שאלות, ספיקות, און חקירות, וואס האבן נישט קיין וועג ארויס

[תינוק הבורח]

קען מען גיין צום נעקסטען?


די ערשטע משנה אין פרק האומר.
האומר לחבירו צא וקדש לי אשה פלונית והלך וקידשה לעצמו מקודשת לשני. אויף דעם זאגט די גמרא, תנא מה שעשה עשוי, אלא שנהג בו מנהג רמאות. און אזוי פסק'ענט די רמב''ם אין הלכות אישות פרק ט' הלכה י''ז העושה שליח לקדש לו אשה והלך וקידשה לעצמו הרי זו מקודשת לשליח, ואסור לעשות כן.

יעצט לאמיר מאכן אזא מעשה. אברהם שיקט א שליח אליעזר צו מקדיש זיין רבקה. אליעזר גייט און אנשטאט מקדיש זיין רבקה פאר אברהם איז ער איר מקדיש לעצמו. און ער זאגט אזוי, הרי את מקודשת לי בפרוטה זו ע''מ שאני צדיק.

קומען מיר צו די באקאנטע גמרא, איינער איז מקדש א פרוי ע''מ שאני צדיק ונמצא רשע, איז זי מקודשת מספק דחיישינן שמא הרהור תשובה בלבו.

יעצט פירט אליינס אויס, אויב זאג איך אז עס איז אסור צו טוהן אזא זאך כמבואר ברמב''ם, קומט אויס אז רבקה איז נישט מקודשת אפי' מספק, ווייל ער טוט דאך יעצט בשעת מעשה א דבר איסור. יעצט אויב זאג איך אינה מקודשת אפילו מספק, קומט אויס אז אליעזר איז יא א צדיק ווייל ער האט דאך גארנישט געטוהן, איז זי דאך יא מקודשת, איז ער שוין ווייטער נישט קיין צדיק, וחזר הדין.......

פארוואס זאל ער ווערן אויס רשע ווייל די רשעות איז נישט געלונגען?

[דעת קדשי]

קען מען גיין צום נעקסטען?


די ערשטע משנה אין פרק האומר.
האומר לחבירו צא וקדש לי אשה פלונית והלך וקידשה לעצמו מקודשת לשני. אויף דעם זאגט די גמרא, תנא מה שעשה עשוי, אלא שנהג בו מנהג רמאות. און אזוי פסק'ענט די רמב''ם אין הלכות אישות פרק ט' הלכה י''ז העושה שליח לקדש לו אשה והלך וקידשה לעצמו הרי זו מקודשת לשליח, ואסור לעשות כן.

יעצט לאמיר מאכן אזא מעשה. אברהם שיקט א שליח אליעזר צו מקדיש זיין רבקה. אליעזר גייט און אנשטאט מקדיש זיין רבקה פאר אברהם איז ער איר מקדיש לעצמו. און ער זאגט אזוי, הרי את מקודשת לי בפרוטה זו ע''מ שאני צדיק.

קומען מיר צו די באקאנטע גמרא, איינער איז מקדש א פרוי ע''מ שאני צדיק ונמצא רשע, איז זי מקודשת מספק דחיישינן שמא הרהור תשובה בלבו.

יעצט פירט אליינס אויס, אויב זאג איך אז עס איז אסור צו טוהן אזא זאך כמבואר ברמב''ם, קומט אויס אז רבקה איז נישט מקודשת אפי' מספק, ווייל ער טוט דאך יעצט בשעת מעשה א דבר איסור. יעצט אויב זאג איך אינה מקודשת אפילו מספק, קומט אויס אז אליעזר איז יא א צדיק ווייל ער האט דאך גארנישט געטוהן, איז זי דאך יא מקודשת, איז ער שוין ווייטער נישט קיין צדיק, וחזר הדין.......

מאן יימר אז מ'ווערט א רשע ווען מ'איז עובר אויף א אסור לעשות כן?

[נקודות טובות]

א חקירה וואס איך האב מיך פונקט יעצט אנגעשטויסן. איינער מאכט תרומה מעכשיו על מנת עס וועט נישט טמא ווערן ביז 30 טאג. יעצט האט די תרומה צוגערירט א שני. אויב וועט מען זאגן אז סאיז תרומה, איז עס געווארן א שלישי, קומט אויס, אז זיין תנאי איז נישט נתקיים געווארן, איז עס נישט קיין תרומה.

אויב איז עס נישט קיין תרומה, דאן קען עס נישט ווערן א שלישי, אם כן איז עס טהור, אם כן איז זיין תנאי יא מקיום געווארן, איז עס יא תרומה, קען עס יא ווערן א שלישי, וחוזר חלילה.

יישר כח, א שיינע ספין!
קודם לאמיר גיין אזוי. לויט די מהרש''ג וואס מיר האבן אויבען געברענגט, איז אזא גלגל נישט קיין גלגל. ווייל די גאנצע גלגל הויבט זיך שוין אן נאכן פסק, וואס אויב אזוי איז עס זיכער נישט קיין תרומה.

אבער לגופא של ענין איז עס א משנה שלמה אין טבול יום פרק ד' משנה ז'. און עס איז תלוי אין די מחלוקה אין ירושלמי פרק ב' דתרומות הל' א'.
התורם את הבור ואמר הרי זו תרומה על מנת שתעלה בשלום שלום מן השבר שלום מן השפיכה אבל לא מן הטומאה ר"ש אמר אף מן הטומאה אמר רבי יוסי בן חנינא בטומאת טבולי יום היא מתניתא אמר רבי אילא שכן טבולי יום מצויין בין הגיתות אמר רבי יוסי אין לטבול יום מגע אצל טבל.

די שאלה איז דארט, ווען איינער איז תורם תרומה על תנאי אז עס וועט ארויפקומען בשלום מן הבור, און עס איז טמא געווארן. איז שיטת התנא קמא אז מיטן זאגן בשלום האט ער נישט געמיינט צו זאגן אז עס וועט נישט טמא ווערן, און אויב אזוי איז זיין תרומה א תרומה און עס תרומה טמאה. שיטת רבי שמעון איז אז מיטן זאגן בשלום האט ער אויך געמיינט טומאה, און דערפאר איז עס נישט קיין תרומה.

האט די גמרא א מחלוקה בשיטת רבי שמעון אויב דאס איז דוקא ביי א טומאה וואס פסל'ט אויך חולין, אדער דוקא ביי טבול יום וואס פסל'ט נאר תרומה. רבי יוסי בר חנינא זאגט אז שיטת רבי שמעון איז ביי טבול יום, וויבאלד טבולי יום מציאין בן הגתות, ממילא איז דאס נכלל אין די תנאי פון תעלה בשלום. רבי יוסי קריגט אבער, אז דוקא אזא טומאה וואס פסל'ט אויך חולין האלט רבי שמעון אז דאס ליגט אין זיין תנאי. אבער טבול יום נישט, ווייל טבול יום פסל'ט נישט קיין טבל.
איז לכאורה בנידן דידן קען מען זאגן אז עס איז תלוי אין די מחלוקת. דהיינו לשיטת רבי יוסי בר חנינא, הייסט עס טמא, און די תרומה איז נישט קיין תרומה. איי יעצט קענסטו גיין א גלגל החוזר? ס'איז נישט אמת ווייל זיין דעת בשעת התנאי איז געווען הא גופא. משא''כ לויט רבי יוסי, איז דאס נישט געווען זיין דעת בשעת התנאי, קומט אויס אז די תרומה איז יא א תרומה.

אולם, אין מעשה אורג אין משניות פארשטייט ער אנדערש, אז די חקירה גופא איז די סיבה פארוואס די תנא קמא מיט רבי שמעון. דהיינו די תנא קמא זאגט אז אויב וועט א טבול יום ארויסנעמען וויין פונעם בור ע''מ שתעלה בשלום קומט אויס אז אויב איז טומאה בכלל, איז די תרומה נישט קיין תרומה, ממילא איז עס נישט טמא, קומט אויס אז עס איז יא תרומה, איז דאך עס טמא.... ממילא זאג איך נישט אז טומאה איז בכלל אפילו בשאר טומאות. און ר' שמעון קריגט אויף דעם, אז אה''נ ביי טבול יום ארבעט נישט די תנאי טאקע מכוח די גלגל החוזר, און ממילא וועט עס זיין טמא. דאך האלט ער אז אנדערע טומאות זענען יא בכלל!

[פופציגער]

אין א לייכטע געמיט - כהאף מ'עט נישט ברוגז זיין פאר'ן דאס שרייבן אין אן ערנסטן אשכול...

איין שאלה, ספק, חקירה, וכו', וואס איך טרעף ממש נישט קיין וועג ארויס איז:
"ווי אָר העווינג אַוער יערלי רעפפל, וואולד יו העלפ אָס סופארט די הייליגע ארגעניזעישאן ענד ביי דיס רעפפל?..."

א נייע מאסן אנשיקעניש... לאנגווייליגע מאמעס פון ארום די וועלט רופן פערזענליך אנטראגן ראפפעלס און זכותים, און גיי האק אראפ... נעבעך א אידישע פרוי בעט זיך...

צוריק צום נושא. סארי.

[שואל כענין]

איך כאפ נישט וואו איז געווארן די שאלה אויב ס'איז מספק אדער נישט.

די שאלה איז אויב די פרוי דארף א גט מספק. יעדע ע''מ שאני צדיק ונמצא רשע איז נאר א ספק, ווייל ''חיישינן'' שמא הרהר תשובה. אבער א ודאי קידושין איז עס נישט. יעצט אויב ער טוט בשעת קידושין א מעשה איסור וואס איז מוכיח אז ער איז נישט קיין צדיק כגון מקדש ממזרת, איז בפשטות לא חיישינן אז ער האט געהאט א הרהור תשובה בלבו. ווייל ער איז דאך א בעל עבירה.

פארוואס זאל ער ווערן אויס רשע ווייל די רשעות איז נישט געלונגען?

אפשר.
פארוואס ווערט ער אנגערופען א רמאי, ווייל ער האט אוועקגענומען א זאך וואס יענער האט געוואלט, אדער ווייל ער האט בוגד געווען אין די שליחות?
אויב זאגסטו אז ער איז א רמאי ווייל ער האט אוועקגענומען א זאך וואס יענער האט געוואלט, קומט אויס בנידן דידן האט ער גארנישט אוועקגענומען. איז ער בכלל נישט קיין רשע, ווייל די קידושין איז נישט חל. אויב אבער איז די סיבה פארוואס ער איז א רמאי ווייל ער האט בוגד געווען אין די שליחות ביסטו גערעכט, און זי איז אינה מקודשת.

יעצט דאס אויב די רמאות איז די עצם בגידה בשליחות אדער דאס אוועקנעמען א זאך וואס יענער האט געוואלט איז א שמועס אין שו''ת נודע ביהודה מהדו''ת סימן ע''א-ע''ב, און ער בלייבט אז די עצם בגידה בשליחות איז די רמאות. און די נפקה מינה וועט זיין אויב די שליח (אין אונזער פאל אליעזר) שיקט אן אנדערע שליח, צו מקדיש זיין די פרוי פאר זיך אויב זאג איך אין שליח לדבר עבירה אדער נישט.

אויב קוק איך אן די רמאות ווייל ער נעמט אוועק עפעס וואס א צווייטער האט געוואלט, קומט אויס אז דער צווייטער שליח איז אויך א רמאי, וואס אויב אזוי איז אין שליח לדבר עבירה און זי איז אינה מקודשת. אויב אבער איז די עצם בוגד זיין אינען משלח די רמאות, קומט אויס אז נאר אליעזר האט בוגד געווען אין די שליחות, ווייל דער צווייטער שליח האט גארנישט מיטן משלח (אברהם) און אויב אזוי איז עס נישט קיין שליח לדבר עבירה, און די קידושין איז יא חל. די נודע ביהודה פסק'ענט אז די בגידה אין די שליחות איז די רמאות, און ממילא איז עס נישט קיין שליח לדבר עבירה. וואס לויט די נודע ביהודה קומט אויס בנידן דידן אז די פרוי איז אינה מקודשת אפי' מספק, ווייל ער איז א רמאי סיי ווי. אבער לויט די שואל דארט וואס קריגט מיטן נודע ביהודה, איז יא יש מקום לגלגל הזה!
קלאר??

מאן יימר אז מ'ווערט א רשע ווען מ'איז עובר אויף א אסור לעשות כן?

האב איך געזאגט די ווארט רשע? אסור לעשות כן האב איך געזאגט. די פוסקים זענען דן בדעת אויב מען איז נקרא רשע אלץ עני המהפך בחררה ביי קידושין. און דערפאר האב איך נישט געשריבען רשע.

[וואוילער]

אין א לייכטע געמיט - כהאף מ'עט נישט ברוגז זיין פאר'ן דאס שרייבן אין אן ערנסטן אשכול...

איין שאלה, ספק, חקירה, וכו', וואס איך טרעף ממש נישט קיין וועג ארויס איז:
"ווי אָר העווינג אַוער יערלי רעפפל, וואולד יו העלפ אָס סופארט די הייליגע ארגעניזעישאן ענד ביי דיס רעפפל?..."

א נייע מאסן אנשיקעניש... לאנגווייליגע מאמעס פון ארום די וועלט רופן פערזענליך אנטראגן ראפפעלס און זכותים, און גיי האק אראפ... נעבעך א אידישע פרוי בעט זיך...

צוריק צום נושא. סארי.

יא יא, ס'נישט אלעמאל לייכט, אבער בעסער צו ענטפערן שיין אויב מ'קען נישט, זיי קענען דיר גארנישט טוהן, און ביידע פילן זיך גוט.

[פופציגער]

אין א לייכטע געמיט - כהאף מ'עט נישט ברוגז זיין פאר'ן דאס שרייבן אין אן ערנסטן אשכול...

איין שאלה, ספק, חקירה, וכו', וואס איך טרעף ממש נישט קיין וועג ארויס איז:
"ווי אָר העווינג אַוער יערלי רעפפל, וואולד יו העלפ אָס סופארט די הייליגע ארגעניזעישאן ענד ביי דיס רעפפל?..."

א נייע מאסן אנשיקעניש... לאנגווייליגע מאמעס פון ארום די וועלט רופן פערזענליך אנטראגן ראפפעלס און זכותים, און גיי האק אראפ... נעבעך א אידישע פרוי בעט זיך...

צוריק צום נושא. סארי.

יא יא, ס'נישט אלעמאל לייכט, אבער בעסער צו ענטפערן שיין אויב מ'קען נישט, זיי קענען דיר גארנישט טוהן, און ביידע פילן זיך גוט.

רייט.

די פארברעכער זענען די ווכס צאלן זיי די 30 צענט א פאון קאל צו אריינדרילן אין די ביינער פונעם ציבור

[איך ווייס]

א חקירה וואס איך האב מיך פונקט יעצט אנגעשטויסן. איינער מאכט תרומה מעכשיו על מנת עס וועט נישט טמא ווערן ביז 30 טאג. יעצט האט די תרומה צוגערירט א שני. אויב וועט מען זאגן אז סאיז תרומה, איז עס געווארן א שלישי, קומט אויס, אז זיין תנאי איז נישט נתקיים געווארן, איז עס נישט קיין תרומה.

אויב איז עס נישט קיין תרומה, דאן קען עס נישט ווערן א שלישי, אם כן איז עס טהור, אם כן איז זיין תנאי יא מקיום געווארן, איז עס יא תרומה, קען עס יא ווערן א שלישי, וחוזר חלילה.

יישר כח, א שיינע ספין!
קודם לאמיר גיין אזוי. לויט די מהרש''ג וואס מיר האבן אויבען געברענגט, איז אזא גלגל נישט קיין גלגל. ווייל די גאנצע גלגל הויבט זיך שוין אן נאכן פסק, וואס אויב אזוי איז עס זיכער נישט קיין תרומה.

אבער לגופא של ענין איז עס א משנה שלמה אין טבול יום פרק ד' משנה ז'. און עס איז תלוי אין די מחלוקה אין ירושלמי פרק ב' דתרומות הל' א'.
התורם את הבור ואמר הרי זו תרומה על מנת שתעלה בשלום שלום מן השבר שלום מן השפיכה אבל לא מן הטומאה ר"ש אמר אף מן הטומאה אמר רבי יוסי בן חנינא בטומאת טבולי יום היא מתניתא אמר רבי אילא שכן טבולי יום מצויין בין הגיתות אמר רבי יוסי אין לטבול יום מגע אצל טבל.

די שאלה איז דארט, ווען איינער איז תורם תרומה על תנאי אז עס וועט ארויפקומען בשלום מן הבור, און עס איז טמא געווארן. איז שיטת התנא קמא אז מיטן זאגן בשלום האט ער נישט געמיינט צו זאגן אז עס וועט נישט טמא ווערן, און אויב אזוי איז זיין תרומה א תרומה און עס תרומה טמאה. שיטת רבי שמעון איז אז מיטן זאגן בשלום האט ער אויך געמיינט טומאה, און דערפאר איז עס נישט קיין תרומה.

האט די גמרא א מחלוקה בשיטת רבי שמעון אויב דאס איז דוקא ביי א טומאה וואס פסל'ט אויך חולין, אדער דוקא ביי טבול יום וואס פסל'ט נאר תרומה. רבי יוסי בר חנינא זאגט אז שיטת רבי שמעון איז ביי טבול יום, וויבאלד טבולי יום מציאין בן הגתות, ממילא איז דאס נכלל אין די תנאי פון תעלה בשלום. רבי יוסי קריגט אבער, אז דוקא אזא טומאה וואס פסל'ט אויך חולין האלט רבי שמעון אז דאס ליגט אין זיין תנאי. אבער טבול יום נישט, ווייל טבול יום פסל'ט נישט קיין טבל.
איז לכאורה בנידן דידן קען מען זאגן אז עס איז תלוי אין די מחלוקת. דהיינו לשיטת רבי יוסי בר חנינא, הייסט עס טמא, און די תרומה איז נישט קיין תרומה. איי יעצט קענסטו גיין א גלגל החוזר? ס'איז נישט אמת ווייל זיין דעת בשעת התנאי איז געווען הא גופא. משא''כ לויט רבי יוסי, איז דאס נישט געווען זיין דעת בשעת התנאי, קומט אויס אז די תרומה איז יא א תרומה.

אולם, אין מעשה אורג אין משניות פארשטייט ער אנדערש, אז די חקירה גופא איז די סיבה פארוואס די תנא קמא מיט רבי שמעון. דהיינו די תנא קמא זאגט אז אויב וועט א טבול יום ארויסנעמען וויין פונעם בור ע''מ שתעלה בשלום קומט אויס אז אויב איז טומאה בכלל, איז די תרומה נישט קיין תרומה, ממילא איז עס נישט טמא, קומט אויס אז עס איז יא תרומה, איז דאך עס טמא.... ממילא זאג איך נישט אז טומאה איז בכלל אפילו בשאר טומאות. און ר' שמעון קריגט אויף דעם, אז אה''נ ביי טבול יום ארבעט נישט די תנאי טאקע מכוח די גלגל החוזר, און ממילא וועט עס זיין טמא. דאך האלט ער אז אנדערע טומאות זענען יא בכלל!

האסט א פונקטליכער מ"מ פאר די מעשה אורג?

[נקודות טובות]

► Show Spoiler

א חקירה וואס איך האב מיך פונקט יעצט אנגעשטויסן. איינער מאכט תרומה מעכשיו על מנת עס וועט נישט טמא ווערן ביז 30 טאג. יעצט האט די תרומה צוגערירט א שני. אויב וועט מען זאגן אז סאיז תרומה, איז עס געווארן א שלישי, קומט אויס, אז זיין תנאי איז נישט נתקיים געווארן, איז עס נישט קיין תרומה.

אויב איז עס נישט קיין תרומה, דאן קען עס נישט ווערן א שלישי, אם כן איז עס טהור, אם כן איז זיין תנאי יא מקיום געווארן, איז עס יא תרומה, קען עס יא ווערן א שלישי, וחוזר חלילה.

יישר כח, א שיינע ספין!
קודם לאמיר גיין אזוי. לויט די מהרש''ג וואס מיר האבן אויבען געברענגט, איז אזא גלגל נישט קיין גלגל. ווייל די גאנצע גלגל הויבט זיך שוין אן נאכן פסק, וואס אויב אזוי איז עס זיכער נישט קיין תרומה.

אבער לגופא של ענין איז עס א משנה שלמה אין טבול יום פרק ד' משנה ז'. און עס איז תלוי אין די מחלוקה אין ירושלמי פרק ב' דתרומות הל' א'.
התורם את הבור ואמר הרי זו תרומה על מנת שתעלה בשלום שלום מן השבר שלום מן השפיכה אבל לא מן הטומאה ר"ש אמר אף מן הטומאה אמר רבי יוסי בן חנינא בטומאת טבולי יום היא מתניתא אמר רבי אילא שכן טבולי יום מצויין בין הגיתות אמר רבי יוסי אין לטבול יום מגע אצל טבל.

די שאלה איז דארט, ווען איינער איז תורם תרומה על תנאי אז עס וועט ארויפקומען בשלום מן הבור, און עס איז טמא געווארן. איז שיטת התנא קמא אז מיטן זאגן בשלום האט ער נישט געמיינט צו זאגן אז עס וועט נישט טמא ווערן, און אויב אזוי איז זיין תרומה א תרומה און עס תרומה טמאה. שיטת רבי שמעון איז אז מיטן זאגן בשלום האט ער אויך געמיינט טומאה, און דערפאר איז עס נישט קיין תרומה.

האט די גמרא א מחלוקה בשיטת רבי שמעון אויב דאס איז דוקא ביי א טומאה וואס פסל'ט אויך חולין, אדער דוקא ביי טבול יום וואס פסל'ט נאר תרומה. רבי יוסי בר חנינא זאגט אז שיטת רבי שמעון איז ביי טבול יום, וויבאלד טבולי יום מציאין בן הגתות, ממילא איז דאס נכלל אין די תנאי פון תעלה בשלום. רבי יוסי קריגט אבער, אז דוקא אזא טומאה וואס פסל'ט אויך חולין האלט רבי שמעון אז דאס ליגט אין זיין תנאי. אבער טבול יום נישט, ווייל טבול יום פסל'ט נישט קיין טבל.
איז לכאורה בנידן דידן קען מען זאגן אז עס איז תלוי אין די מחלוקת. דהיינו לשיטת רבי יוסי בר חנינא, הייסט עס טמא, און די תרומה איז נישט קיין תרומה. איי יעצט קענסטו גיין א גלגל החוזר? ס'איז נישט אמת ווייל זיין דעת בשעת התנאי איז געווען הא גופא. משא''כ לויט רבי יוסי, איז דאס נישט געווען זיין דעת בשעת התנאי, קומט אויס אז די תרומה איז יא א תרומה.

אולם, אין מעשה אורג אין משניות פארשטייט ער אנדערש, אז די חקירה גופא איז די סיבה פארוואס די תנא קמא מיט רבי שמעון. דהיינו די תנא קמא זאגט אז אויב וועט א טבול יום ארויסנעמען וויין פונעם בור ע''מ שתעלה בשלום קומט אויס אז אויב איז טומאה בכלל, איז די תרומה נישט קיין תרומה, ממילא איז עס נישט טמא, קומט אויס אז עס איז יא תרומה, איז דאך עס טמא.... ממילא זאג איך נישט אז טומאה איז בכלל אפילו בשאר טומאות. און ר' שמעון קריגט אויף דעם, אז אה''נ ביי טבול יום ארבעט נישט די תנאי טאקע מכוח די גלגל החוזר, און ממילא וועט עס זיין טמא. דאך האלט ער אז אנדערע טומאות זענען יא בכלל!

האסט א פונקטליכער מ"מ פאר די מעשה אורג?

אין משניות זכר חנוך איז עס אריינגעדריקט סוף פון יעדע פרק. דאס איז די לעצטע משנה אין טבול יום.

[איך ווייס]

א חקירה וואס איך האב מיך פונקט יעצט אנגעשטויסן. איינער מאכט תרומה מעכשיו על מנת עס וועט נישט טמא ווערן ביז 30 טאג. יעצט האט די תרומה צוגערירט א שני. אויב וועט מען זאגן אז סאיז תרומה, איז עס געווארן א שלישי, קומט אויס, אז זיין תנאי איז נישט נתקיים געווארן, איז עס נישט קיין תרומה.

אויב איז עס נישט קיין תרומה, דאן קען עס נישט ווערן א שלישי, אם כן איז עס טהור, אם כן איז זיין תנאי יא מקיום געווארן, איז עס יא תרומה, קען עס יא ווערן א שלישי, וחוזר חלילה.

יישר כח, א שיינע ספין!
קודם לאמיר גיין אזוי. לויט די מהרש''ג וואס מיר האבן אויבען געברענגט, איז אזא גלגל נישט קיין גלגל. ווייל די גאנצע גלגל הויבט זיך שוין אן נאכן פסק, וואס אויב אזוי איז עס זיכער נישט קיין תרומה.

אבער לגופא של ענין איז עס א משנה שלמה אין טבול יום פרק ד' משנה ז'. און עס איז תלוי אין די מחלוקה אין ירושלמי פרק ב' דתרומות הל' א'.
התורם את הבור ואמר הרי זו תרומה על מנת שתעלה בשלום שלום מן השבר שלום מן השפיכה אבל לא מן הטומאה ר"ש אמר אף מן הטומאה אמר רבי יוסי בן חנינא בטומאת טבולי יום היא מתניתא אמר רבי אילא שכן טבולי יום מצויין בין הגיתות אמר רבי יוסי אין לטבול יום מגע אצל טבל.

די שאלה איז דארט, ווען איינער איז תורם תרומה על תנאי אז עס וועט ארויפקומען בשלום מן הבור, און עס איז טמא געווארן. איז שיטת התנא קמא אז מיטן זאגן בשלום האט ער נישט געמיינט צו זאגן אז עס וועט נישט טמא ווערן, און אויב אזוי איז זיין תרומה א תרומה און עס תרומה טמאה. שיטת רבי שמעון איז אז מיטן זאגן בשלום האט ער אויך געמיינט טומאה, און דערפאר איז עס נישט קיין תרומה.

האט די גמרא א מחלוקה בשיטת רבי שמעון אויב דאס איז דוקא ביי א טומאה וואס פסל'ט אויך חולין, אדער דוקא ביי טבול יום וואס פסל'ט נאר תרומה. רבי יוסי בר חנינא זאגט אז שיטת רבי שמעון איז ביי טבול יום, וויבאלד טבולי יום מציאין בן הגתות, ממילא איז דאס נכלל אין די תנאי פון תעלה בשלום. רבי יוסי קריגט אבער, אז דוקא אזא טומאה וואס פסל'ט אויך חולין האלט רבי שמעון אז דאס ליגט אין זיין תנאי. אבער טבול יום נישט, ווייל טבול יום פסל'ט נישט קיין טבל.
איז לכאורה בנידן דידן קען מען זאגן אז עס איז תלוי אין די מחלוקת. דהיינו לשיטת רבי יוסי בר חנינא, הייסט עס טמא, און די תרומה איז נישט קיין תרומה. איי יעצט קענסטו גיין א גלגל החוזר? ס'איז נישט אמת ווייל זיין דעת בשעת התנאי איז געווען הא גופא. משא''כ לויט רבי יוסי, איז דאס נישט געווען זיין דעת בשעת התנאי, קומט אויס אז די תרומה איז יא א תרומה.

אולם, אין מעשה אורג אין משניות פארשטייט ער אנדערש, אז די חקירה גופא איז די סיבה פארוואס די תנא קמא מיט רבי שמעון. דהיינו די תנא קמא זאגט אז אויב וועט א טבול יום ארויסנעמען וויין פונעם בור ע''מ שתעלה בשלום קומט אויס אז אויב איז טומאה בכלל, איז די תרומה נישט קיין תרומה, ממילא איז עס נישט טמא, קומט אויס אז עס איז יא תרומה, איז דאך עס טמא.... ממילא זאג איך נישט אז טומאה איז בכלל אפילו בשאר טומאות. און ר' שמעון קריגט אויף דעם, אז אה''נ ביי טבול יום ארבעט נישט די תנאי טאקע מכוח די גלגל החוזר, און ממילא וועט עס זיין טמא. דאך האלט ער אז אנדערע טומאות זענען יא בכלל!

די רא"ש לערנט פשט אין די ירושלמי, אז רבי יוסי (אין בבלי רופט מען די אמוראי רב אסי), דינגט זיך נישט, נאר ער איז מפרש, דהיינו, רבי יוסי בן חנינא זאגט אז מען רעדט פון טבול יום, און רבי אילא איז מפרש, וויבאלד טבולי יום דרייען זיך דארט, און רבי יוסי איז מפרש אז זיי דרייען זיך דארט, וויבאלד זיי קענען נישט מטמא זיין. די פני משה לערנט פשט אין רבי יוסי, אז ער דינגט זיך יא, און פשט איז אז די תרומה איז ערשט חל שפעטער, מילא איז נישט דא קיין גלגל, וויבאלד עס ווערט נישט קיין תרומה ערשט ווען די תנאי איז מקיום, מילא איז עס נישט טמא מעכשיו. די זעלבע איז משמע אויך פון די מהר"א פולדא, אבער אין די לוח הטעות, ציעט ער אביסל צוריק, ער זאגט אז עס קען נישט ווערן קיין תרומה שפעטער, ווייל דאן איז עס שלא מן המוקף. פונקטליך וואס זיין גאנג איז בין איך נישט קלאר, וויבאלד ער האלט אז די טבול יום קען עס נישט מטמא זיין, און עס ווערט יא תרומה למפרע, אבער נישט טמא. עכ"פ אזוי פארשטיי איך פון זיינע ווערטער.

[נקודות טובות]

► Show Spoiler

א חקירה וואס איך האב מיך פונקט יעצט אנגעשטויסן. איינער מאכט תרומה מעכשיו על מנת עס וועט נישט טמא ווערן ביז 30 טאג. יעצט האט די תרומה צוגערירט א שני. אויב וועט מען זאגן אז סאיז תרומה, איז עס געווארן א שלישי, קומט אויס, אז זיין תנאי איז נישט נתקיים געווארן, איז עס נישט קיין תרומה.

אויב איז עס נישט קיין תרומה, דאן קען עס נישט ווערן א שלישי, אם כן איז עס טהור, אם כן איז זיין תנאי יא מקיום געווארן, איז עס יא תרומה, קען עס יא ווערן א שלישי, וחוזר חלילה.

יישר כח, א שיינע ספין!
קודם לאמיר גיין אזוי. לויט די מהרש''ג וואס מיר האבן אויבען געברענגט, איז אזא גלגל נישט קיין גלגל. ווייל די גאנצע גלגל הויבט זיך שוין אן נאכן פסק, וואס אויב אזוי איז עס זיכער נישט קיין תרומה.

אבער לגופא של ענין איז עס א משנה שלמה אין טבול יום פרק ד' משנה ז'. און עס איז תלוי אין די מחלוקה אין ירושלמי פרק ב' דתרומות הל' א'.
התורם את הבור ואמר הרי זו תרומה על מנת שתעלה בשלום שלום מן השבר שלום מן השפיכה אבל לא מן הטומאה ר"ש אמר אף מן הטומאה אמר רבי יוסי בן חנינא בטומאת טבולי יום היא מתניתא אמר רבי אילא שכן טבולי יום מצויין בין הגיתות אמר רבי יוסי אין לטבול יום מגע אצל טבל.

די שאלה איז דארט, ווען איינער איז תורם תרומה על תנאי אז עס וועט ארויפקומען בשלום מן הבור, און עס איז טמא געווארן. איז שיטת התנא קמא אז מיטן זאגן בשלום האט ער נישט געמיינט צו זאגן אז עס וועט נישט טמא ווערן, און אויב אזוי איז זיין תרומה א תרומה און עס תרומה טמאה. שיטת רבי שמעון איז אז מיטן זאגן בשלום האט ער אויך געמיינט טומאה, און דערפאר איז עס נישט קיין תרומה.

האט די גמרא א מחלוקה בשיטת רבי שמעון אויב דאס איז דוקא ביי א טומאה וואס פסל'ט אויך חולין, אדער דוקא ביי טבול יום וואס פסל'ט נאר תרומה. רבי יוסי בר חנינא זאגט אז שיטת רבי שמעון איז ביי טבול יום, וויבאלד טבולי יום מציאין בן הגתות, ממילא איז דאס נכלל אין די תנאי פון תעלה בשלום. רבי יוסי קריגט אבער, אז דוקא אזא טומאה וואס פסל'ט אויך חולין האלט רבי שמעון אז דאס ליגט אין זיין תנאי. אבער טבול יום נישט, ווייל טבול יום פסל'ט נישט קיין טבל.
איז לכאורה בנידן דידן קען מען זאגן אז עס איז תלוי אין די מחלוקת. דהיינו לשיטת רבי יוסי בר חנינא, הייסט עס טמא, און די תרומה איז נישט קיין תרומה. איי יעצט קענסטו גיין א גלגל החוזר? ס'איז נישט אמת ווייל זיין דעת בשעת התנאי איז געווען הא גופא. משא''כ לויט רבי יוסי, איז דאס נישט געווען זיין דעת בשעת התנאי, קומט אויס אז די תרומה איז יא א תרומה.

אולם, אין מעשה אורג אין משניות פארשטייט ער אנדערש, אז די חקירה גופא איז די סיבה פארוואס די תנא קמא מיט רבי שמעון. דהיינו די תנא קמא זאגט אז אויב וועט א טבול יום ארויסנעמען וויין פונעם בור ע''מ שתעלה בשלום קומט אויס אז אויב איז טומאה בכלל, איז די תרומה נישט קיין תרומה, ממילא איז עס נישט טמא, קומט אויס אז עס איז יא תרומה, איז דאך עס טמא.... ממילא זאג איך נישט אז טומאה איז בכלל אפילו בשאר טומאות. און ר' שמעון קריגט אויף דעם, אז אה''נ ביי טבול יום ארבעט נישט די תנאי טאקע מכוח די גלגל החוזר, און ממילא וועט עס זיין טמא. דאך האלט ער אז אנדערע טומאות זענען יא בכלל!

די רא"ש לערנט פשט אין די ירושלמי, אז רבי יוסי (אין בבלי רופט מען די אמוראי רב אסי), דינגט זיך נישט, נאר ער איז מפרש, דהיינו, רבי יוסי בן חנינא זאגט אז מען רעדט פון טבול יום, און רבי אילא איז מפרש, וויבאלד טבולי יום דרייען זיך דארט, און רבי יוסי איז מפרש אז זיי דרייען זיך דארט, וויבאלד זיי קענען נישט מטמא זיין. די פני משה לערנט פשט אין רבי יוסי, אז ער דינגט זיך יא, און פשט איז אז די תרומה איז ערשט חל שפעטער, מילא איז נישט דא קיין גלגל, וויבאלד עס ווערט נישט קיין תרומה ערשט ווען די תנאי איז מקיום, מילא איז עס נישט טמא מעכשיו. די זעלבע איז משמע אויך פון די מהר"א פולדא, אבער אין די לוח הטעות, ציעט ער אביסל צוריק, ער זאגט אז עס קען נישט ווערן קיין תרומה שפעטער, ווייל דאן איז עס שלא מן המוקף. פונקטליך וואס זיין גאנג איז בין איך נישט קלאר, וויבאלד ער האלט אז די טבול יום קען עס נישט מטמא זיין, און עס ווערט יא תרומה למפרע, אבער נישט טמא. עכ"פ אזוי פארשטיי איך פון זיינע ווערטער.

איך האב טאקע גערעדט לויט די פשט פונעם פני משה.

[איך ווייס]

@נקודות טובות לפי די פני משה, קומט בכלל נישט אריין די ירושלמי צו די חקירה, וועגן די פני משה לערנט אז די תנאי איז אויף להבא, און די תרומה איז חל שפעטער, נישט מעכשיו.

[נקודות טובות]

@נקודות טובות לפי די פני משה, קומט בכלל נישט אריין די ירושלמי צו די חקירה, וועגן די פני משה לערנט אז די תנאי איז אויף להבא, און די תרומה איז חל שפעטער, נישט מעכשיו.

דאס איז שיטת רבי יוסי. אבער רבי יוסי בר חנינא קריגט אויף דעם.

[יורה דעות]

ראובן איז א רודף פאר שמעון, שמעון גייט און ער איז רודף לוי, ווערט ראובן אויס רודף ווייל שמעון איז מחויב מיתה,
גייט לוי און ער איז רודף ראובן וואס איז יעצט נישט קיין רודף ווערט לוי א רודף, אז לוי איז א רודף איז שמעון נישט קיין רודף, איז ראובן א רודף! מעג לוי זיין א רודף אויף ראובן, ממילא מעג שמעון נישט רודף'ן לוי...
וחזר הדין...

[מיינע פאעזיעס]

ראובן איז א רודף פאר שמעון, שמעון גייט און ער איז רודף לוי, ווערט ראובן אויס רודף ווייל שמעון איז מחויב מיתה,
גייט לוי און ער איז רודף ראובן וואס איז יעצט נישט קיין רודף ווערט לוי א רודף, אז לוי איז א רודף איז שמעון נישט קיין רודף, איז ראובן א רודף! מעג לוי זיין א רודף אויף ראובן, ממילא מעג שמעון נישט רודף'ן לוי...
וחזר הדין...

זייער טיף, איך דארף עס איבערליינען מער ווי איינמאל צו פארשטיין.

[Azoi Tzi Zugen]

ראובן איז א רודף פאר שמעון, שמעון גייט און ער איז רודף לוי, ווערט ראובן אויס רודף ווייל שמעון איז מחויב מיתה,
גייט לוי און ער איז רודף ראובן וואס איז יעצט נישט קיין רודף ווערט לוי א רודף, אז לוי איז א רודף איז שמעון נישט קיין רודף, איז ראובן א רודף! מעג לוי זיין א רודף אויף ראובן, ממילא מעג שמעון נישט רודף'ן לוי...
וחזר הדין...

ראובן ווערט אויס רודף למפרע? וואס עפעס? ביי אונז אין חדר פלעגט מען זאגן "דו האסט אנגעהויבן". איך פארשטיי נישט פארוואס ראובן זאל ווערן אויס רודף.

[יורה דעות]

איינער וואס איז א רודף איז יעדער מחויב אים צו הארגענען, ממילא איז פשוט אז אויב איינער רודף'ט א רודף איז ער נישט א רודף,
אין די הלכה'דיגע וועלט איז נישטא אזא זאך ווי די האסט אנגעהויבן, מ'דארף קוקן אויף די טרוקענע מציאות, א רודף צו נישט.
ער ווערט נישט 'למפרע' אויס רודף, ער איז יעצט נישט קיין רודף,
פשוט ווייל זיין קרבן איז הותר דמו.

[יורה דעות]

מענין לענין, ס'דא א באוואוסטע חקירה פון ר' ישראל שניאור (ס'דא א באזונדערע אשכול אויף אים),
אויב מ'זעט איינער וויל זיך נעמען די לעבן צו מ'מעג אים הרג'נען מדין רודף.
ס'איז תלוי צו די דין פון הרג'נען א רודף איז ווייל מ'וויל ראטעווען די רודף פון א עבירה, אדער ראטעווען די נרדף פון מיתה.

[שאינו יודע לשאול]

מענין לענין, ס'דא א באוואוסטע חקירה פון ר' ישראל שניאור (ס'דא א באזונדערע אשכול אויף אים),
אויב מ'זעט איינער וויל זיך נעמען די לעבן צו מ'מעג אים הרג'נען מדין רודף.
ס'איז תלוי צו די דין פון הרג'נען א רודף איז ווייל מ'וויל ראטעווען די רודף פון א עבירה, אדער ראטעווען די נרדף פון מיתה.

אינטערסאנט צו הערן וואס די צדדים זענען.

אונז ווייסן אז טאמער איינער לויפט נאך א פרוי, און די פרוי איז שוין סייווי פגום, טאר מען נישט הרג'ענען דעם רודף. בפשטות מיינט דאס אז די סיבה פארוואס מ'מעג הרג'נען דעם רודף איז צו ראטעווען דעם נרדף, ניין?

[יורה דעות]

מענין לענין, ס'דא א באוואוסטע חקירה פון ר' ישראל שניאור (ס'דא א באזונדערע אשכול אויף אים),
אויב מ'זעט איינער וויל זיך נעמען די לעבן צו מ'מעג אים הרג'נען מדין רודף.
ס'איז תלוי צו די דין פון הרג'נען א רודף איז ווייל מ'וויל ראטעווען די רודף פון א עבירה, אדער ראטעווען די נרדף פון מיתה.

אינטערסאנט צו הערן וואס די צדדים זענען.

אונז ווייסן אז טאמער איינער לויפט נאך א פרוי, און די פרוי איז שוין סייווי פגום, טאר מען נישט הרג'ענען דעם רודף. בפשטות מיינט דאס אז די סיבה פארוואס מ'מעג הרג'נען דעם רודף איז צו ראטעווען דעם נרדף, ניין?

די צדדים במקור.
איז די רמב"ם לערנט ממש אזוי ווי דיר,
די מיינסט לכאורה לא גמר איז ער אויס רודף,
מ'זעט עס אויך, א קטן הרודף, רודף אחר בהמה, און ס'נישט דא א דין רודף ביי ע"ז.
פון די אנדערע זייט, האסטו רש"י און תוס' אופן פלאץ וואס לערנען עס יא מדין הצלת רודף מעברה.

[אהבת עולם]

אין מנחת חינוך (ת"ר) איז ער ענליך מסופק ווען איינער לויפט נאך א צווייטן און ער וויל אים הרגענען בגרמא (די דוגמא וואס ער גיבט: ער וויל אים בינדן פאר א לייב).

על צד אז מ'מעג אים הרגענען וועגן פיקוח נפש, איז דא די זעלבע, אויב איז עס להצילו מעבירה, איז ער דא נישט עובר קיין עבירה וואס מ'איז מחויב מיתה.

[יורה דעות]

וואס גייט זיין אויב צוויי רודפים הייבן אן זיך רודף'ן איינער דעם צווייטן די זעלבע סעקונדע?

[שאינו יודע לשאול]

וואס גייט זיין אויב צוויי רודפים הייבן אן זיך רודף'ן איינער דעם צווייטן די זעלבע סעקונדע?

אפשר באקומען ביידע א דין פון הבא להרגך? זאלן זיי זיך אויסקריגן...

[יורה דעות]

וואס גייט זיין אויב צוויי רודפים הייבן אן זיך רודף'ן איינער דעם צווייטן די זעלבע סעקונדע?

אפשר באקומען ביידע א דין פון הבא להרגך? זאלן זיי זיך אויסקריגן...

אויב ביידע דעמאלט קיינער,
אויב קיינער דעמאלט ביידע.
ודו"ק...

[שאינו יודע לשאול]

וואס גייט זיין אויב צוויי רודפים הייבן אן זיך רודף'ן איינער דעם צווייטן די זעלבע סעקונדע?

אפשר באקומען ביידע א דין פון הבא להרגך? זאלן זיי זיך אויסקריגן...

אויב ביידע דעמאלט קיינער,
אויב קיינער דעמאלט ביידע.
ודו"ק...

עמוק עמוק... דא דרייט מען מיטן שבכל הלילות פינגער...