אמאליגע צדיקים זענען נישטא מער, אין לך אלא כהן שבימיך אבער דער כהן פון לעצטן דור איז נישטא.

ווידער ווען מען רעדט להבדיל פון טעראר פירער, איז בכלל נישט שייך די גאנצע זאך, עס קען רואיג אויפשטיין א פירער וואס שטייגט איבער דעם פריערדיגער. היטלער ימ"ש וואלט געהעריג געקענט פארטרעטן ווערן דורך זיינע שותפים, כאטש ער איז געווען דער ממציא השיטות והשחיטות. נאר אז זיין גאנצע פארטיי און ארמיי איז געווארן באזיגט, איז עס געווארן אויס אפילו מיט אים ביים לעבן. זיין טוויט איז שוין געווען דער עונש. ווידער ווען מען רעדט פונעם "נעווער עגעין" באוועגונג וואס האט זיך ליידער בידים אויפגעבויט א ענדלאזע קריג מיט מיליאנען צולאזטע אראבישע רוצחים וועלכע וואקסן אויף מיט א שנאה כבושה צו אידן און אודאי צו מדינת ישראל זינט הקמת המדינה, איז נאריש און זינלאז צו טראכטן אז די מדינה ווערט מער זיכער. אין לנו על מי להישען אלא על אבינו שבשמים.

צו עס איז א גוטע געפיל אז אזא רשע איז א פייגער? אויסדרוקליך יא. נאכדערצו ווען די פגירה האט נישט געהויבן די כוחי ועוצם ידי נאר פארקערט, עס האט געוויזן ווי דורכגעפאלן זייער שפיאנאזש קען זיין אפילו ביים שפיץ טארגעט אינעם שפיץ שטח המלחמה. די געפיל איז זייער פיין. אבער אז דאס מאכט די לאנד מער זיכער? מער ווי ווען? מער ווי 3 יאר צוריק? אדער ווי 6? אדער ווי א חודש צוריק? ווער וואו וואס ווען?

דו האסט קענטליך נישט גוט ארויסגעהאט זיין פוינט געהעריג.

די פוינט איז אז אפווישן א פירער איז א גרויסע זאך. צי יעצט איז שוין רואיג? ניין. אבער אוועקמאכן כאילו ס’ממש גארנישט אנדערש ווי פריער, איז לדבריו א בת היענה’שקייט

אמת, אן אלטע פראבלעם מיינער אז איך ברענג מיך נישט קלאר ארויס. @Azoi Tzi Zugen אודאי און אודאי איז מיין ציל נישט געווען צו פארגלייכן די פארלוסט פון א גדול בישראל, צו די פארלוסט פון א גוי, א רוצח ושופך דמים, און ערל הלב. און איך האף אויך אז דו האסט נישט עכט אזוי פארשטאנען מיינע ווערטער, אפילו איך האב מיך נישט אזוי קלאר ארויסגעברענגט.

לאמיר דיר פרעגן, איר האלט טאקע אז כ"ו אב האבן טויזענטער אידן באוויינט נאר די כח הרוחני וואס איז אוועקגענומען געווארן? אודאי דאס אויך, אבער איז דאס דען די סיבה פארוואס טויזענטער אידן האבן געוויינט אן אויפהער פאר טעג און נעכט? האט מען דען אויף די סטראפקאווע רב אויך אזוי געוויינט? און פארוואס האבן די סאטמארע נישט אזוי געוויינט ווען רבי אהרן קאטלער איז אוועק? אויב איז די סיבה פארוואס מען וויינט וויבאלד מען באוויינט די כח הרוחני, איז דאך ר' אהרן קאטלער געווען דער גרעסטער כח הרוחני ביים ליטווישן קרייז.

די אמת'ע געוויין כ"ו אב איז געווען אז טויזענטער אידן האבן פארלוירן זייער טאטע, מאמע, און רבי. ווען אידן זענען געקומען קיין אמעריקע נאכן קריג שבור ורצוץ, און די סאטמאר רבי ז"ל האט פאר יעדן געזארגט ווי אן אייגען קינד און באוויזען אוועקצושטעלן אזא עדה קדושה דא על אדמת אמעריקע. יעדע נערישע שאלה וואס מען האט געהאט האט מען דעם רבי'ן געפרעגט, און מיט יעדע שמחה האט זיך די רבי מיטגעפריידט. און דאס איז געקומען צו אן אפשטעל אין תשכ"ח, און שפעטער גענצליך איבערגעריסן געווארן אין יאר תשל"ט. אויף דעם האבן סאטמארע חסידים געוויינט.

ווען מען זעהט יונגע קינדער באוויינען א טאטע ביי א לויה, וועט דען איינער צוגיין צו די קינדער זאגן זארג דיך נישט, דיין מאמע וועט נאכאמאל חתונה האבן און דו וועסט האבן אן אנדערע טאטע וואס וועט פאר דיר זארגן? דו זעלבע האט מען פאר א איד אין יאר תשל"ט נישט געקענט זאגן זארג נישט, מען וועט אויפנעמען א ממלא מקום. אודאי אויף צום גיין ווייטער דארף מען אויפנעמען א ממלא מקום, אבער די צער און פארלוירענקייט ווערט נישט וויניגער דורך דעם. נישט נאר וויבאלד די מדובר איז פון א צדיק פון א דור שפעטער, נאר וויבאלד ווען מען פארלירט א טאטע טרייסט מען זיך נישט אז עס קומט א נייע טאטע. ווען מען פארלירט א טאטע איז אויס וועלט כלשון ר' עזריאל. און יעדער וויינט אויף זיין טאטע. דער סאטמארער וויינט אויף זיין טאטע, און דער ליטוואק אויף זיין טאטע. און דער ספרדי וויינט אויף הרב עבדיה יוסף וואס איז געווען זיין טאטע.

די עיקר וואס איך וויל ארויסברענגען אז ווען עס ווערט גע'הרג'עט א טעראר פירער, איז דאס גענצליך אנדערש ווי ווען א פרעזידענט ווערט גע'הרג'ט. ווען א פרעזידענט אין אמעריקע ווערט גע'הרגע'ט אין אמט, איז די כאאס טאקע זייער גרויס. אבער אויב שטארבט ער צען יאר נאכן ענדיגן זיין טערמין, אינטערעסירט עס קיינעם נישט. צא ולמד פון דזשימי קארטער... א פרעזידענט איז בבחינת דור הולך ודור בא, יעדע פיר/אכט יאר ווערט ממילא די פריזידענט ערזעצט דורך א צווייטען, און האט נישט קיין עכטע משמעות פאר'ן לאנד נאכן אפדינען. אנדערש איז קים פון צפון קאעריע וואס ווען ער איז געשטארבען, האט מען אים באמת באוויינט. נישט ווייל ווער עס האט נישט געוויינט האט באקומען א קויל אין קאפ, נאר ער האט געמיינט פאר זיין לאנד מער ווי פרעזידענט ראנאלד רעיגען האט געמיינט פאר אמעריקע. דאס איז די מציאות, די פארלוסט איז אסאך גרעסער. מיר שטייען דאך אין די חודש פון אלע משלים מיט'ן מלך, נאסראללא איז זיכער נענטער צו א מלך, ווי ראנאלד רעיגען.

עכ"פ, מיים פוינט איז, אפילו נניח חאמאס איז א שיטה, און נישט קיין מיליטער. דארפן זיי נאכאלץ א פירער, און ווען זייער פירער ווערט גע'הרג'ט איז דאס א גאר שטארקע מאראלישע קלאפ. זעהסט דאך וויפיל זיי שימפען און שעלטן און סטראשענען נאך יעדע הויכראנגיגע פירער וואס ווערט עלימענירט. זיי פארשטייען גאנץ פיין אז יעדע פירער איז א פרישע טויט קלאפ. און די ראיה דערצו איז אז אויף דעם אופן האט אמעריקע באוויזען אונטערצוברענגען עטליכע טעראר גרופעס, כאטש וואס די אלע האבן אויך געפירט אן אזוי גערופענע מלחמת קודש. נאר וואס, דאס איז זיכער אז נאר הרג'ענען די פירער און נישט זיך קענצעטרירן אויף די עצם מעגליכקייטן פונעם גרופע, איז ריזיקאליש. אבער דאס איז נישט די מציאות אין דעם פאל.