דער וויליאמסבורגער עירוב

[איד]

רבי שבתי קאהן א דיין ביי מהרי”י ק”י האלט אזוי

וואס איז די סיבה פארוואס ער האלט אזוי?

(ס'איז דא א מחלוקת נאך אין די ראשונים וויאזוי מ'מעסט א רה''ר, אבער אויב נעמט ער אהן די דעה פון ט''ז אמות וכו' וואלט דאך מאנסי און אפי' קרית יואל געווען די זעלבע רה''ר.

אויב זאגט מען די טעם איז פון מכשולות, אפי' מאנסי און קר''י קען אויך זיין (און מאנסי איז טאקע געווען פאריאר גרויסע מכשולות) למעשה האט די רבי געזאגט וויליאמסבורג, און נאר דארט איז מען מחמיר אויף דעם, ס'קען זיין וועגן ס'איז א חידוש ואין בה אלא חידושו, אדער סתם ווי די רבי האט געזאגט אז מ'דארף חושש זיין פאר מכשולות דארף מען, און ווי נישט נישט,
אבער אויב איז עס ווערן רה''ר, פארוואס איז עס א רה''ר? אויב נעמט מען אהן ווי די ראשונים פון ט''ז אמות וואלט דאך כמעט אלע שטעט געדארפט זיין)

סאיז דא א תשובה פון איהם זיין כולל?
איך האב עס אז דו ווילסט.
איך קען עס אפשר ארויפלייגן שפעטער אז דו ווילסט.
ווילסט דיך גיין מפלפל זיין אדער צוריק שרייבן אן אייגענע תשובה?
און סתם אזוי לשיטת ס' רבוא איז נישט געווען גדולים וואס האבן געהאלטן אז דא איז הארבער ווי אנדערע שטעט?
למשל די מנחת יצחק שרייבט נישט אז לאנדאן פאריז וכו איז א רשה"ר אפילו לשיטת ס"ר???
ועי' במג"א סי' שנ"ז אטו עיר גדולה שיש ס"ר. וכן נקטו כל האחרונים שם.
במציאות איז דאס נישט גלייך צו מאנסי נישט בהלכה און נישט בהשקפה וואס די עירוב איז דארט געמאכט געווארן ווען סאיז געווען נישט מער ווי א דארף.
ווען מגייט דורך די טעמים קען מען זאגן אז כהיום פון 6-7 טעמים איז דארט נוגע 1-2.
און אראפנעמען איז אנדערע מעשה.
און אפילו דעמאלט איז געווען רבנים אין מאנסי וואס האבן אין מאנסי נישט געוואלט האבן א שייכות מיטן עירוב (מטעם סאטמאר כמו שסיפור הרב אייזענשטאטער) און ס"ה איז מאנסי א גוטן סעמפעל צו ברוקלין וואס מדארף אלס חושש זיין.
נישט קיין ראי' אויף פארקערט.

אויב איז עס נאר השקפה קען איך פארשטיין פארוואס מאנסי זאל מען מעגן כהיום, וויבאלד בשעת'ן מאכן איז עס געווען א דארף און היינט גייט מען שוין נישט אסר'ן
אבער אויב הלכה'דיג איז עס א פראבלעם, אפ' אמאל איז עס נישט געווען קיין פראבלעם און מ'האט געמאכט אן עירוב, וואלט מען עס היינט געדארפט אסר'ן אויב הלכה'דיג איז א פראבלעם.

(לפי המנחת יצחק, פארוואס איז ירושלים נישט קיין רה''ר?)

דעס וואס דו שרייבסט אז הסכמת האחרונים איז אז מ'קוקט אויב ס'איז דא ז' רובא אין די גאנצע שטאט, דארף מען נאכקוקן, אבער לויט ווי איך געדענק איז די פשוטע קלאר נישט אזוי
די ראשונים שרייבן קלאר אז ס'דארף זיין ס' רובא אויף די גאס אליינס אז ס'זאל ווערן א רה''ר

[איד]

און אוודאי איז געווען נאך טעמים
3 טעמים ווערט געברענגט וואס ער האט געזאגט פאר רי"ד מאשקאוויטש
1. ס'דארף זיין א שטאטס רב
2. תוי"ט פ"וו מהאט נישט געמאכט אן עירוב אין ירושלים בזמן הבית
3. מחלוקת הפוסקים

1. פארוואס אין מאנסי מעג מען יא?
2. וואס זאגט דארט די תוי''ט?
3. וועלכע מחלוקת הפוסקים?

כמו שכתבתי לעיל.
מאנסי איז געווען א דארף.
נישט יעדע קאנטרי דארף א שטאטס רב.
און נאכדעם וואס סאיז צעשפרייט געווארן איז א נייע שאלה.
2. תוי"ט עירובין. בקיצור לויט די טעם איז קלאר אז דאס האט נישט מיט מאנסי וכדומה
3. בענין רשה"ר וחשש להחמיר בברוקלין ומאנהעטען..וכו

די רבי ז''ל האט געהאלטן אז ברוקלין איז א רה''ר דאורייתא?

[איד]

מה שהבאת בשמו של הגר"י ראטה ז"ל נתהפך קערה על פיה כיון שהוא כותב על הקו"ק בב"פ שבכגון דא אין זה מנוגד דעת קדשו של מר"ן רבינו זצוק"ל...ובפרט שנתברר כי עירנו מוקף עם ג' מחיצות...
ונראה מדבריו שלדעתו התנגדות רבינו היה שחשש שהוא רשה"ר ורק עתה נשתנה הדבר...אבל באמת המתירים כבר השתמש בהיתר זו בתש"מ ולא נשתנה במציאות הלכתי כלום.

איך כאפ באמת נישט וואס דו ווילסט דא
דו ווילסט זאגן אז ר' יחזקאל ז''ל האט בעצם געהאלטן אז די רבי האט זיך יא מתנגד געווען? און די ברענגסט א ראי'?
ווייל ר' יחזקאל האט קלאר געשריבן תשס''ג אז די רבי האט זיך נישט מתנגד געווען, און ער האט קיינמאל נישט צוריק געצויגן פון דעם,
סא ס'איז פשוט אז ער האט אזוי געהאלטן!

אפי' דו פארשטייסט אז מאיזה סיבה שהיא איז דאס נישט אמת, איז די ריינע מציאות אז ער האט אזוי זיכער געהאלטן.

(און דיין סברה אז ער האט געהאלטן וועגן א רה''ר, איז לכאורה נישט ריכטיג, ודו''ק)

איך האב מדייק געווען בלישנא דר' יחזקאל בכגון דא וכו ובפרט שנתברר וכו.
סייווי מאכט נישט קיין חילוק, ער זאגט נישט אז ער האט עפעס אמאל געהערט פונעם רבין לא לכאן ולא לכאן.
ער קען נישט זיין קיין עדות, ס"ה זאגט ער סברות קעגן וואס ער האט אליינס געשריבן אלע יארן פאר דעם, כמו שהבאתי כבר מהסכמתו על ספר הלכתא רבתא לשבתא.

דאס איז זיין לשון הנה בעיקר הדבר כבר גליתי דעתי שאין זה מנוגד כלל לדעת קדשו,
פאר מיך, איז דעס גענוג צו זיין מסופק בדעת רביה''ק ז''ל, נאכדעם וואס ר' יחזקאל ז''ל איז געווען א תלמיד נאמן, וואס רביה''ק האט געשטעלט צו פסק'ענען פאר בני קהילתו,

אז אנדערע תלמידים זאגן אנדערש, איז עס אין מיינע אויגן א ספק, און ס'גייט מיך נישט אהן צו וויאזוי דו גייסט אויפווייזן אז ר' יחזקאל איז נישט געווען גערעכט וכו', ווייל למעשה האט ער קלאר געהאלטן אז די רבי איז נישט געווען מנוגד צו דעם, און זיין דעת בלייבט קאי וקיים

[שמות]

וואס איז די סיבה פארוואס ער האלט אזוי?

(ס'איז דא א מחלוקת נאך אין די ראשונים וויאזוי מ'מעסט א רה''ר, אבער אויב נעמט ער אהן די דעה פון ט''ז אמות וכו' וואלט דאך מאנסי און אפי' קרית יואל געווען די זעלבע רה''ר.

אויב זאגט מען די טעם איז פון מכשולות, אפי' מאנסי און קר''י קען אויך זיין (און מאנסי איז טאקע געווען פאריאר גרויסע מכשולות) למעשה האט די רבי געזאגט וויליאמסבורג, און נאר דארט איז מען מחמיר אויף דעם, ס'קען זיין וועגן ס'איז א חידוש ואין בה אלא חידושו, אדער סתם ווי די רבי האט געזאגט אז מ'דארף חושש זיין פאר מכשולות דארף מען, און ווי נישט נישט,
אבער אויב איז עס ווערן רה''ר, פארוואס איז עס א רה''ר? אויב נעמט מען אהן ווי די ראשונים פון ט''ז אמות וואלט דאך כמעט אלע שטעט געדארפט זיין)

סאיז דא א תשובה פון איהם זיין כולל?
איך האב עס אז דו ווילסט.
איך קען עס אפשר ארויפלייגן שפעטער אז דו ווילסט.
ווילסט דיך גיין מפלפל זיין אדער צוריק שרייבן אן אייגענע תשובה?
און סתם אזוי לשיטת ס' רבוא איז נישט געווען גדולים וואס האבן געהאלטן אז דא איז הארבער ווי אנדערע שטעט?
למשל די מנחת יצחק שרייבט נישט אז לאנדאן פאריז וכו איז א רשה"ר אפילו לשיטת ס"ר???
ועי' במג"א סי' שנ"ז אטו עיר גדולה שיש ס"ר. וכן נקטו כל האחרונים שם.
במציאות איז דאס נישט גלייך צו מאנסי נישט בהלכה און נישט בהשקפה וואס די עירוב איז דארט געמאכט געווארן ווען סאיז געווען נישט מער ווי א דארף.
ווען מגייט דורך די טעמים קען מען זאגן אז כהיום פון 6-7 טעמים איז דארט נוגע 1-2.
און אראפנעמען איז אנדערע מעשה.
און אפילו דעמאלט איז געווען רבנים אין מאנסי וואס האבן אין מאנסי נישט געוואלט האבן א שייכות מיטן עירוב (מטעם סאטמאר כמו שסיפור הרב אייזענשטאטער) און ס"ה איז מאנסי א גוטן סעמפעל צו ברוקלין וואס מדארף אלס חושש זיין.
נישט קיין ראי' אויף פארקערט.

אויב איז עס נאר השקפה קען איך פארשטיין פארוואס מאנסי זאל מען מעגן כהיום, וויבאלד בשעת'ן מאכן איז עס געווען א דארף און היינט גייט מען שוין נישט אסר'ן
אבער אויב הלכה'דיג איז עס א פראבלעם, אפ' אמאל איז עס נישט געווען קיין פראבלעם און מ'האט געמאכט אן עירוב, וואלט מען עס היינט געדארפט אסר'ן אויב הלכה'דיג איז א פראבלעם.

(לפי המנחת יצחק, פארוואס איז ירושלים נישט קיין רה''ר?)

דעס וואס דו שרייבסט אז הסכמת האחרונים איז אז מ'קוקט אויב ס'איז דא ז' רובא אין די גאנצע שטאט, דארף מען נאכקוקן, אבער לויט ווי איך געדענק איז די פשוטע קלאר נישט אזוי
די ראשונים שרייבן קלאר אז ס'דארף זיין ס' רובא אויף די גאס אליינס אז ס'זאל ווערן א רה''ר

וואס זאגסטו?
מאנסי איז קלאר לפי ר' משה און אלע אנדערע וואס האבן געהאלטן אז ברוקלין איז א חשש רשה"ר איז קלאר אז דארטן נישט.
ווידער פ"וו די שטאט איז אנדערש אדער די אנדערע איז נישט וואס אונז רעדן וועגן אז איר עפענט אן אשכול פאר ירושלים קען מען דאס דארטן דורך טון.
די מנחת יצחק האט געוואינט אין ירושלים און געהאלטן אז סאיז אנדערש.
ראיתי שהרב אלישיב אמר שאם יהיה בירושלים ס"ר בלי השכונות הערביים שאין לנו שם דריסת רגל מפני הסכנה והוא כשני עיירות..וועט ארויסקומען און אסר'ן די עירובין אפילו אויף אראפ צונעמען וכש"כ לעשות לכתחילה.
ראשונים שרייבן הייב אהן מיט רש"י עירובין ו'.
שווער צוזאגן אז סאיז דא א מחלוקת אין ראשונים איבער דעם.

[שמות]

איך כאפ באמת נישט וואס דו ווילסט דא
דו ווילסט זאגן אז ר' יחזקאל ז''ל האט בעצם געהאלטן אז די רבי האט זיך יא מתנגד געווען? און די ברענגסט א ראי'?
ווייל ר' יחזקאל האט קלאר געשריבן תשס''ג אז די רבי האט זיך נישט מתנגד געווען, און ער האט קיינמאל נישט צוריק געצויגן פון דעם,
סא ס'איז פשוט אז ער האט אזוי געהאלטן!

אפי' דו פארשטייסט אז מאיזה סיבה שהיא איז דאס נישט אמת, איז די ריינע מציאות אז ער האט אזוי זיכער געהאלטן.

(און דיין סברה אז ער האט געהאלטן וועגן א רה''ר, איז לכאורה נישט ריכטיג, ודו''ק)

איך האב מדייק געווען בלישנא דר' יחזקאל בכגון דא וכו ובפרט שנתברר וכו.
סייווי מאכט נישט קיין חילוק, ער זאגט נישט אז ער האט עפעס אמאל געהערט פונעם רבין לא לכאן ולא לכאן.
ער קען נישט זיין קיין עדות, ס"ה זאגט ער סברות קעגן וואס ער האט אליינס געשריבן אלע יארן פאר דעם, כמו שהבאתי כבר מהסכמתו על ספר הלכתא רבתא לשבתא.

דאס איז זיין לשון הנה בעיקר הדבר כבר גליתי דעתי שאין זה מנוגד כלל לדעת קדשו,
פאר מיך, איז דעס גענוג צו זיין מסופק בדעת רביה''ק ז''ל, נאכדעם וואס ר' יחזקאל ז''ל איז געווען א תלמיד נאמן, וואס רביה''ק האט געשטעלט צו פסק'ענען פאר בני קהילתו,

אז אנדערע תלמידים זאגן אנדערש, איז עס אין מיינע אויגן א ספק, און ס'גייט מיך נישט אהן צו וויאזוי דו גייסט אויפווייזן אז ר' יחזקאל איז נישט געווען גערעכט וכו', ווייל למעשה האט ער קלאר געהאלטן אז די רבי איז נישט געווען מנוגד צו דעם, און זיין דעת בלייבט קאי וקיים

ער האט געהאלטן, און איר האט געברענגט נאר די ערשטע חלק פון זיין לשון

[שמות]

1. פארוואס אין מאנסי מעג מען יא?
2. וואס זאגט דארט די תוי''ט?
3. וועלכע מחלוקת הפוסקים?

כמו שכתבתי לעיל.
מאנסי איז געווען א דארף.
נישט יעדע קאנטרי דארף א שטאטס רב.
און נאכדעם וואס סאיז צעשפרייט געווארן איז א נייע שאלה.
2. תוי"ט עירובין. בקיצור לויט די טעם איז קלאר אז דאס האט נישט מיט מאנסי וכדומה
3. בענין רשה"ר וחשש להחמיר בברוקלין ומאנהעטען..וכו

די רבי ז''ל האט געהאלטן אז ברוקלין איז א רה''ר דאורייתא?

יש שמעידין כן.
יש אומרים שחשש.
ויש מדייקין כיון שאמר משום פירצות אז בוודאי לא סבר שהוא רשה"ר, אבל דיוק קלוש הוא.
ויש שאומרים כן בפירוש, בקיצור אין לנו דברים ברורים.

[תינוק הבורח]

סאיז דא א תשובה פון איהם זיין כולל?
איך האב עס אז דו ווילסט.
איך קען עס אפשר ארויפלייגן שפעטער אז דו ווילסט.
ווילסט דיך גיין מפלפל זיין אדער צוריק שרייבן אן אייגענע תשובה?
און סתם אזוי לשיטת ס' רבוא איז נישט געווען גדולים וואס האבן געהאלטן אז דא איז הארבער ווי אנדערע שטעט?
למשל די מנחת יצחק שרייבט נישט אז לאנדאן פאריז וכו איז א רשה"ר אפילו לשיטת ס"ר???
ועי' במג"א סי' שנ"ז אטו עיר גדולה שיש ס"ר. וכן נקטו כל האחרונים שם.
במציאות איז דאס נישט גלייך צו מאנסי נישט בהלכה און נישט בהשקפה וואס די עירוב איז דארט געמאכט געווארן ווען סאיז געווען נישט מער ווי א דארף.
ווען מגייט דורך די טעמים קען מען זאגן אז כהיום פון 6-7 טעמים איז דארט נוגע 1-2.
און אראפנעמען איז אנדערע מעשה.
און אפילו דעמאלט איז געווען רבנים אין מאנסי וואס האבן אין מאנסי נישט געוואלט האבן א שייכות מיטן עירוב (מטעם סאטמאר כמו שסיפור הרב אייזענשטאטער) און ס"ה איז מאנסי א גוטן סעמפעל צו ברוקלין וואס מדארף אלס חושש זיין.
נישט קיין ראי' אויף פארקערט.

אויב איז עס נאר השקפה קען איך פארשטיין פארוואס מאנסי זאל מען מעגן כהיום, וויבאלד בשעת'ן מאכן איז עס געווען א דארף און היינט גייט מען שוין נישט אסר'ן
אבער אויב הלכה'דיג איז עס א פראבלעם, אפ' אמאל איז עס נישט געווען קיין פראבלעם און מ'האט געמאכט אן עירוב, וואלט מען עס היינט געדארפט אסר'ן אויב הלכה'דיג איז א פראבלעם.

(לפי המנחת יצחק, פארוואס איז ירושלים נישט קיין רה''ר?)

דעס וואס דו שרייבסט אז הסכמת האחרונים איז אז מ'קוקט אויב ס'איז דא ז' רובא אין די גאנצע שטאט, דארף מען נאכקוקן, אבער לויט ווי איך געדענק איז די פשוטע קלאר נישט אזוי
די ראשונים שרייבן קלאר אז ס'דארף זיין ס' רובא אויף די גאס אליינס אז ס'זאל ווערן א רה''ר

וואס זאגסטו?
מאנסי איז קלאר לפי ר' משה און אלע אנדערע וואס האבן געהאלטן אז ברוקלין איז א חשש רשה"ר איז קלאר אז דארטן נישט.
ווידער פ"וו די שטאט איז אנדערש אדער די אנדערע איז נישט וואס אונז רעדן וועגן אז איר עפענט אן אשכול פאר ירושלים קען מען דאס דארטן דורך טון.
די מנחת יצחק האט געוואינט אין ירושלים און געהאלטן אז סאיז אנדערש.
ראיתי שהרב אלישיב אמר שאם יהיה בירושלים ס"ר בלי השכונות הערביים שאין לנו שם דריסת רגל מפני הסכנה והוא כשני עיירות..וועט ארויסקומען און אסר'ן די עירובין אפילו אויף אראפ צונעמען וכש"כ לעשות לכתחילה.
ראשונים שרייבן הייב אהן מיט רש"י עירובין ו'.
שווער צוזאגן אז סאיז דא א מחלוקת אין ראשונים איבער דעם.

מען נעמט א ווערטל וואס רב אלישיב האא געזאגט זיך צו ארויסדרייען פון א נודניק, און מען בויט אויף דעם א תורה שלמה.

[שמות]

אויב איז עס נאר השקפה קען איך פארשטיין פארוואס מאנסי זאל מען מעגן כהיום, וויבאלד בשעת'ן מאכן איז עס געווען א דארף און היינט גייט מען שוין נישט אסר'ן
אבער אויב הלכה'דיג איז עס א פראבלעם, אפ' אמאל איז עס נישט געווען קיין פראבלעם און מ'האט געמאכט אן עירוב, וואלט מען עס היינט געדארפט אסר'ן אויב הלכה'דיג איז א פראבלעם.

(לפי המנחת יצחק, פארוואס איז ירושלים נישט קיין רה''ר?)

דעס וואס דו שרייבסט אז הסכמת האחרונים איז אז מ'קוקט אויב ס'איז דא ז' רובא אין די גאנצע שטאט, דארף מען נאכקוקן, אבער לויט ווי איך געדענק איז די פשוטע קלאר נישט אזוי
די ראשונים שרייבן קלאר אז ס'דארף זיין ס' רובא אויף די גאס אליינס אז ס'זאל ווערן א רה''ר

וואס זאגסטו?
מאנסי איז קלאר לפי ר' משה און אלע אנדערע וואס האבן געהאלטן אז ברוקלין איז א חשש רשה"ר איז קלאר אז דארטן נישט.
ווידער פ"וו די שטאט איז אנדערש אדער די אנדערע איז נישט וואס אונז רעדן וועגן אז איר עפענט אן אשכול פאר ירושלים קען מען דאס דארטן דורך טון.
די מנחת יצחק האט געוואינט אין ירושלים און געהאלטן אז סאיז אנדערש.
ראיתי שהרב אלישיב אמר שאם יהיה בירושלים ס"ר בלי השכונות הערביים שאין לנו שם דריסת רגל מפני הסכנה והוא כשני עיירות..וועט ארויסקומען און אסר'ן די עירובין אפילו אויף אראפ צונעמען וכש"כ לעשות לכתחילה.
ראשונים שרייבן הייב אהן מיט רש"י עירובין ו'.
שווער צוזאגן אז סאיז דא א מחלוקת אין ראשונים איבער דעם.

מען נעמט א ווערטל וואס רב אלישיב האא געזאגט זיך צו ארויסדרייען פון א נודניק, און מען בויט אויף דעם א תורה שלמה.

וואס עפעס ווערטל?
ער האט קלאר אזוי געהאלטן אז ברוקלין איז א רשה"ר.
שמעתי פון איינער וואס איז געווען ביי אים.
און סאיז געווען מפורסם אין כמה מקומות.

[תינוק הבורח]

וואס זאגסטו?
מאנסי איז קלאר לפי ר' משה און אלע אנדערע וואס האבן געהאלטן אז ברוקלין איז א חשש רשה"ר איז קלאר אז דארטן נישט.
ווידער פ"וו די שטאט איז אנדערש אדער די אנדערע איז נישט וואס אונז רעדן וועגן אז איר עפענט אן אשכול פאר ירושלים קען מען דאס דארטן דורך טון.
די מנחת יצחק האט געוואינט אין ירושלים און געהאלטן אז סאיז אנדערש.
ראיתי שהרב אלישיב אמר שאם יהיה בירושלים ס"ר בלי השכונות הערביים שאין לנו שם דריסת רגל מפני הסכנה והוא כשני עיירות..וועט ארויסקומען און אסר'ן די עירובין אפילו אויף אראפ צונעמען וכש"כ לעשות לכתחילה.
ראשונים שרייבן הייב אהן מיט רש"י עירובין ו'.
שווער צוזאגן אז סאיז דא א מחלוקת אין ראשונים איבער דעם.

מען נעמט א ווערטל וואס רב אלישיב האא געזאגט זיך צו ארויסדרייען פון א נודניק, און מען בויט אויף דעם א תורה שלמה.

וואס עפעס ווערטל?
ער האט קלאר אזוי געהאלטן אז ברוקלין איז א רשה"ר.
שמעתי פון איינער וואס איז געווען ביי אים.
און סאיז געווען מפורסם אין כמה מקומות.

אם כן איז ירושלים אויך, און די תירוץ איז וועגן ערביים איז כמובן א ווערטל.

[שמות]

מען נעמט א ווערטל וואס רב אלישיב האא געזאגט זיך צו ארויסדרייען פון א נודניק, און מען בויט אויף דעם א תורה שלמה.

וואס עפעס ווערטל?
ער האט קלאר אזוי געהאלטן אז ברוקלין איז א רשה"ר.
שמעתי פון איינער וואס איז געווען ביי אים.
און סאיז געווען מפורסם אין כמה מקומות.

אם כן איז ירושלים אויך, און די תירוץ איז וועגן ערביים איז כמובן א ווערטל.

כמובן ווייל אזוי וויל איך.

[תינוק הבורח]

וואס עפעס ווערטל?
ער האט קלאר אזוי געהאלטן אז ברוקלין איז א רשה"ר.
שמעתי פון איינער וואס איז געווען ביי אים.
און סאיז געווען מפורסם אין כמה מקומות.

אם כן איז ירושלים אויך, און די תירוץ איז וועגן ערביים איז כמובן א ווערטל.

כמובן ווייל אזוי וויל איך.

איך האב געמיינט איך רעדט צו א intellectual honest person.
אויב אין ירושלים רעכנט מען נישט די ערביים, רעכנט מען נישט אין ברוקלין די אינו יהודים.

[שמות]

אם כן איז ירושלים אויך, און די תירוץ איז וועגן ערביים איז כמובן א ווערטל.

כמובן ווייל אזוי וויל איך.

איך האב געמיינט איך רעדט צו א intellectual honest person.
אויב אין ירושלים רעכנט מען נישט די ערביים, רעכנט מען נישט אין ברוקלין די אינו יהודים.

האסט בכלל נישט פארשטאנען וואס איך האב געשריבן איי געס.
מרעדט פון געגענטער וואס א איד גייט נישט אריין, נישט וויבאלד זיי זענען אראבער.
איך מיין אז ער האט געוואוסט אז ברוקלין האט נישט קיין ס"ר אידן.
און די א"י קובצים שרייבן דאס בשמו, גארנישט מיט ווערטלעך.

[תינוק הבורח]

כמובן ווייל אזוי וויל איך.

איך האב געמיינט איך רעדט צו א intellectual honest person.
אויב אין ירושלים רעכנט מען נישט די ערביים, רעכנט מען נישט אין ברוקלין די אינו יהודים.

האסט בכלל נישט פארשטאנען וואס איך האב געשריבן איי געס.
מרעדט פון געגענטער וואס א איד גייט נישט אריין, נישט וויבאלד זיי זענען אראבער.
איך מיין אז ער האט געוואוסט אז ברוקלין האט נישט קיין ס"ר אידן.
און די א"י קובצים שרייבן דאס בשמו, גארנישט מיט ווערטלעך.

אזוי האבן זיי אפגעלערנט פשט אין א ווערטל וואס ער האט געזאגט זיך ארויסדרייען פון א נודניק, נו נו.

דרך אגב לויט די אפיציעלע סטאטיסטיק וואוינען היינט אין מערב ירושלים 590,000 מענטשן, איז רישט אייך אז די עדה גייט אסר'ן צו טראגן ערגעץ אין די קומענדיגע יארן...

[תינוק הבורח]

כמובן ווייל אזוי וויל איך.

איך האב געמיינט איך רעדט צו א intellectual honest person.
אויב אין ירושלים רעכנט מען נישט די ערביים, רעכנט מען נישט אין ברוקלין די אינו יהודים.

האסט בכלל נישט פארשטאנען וואס איך האב געשריבן איי געס.
מרעדט פון געגענטער וואס א איד גייט נישט אריין, נישט וויבאלד זיי זענען אראבער.
איך מיין אז ער האט געוואוסט אז ברוקלין האט נישט קיין ס"ר אידן.
און די א"י קובצים שרייבן דאס בשמו, גארנישט מיט ווערטלעך.

און דו ביסט גערעכט אז איך האב פאר זעהן אז דו רעדסט פון שכונות, ממילא בעט איך דיר איבער פארן זאגן אז איר זענט נישט האנעסט.

[שמות]

איך האב געמיינט איך רעדט צו א intellectual honest person.
אויב אין ירושלים רעכנט מען נישט די ערביים, רעכנט מען נישט אין ברוקלין די אינו יהודים.

האסט בכלל נישט פארשטאנען וואס איך האב געשריבן איי געס.
מרעדט פון געגענטער וואס א איד גייט נישט אריין, נישט וויבאלד זיי זענען אראבער.
איך מיין אז ער האט געוואוסט אז ברוקלין האט נישט קיין ס"ר אידן.
און די א"י קובצים שרייבן דאס בשמו, גארנישט מיט ווערטלעך.

און דו ביסט גערעכט אז איך האב פאר זעהן אז דו רעדסט פון שכונות, ממילא בעט איך דיר איבער פארן זאגן אז איר זענט נישט האנעסט.

בקיצור יעדע רב מיט א דעת תורה דארף אריבער גיין דיין סקרינינג וועלכע חלק איז א וויץ און וועלכע חלק נישט.
און דאס וואס ער האט געזאגט אז ברוקלין איז א רשה"ר און דארט דערווייל נישט (אויף ארויסצוגיין און אראפנעמען אן עירוב פון 70 יאר) איז געווען בדרך לא דרך פון ווערטלעך כידוע ווי אזוי מגעדענקט אלס באקאנטער לץ.
און פארגעס נישט לשיטת ר' משה אין אגרות משה קומט אויך אויס אז דא איז א רשה"ר און אין ירושלים נישט.

[הימל]

ריכטיג מען קען נישט שרייען אויף יענעם 'מחלל שבת' ווען זיין דיין איז דאס מתיר

אבער א טענה קען מען יא האבן אויף יענעם
היות די רעדע דא איז פון א שטאט ווי וויאלמבסבורג ווי 80 פארצענט פונעם שטאט האלט אז מען טאר נישט מאכן קיין עירוב דארף ווען די מיעוט זיך רעכענען מיטן רוב
בפרט אז דאס איז גורם אז א געוויסע פארצענט פון די קהלות האוסרים זאלן זיך פארלאזן אויף דעם

שטארקע פוינט!!

איך בין נאר נייגעריג צו דאס איז אויך דעת תורה.

ס'איז מיר אינטערעסאנט אויב איינער ווייסט אויב ס'איז שוין געווען אינעם עבר אזא זאך אז רובא דרובא רבנים ודיינים אין א שטאט האבן געהאלטן אז ס'איז נישט אויסגעהאלטן צו מאכן אן עירוב אין א שטאט ווען אנדערע האבן יא געוואלט, און וואס ס'איז געבליבן.

נישט אויסגעהאלטן הלכה'דיג?

[ויצא]

דאס איז איין שיטה, פון איין גדול, וואס זאגט ניטאמאל אז דער רבי האט אים געזאגט אז עס איז נישט קיין פראבלעם נאר אז 'ער האלט' אז עס איז נישט קיין פראבלעם לויט'ן רבי'ן. פון די אנדערע זייט זענען דא צענדליגער גדולים וואס האבן אליין געהערט פון רבי'ן אנדערש.

וועלכע גדולים?

און וואס האט זיי רביה''ק ז''ל געזאגט? פארוואס קען מען נישט מאכן אן עירוב?

(איך פרעג ווייל איך וויל וויסן, מיין טאטע זז''ג האט אמאל געפרעגט ר' יוסל אשכנזי ז''ל אויב די רבי האט געהאלטן אז מ'קען נישט מאכן קיין עירוב, און ער האט געענטפערט אז די רבי האט יא געהאלטן אז מ'קען מאכן אן עירוב אין וויליאמסבורג, נאר אז עס דארף זיין אונטער אן פארלעסליכע השגחה, אבער בעצם קען מען מאכן,

אבער אז אנדערע גדולים האבן געהערט אנדערש, וויל איך וויסן ווער, און פארוואס, פארוואס טאקע האט די רבי געהאלטן אז דווקא וויליאמסבורג זאל זיין א פראבלעם מ'זאל נישט קענען מאכן)

קאשויער רב, ריח"מ פרידמאן, פריימאנער רב, הבר"מ מסאטמאר, הגה"צ ר' מיכאל בער ווייסמאנדל (כפי עדות תלמידו הגה"צ ר"י מאשקאוויטש), הגה"צ רא"ח שפיצער, פאיער רב, נאנאשער רב, פאפא'ער רב (כפי עדותו של הגה"צ ר' נח אייזיק אלבוים שליט"א מהומנא ששמע מפ"ק), דעברעצינער רב, נירבאטורער רב, הגר"ח קרייזווירטה אב"ד אנטווערפען, הגה"צ רנ"י מייזעלס, מארגערעטענער רב, ר, להבחל"ח אב"ד וואלאווא שליט"א, ועוד.

די עדות פון גה"צ ר' נח אייזיק אלבוים שליט"א מהומנא איז ערגעץ געדריקט ?

[Think and Thank]

אסרן אויף יענעם? שרייען אויף יענעם? און קרית יואל קומט דעיס שוין נישט פאר?
יא! מען טוט דאס שוין יארן און פיל תחומים, מאיז מוחה, ממאכט פראטעסטן, משרייעט, דאס איז סאטמאר.

שוין אמאל בייגעפאלן אז יענער האט א רב המתיר צו גיין צו די בחירות?
מיין נקודה איז, מברויך זיך נישט אראפמאלן ווי ליבעראלען ווען מאיז נישט, סתם צו וועלידעיטן די שיטה, מקען פשוט זאגן מיין רבי האט די דרך און פערטיג.

נישט ריכטיג וואס איר שרייבט,

דא א גרויס חילוק פון מוחה זיין ביי א אסיפה איינמאל א יאר און נאך שרייען בחורים אינגעלייט מיידלעך ווייבלעך און עלטערע אידן מיט אלטע באבעס.

ביי די בחירות אין ארץ ישראל איז דא עצרות און מחאות,

אבער (עכ"פ עד היום הזה) שטייט מען נישט און פארנט פון די שטים בודקעס בכדי אנשרייען יעדער וואס גייט וועלן.


היתכן? דארט רעדט מען פון די הארבסטע איסור אין די תורה לויט שיטת הרה"ק מסאטמאר, און דא רעדט מען לויט טייל און א השקפה פראבלעם און לויט אנדערע און א כרמלית....
(קיין איין אפיציעל דיין אין קהילת מהרי"י האלט נישט אז ווילי איז א רשות הרבים דאורייתא)

אקעי, נעם א משל מסדר קידושין זיין אין קר"י אן רשות פונ'ם מרא דאתרא כפי די פסק פון די דיינים פון זיין קהילה, אדער האלטן זמן מוצ"ש פריער ווי ר"ת לויט די פסק פון די דיינים פון זיין קהילה. צו ס'זאל זיין

דאס מחלק זיין צווישן פרויען און מענער איז נאריש ביז גאר. אויב איז דא א חיוב מחאה איז נישט קיין נ"מ ווער דער איז. אין די גמרא (ברכות כ.) טרעפט מען אז רב גידל איז געגאנגען און אראפגעריסן אן אומ'צניעות'דיגע קלייד פון א פרוי וואס ער האט געמיינט אז זי איז א איד, און עס איז אים נישט בייגעפאלן אז היות ס'איז א פרוי איז נישטא קיין חיוב מחאה.

[עריק]

ווער איז אפגענומען געווארן אויפן נייע ועד?

[Think and Thank]

יא

זייער פשוט, די איינציגסטע סיבה וואס מ'האט דא דערווייל געברענגט, פארוואס רביה''ק מ'סאטמאר זי''ע האט נישט געוואלט מאכן אן עירוב, איז צוליב מכשולות וואס קען ארויסקומען

אויב אזוי קומט דאך אויס, אז אפי' די רבי ז''ל האט געהאלטן אז מ'קען בעצם מאכן א כשר'ע עירוב אין וויליאמסבורג,
דעס אז א סאטמארע אידן זאל נאכאלץ מחמיר זיין פאר זיך איז זייער פארשטענדליך, למעשה האט דאך די רבי נישט געוואלט מ'זאל מאכן, טאקע וועגן מכשולות, אויב אזוי טראגט מען נישט, וועגן די מכשולות וואס קען ארויסקומען

אבער אסר'ן אויף יענעם? שרייען אויף יענעם ווען יענעמס דעת תורה לאזט יא?
וואס איז פשט פון שרייען אויף קלויזענבערגע חסידים? איז ר' פישל הערשקאוויטש נישט געווען זייער אפציעלע דיין?
איז ער נישט ראי' צו פסק'ענען?
זיינע שואלים מעגן זיך אויף אלעס פארלאזן אויף אים, חוץ פון דעם?

(כמובן מה שכתבתי בשם רביה''ק ז''ל הטעם, הוא מה שראיתי כאן, ואני לעצמי איני יודע אם התנגד כלל לעירוב, מאחר שתלמידו הגדול הגר''י ראטה ז''ל כתב שלא היה לרבינו התנגדות,
כמו כן אפשר שאם התנגד היה עוד טעמים, ורק טעם זה ראיתי הכא, ואדרבה מיט שיודע עוד טעם אשמח מאוד)

רמב"ם הלכות ממרים פ"ב
הלכה ג
במה דברים אמורים בדברים שלא אסרו אותן כדי לעשות סייג לתורה אלא כשאר דיני תורה אבל דברים שראו בית דין לגזור ולאסרן לעשות סייג אם פשט איסורן בכל [ישראל] אין בית דין גדול אחר יכול לעקרן ולהתירן אפילו היה גדול מן הראשונים
בקיצור אויב די טעם איז וועגן א סייג איז עס הארבער נישט גרינגער.

נישט פארשטאנען וואס דו ברענגסט פון רמב''ם

חוץ פון דעם אז די רמב''ם שרייבט דאך כל ישראל - אלע אידן
רעדט ער ווען מ'האט געמאכט א געוויסע איסור וכו', אבער נישט אז מ'האט זיך צוריק געהאלטן פון מאכן אן עירוב ווייל ס'גייט ארויס קומען מכשולות, איך מיין אז די חילוק איז פשוט

און יעדעס פאל איז דאך עס געווען די גדר פון די רבי, וואס ער האט פראווייט געזאגט פאר זיינע תלמידים, און נישט ארויפגעלייגט אויף כלל ישראל, וואס האט עס במילא נישט מקבל געווען

סא וואס איז די רמב''ם דא?

ר' מיכאל בער איז געווען א תלמדי פון רבי'ן? ר' יונתן שטייף? ר' הערש אייזענשטאטער? דעברעצינער רב?
און ס'נישט אז ער האט זיך צוריקגעהאלטן פון מאכן אן עירוב, נאר ער האט פארארבעט וועלטן אז די וואס ווילן מאכן אן עירוב זאלן אויפגעבן אויף זייערע פלענער.

[Think and Thank]

ריכטיג מען קען נישט שרייען אויף יענעם 'מחלל שבת' ווען זיין דיין איז דאס מתיר

אבער א טענה קען מען יא האבן אויף יענעם
היות די רעדע דא איז פון א שטאט ווי וויאלמבסבורג ווי 80 פארצענט פונעם שטאט האלט אז מען טאר נישט מאכן קיין עירוב דארף ווען די מיעוט זיך רעכענען מיטן רוב
בפרט אז דאס איז גורם אז א געוויסע פארצענט פון די קהלות האוסרים זאלן זיך פארלאזן אויף דעם

שטארקע פוינט!!

איך בין נאר נייגעריג צו דאס איז אויך דעת תורה.

ס'איז מיר אינטערעסאנט אויב איינער ווייסט אויב ס'איז שוין געווען אינעם עבר אזא זאך אז רובא דרובא רבנים ודיינים אין א שטאט האבן געהאלטן אז ס'איז נישט אויסגעהאלטן צו מאכן אן עירוב אין א שטאט ווען אנדערע האבן יא געוואלט, און וואס ס'איז געבליבן.

נישט ממש די זעלבע אבער היבש ענליך איז געווען די פרשה מיט'ן עירוב אין מאנהעטן דורך רב סיגעל, על דעת עצמו אן די שטיצע פון די רבנים אין שטאט. געבליבן דארט איז אז צענדליגער יארן נאך וואס די עירוב איז געווארן בטל ומבוטל (ער האט געדינגען פונ'ם שר העיר אויף צען יאר און איז אוועק נאך אין די צען יאר, קיינער האט מער נישט באנייט די שכירות און אודאי נישט קעיר גענומען פון די צוה"פ) האבן נאך מענטשן געטראגן על סמך די עירוב.

[פארטראכט]

שוין אמאל בייגעפאלן אז יענער האט א רב המתיר צו גיין צו די בחירות?

איך דענק נישט קיין שרייען אויף אידן ביים גיין צו בחירות.

מ'מאכט א עצרת מעורר צו זיין נישט צו גיין.

כהאב געשאסן אן עקסעמפל, אטו כי ריכלא אלע פראטעסטן אינווייטס וואס כהאב באקומען..

[הלבלר בקולמסו]

שוין אמאל בייגעפאלן אז יענער האט א רב המתיר צו גיין צו די בחירות?

איך דענק נישט קיין שרייען אויף אידן ביים גיין צו בחירות.

מ'מאכט א עצרת מעורר צו זיין נישט צו גיין.

אין וויליאמסבורג מאכט מען אויך אן עצרת מעורר צו זיין.

[דער תהלים איד]

אקעי, נעם א משל מסדר קידושין זיין אין קר"י אן רשות פונ'ם מרא דאתרא כפי די פסק פון די דיינים פון זיין קהילה, אדער האלטן זמן מוצ"ש פריער ווי ר"ת לויט די פסק פון די דיינים פון זיין קהילה. צו ס'זאל זיין

דו פרעגסט גאנץ אן אקטועלע שאלה. לאמיר זען אויב מ'קען עס אויסשמועסן נארמאל.

דו כאפסט אן א שטאט וואס איינער קלעימט מרא דאתרא, אן אריינגיין צו א צווייטער איז מחולק, און וויפיל רעכט ער האט מחולק צו זיין, עפ"י הלכה אדער עפ"י מציאות, אדער צו ס'איז למעשה געווען א פאקט לאנגע יארן וואס מ'קען שווער פלוצלינג טוישן, וכו' וגו', נאר לאמיר זאגן ס'איז סתם א קלעים אין די וועלט אריין.

איינמאל איינער טוט עפעס דערקעגן, ווערט עס שוין א פאליטיק, א מחלוקה, נישט אלס הלכה נאר אלס בעלות. אודאי וועט יענער זאגן אז ער מיינט לש"ש ווייל די בעלות איז קריטיש וויכטיג פאר'ן קיום וכו' וגו', אבער דו פארשטייסט זייער גוט אז די מחלוקה ווערט א מענטש קעגן א מענטש. איך וויל יא זיין און דו ווילסט איך זאל נישט זיין.

און אז ס'איז א מחלוקה, פירט מען זיך - ליידער - אויף, פון אלע צדדים, ווי ביי א מחלוקה. און דאן פרעגט קיינער נישט "וואו שטייט אז מ'דארף מוחה זיין אויף איינעם וואס איז עובר אויף הלכות מרא דאתרא"... יא?!...

משא"כ א שטאט ווי וומסב"ג, וואס ס'איז דאך נישט קיין שטאט מיט א מרא דאתרא, והא ראי' אז מ'טאר נישט מאכן דארט קיין עירוב ווייל ס'וועט נישט האבן קיין אחראי... יא? ווייל ס'איז א גרויסע שטאט. נאר וואס דען? סאטמאר האלט אז דער עירוב איז פסול, און סאטמאר וויל מחזק זיין און אויסרופן זייער דעת תורה וכו'.

אבער וואו קומט דאס צו ווערן ווי א פערזענליכע מחלוקה? פארוואס זאל מען נאכשרייען מענטשן? דו האלטסט דען אז די שטאט האט א מרא דאתרא? ס"ה האלטסטו אז דער עירוב איז אן איסור. נו רוף אויס דעם דעת תורה אויף די העכסטע טענער. ולא יותר.

מאכט סענס?

[שמות]

איך וויל נישט אריין רעדן אין הלכות מחאה, סאיז סיי ווי נישט נוגע.
פארשטייט זיך אנפאנג ווען מהאט איינגעפירט א נייע פירצה האט מען געהערט מחאות, אבער כהיום אפילו די לעצטע פאר שבתים וואס מאנכע דא רופן עס אהן די רעפארמער ברוקלין עירוב האט מען געזען גענוג קערידשעס און טרעגערס, אבער א קול מחאה האט מען נישט געהערט און ערגעץ.
סאו סאיז סתם א מדובר להלכה ולא למעשה...
און פארגלייך צו די בחירות וואס יא סאיז דא גאנצע מטה הסברות, מגייט יא ארויס און פארנט פונעם לשכות הקלפי און משרייט אויס די באקאנטע גיוואלד...
איך בין געווען דארט ביי איין בחירות און אויף רחוב עזרת תורה פון סאטמאר ביהמ"ד חצר איז געפלויגן שטיינער, פאליציי ספעציעלע פאורסעס לויפן דארט ארום א גאנצע טאג.
איך וועל נישט זאגן אז דאס קומט אפיציעל מטעם העדה אבער די זאכן פאסירן און גרויסן ואין החי יכול להכחיש את החי, משא"כ אין וויליאמסבורג חוץ די פאר עצרת'ליך פאריפן דורך די רבנים איז נישטא קיין קול מחאה ווי ערווענט אפילו די לעצטע פאר וואכן.
איך האב אויך געוואלט צולייגן א עיקר שכחתי בנוגע ירושלים דערמאנט דא נעכטן אז אין תשובות והנהגות הגאון ר' משה שטרנבוך עדה חרדית האט א תשובה אין ח"ז לגבי ברוקלין אז סאיז א רשה"ר עיי"ש במה שמחלק לירושלים.