סאטמאר (מהר"א): נייעסן און שמועסן בתוככי הקהלה

[שטייפע קוגל]

אה, אזא יו"ט, ממש נישט צום באשרייבן... וועל איך טאקע נישט שרייבן... נאר אפאר נערישע זייטיגע נאטיצן, אפשר בעסער געזאגט קריטיק וואס דארף א תיקון לדעתי... (און מכלל זאת אז אלעס חוץ מזה איז געוואלדיג)...

ערשטנס די קרעפל טיש וואלט געמעגט האבן א תיקון... מ'הרגט זיך קעפ אויף קעפ... מ'וואלט געדארפט אריבערגיין ערגעץ וואו ס'איז דא ברענטשעס און מ'קען געהעריג מיטהאלטן (כ'ווייס אז ס'נישטא וואו...)

פארוואס איז יעדע יאר דא פראבלעימען מיט די מייק ביי נעילת החג די ערשטע פאר מינוט?

ביים באגלייטן זענען צענדליגער פרויען אריבער צווישן די מענער, צווישן די זינגערס און די שטייענדע ציקוקער, מ'וואלט געדארפט לאזן פלאץ אינטער די זינגערס וואו די פרויען זאלן אריבער...

די לעצטע קריטיק איז עפעס וואס גייט מיר ממש אויף די געהירן... ווואס איז די שרייען יחי אדונינו??? די רבי האט עס בכלל נישט ליב... די אינגווארג ווייסט סייווי נישט וואס דאס איז... און די עלטערע לאכן זיך אינטער... סא לאז אפ, ס'איז סתם נערישע פראפעגאנדע וואס העלפט נישט פאר גארנישט...

-----
איין זאך וויל איך וויסן, פלעגט נישט די רבי אנהייבן די צווייטע מאל אהבה רבה הויעך? דאס יאר האט די עולם אליינס געגאנגען צום צווייטן מאל און די רבי האט נאר אנגעהויבן די דריטע, אבער איך געדענק אז אלע יארן פלעגט די רבי אויך אנהייבן די צווייטע מאל... ניין?

בנוגע די קרעפל טיש ענפערסטו אליינס.
בנוגע די מייק, דאס געשעט ווען ס'איז נישטא קיין שאנס צו טעסטן די מייק פארדעם.
בנוגע יחי אדונינו, דאס איז געווען ווען די רבי און א האלבע עולם איז שוין נישט דארט געווען, כ'ווייס טאקע נישט פארוואס ס'פעלט אויס אבער ס'איז נישט אזוי געפערליך.
בנוגע אהבה רבה, איז זיכער געווען שלא בכוונה.

[צוקריצט]

אה, אזא יו"ט, ממש נישט צום באשרייבן... וועל איך טאקע נישט שרייבן... נאר אפאר נערישע זייטיגע נאטיצן, אפשר בעסער געזאגט קריטיק וואס דארף א תיקון לדעתי... (און מכלל זאת אז אלעס חוץ מזה איז געוואלדיג)...

ערשטנס די קרעפל טיש וואלט געמעגט האבן א תיקון... מ'הרגט זיך קעפ אויף קעפ... מ'וואלט געדארפט אריבערגיין ערגעץ וואו ס'איז דא ברענטשעס און מ'קען געהעריג מיטהאלטן (כ'ווייס אז ס'נישטא וואו...)

פארוואס איז יעדע יאר דא פראבלעימען מיט די מייק ביי נעילת החג די ערשטע פאר מינוט?

ביים באגלייטן זענען צענדליגער פרויען אריבער צווישן די מענער, צווישן די זינגערס און די שטייענדע ציקוקער, מ'וואלט געדארפט לאזן פלאץ אינטער די זינגערס וואו די פרויען זאלן אריבער...

די לעצטע קריטיק איז עפעס וואס גייט מיר ממש אויף די געהירן... ווואס איז די שרייען יחי אדונינו??? די רבי האט עס בכלל נישט ליב... די אינגווארג ווייסט סייווי נישט וואס דאס איז... און די עלטערע לאכן זיך אינטער... סא לאז אפ, ס'איז סתם נערישע פראפעגאנדע וואס העלפט נישט פאר גארנישט...

-----
איין זאך וויל איך וויסן, פלעגט נישט די רבי אנהייבן די צווייטע מאל אהבה רבה הויעך? דאס יאר האט די עולם אליינס געגאנגען צום צווייטן מאל און די רבי האט נאר אנגעהויבן די דריטע, אבער איך געדענק אז אלע יארן פלעגט די רבי אויך אנהייבן די צווייטע מאל... ניין?

בנוגע די קרעפל טיש ענפערסטו אליינס.
בנוגע די מייק, דאס געשעט ווען ס'איז נישטא קיין שאנס צו טעסטן די מייק פארדעם.
בנוגע יחי אדונינו, דאס איז געווען ווען די רבי און א האלבע עולם איז שוין נישט דארט געווען, כ'ווייס טאקע נישט פארוואס ס'פעלט אויס אבער ס'איז נישט אזוי געפערליך.
בנוגע אהבה רבה, איז זיכער געווען שלא בכוונה.

וויפיל איך געדענק הייבט דער רבי נאר אן די דריטע מאל אהבה רבה. נישט די צווייטע מאל.

[סומקא]

יא, מיט די ווייבער שול

אין ווייבער שול זענען דא 5000 זיצן

אפיציעל זאגן זיי בערך 6500 ביי די מענער און 3500 ביי די פרויען.

איך ווייס נישט צו די פרויען נומער איז אמת, אבער נאכן זיך ארומדרייען אין ביהמ"ד איז די נומער ביי די מענער ריכטיג, עכ"פ נישט ווייט דערפון.

אמאל פלעגט מען זאגן אז יעדע אינטש איז אריינגעשטיפט א זיץ, היי יאר איז יעדע אינטש געווען אריינגעשטיפט א גאלערי....

-
אזוי ווארטענדיג אויפן רבי'ן אנצוהייבן הויעך שמו"ע האב איך אריינגעטראכט וויאזוי די ביהמ"ד האט אויסגעקוקט שבועות פאר 15 16 יאר צוריק, די איינציגסטע צוגעלייגטע זיצן דאן איז געווען דריי סטעידשעס אויף דרום זייט (אויפן פלאץ פון די עקסטענטשאן).... די עולם האט זיך פשוט געדאפלט!

די האסט געטראכט פון 15 יאר צוריק, איך האב געטראכט פון איינס אדער צוויי יאר ארום, איז דא עפעס א פלאן?

[יאנטשי]

יא, מיט די ווייבער שול

אין ווייבער שול זענען דא 5000 זיצן

אפיציעל זאגן זיי בערך 6500 ביי די מענער און 3500 ביי די פרויען.

איך ווייס נישט צו די פרויען נומער איז אמת, אבער נאכן זיך ארומדרייען אין ביהמ"ד איז די נומער ביי די מענער ריכטיג, עכ"פ נישט ווייט דערפון.

אמאל פלעגט מען זאגן אז יעדע אינטש איז אריינגעשטיפט א זיץ, היי יאר איז יעדע אינטש געווען אריינגעשטיפט א גאלערי....

-
אזוי ווארטענדיג אויפן רבי'ן אנצוהייבן הויעך שמו"ע האב איך אריינגעטראכט וויאזוי די ביהמ"ד האט אויסגעקוקט שבועות פאר 15 16 יאר צוריק, די איינציגסטע צוגעלייגטע זיצן דאן איז געווען דריי סטעידשעס אויף דרום זייט (אויפן פלאץ פון די עקסטענטשאן).... די עולם האט זיך פשוט געדאפלט!

די העכסטע נומער וואס איך האב געהערט אויף די ווייבער שול איז געווען 2000 וואס אפילו דאס מאכט נישט קיין סענס.

טראכט אריין, די ביהמ"ד האט 6,500 (?) זיצן צוטיילט איבער אלע פליגלען, מיט גאלאריען העכער דרייפערטל דרום/צפון עקסטענשאנס און פאליש, די ווייבער שול האט נישט מער ווי א פערטל פלאץ פון דעם, אויב עפעס אסאך ווייניגער.

[שבת קודש]

יא, מיט די ווייבער שול

אין ווייבער שול זענען דא 5000 זיצן

אפיציעל זאגן זיי בערך 6500 ביי די מענער און 3500 ביי די פרויען.

די עכטע נומער איז בערך 5,500 מענער זיצן
בערך 3500 אין היכל ביהמ''ד, 450 דרום גאלערי, 450 צפון גאלערי, 420 פאליש גאלערי, 400 פארטש גאלערי, 200 חדר מארקאוויטש, 150 חדר קילא

[נפתלי]

עס איז נישט מענטשליך, און נישט אויסגעהאלטן, צו מעקן א וואטערמארק און ארויפשטעלן א גע'גנב'טע ווערסיע פון א בילד.

סתם אינטערעסאנטקייט צו וויסן פארוואס דאס איז יא מענטשליך און אויסגעהאלטן...

דיסקלעימער: איך האב נישט קיין מיינונג און די נאריש'ע פייט...

[יונגער זיידע]

איך הער די קרעפל פשעטל איז געווען גאר ספעציעל

נתחדש געווארן שבועות אינדערפרי!

די רבי האט צוגערופן ר' הירצקא צוויבל אינדערפרי, אז ס'איז אים ביגעפאלן א פרישע חידוש, פארטאגס נאכן טיש
די רבי האט זיך אוסגעדרוקט "ביצה שנולדה ביו"ט"!!

[דער תהלים איד]

איין זאך וויל איך וויסן, פלעגט נישט די רבי אנהייבן די צווייטע מאל אהבה רבה הויעך? דאס יאר האט די עולם אליינס געגאנגען צום צווייטן מאל און די רבי האט נאר אנגעהויבן די דריטע, אבער איך געדענק אז אלע יארן פלעגט די רבי אויך אנהייבן די צווייטע מאל... ניין?

מעגליך דיין טעות קומט פון דעם וואס עטליכע יאר צוריק האט דער רבי - לפי זכרוני - ביידע טעג געזינגען א פערטע מאל דעם ניגון.

[לאקאלער רב]

איין זאך וויל איך וויסן, פלעגט נישט די רבי אנהייבן די צווייטע מאל אהבה רבה הויעך? דאס יאר האט די עולם אליינס געגאנגען צום צווייטן מאל און די רבי האט נאר אנגעהויבן די דריטע, אבער איך געדענק אז אלע יארן פלעגט די רבי אויך אנהייבן די צווייטע מאל... ניין?

מעגליך דיין טעות קומט פון דעם וואס עטליכע יאר צוריק האט דער רבי - לפי זכרוני - ביידע טעג געזינגען א פערטע מאל דעם ניגון.

ליגט מיר אויך עפעס א פערדע מאל אין קאפ..

איך וואלט נאר געוואלט בעטן די אידן אין די פאדערשטע ליניעס, אז ווען דער רבי הייבט אן זאל מען זיך האלטן עטליכע סעקונדעס שטיל, אזוי אז די אידן אויף אלע גאלעריען זאלן אויך זוכה צו זיין צו הערן עטוואס מער קולו בקודש.

[יונגער זיידע]

תורתך שעשועי האט ארומגעשיקט גאר שיינע זאכן אנצוווארעמען די עולם אטיילצונעמען אינעם קומענדיגן מחזור לימוד הש"ס
https://www.dropbox.com/scl/fi/ul75tw0d ... g6vfw&dl=0

[חסיד הארץ]

https://jdn.news/posts/6328

[פארשטענדליך אידל]

אה, אזא יו"ט, ממש נישט צום באשרייבן... וועל איך טאקע נישט שרייבן... נאר אפאר נערישע זייטיגע נאטיצן, אפשר בעסער געזאגט קריטיק וואס דארף א תיקון לדעתי... (און מכלל זאת אז אלעס חוץ מזה איז געוואלדיג)...

ערשטנס די קרעפל טיש וואלט געמעגט האבן א תיקון... מ'הרגט זיך קעפ אויף קעפ... מ'וואלט געדארפט אריבערגיין ערגעץ וואו ס'איז דא ברענטשעס און מ'קען געהעריג מיטהאלטן (כ'ווייס אז ס'נישטא וואו...)

פארוואס איז יעדע יאר דא פראבלעימען מיט די מייק ביי נעילת החג די ערשטע פאר מינוט?

ביים באגלייטן זענען צענדליגער פרויען אריבער צווישן די מענער, צווישן די זינגערס און די שטייענדע ציקוקער, מ'וואלט געדארפט לאזן פלאץ אינטער די זינגערס וואו די פרויען זאלן אריבער...

די לעצטע קריטיק איז עפעס וואס גייט מיר ממש אויף די געהירן... ווואס איז די שרייען יחי אדונינו??? די רבי האט עס בכלל נישט ליב... די אינגווארג ווייסט סייווי נישט וואס דאס איז... און די עלטערע לאכן זיך אינטער... סא לאז אפ, ס'איז סתם נערישע פראפעגאנדע וואס העלפט נישט פאר גארנישט...

-----
איין זאך וויל איך וויסן, פלעגט נישט די רבי אנהייבן די צווייטע מאל אהבה רבה הויעך? דאס יאר האט די עולם אליינס געגאנגען צום צווייטן מאל און די רבי האט נאר אנגעהויבן די דריטע, אבער איך געדענק אז אלע יארן פלעגט די רבי אויך אנהייבן די צווייטע מאל... ניין?

ביים ברכת הקודש מוצאי יום טוב, איז טונקל העכערן רבי'ן, און מען קען נישט זען דעם רבי'ן געהעריג.
פאר די אידן וואס קוקן די בילדער איז דאס נישט שיין.
עס פאדערט זיך בלויז א לעקטער וואס זאל שיינען העכער דעם רבי'ן.
עס וועט געוויס צוגעבן אסאך.

[טלית]

איך הער די קרעפל פשעטל איז געווען גאר ספעציעל

ס'פאסט נישט אנצורופען דברי תורה 'קרעפל פשעטל'.

מ'קען עס רופען פלעין 'פשעטל'.

[יונגער זיידע]

איך הער די קרעפל פשעטל איז געווען גאר ספעציעל

ס'פאסט נישט אנצורופען דברי תורה 'קרעפל פשעטל'.

מ'קען עס רופען פלעין 'פשעטל'.

אנטשולדיגט! אבער מ'רופט עס קרעפל פשעטל
דערמאנטסט מיר פון די מעשה, ס'איז אמאל געווען עפעס א ליטווישע ראש ישיבה וואס האט געזאגט א פשעטל און בתוך דבריו האט ער נאכגעזאגט א חידוש פון סאטמאר רב (ה"ה רביה"ק בעל דברי יואל זי"ע) און נאכן שיעור איז צוגעגאנגען א סאטמארע אינגערמאן זיך באדאנקען אויפן שיעור, און ער רופט זיך אן אז די חידוש וואס די ראש ישיבה האט נאכגעזאגט ביים שיעור האט סאטמאר רב געזאגט ביים קרעפל פשעטל!!
רופט זיך אן די ראש ישיבה, ניין ניין!! (מיטן אקצענט) דאס האט סאטמאר רב "עכט" געזאגט....

[להגדיל הטראסק]

איך הער די קרעפל פשעטל איז געווען גאר ספעציעל

ס'פאסט נישט אנצורופען דברי תורה 'קרעפל פשעטל'.

מ'קען עס רופען פלעין 'פשעטל'.

די מעשה מיט סאנזער רב אז הקרעפיל איז גימ' פרנסה איז באקאנט - דעריבער מיין איך אז עס האט א פריערדיגע מקור - ובפרט היי יאר ווען עס איז געווען א היתר כרוך וואס 'דרייעט' זיך ארום און עס איז געווען ווי חז"ל זאגן אין גיטין "חסדאין מילך" האט עס זיכער א פשט...

[Azoi Tzi Zugen]

די לעצטע קריטיק איז עפעס וואס גייט מיר ממש אויף די געהירן... ווואס איז די שרייען יחי אדונינו??? די רבי האט עס בכלל נישט ליב... די אינגווארג ווייסט סייווי נישט וואס דאס איז... און די עלטערע לאכן זיך אינטער... סא לאז אפ, ס'איז סתם נערישע פראפעגאנדע וואס העלפט נישט פאר גארנישט...

מען דארף זאגן פאר די זינגערס אז דאס וואס דער עולם ענטפערט נישט יחי איז א צייכן אז דער עולם פארשטייט נישט דערצו.... דער רבי האט מחנך געווען עס צו אוועקמאכן.

[Azoi Tzi Zugen]

אגב ביים באגלייטן איז געווען עפעס זייער אומקלאר די סאונד. למשל ווען הרב אקער האט געזינגען די שמירת עינים ניגון האב איך נישט געקענט הערן די ווערטער. איך בין געשטאנען אויפ'ן פארקינג לאט אביסל מער צו דרום.

[טעכנאלאגיע קענער]

אגב ביים באגלייטן איז געווען עפעס זייער אומקלאר די סאונד. למשל ווען הרב אקער האט געזינגען די שמירת עינים ניגון האב איך נישט געקענט הערן די ווערטער. איך בין געשטאנען אויפ'ן פארקינג לאט אביסל מער צו דרום.

שוין אפגערעדט אז מען האט נישט די ריכטיגע עקוויפמענט ווי גוטע ספיקערס צו קענען קאווערן א שטח און חוץ פון דעם די קווייער איז רבונו...

[Azoi Tzi Zugen]

וואסערע ריקארדינג רעדסטו פון?

[בודקע]

אגב ביים באגלייטן איז געווען עפעס זייער אומקלאר די סאונד. למשל ווען הרב אקער האט געזינגען די שמירת עינים ניגון האב איך נישט געקענט הערן די ווערטער. איך בין געשטאנען אויפ'ן פארקינג לאט אביסל מער צו דרום.

פאר מיך האט זיך עס געהערט קלארער ווי ביי די הדלקה

שוין אפגערעדט אז די וואס מאכן די סאונד זענען נישט די גרעסטע מבינים אין פעלד.....וד''ל אפילו די ריקארדינג איז נישט עפעס ווייסעך וואס....

ווי גרויסע מבינים זיי זענען ווייס איך נישט, אבער לעצטענס דעליווערן זיי ממש ביי יעדע איינציגסטע מעמד הערליך קלארע סאונד

[בודקע]

אגב ביים באגלייטן איז געווען עפעס זייער אומקלאר די סאונד. למשל ווען הרב אקער האט געזינגען די שמירת עינים ניגון האב איך נישט געקענט הערן די ווערטער. איך בין געשטאנען אויפ'ן פארקינג לאט אביסל מער צו דרום.

פאר מיך האט זיך עס געהערט קלארער ווי ביי די הדלקה

אפשר מער צום סוף איז געווען אנדערש, ביז ווען די רבי האט פארלאזט די מעמד איז עס לענ"ד געווען סופער גוט

[טעכנאלאגיע קענער]

אגב ביים באגלייטן איז געווען עפעס זייער אומקלאר די סאונד. למשל ווען הרב אקער האט געזינגען די שמירת עינים ניגון האב איך נישט געקענט הערן די ווערטער. איך בין געשטאנען אויפ'ן פארקינג לאט אביסל מער צו דרום.

פאר מיך האט זיך עס געהערט קלארער ווי ביי די הדלקה

שוין אפגערעדט אז די וואס מאכן די סאונד זענען נישט די גרעסטע מבינים אין פעלד.....וד''ל אפילו די ריקארדינג איז נישט עפעס ווייסעך וואס....

ווי גרויסע מבינים זיי זענען ווייס איך נישט, אבער לעצטענס דעליווערן זיי ממש ביי יעדע איינציגסטע מעמד הערליך קלארע סאונד

גערעכט אז עס איז געווען קלארער ווי ביי די הדלקה ווי אויך האבן זיי בעסער געקאווערט די שטח אבער די קוואליטעט לויט מיין מיינונג איז נישט עפעס מוראדיג אויב עפעס וואלטן זיי געמעגט עדיטן די ריקארדינג פון באגלייטן מיט די טרעק ריקארדינג נישט געבן די סטיריאו ריקארדינג וואס רעקארדירט אלעס פון די מעין מיקס....יא איך האב שוין די ריקארדינג פון באגלייטן!! גראדע אויך די מעמד פטר חמור איז אויך נישט עפעס מען הערט זייער שווערע בעקראונד נויז ווען די קוויער זינגט בקיצור... שוין געהערט אמאל א ריקארדינג וואס מען האט איבערגעמיקסט דורך די טרעק ריקארדינג עס איז מוראדיג נאכאמאל כ'זאג נישט אז מען מוז אויסגעבן געלט כדי א פראפעסיאנאל זאל יעצט זיצן אין סטודיאו און איבערמאכן אוןן עדיטן די טרעק ריקארדינג אבער כ'זאג סתם אז עס וואלט געווען אסאך בעסער א געדיטע טרעק ריקארינג ווי א סטיריאו ריקארדינג...

[Azoi Tzi Zugen]

איך בין אנגעקומען גלייך ווען דער רבי איז ארויסגעקומען, איך בין געקומען פון פארעסט ראוד צו גארפיעלד ראוד, און געשטאנען די גאנצע צייט פון דעמאלס און ווייטער פארנט פון ביהמ"ד. די סאונד איז געווען זייער נישט קלאר. די דברות קודש אליינס איז יא געווען זייער גוט.

[טעכנאלאגיע קענער]

איך בין אנגעקומען גלייך ווען דער רבי איז ארויסגעקומען, איך בין געקומען פון פארעסט ראוד צו גארפיעלד ראוד, און געשטאנען די גאנצע צייט פון דעמאלס און ווייטער פארנט פון ביהמ"ד. די סאונד איז געווען זייער נישט קלאר. די דברות קודש אליינס איז יא געווען זייער גוט.

עס האט זיך געהערט קראצעדיג?עס האט זיך געהערט די קווייער העכער פון די מוזיק?

[זרש]

אגב ביים באגלייטן איז געווען עפעס זייער אומקלאר די סאונד. למשל ווען הרב אקער האט געזינגען די שמירת עינים ניגון האב איך נישט געקענט הערן די ווערטער. איך בין געשטאנען אויפ'ן פארקינג לאט אביסל מער צו דרום.

פאר מיך האט זיך עס געהערט קלארער ווי ביי די הדלקה

שוין אפגערעדט אז די וואס מאכן די סאונד זענען נישט די גרעסטע מבינים אין פעלד.....וד''ל אפילו די ריקארדינג איז נישט עפעס ווייסעך וואס....

ווי גרויסע מבינים זיי זענען ווייס איך נישט, אבער לעצטענס דעליווערן זיי ממש ביי יעדע איינציגסטע מעמד הערליך קלארע סאונד

גערעכט אז עס איז געווען קלארער ווי ביי די הדלקה ווי אויך האבן זיי בעסער געקאווערט די שטח אבער די קוואליטעט לויט מיין מיינונג איז נישט עפעס מוראדיג אויב עפעס וואלטן זיי געמעגט עדיטן די ריקארדינג פון באגלייטן מיט די טרעק ריקארדינג נישט געבן די סטיריאו ריקארדינג וואס רעקארדירט אלעס פון די מעין מיקס....יא איך האב שוין די ריקארדינג פון באגלייטן!! גראדע אויך די מעמד פטר חמור איז אויך נישט עפעס מען הערט זייער שווערע בעקראונד נויז ווען די קוויער זינגט בקיצור... שוין געהערט אמאל א ריקארדינג וואס מען האט איבערגעמיקסט דורך די טרעק ריקארדינג עס איז מוראדיג נאכאמאל כ'זאג נישט אז מען מוז אויסגעבן געלט כדי א פראפעסיאנאל זאל יעצט זיצן אין סטודיאו און איבערמאכן אוןן עדיטן די טרעק ריקארדינג אבער כ'זאג סתם אז עס וואלט געווען אסאך בעסער א געדיטע טרעק ריקארינג ווי א סטיריאו ריקארדינג...

די מעסט די קלארקייט בשעת מעמד לויט די ריקארדינג? וויפיל איך ווייס האטסעך עס בשעת מעשה נישט געהערט אזוי,

נ.ב סהערצעך גראדע ווי סגעווען א נייע מין אינסטרומענט, וואס ספייפט יעדע פאר סעקונדעס...