אידטיש

מ'איז זיך צאמגעקומען דא אויף אן עצרת תשובה, אביסל זיך אויפוועקן, עורו ישנים משינתכם, די סיבה וואס האט אונז געברענגט איז ליידער נישט קיין גוטע סיבה.
עס האט אונז געברענגט זיך צוזאמצוקומען נתעורר ווערן צו תשובה, די שמועה לא טובה פון ארצינו הק', וואס ס'איז ליידער געווען אין אתרא קדישא מירון פארגאנגענעם ל"ג בעומר, ס'איז געווען זייער א שווערע פאסירונג פון 'הלחץ זו הדחק', ס'איז ל"ע נעדר געווארן מ"ה נפשות יקרות. ס'איז נתקיים געווארן צו אונזער ווייטאג דער פסוק (איכה ה, טו) שבת משוש לבינו, נהפך לאבל מחולינו. די געהויבענע שמחה ל"ג בעומר, איז איבערגעדרייט געווארן צו א טרויער, 45 נפשות האט עס געקאסט, צענדליגער משפחות זענען געזיצן שבעה, ונמס כל לב.
כל בית ישראל איז זיך מתאבל און מצטער, ווי ס'שטייט אין פסוק (איכה ב, ה) וירב בבת יהודה תאני' ואני', אוי מה הי' לנו, מ"ה נפשות יקרות זענען פארלוירן געווארן במקום קדוש ביום קדוש.
אין אזא צייט, ווען מ'הערט אזעלכע שווערע בשורות, איז יעדער איינציגער איד מחויב מפשפש במעשים צו זיין, און תשובה טון א שלימות'דיגע תשובה, און מיט דעם משיב זיין דעם חרון אף ה' מישראל.

מ"ה חרי האף הגדול הזה
נסתרים דרכי ה', מאוד עמקו מחשבותיו. פאר א בשר ודם איז נישט מעגליך צו פארשטיין מעשי ה', אבער אונז אידישע קינדער זענען מאמינים בני מאמינים, ס'איז נישטא אזא זאך ווי א מקרה, "עס האט פאסירט", "מען האט זיך צוזאמגעדרוקט א גרויסער עולם ממילא האט נעבעך פאסירט אזא אומגליק", ס'נישטא א מקרה אויף די וועלט, אלעס איז בהשגחה פרטית פונעם הייליגן באשעפער.
כל מה דעביד רחמנא לטב עביד, אבער אין אזא צייט דארף זיך יעדער איינער מאכן א חשבון הנפש, מפשפש במעשים זיין, יעדער יחיד פאר זיך זאל מאכן א חשבון הנפש אמיתי.
יעדער ווייסט, יעדער האט געהערט, און יעדער האט גערעדט פון דעם שרעקליכן אומגליק וואס האט פאסירט באתרא קדישא מירון, די גאנצע אידישע וועלט איז בצער, און יעדער וואונדערט זיך "מה חרי האף הגדול הזה". מ'האט געהערט, מ'איז צעבראכן געווארן, אז אידישע קינדער הערן אזעלכע בשורות - ס'זאל נישט פאסירן – איז יעדעס הארץ צעבראכן געווארן אויף שברי שברים.
איך וויל אבער פרעגן א שאלה, א שווערע שאלה פאר יעדן איינציגן מענטש, ס'איז אדורך אנדערהאלבן וואכן פון דער ביטערער פאסירונג. צי איז מען נתעורר געווארן צו תשובה ותיקון המעשים? צי איז דא א שינוי לטובה?
כ'וויל פרעגן יעדן יחיד, ער זאל זיך מאכן דעם חשבון הנפש אמיתי: צי זעט מען אין דיר אליינס, אין דיין ב"ב, אין דיינע קינדער, עפעס א שינוי לטובה? האט עס עפעס געמאנט פון דיר, האט עס דיר עפעס אויפגעוועקט? האט עס עפעס א שאקל געגעבן? כאטשיג אין איין ענין, צי ס'איז לימוד התורה, צי תפלה, צי שמירת עינים, צי צניעות, צי ס'איז קיום המצוות.

"ווי קען זיין ס'האט אים נישט אנגעכאפט יראה?!"
כ'וויל פארציילן א מעשה פונעם צאנזער זיידע ז"ל זי"ע.
כידוע האט ער געדאווענט מיט א פייער, מיט אן התלהבות אש, עבודת הקודש למעלה מהשגה אנושית, טאג טעגליך.
איז געווען אמאל אז ס'איז אנגעקומען א איד פון דער פרעמד, דער דברי חיים האט דאך געדאווענט שפעט, כידוע, דער איד האט שוין געהאט געדאווענט, און ער האט צוגעזען דאס דאווענען. ער האט אזאנס נאך קיינמאל נישט געזען, ער איז יעצט געווען דאס ערשטע מאל אין צאנז, האט ער זיך צוגעשטעלט סמוך צום הייליגן דברי חיים, און געקוקט ווי אזוי דער הייליגער דברי חיים דאווענט.
דער הייליגער דברי חיים האט געדאווענט פסוקי דזמרה, ישתבח, ברכו, און נאך ברכו האט ער זיך אראפגעזעצט ווייטער דאווענען. האט דער דברי חיים באמערקט דעם איד שטיין נעבן אים, איז ער צוגעגאנגען צו דעם איד, ער האט אים אנגעכאפט און ארויסגעפירט פון ביהמ"ד!
דער איד איז געווען נבהל ונשתומם, ער האט אנגעהויבן צו וויינען, זייער געוויינט, ער האט נישט געוואוסט וואס דא איז געשען. זענען געווען אידן רחמנים, זיי האבן אים זייער געשוינט, און זיי האבן אים אנגעהויבן מחזק צו זיין, און ער האט זיך אביסל בארואיגט.
נאכ'ן דאווענען איז געווען דער מנהג אין צאנז, ס'איז דאך יעדן טאג געווען געסט אין צאנז, האבן אלע אורחים זיך געשטעלט אין די שורה, צוויי שורות, און דער הייליגער דברי חיים איז דורכגעגאנגען אינמיטן און ער האט יעדן איינעם געפרעגט: ווער ביסטו, פון וואו קומסטו, און געגעבן שלום עליכם פאר יעדן איינציגן איד.
דער איד האט זיך אויך געשטעלט אין די שורה, דער הייליגער דברי חיים איז דורכגעגאנגען, ער איז אנגעקומען צו אים האט ער אים אויך געפרעגט, ווער ביסטו? און איינער האט געזאגט אז דאס איז דער איד וועם דער רבי האט אינמיטן דאווענען ארויסגעפירט פון ביהמ"ד.
דער הייליגער דברי חיים האט דאס געהערט, נעמט ער דעם איד און טראגט אים נאכאמאל ארויס פון ביהמ"ד!
דער איד האט זיך דערזען דאס צווייטע מאל מיט אזא מעשה, ער האט זייער געוויינט. די מקורבים האבן זייער געשוינט דעם איד, מ'דארף זען עפעס צו טון דא. ווען דער דברי חיים איז אריינגעקומען ביי זיך אין צימער, האט מען אריינגעברענגט דעם איד אין שטוב אריין, און מ'האט אים געשטעלט באהאלטן הינטער די שאפע. מ'האט אים געזאגט אז דער איד ווייסט נישט וואס דער רבי וויל פון אים האבן. אזוי האט מען געזאגט פאר'ן דברי חיים.
האט ער געגעבן א שריי "וואו איז ער?". זיי האבן פארשטאנען אז ער וויל אים נאכאמאל ארויספירן פון שטוב, ביי די משמשים איז געווען א גרויס פחד, זיי האבן געמאכט אזוי מיט די הענט, וואס גייט דא פאר?
האט דער הייליגער דברי חיים געענטפערט: "ער איז געשטאנען דארט אין ביהמ"ד אָן א יראה! אז מ'זעט א איד דאווענען מיט יראה, דארף אנכאפן א איד יראת שמים, ווי קען זיין ס'האט אים נישט אנגעכאפט קיין יראת שמים?!..."
דער הייליגער דברי חיים האט געזען מיט די הייליגע אויגן דעם איד, ער שטייט דארט און ער קוקט, ער קוקט ווי יענער דאווענט, אבער אים האט עס נישט דורכגענומען, ס'האט אים נישט אנגעכאפט קיין יראת שמים, און ער האט אים ארויסגעפירט פון ביהמ"ד נישט איינמאל, נאר צוויי מאל.

טמא'נע סמארטפאונס במקום קדוש, על זה יצא הקצף!
כ'האב געטראכט אזוי, די מעשה איז א מוסר ספר.
באתרא קדישא מירון, מקום מנוחתו פונעם הייליגן תנא רבי שמעון בר יוחאי, מלאכים ושרפים ציטערן פון קדושת אותו מקום, מלא יראה ופחד, יראת התרוממות אין דעם מקום קדוש, און אפילו ביומא דהילולא וואס איז א יום שמחה, אבער ס'איז אויכעט מיט יראה, אין א בחינה פון וגילו ברעדה.
אמת, ווי שיין איז געווען די מראה וואס אידן פארציילן, אלפי ישראל זענען געווען עומדים צפופים און געזאגט פסוקי יחוד בקול גדול און מיט אן התלהבות האט מען מקבל געווען עול מלכות שמים, "שמע ישראל ה' אלקינו ה' אחד", און נאכדעם געטאנצן די ריקודין של מצוה, ריקודין של שמחה לכבודו פונעם הייליגן תנא רבי שמעון בר יוחאי.
אבער כ'וויל פרעגן א שאלה.
קען מען אפציילן דעם מספר פון די סמארטפאונס וואס האבן זיך געפינען דארט באותו זמן, באותו מקום קדוש, אין אזא הייליגן זמן?!
אזוי קען מען קונה זיין יראת שמים?! אזוי איז מען א טוריסט! וואס קומט לראות וליראות מיט די כלים.
דאס זענען כלים טמאים, כלים טמאים מלא זוהמא ושפיכת דמים!
די כלים ברענגט מען בחצרות ה'?! און מ'נעמט עס נאך ארויס אן א בושה משתמש זיין במקום קדוש?! די כלים איז עוקר יעדע זיק פון יראת שמים, דאס ברענגט מען אריין אין אזא מקום קדוש?!
ווי איז דאס מעגליך, אין דעם מקום קדוש, וואס איז משפיע יראת אלקים במדה גדושה פאר די וואס זיי קומען אויף דעם מקום, ווי אזוי איז מען אליינס נישט משיג אביסל יראת שמים און בושה, מ'זאל זיך נישט משתמש זיין עכ"פ אין דעם מקום, מיט די כלים.
לעניית דעתי, על זה יצא הקצף! דער הייליגער תנא זאגט "מי בקש זאת מידכם רמוס חצרי", און אז ס'איז ניתן רשות למשחית שוב אינו מבחין.
ווען מ'זאגט יפשפש במעשים, דאס מיינט יעדער איינער זאל מפשפש זיין במעשים, וואספארא קשר ער האט מיט'ן סמארטפאון און מיט די אנדערע כלים למיניהם, ווייל דאס איז גורם אלע צרות בבתי ישראל.
און יעדער איינער זאל זיך מקבל זיין זיך אפטיילן פון די כלים, און זיך נישט משתמש זיין נאר ווען מ'דארף עס, לצורך מסחר, באמת לצורך מסחר, און נאר מיט א גוטן פילטער.

רבי שמעון האט שווערע תביעות
אויף 'יפשפש במעשיו' איז דא א גירסא 'ימשמש במעשים', איז ידוע וואס דער מסילת ישרים זאגט דעם חילוק [שבמעשים טובים גופא 'ימשמש' אם הם כראוי].
איך וויל זאגט אפאר ווערטער צו די אידן וואס זענען 'נישט' געווען דארט מיט די כלים. זיי זענען געווען דארט, אבער זיי האבן נישט געהאט דארט די כלים. בואו ונחשוב חשבונו של עולם. אן אמת'דיגער חשבון הנפש, ווען מ'איז געקומען אויף דעם מקום קדוש, מקום מנוחתו פונעם הייליגן תנא אין אזא געהויבענעם טאג, איז ער געשטיגן ביראת ה'? מיט הרגשי קודש צו עבודת ה', אין תורה, אין תפלה, אין קיום המצוות?
ס'זאל זיך יעדער איינער פרעגן, זיך אליין פרעגן, צי ס'איז געווען 'יציאתי כביאתי', צי האב איך עפעס דערגרייכט, עפעס יראת ה'?
האב איך געהאט א קבלה טובה משפר צו זיין מיינע מעשים? כ'זאל האבן מער יראת החטא, מער התמדה אין לימוד התורה, מער דקדוק אין קיום המצוות, בעסער מכוון זיין אין כוונת התפילה, בעסער אכטונג געבן אויף די אויגן, בעסער אכטונג געבן אויפ'ן דיבור, שטייגן מער אין עבודת ה'.
רבי שמעון מאנט, רבי שמעון פרעגט, וויפיל יראת שמים האסטו דא באקומען? און מיט וואס פארסטו אהיים?
מורי ורבותי! רבי שמעון האט ליידער שווערע תביעות, שווערע טענות. לדאבון לבינו, אונז האמיר נישט קיין תירוצים, אונז האמיר אים נישט וואס צו ענטפערן. און אויף דעם איז געווען דער קצף! וואס רבי שמעון זאגט מי בקש זאת מידכם? וואס קומט עטץ צו מיר מיט א ביאה ריקנית, אהיימפארן אזוי ווי מ'איז געקומען, אן א שום התעלות אין יראת ה'.
די שאלה פרעגט ר' שמעון די אלע וואס זיי קומען למשכן קדשו, אתרא קדישא מירון.

דער תנא פרעגט אונז, דא אין קרית יואל
און כ'וויל רעדן אפילו צו תושבי חוץ לארץ, די וואס זענען זיך צוזאמגעקומען צו פרייען אין די שמחה פון רבי שמעונ'ן, בריחוק מקום איז א גרויסע שמחה, השפעת קדשו פון רבי שמעון צו יראת ה' האט נישט קיין גרעניץ, ס'קומט אן אין די גאנצע וועלט, ביז אהער.
דער תנא פרעגט אונז, דא אין קרית יואל, צי ס'איז געווען וגילו ברעדה, מיט א הוספה אין יראת שמים, א התעלות אין לימוד התורה, אין תיקון המדות, שמירת עינים, כוונת התפילה, צניעות, אין מלבושים, אין עניני שערות וואס דער תנא רבי שמעון אין זוה"ק איז זייער מחמיר, ממש ער זאגט אז ס'ברענגט קללות נמרצות, חס ושלום.
צי איז מען דעם אנדערן טאג צוריקגעגאנגען צום סדר היום אין א בחינה פון 'מפטירין כדאתמול'?
יעדער איינציגער זאל זיך אליינס מאכן א חשבון, אן אמת'דיגער חשבון, מ'דארף זיך מאכן א חשבון הנפש אמיתי. ס'איז דא אידן וואס האבן זוכה געווען צו פארן ביז מקום מנוחתו ממש, און ס'איז דא אידן וואס האבן זיך געפרייט בשמחתו פונדערווייטנס.
כ'האב דערמאנט דער תנא רבי שמעון אין ספר הקדוש זוהר איז זייער מחמיר בענין פון שערות ביי פארהייראטע נשים, זייער שארפע לשונות, זייער שארף, ממש קללות רחמנא ליצלן. אז מ'איז זיך מקשר מיט'ן הייליגן תנא, און מ'איז נישט נזהר אז אין זיין שטוב זאל זיין ריין פון דעם ענין, פרעג איך אזא שאלה, ער האפט זוכה צו זיין אין א ברכה בכח רבי שמעון? אדער דאס פארקערטע חלילה!
ווי אזוי קען מען זוכה זיין צו א ברכה פונעם הייליגן תנא אויב זיינע ווערטער, די הייליגע דיבורים זענען ביי אים גרינג, און ס'מאכט נישט קיין רושם.
פארוואס זאל ער נישט חושש זיין אויף דעם חרון אף וואס איז געווען, אפשר האט דער הייליגער תנא געהאט א קפידא ווייל מ'איז נישט חושש צו זיינע ווערטער. לאמיר זיך מקבל זיין, מ'זאל מתקן זיין דעם ענין.
אין דעם זכות פון די קבלה טובה, וועלמיר זוכה זיין לברכה ולא לקללה, לחיים ולא למות! לשובע ולא לרזון.

לאמיר זיך מקבל זיין, וועט רבי שמעון זאגן: "סלחתי"
לכו ונשובה אל ה' כי הוא טרף וירפאנו יך ויחבשנו, ליידער מ'האט צוגענומען מ"ה נפשות יקרות, לדעת מ"ה זה ועל מ"ה זה.
יעדער בר דעת ווייסט, זיי זענען נישט אוועק פונעם עולם בחטאם, נאר דא איז געווען א מסירת מודעה פונעם הייליגן תנא רבי שמעון פאר'ן גאנצן ציבור, אז ס'איז דא א שווערע חרון אף, און יעדער איינציגער דארף טון פעולות מתקן צו זיין די מעשים.
לאמיר זיך מקבל זיין, מיט א קבלה גמורה, א בעסערונג אין די מעשים, און א תיקון אין אלע ענינים. רבי שמעון האלט להלכה, דבר שאין מתכוין איז מותר, די אחרונים זענען מסביר אז רבי שמעון האלט אז כ'גיי בתר מחשבה, די מחשבה איז דער עיקר, קומט אויס אז מ'האט א קבלה טובה און א גוטע מחשבה אויפ'ן עתיד, נוצט דאס, איז עס זייער אסאך ווערד און ס'איז זייער חשוב.
דורך די קבלות טובות, די גוטע מחשבות וואס מ'וועט זיך מקבל זיין, מ'וועט זיך פארבעסערן אין אלע ענינים, וועט דער הייליגער תנא רבי שמעון זיך איבערבעטן און ער וועט זאגן סלחתי.
דורכדעם וואס מיר וועלן תשובה טאן בלב שלם און מתקן זיין די ענינים וואס מ'דארף מתקן זיין, וועט דער הייליגער תנא מעורר רחמי שמים זיין אויף אונז, און אויף די גאנצע שטאט, און אויף גאנץ כלל ישראל, מעורר צו זיין די מדת הרחמים, ער וועט זען ס'זאל זיין ולא ישמע עוד שוד ושבר בבית ישראל, ואך טוב וחסד ירדפם כל הימים בכל הזמן, ביז מיר וועלן אלע זוכה זיין מקבל זיין פני משיח צדקינו במהרה בימינו אמן.