די מעשה פון דער מגילה

[פייל און בויגן]

ואמר ר"א אמר רבי חנינא כל האומר דבר בשם אומרו מביא גאולה לעולם שנאמר ותאמר אסתר למלך בשם מרדכי.

אחר הדברים האלה. אמר רבא אחר שברא הקב"ה רפואה למכה דאמר ר"ל אין הקב"ה מכה את ישראל אא"כ בורא להם רפואה תחילה. (רפואה הוא מעשה דבגתן ותרש)

פארוואס איז די מעשה פון מרדכי און בגתן ותרש א חלק פון די נס? וועלכע ראלע האט דאס געשפילט אינעם נס, און אזוי אויך איז דאס פירן מרדכי אויפן פערד געווען א חלק פון די נס?

די מעשה פון בגתן ותרש האט געמאכט אז אחשוורוש זאל זיין מער ברוגז אויף המן'ען פארן וועלן הרג'ענען זיין אלטע גוטע פריינט ר' מרדכי.

[דער תהלים איד]

פארוואס איז די מעשה פון מרדכי און בגתן ותרש א חלק פון די נס? וועלכע ראלע האט דאס געשפילט אינעם נס, און אזוי אויך איז דאס פירן מרדכי אויפן פערד געווען א חלק פון די נס?

איז דאך ידוע מספה"ק (המקור?) אז דערפאר האט אסתר גערופן צו א צווייטע סעודה ווייל ביי די ערשטע איז המן הרשע נאך געווען בשמחה האט ער נאך געהאט א כח.

קומט אויס אז דאס אז ביי די צווייטע סעודה איז ער געווען בעצבות איז געווען א חלק פונעם נס. און דאס איז געשען דורך דעם וואס ער האט געדארפט ארומפירן מרדכי.

[דעת קדשי]

לחידודא בעלמא
מיט וועלכע צו-נאמען האט מען גערופן מרדכי הצדיק?

[משה רבינו]

לחידודא בעלמא
מיט וועלכע צו-נאמען האט מען גערופן מרדכי הצדיק?

מרדכי בלשן
און פתחיה

[משה רבינו]

ואמר ר"א אמר רבי חנינא כל האומר דבר בשם אומרו מביא גאולה לעולם שנאמר ותאמר אסתר למלך בשם מרדכי.

אחר הדברים האלה. אמר רבא אחר שברא הקב"ה רפואה למכה דאמר ר"ל אין הקב"ה מכה את ישראל אא"כ בורא להם רפואה תחילה. (רפואה הוא מעשה דבגתן ותרש)

פארוואס איז די מעשה פון מרדכי און בגתן ותרש א חלק פון די נס? וועלכע ראלע האט דאס געשפילט אינעם נס, און אזוי אויך איז דאס פירן מרדכי אויפן פערד געווען א חלק פון די נס?

די מעשה פון בגתן ותרש האט געמאכט אז אחשוורוש זאל זיין מער ברוגז אויף המן'ען פארן וועלן הרג'ענען זיין אלטע גוטע פריינט ר' מרדכי.

איך כאפ נישט די שאלה די גאנצע נס איז נאר געבויעט ווייל בלילה ההוא נדדה שנת המלך וימצא כתב אשר הגיד על בגתנא ותרש

[תינוק הבורח]

ואמר ר"א אמר רבי חנינא כל האומר דבר בשם אומרו מביא גאולה לעולם שנאמר ותאמר אסתר למלך בשם מרדכי.

אחר הדברים האלה. אמר רבא אחר שברא הקב"ה רפואה למכה דאמר ר"ל אין הקב"ה מכה את ישראל אא"כ בורא להם רפואה תחילה. (רפואה הוא מעשה דבגתן ותרש)

פארוואס איז די מעשה פון מרדכי און בגתן ותרש א חלק פון די נס? וועלכע ראלע האט דאס געשפילט אינעם נס, און אזוי אויך איז דאס פירן מרדכי אויפן פערד געווען א חלק פון די נס?

די מעשה פון בגתן ותרש האט געמאכט אז אחשוורוש זאל זיין מער ברוגז אויף המן'ען פארן וועלן הרג'ענען זיין אלטע גוטע פריינט ר' מרדכי.

איך כאפ נישט די שאלה די גאנצע נס איז נאר געבויעט ווייל בלילה ההוא נדדה שנת המלך וימצא כתב אשר הגיד על בגתנא ותרש

פארוואס?

[משה רבינו]

די מעשה פון בגתן ותרש האט געמאכט אז אחשוורוש זאל זיין מער ברוגז אויף המן'ען פארן וועלן הרג'ענען זיין אלטע גוטע פריינט ר' מרדכי.

איך כאפ נישט די שאלה די גאנצע נס איז נאר געבויעט ווייל בלילה ההוא נדדה שנת המלך וימצא כתב אשר הגיד על בגתנא ותרש

פארוואס?

וואס הייסט פארוואס די גמרא איז מסביר די מעשה
ווייל אחשוורוש האט געטראכט למה זימנה אסתר את המן האט ער געטראכט לכאורה ווייל אסתר וויל אים הארגענען און מאכן המן די מלך, דערנאך האט ער געטראכט דעמאלטס פארוואס קיינער פארציילט אים נישט וועגן די פלאן, וועגן דעם האט ער נישט געקענט איינשלאפן, האט ער געהייסן ברענגען די ספר הזכרונות און געהערט די מעשה פון מרדכי ביי בגתן ותרש אז מען האט גארנישט באצאלט קיין שכר פאר מרדכי וואס האט יא פארציילט פאריגע מאל איינער האט געוואלט הרגענען די קעניג ממילא ציעט קיינעם נישט צו קומען דערציילן
האט ער געוואלט באצאלן פאר מרדכי פרעגט ער המן וועלכע באצלונג גיבט מען פאר די חשובסטע מענטש,
זאגט המן די קעניגס קרוין זאל מען געבן פאר יענעם, אחשוורוש האט תיכף פארשטאנען אז המן מיינט זיך און טז עס ציעט אים אזוי די קעניגס קרוין, האט עס באשטעטיגט אז ער וויל הארגענען די קעניג
ווייטער ביי די סעודה הערט אחשוורוש אז המן וויל הרגענען מרדכי האט אחשוורוש געהאלטן אז ער וויל אים הרגענען ווייל ער האט מורא ער גייט נאכאמאל זיך אנעמען פארן קעניג אז המן זאל נישט קענען הרגענען אחשוורוש

כדי אחשוורוש זאל הענגען המן אויפן תליה איז עס נאר צטשטאנט געקומען וויל המן וויל האט. געמאכט א תליה צו הארגענען מרדכי אשר דיבר טוב על המלך עומד בבית המן

[תינוק הבורח]

איך כאפ נישט די שאלה די גאנצע נס איז נאר געבויעט ווייל בלילה ההוא נדדה שנת המלך וימצא כתב אשר הגיד על בגתנא ותרש

פארוואס?

וואס הייסט פארוואס די גמרא איז מסביר די מעשה
ווייל אחשוורוש האט געטראכט למה זימנה אסתר את המן האט ער געטראכט לכאורה ווייל אסתר וויל אים הארגענען און מאכן המן די מלך, דערנאך האט ער געטראכט דעמאלטס פארוואס קיינער פארציילט אים נישט וועגן די פלאן, וועגן דעם האט ער נישט געקענט איינשלאפן, האט ער געהייסן ברענגען די ספר הזכרונות און געהערט די מעשה פון מרדכי ביי בגתן ותרש אז מען האט גארנישט באצאלט קיין שכר פאר מרדכי וואס האט יא פארציילט פאריגע מאל איינער האט געוואלט הרגענען די קעניג ממילא ציעט קיינעם נישט צו קומען דערציילן
האט ער געוואלט באצאלן פאר מרדכי פרעגט ער המן וועלכע באצלונג גיבט מען פאר די חשובסטע מענטש,
זאגט המן די קעניגס קרוין זאל מען געבן פאר יענעם, אחשוורוש האט תיכף פארשטאנען אז המן מיינט זיך און טז עס ציעט אים אזוי די קעניגס קרוין, האט עס באשטעטיגט אז ער וויל הארגענען די קעניג
ווייטער ביי די סעודה הערט אחשוורוש אז המן וויל הרגענען מרדכי האט אחשוורוש געהאלטן אז ער וויל אים הרגענען ווייל ער האט מורא ער גייט נאכאמאל זיך אנעמען פארן קעניג אז המן זאל נישט קענען הרגענען אחשוורוש

כדי אחשוורוש זאל הענגען המן אויפן תליה איז עס נאר צטשטאנט געקומען וויל המן וויל האט. געמאכט א תליה צו הארגענען מרדכי אשר דיבר טוב על המלך עומד בבית המן

איך האב פארשטאנען אז ער פרעגט לפי פשוטו

[משה רבינו]

פארוואס?

וואס הייסט פארוואס די גמרא איז מסביר די מעשה
ווייל אחשוורוש האט געטראכט למה זימנה אסתר את המן האט ער געטראכט לכאורה ווייל אסתר וויל אים הארגענען און מאכן המן די מלך, דערנאך האט ער געטראכט דעמאלטס פארוואס קיינער פארציילט אים נישט וועגן די פלאן, וועגן דעם האט ער נישט געקענט איינשלאפן, האט ער געהייסן ברענגען די ספר הזכרונות און געהערט די מעשה פון מרדכי ביי בגתן ותרש אז מען האט גארנישט באצאלט קיין שכר פאר מרדכי וואס האט יא פארציילט פאריגע מאל איינער האט געוואלט הרגענען די קעניג ממילא ציעט קיינעם נישט צו קומען דערציילן
האט ער געוואלט באצאלן פאר מרדכי פרעגט ער המן וועלכע באצלונג גיבט מען פאר די חשובסטע מענטש,
זאגט המן די קעניגס קרוין זאל מען געבן פאר יענעם, אחשוורוש האט תיכף פארשטאנען אז המן מיינט זיך און טז עס ציעט אים אזוי די קעניגס קרוין, האט עס באשטעטיגט אז ער וויל הארגענען די קעניג
ווייטער ביי די סעודה הערט אחשוורוש אז המן וויל הרגענען מרדכי האט אחשוורוש געהאלטן אז ער וויל אים הרגענען ווייל ער האט מורא ער גייט נאכאמאל זיך אנעמען פארן קעניג אז המן זאל נישט קענען הרגענען אחשוורוש

כדי אחשוורוש זאל הענגען המן אויפן תליה איז עס נאר צטשטאנט געקומען וויל המן וויל האט. געמאכט א תליה צו הארגענען מרדכי אשר דיבר טוב על המלך עומד בבית המן

איך האב פארשטאנען אז ער פרעגט לפי פשוטו

דאס איז פשוט פשט די מעשה נישט קיין מדרש

[וואוילער]

ווי ווערט דערמאנט אין די מגילה אז מ' האט גע'הרג'עט ושתי??

עס שטייט נאר אז מ' האט אויפגענומען א נייע מלכה, און ושתי האט מען פארבאטן איינטריט.

אֲשֶׁר לֹא תָבוֹא וַשְׁתִּי, לִפְנֵי הַמֶּלֶךְ אֲחַשְׁוֵרוֹשׁ, וּמַלְכוּתָהּ יִתֵּן הַמֶּלֶךְ, לִרְעוּתָהּ הַטּוֹבָה מִמֶּנָּה..

רש"י זאגט "ולכך נהרגה"

[נקודות טובות]

איך כאפ נישט די שאלה די גאנצע נס איז נאר געבויעט ווייל בלילה ההוא נדדה שנת המלך וימצא כתב אשר הגיד על בגתנא ותרש

פארוואס?

וואס הייסט פארוואס די גמרא איז מסביר די מעשה
ווייל אחשוורוש האט געטראכט למה זימנה אסתר את המן האט ער געטראכט לכאורה ווייל אסתר וויל אים הארגענען און מאכן המן די מלך, דערנאך האט ער געטראכט דעמאלטס פארוואס קיינער פארציילט אים נישט וועגן די פלאן, וועגן דעם האט ער נישט געקענט איינשלאפן, האט ער געהייסן ברענגען די ספר הזכרונות און געהערט די מעשה פון מרדכי ביי בגתן ותרש אז מען האט גארנישט באצאלט קיין שכר פאר מרדכי וואס האט יא פארציילט פאריגע מאל איינער האט געוואלט הרגענען די קעניג ממילא ציעט קיינעם נישט צו קומען דערציילן
האט ער געוואלט באצאלן פאר מרדכי פרעגט ער המן וועלכע באצלונג גיבט מען פאר די חשובסטע מענטש,
זאגט המן די קעניגס קרוין זאל מען געבן פאר יענעם, אחשוורוש האט תיכף פארשטאנען אז המן מיינט זיך און טז עס ציעט אים אזוי די קעניגס קרוין, האט עס באשטעטיגט אז ער וויל הארגענען די קעניג
ווייטער ביי די סעודה הערט אחשוורוש אז המן וויל הרגענען מרדכי האט אחשוורוש געהאלטן אז ער וויל אים הרגענען ווייל ער האט מורא ער גייט נאכאמאל זיך אנעמען פארן קעניג אז המן זאל נישט קענען הרגענען אחשוורוש

כדי אחשוורוש זאל הענגען המן אויפן תליה איז עס נאר צטשטאנט געקומען וויל המן וויל האט. געמאכט א תליה צו הארגענען מרדכי אשר דיבר טוב על המלך עומד בבית המן

וואו מאכט די גמרא די חשבון? @פייל און בויגן האט דאס ג'ענטפערט, און עס איז זייער שיין ג'ענטפערט. אבער כמדומה אז די גמרא זאגט דאס נישט.

[נקודות טובות]

נאך א זאך וואס איך האב קיינמאל געהעריג פארשטאנען.
1) וואס איז געווען די מעשה מיט די אגרות וואס מרדכי ואסתר האבן געשיקט. די גזירה פון המן איז נישט בטל געווארן, כי כתב אשר נכתב ונחתום בטבעת המלך אין להשיב. נו אויב אזוי פארוואס האבן די גוים נישט גע'הרג'עט די אידן? עס איז דאך א גזירה פון אחשורוש!

2) בסך הכל האבן אידן באקומען די רעכט פאר סעלף דיפענס? יעצט לאמיר קלערן אויב וואלטן די אידן נישט באקומען די רעכט פון סעלף דעפענס, וואלטן זיי זיך נישט געטארט דיפענדען? וואס האבן זיי שוין געהאט צו פארלירן אויב זיי דיפענדען זיך יא, טוה כאטש וואס דו קענסט יא! און אויב זענען זיי געווען שוואכער ווי די גוים, וואס איז געשעהן ווען אחשורוש האט זיי געגעבן די רעכט צו דיפענדען? זענען זיי יעצט געווארן שטערקער ווי די גוים?

3)פארוואס האבן די שונאים זיך נישט צוריקגעשלאגען מיט די אידן און גע'הרג'עט פון זיי אויך? (אפשר יא, נאר עס שטייט נישט?)

כי נפל פחד היוהדים. איינמאל זיי האבן געזע די קעניג שטיצט זיי האבן זיי באקומען א פחד.

אט דאס פרעג איך. די קעניג האט דאך געשטיצט ביידע, וואס איז געווען די פחד וואס זיי האבן געהאט פון די אידן? (חוץ אויב זיי האבן פשוט מורא געהאט פון מרדכי וואס איז געווארן משנה למלך. אבער דאס האט שוין מיט די אגרות גארנישט!)

[משה רבינו]

פארוואס?

וואס הייסט פארוואס די גמרא איז מסביר די מעשה
ווייל אחשוורוש האט געטראכט למה זימנה אסתר את המן האט ער געטראכט לכאורה ווייל אסתר וויל אים הארגענען און מאכן המן די מלך, דערנאך האט ער געטראכט דעמאלטס פארוואס קיינער פארציילט אים נישט וועגן די פלאן, וועגן דעם האט ער נישט געקענט איינשלאפן, האט ער געהייסן ברענגען די ספר הזכרונות און געהערט די מעשה פון מרדכי ביי בגתן ותרש אז מען האט גארנישט באצאלט קיין שכר פאר מרדכי וואס האט יא פארציילט פאריגע מאל איינער האט געוואלט הרגענען די קעניג ממילא ציעט קיינעם נישט צו קומען דערציילן
האט ער געוואלט באצאלן פאר מרדכי פרעגט ער המן וועלכע באצלונג גיבט מען פאר די חשובסטע מענטש,
זאגט המן די קעניגס קרוין זאל מען געבן פאר יענעם, אחשוורוש האט תיכף פארשטאנען אז המן מיינט זיך און טז עס ציעט אים אזוי די קעניגס קרוין, האט עס באשטעטיגט אז ער וויל הארגענען די קעניג
ווייטער ביי די סעודה הערט אחשוורוש אז המן וויל הרגענען מרדכי האט אחשוורוש געהאלטן אז ער וויל אים הרגענען ווייל ער האט מורא ער גייט נאכאמאל זיך אנעמען פארן קעניג אז המן זאל נישט קענען הרגענען אחשוורוש

כדי אחשוורוש זאל הענגען המן אויפן תליה איז עס נאר צושטאנט געקומען וויל המן וויל האט. געמאכט א תליה צו הארגענען מרדכי אשר דיבר טוב על המלך עומד בבית המן

וואו מאכט די גמרא די חשבון? @פייל און בויגן האט דאס ג'ענטפערט, און עס איז זייער שיין ג'ענטפערט. אבער כמדומה אז די גמרא זאגט דאס נישט.

רבא אמר שנת המלך אחשורוש ממש נפלה ליה מילתא בדעתיה אמר מאי דקמן דזמינתיה אסתר להמן דלמא עצה קא שקלי עילויה דההוא גברא למקטליה הדר אמר אי הכי לא הוה גברא דרחים לי דהוה מודע לי הדר אמר דלמא איכא איניש דעבד בי טיבותא ולא פרעתיה משום הכי מימנעי אינשי ולא מגלו לי מיד ויאמר להביא את ספר הזכרונות דברי הימים .
מה ראתה אסתר שזימנה את המן רבי יהושע בן קרחה אומר אסביר לו פנים כדי שיהרג הוא והיא (פירש רש"י שיהרג הוא והיא. שיחשדני המלך ממנו ויהרוג את שנינו)
אין הצר שוה בנזק המלך אמרה לו צר זה אינו שוה בנזק של מלך איקני בה בושתי וקטלה השתא איקני בדידי ומבעי למקטלי
והמלך קם בחמתו וגו' והמלך שב מגנת הביתן מקיש שיבה לקימה מה קימה בחימה אף שיבה בחימה דאזל ואשכח למלאכי השרת דאידמו ליה כגברי וקא עקרי לאילני דבוסתני ואמר להו מאי עובדייכו אמרו ליה דפקדינן המן אתא לביתיה והמן נופל על המטה נופל נפל מיבעי ליה אמר רבי אלעזר מלמד שבא מלאך והפילו עליה אמר ויי מביתא ויי מברא ויאמר המלך הגם לכבוש את המלכה עמי בבית

[נקודות טובות]

► Show Spoiler

וואס הייסט פארוואס די גמרא איז מסביר די מעשה
ווייל אחשוורוש האט געטראכט למה זימנה אסתר את המן האט ער געטראכט לכאורה ווייל אסתר וויל אים הארגענען און מאכן המן די מלך, דערנאך האט ער געטראכט דעמאלטס פארוואס קיינער פארציילט אים נישט וועגן די פלאן, וועגן דעם האט ער נישט געקענט איינשלאפן, האט ער געהייסן ברענגען די ספר הזכרונות און געהערט די מעשה פון מרדכי ביי בגתן ותרש אז מען האט גארנישט באצאלט קיין שכר פאר מרדכי וואס האט יא פארציילט פאריגע מאל איינער האט געוואלט הרגענען די קעניג ממילא ציעט קיינעם נישט צו קומען דערציילן
האט ער געוואלט באצאלן פאר מרדכי פרעגט ער המן וועלכע באצלונג גיבט מען פאר די חשובסטע מענטש,
זאגט המן די קעניגס קרוין זאל מען געבן פאר יענעם, אחשוורוש האט תיכף פארשטאנען אז המן מיינט זיך און טז עס ציעט אים אזוי די קעניגס קרוין, האט עס באשטעטיגט אז ער וויל הארגענען די קעניג
ווייטער ביי די סעודה הערט אחשוורוש אז המן וויל הרגענען מרדכי האט אחשוורוש געהאלטן אז ער וויל אים הרגענען ווייל ער האט מורא ער גייט נאכאמאל זיך אנעמען פארן קעניג אז המן זאל נישט קענען הרגענען אחשוורוש

כדי אחשוורוש זאל הענגען המן אויפן תליה איז עס נאר צושטאנט געקומען וויל המן וויל האט. געמאכט א תליה צו הארגענען מרדכי אשר דיבר טוב על המלך עומד בבית המן

וואו מאכט די גמרא די חשבון? @פייל און בויגן האט דאס ג'ענטפערט, און עס איז זייער שיין ג'ענטפערט. אבער כמדומה אז די גמרא זאגט דאס נישט.

רבא אמר שנת המלך אחשורוש ממש נפלה ליה מילתא בדעתיה אמר מאי דקמן דזמינתיה אסתר להמן דלמא עצה קא שקלי עילויה דההוא גברא למקטליה הדר אמר אי הכי לא הוה גברא דרחים לי דהוה מודע לי הדר אמר דלמא איכא איניש דעבד בי טיבותא ולא פרעתיה משום הכי מימנעי אינשי ולא מגלו לי מיד ויאמר להביא את ספר הזכרונות דברי הימים .
מה ראתה אסתר שזימנה את המן רבי יהושע בן קרחה אומר אסביר לו פנים כדי שיהרג הוא והיא (פירש רש"י שיהרג הוא והיא. שיחשדני המלך ממנו ויהרוג את שנינו)
אין הצר שוה בנזק המלך אמרה לו צר זה אינו שוה בנזק של מלך איקני בה בושתי וקטלה השתא איקני בדידי ומבעי למקטלי
והמלך קם בחמתו וגו' והמלך שב מגנת הביתן מקיש שיבה לקימה מה קימה בחימה אף שיבה בחימה דאזל ואשכח למלאכי השרת דאידמו ליה כגברי וקא עקרי לאילני דבוסתני ואמר להו מאי עובדייכו אמרו ליה דפקדינן המן אתא לביתיה והמן נופל על המטה נופל נפל מיבעי ליה אמר רבי אלעזר מלמד שבא מלאך והפילו עליה אמר ויי מביתא ויי מברא ויאמר המלך הגם לכבוש את המלכה עמי בבית

די אומזונסטע פחד וואס אחשורוש האט געהאט בלילה ההוא, זאגט טאקע די גמרא. אבער געוואלד, וואו זאגט די גמרא אז דאס האט גורם געווען די נס? חוץ אויב זאגט מען אזוי ווי @פייל און בויגן אז דאס וואס המן האט זיך פארטשעפעט מיט מרדכי אין די ריכטיגע מינוט גופא האט גורם געווען די גרויסע אויפברויז פון אחשורוש. אבער די גמרא זאגט עס נישט!