גענומען פון מאמר השקפה תצוה פ"ג
די מעשה גייט צוריק צו שנת תש"כ, מיט איבער 60 יאר צוריק, דער
ערשטער דור קינדער וואס זענען געבוירן געווארן נאך די קריג האט אנגעהויבן
צו ווערן בר מצוה.
איז געווען א כיתה אין די סאטמארע תלמוד תורה אין וויליאמסבורג וואס
האט דעמאלטס געלערנט ביי הגה"ח ר' יונה גלויבער ז"ל.
איין כיתה, עטליכע און צוואנציג פרי קודש הילולים, יעדע נשמה'לע איז
געווען א טרייסט פאר זיין טאטע און מאמע וואס האבן איבערגעלאזט א
משפחה, דארט... דארט, דארט ווייט...
ווען די אינגעלעך זענען געקומען אין בר מצוה עלטער איז דאך נישט געווען
קיין גרעניץ צו זייער שמחה, מען האט גענומען א זאל, געלערנט א פשט'ל,
אה... היינט א חתונה גרייכט נישט קיין צענ טל פון די הרגשים צו א בר מצוה
בימים ההם. יעדע אידישע שמחה איז דאך געווען א לעבעדיגער עדות צום נצח
ישראל לא ישקר.
כמובן אז אלע חברים פונעם בר מצוה בחור זענען געקומען צו די בר מצוה,
זיי זענען געווען גרויסע מחותנים, זיי האבן געברענגט א מתנה, זיי האבן
געזינגען ניגוני שמחה, זיי האבן געווינטשן 'מזל טוב'.
איז אבער געווען אין חדר איין אינגל - נישט לאנג בעפאר איז ער
אנגעקומען פון פראנקרייך, און ער האט זיך אנגעהויבן איינצוגלידערן אין די
כיתה - אבער זייענדיג א מתמיד עצום - ער האט אלעמאל געלערנט, ביי מיטאג
איז ער געבליבן אין די כיתה און געלערנט, ביינאכט האט ער געלערנט
ווער אוי די וועלט איז מסוגל צו אפשאצ וואס דאס מיינט דמי ניזק?!
ווער אוי די וועלט האט א אנונג אז ווע מע האט מבזה געווע א אינגל
אי חדר, א בחור אי די ישיבה, מע האט אי דערווייטערט פו די חברותא
מאיזה סיבה שלא יהיה, ווער ווייסט ביו מ הימי, צי מ'וועט אמאל קענע
אפשאצ דע סכו פו 'דמי ניזק'...
אינדערהיים - איז ער גאנץ שנעל אנגעקומען צום שפיץ פונעם לייטער אין די
כיתה .
צוליב זיין התמדה האט ער אויך ווייניג שייכות געהאט מיט די חברים אין
די כיתה, ער האט נישט געשפילט מיט די חברים ביי מיטאג, און אויך ווען עס
איז געווען א בר מצוה איז ער נישט אנגעקומען, צוליב ביטול תורה.
דאס איז געווען א פאקט וואס האט געשטער ט פאר עטליכע חברים, עס
האט זיי וויי געטון רדע מציאות אז ער נעמט נישט קיין טייל אין זייערע שמחות
- אולי זענען אויך געווען קנאה געפילן - און זיי האבן מחליט געווען אז ביום
שמחתו, ביי זיין בר מצוה, וועט טאקע קיינער נישט קומען אנטייל נעמען,
לקיים מה שנאמר 'והשבות לו גמולו בראשו, כאשר עשה כן יעשה לו'.
עס איז אנגעקומען דער יום הבר מצוה, די בחורים די חברים האבן נישט
געקויפט קיין מתנה, זיי זענען נישט גרייט געווען צו גיין צו די בר מצוה, און זיי
האבן בעצם אויסגעמעקט דעם טאג פון זייער קאלענדאר...
עס איז געקומען די נאכט פון די בר מצוה, ווען קיינער רישט זיך נישט צו
נעמען אנטייל אין די בר מצוה.
קיינער?! אויסער איינער.
איין אינגל פונעם חדר, ישראל פאלקאוויטש, האט נישט געהאט קיין
מנוחה דערפון... ס'טייטשט מ'גייט דא מבזה זיין א בחור, א מתמיד, א ירא
שמים, און נישט קומען צו זיין בר מצוה?! היה לא תהיה, מ'קען נישט מבזה
זיין א חבר ביום שמחת לבו.
ער האט זיך גענומען גיין פון חבר צו חבר, פון אינגל צו אינגל, און פרובירט
צו משכנע זיין אז מ'זאל יא קומען צו די בר מצוה. כאטש ער קומט טאקע נישט
צו קיינעם, אבער מיר וועלן נישט מבזה זיין אונזער חבר! מיר וועלן נישט מצער
זיין דעם מתמיד פון די כיתה! אלעס
צוליב דעם 'חטא' אז ער לערנט
פלייסיג.
וחפץ ה' בידו הצליח, טייל פון די
חברים האבן מחליט געווען יא צו
גיין, מ'האט געקויפן א קליינעם ש"ס
אלס מתנה... און צום סוף איז
'יעדער' אנגעקומען צו די בר מצוה.
מען האט געזינגען שיינע ניגונים, מען
האט אפגעגעבן מזל טוב! און דער בחור האט געשיינט פאר שמחה.
מיט עטליכע יאר שפעטער, יעדער האט שוין געהאט פארגעסן פון די
מעשה. ר' ישראל איז שוין געווען א אינגערמאן אין וויליאמסבורג און ער גייט
אמאל אריין צום 'גרינבוים בוטשער' אויף ליע עוו. זיצט דארט דער עלטערער
בעה"ב הרה"ח ר' יודל גרינבוים ע"ה, און ווי ער הערט דעם נאמען פון זיין
גאסט, רופט ער אויס "דיך האב איך צו פארדאנקען מיין רבי שמעי'"...
ר' ישראל ווייסט נאכנישט וואס עס האט אים דא באטראפן, אבער ר' יודל
ע"ה זאגט אים:
"זאלסט וויסן, ווען מיין שמעי' האט געזען ביי זיין בר מצוה אז זיינע חברים
האבן מחליט געווען אים אויסצושליסן פון די חברותא, און נישט קומען צו די
בר מצוה האט ער געהאט א שווערן דורכגאנג... עס איז פאר אים געווען א
שווערער פיל אראפצושלינגען, ער האט געפרעגט 'זו תורה וזו שכרה?! דאס
קומט מיר פאר מיין התמדה און יגיעה אז איך זאל ווערן דערווייטערט פון אלע
חברים, און זיין דער איינציגסטער בחור וואס וועט נישט האבן קיין חברים ביי
זיין בר מצוה?! ' דאס איז אים געווען גאר שווער צו דערהייבן! און ער וואלט
חס ושלום געקענט נעמען א צווייטע החלטה...".
אין יענע מינוט וואס דו ביסט אנגעקומען צו די בר מצוה מיט די חברים,
האט ער אויפגעשיינט און אויפגעלויכטן! דאס האט אים געגעבן חיזוק, דאס
האט אים געגעבן מוט אז ער זאלן ווייטער זיצן און לערנען, אז ער זאל ווייטער
געבן זיינע הימל-געבענטשטע כשרונות פאר לימוד התורה, מברר ומלבן זיין
סוגיות הש"ס, והיינו דאהני לן אז ער איז אויסגעוואקסן רבי שמעי'...".
אט דאס האט ר' יודל ע"ה געזאגט מיט צענדליגער יארן צוריק - ווען עס
איז געווען רבי שמעי' נאך בעפאר די 'ששה סדרי משנה עם פירוש סייעתא
דשמיא' - און וואס זאלן מיר היינט זאגן מיט צענדליגער יארן שפעטער?!
כה יתן וכה יוסיף צו לאנגע געזונטע יארן עד מאה ועשרים מתוך בריות
גופא ונהורא מעליא!
אט דאס האט רבי שמעי' געזאגט פאר זיינע קינדער אין חודש אדר תשפ"א
אינעם שפיטאל צימער ווען ער האט מבקר חולה געווען זיין ידיד נעוריו, פאר
וועמען ער שפירט זיך שולדיג זיין גאנצע הצלחה, און זיין גאנצע זיכוי הרבים.
לענינינו, מיר האבן א אומבא'טעמ'טע הרגשה מיטן ברענגען אזא מעשה.
עס איז נישט שיין און נישט אויסגעהאלטן אזוי צו רעדן פון אנשים חשובים
החיים אתנו לאורך ימים ושנים טובים, און ווען נישט דאס נחיצות הענין, און
די האפענונג אז דאס וועט א שאקל געבן אנדערע טויזנטער הערצער, וואלטן
מיר דאס ווען קיינמאל נישט געטון.
אבער... טייערע אידן!
שטעלט אייך פאר ווען נישט די פעולה וואס ר' ישראל הי"ו האט געטון
לפנים משורת הדין, וואס וואלט כלל ישראל דערלייגט?!
מי יודע, מי יודע, וויפיל נאך ספרים, וויפיל נאך גדולי תורה, וויפיל נאך
עסקנים, וויפיל נאך גאר שטארקע משפיעים און מזכי הרבים, זענען געווען
אויפן וועג, זיי האבן געהאלטן
אינמיטן וואקסן און בליעהן אין
זייערע שענסטע יארן, און זיי זענען
טראגיש איבערגעשניטן געווארן
אינדערמיט וועט עטליכע חברים
האבן מחליט געווען אז 'דאס איז עס',
דעם אינגל דארף מען באזייטיגן...