דברי צחות בדברי תורה

[להגדיל הטראסק]

1. גבאי שכיבד עשיר ע"ה לישב אצל הרב, רצה להראות עצמו ת"ח שאל להרב מה זה אדם ובהמה תושיע ה', מה השייכות זה לזה? – לי ג"כ קשה שאל הגבאי אפשר הוא יודע...(בית המדרש, משמש, בנש"ק עשיר, עם הארץ)

[להגדיל הטראסק]

1. מי שנכנס לרבינו הברך משה באמרו פעולותיו הכבירות בפארשידענע סטעיטס – נענה הברך משה למשה גבאי, זע צו טרעפן א דזשאב פאר דעם איד...
2.

[להגדיל הטראסק]

מי שנכנס לרבי ויעצו לפתוח פיש סטאר, על תמיהת הגבאים ענה "דער איד שמעקט סייווי נישט גוט, זאל ער כאטש האבן א סיבה דערצו..."

[להגדיל הטראסק]

1. א גלח האט געפרעגט דעם גאון ר' יהונתן אייבעשיץ זצ"ל, פארוואס זעהט מען אז ביי אידן ביי א לוי' ל"ע, הערשט דארט נישט קיין סדר, יעדער שטייט וואו ער וויל, אלטע און אינגע אויסגעמישט, משא"כ ביי די גויים להבדיל וואס עס איז א גאנצע צערעמאניע מיט טאקט.האט אים דער גאון צוריק געפרעגט: און פארוואס ביי ענק ביי א חתונה איז אויך אזוי, יעדער שטופט איינער דעם צווייטען, מען שיכור'ט און מען ווערט צולאזט אן קיין שום סדר, און ביי אונז הערשט גרויס ארדענונג ביי א חתונה? זאגט אים דער גלח: טאקע גוט צוריק געפרעגט, אבער די קושיא וואס איך האב געפרעגט האט איר נאכנישט פארעענטפערט? זאגט אים דער גאון, קיין תירוץ קען איך דיר נישט געבן, נאר אפשר זאל מען טאקע מאכן פון היינט און ווייטער אז ביי אונז זאל מער נישט זיין קיין לויות און ביי ענק מער נישט קיין חתונות...

[להגדיל הטראסק]

רמב) א איד מיט א גלח זענען געווען אין תפיסה, דער איד האט באקומען גליונות פון חבד אויף ענגליש, איינמאל האבן זיי ציטירט דעם ר' ר' זושא אז דער ערגסטער איד איז בעסער פון דעם ערגסטן גוי, דער גלח האט געשוימט און פארלאנגט הסבר, פרעגט אים דער איד, ווער איז געווען דער ערגסטער איד אין היסטאריע? ענטפערט דער גלח, איך פארשטיי אז דו מיינסט יאשקע, פרעגט דער איד, ביסטו נישט מודה אז ער איז בעסער פון דער בעסטער גוי...?

[להגדיל הטראסק]

1. ר' הערשעלע קרעטשניפער אמר שחצי בית החיים בסיגוט הם מהקפדת זקיני ר' לייזער וואלף
נענה הברך משה "כ'האב נישט געוויסט אז אייער זיידע איז געווען א מאסן מערדער..."

[שאינו יודע לשאול]

1. גבאי שכיבד עשיר ע"ה לישב אצל הרב, רצה להראות עצמו ת"ח שאל להרב מה זה אדם ובהמה תושיע ה', מה השייכות זה לזה? – לי ג"כ קשה שאל הגבאי אפשר הוא יודע...(בית המדרש, משמש, בנש"ק עשיר, עם הארץ)

באקאנט וואס ר' ישראל שטערן טייטשט: צדקתך כהררי קל - די צדיקים און אדמורים זענען אויף די שווייצע בערג, משפטיך תהום רבה - די דיינים און רבנים זענען ביים אקעאן אין פלארידע, אדם ובהמה - מיר און מיין ווייב, תושיע ה'...

[להגדיל הטראסק]

1. ווען מען פרעגט א מענטש אויב ער האט שוין געדאווענט, קען ער נישט ענטפערן "יא", זאגט ער "בראנפן האב איך שוין געטרונקן", און פון דעם פארשטייט מען אז ער האלט שוין נאכן דאווענען. קומט דאך אויס אז די ברוינפן איז אן עדות אויף זיין דאווענען, נו, מוז מען דאך טרינקן כאטשיג 2 גלעזער (שנים עדים), און זיי מוזן זיין גרויסע גלעזער (קטן פסול לעדות), אויך טאר עס נישט זיין קיין ווייבערישע ברוינפן... (אשה פסול לעדות).

[להגדיל הטראסק]

1. גימפל: מיין רבי זאגט יעדן טאג פארן דאווענען א פסוק מיט גרויס התלהבות! עס נעמט אים היבש לאנג צו זאגן דעם פסוק!
גרונם: וועלכע פסוק?
גימפל: הושיעה – את – עמך...

[להגדיל הטראסק]

1. ביקש עצה שלא צו לשיח בתפילה כפי התוס' יום טוב ומצא! – ער האט זיך געשטעלט דאווענען נעבן זיין ברודער...

[להגדיל הטראסק]

1. תורה של רבינו הדברי יואל בליקוטי אורה אויף פורים אז מען האט נישט צופיל שכל איז עס בבחינת אין הברכה מצויה אלא בדבר הסמוי מן העין

– היה עושר בשנים קדמוניות על אדמת אמעריקא – לא היה דער קלוגסטער מענטש בלשון נקיה... שהיה לו ביזנעס כמו ר' יקותיאל הערש ורי"ה לא הצליח כמותו –
רבינו צוה אותו שישאל הקאמפעטישאן עצות כך עשה ולא הועיל, קרא אותם רבינו הדברי יואל שאל העשיר סודותיו, הכל ענה פונקט וואס ר' יקותיאל הערש האט געטון רבינו התפלא עד ששאל העשיר: וואס איז דיין סוד פון סוקסעס? ענה: רבי! אביסל שכל...! רבינו האט זיך נישט געקענט איינהאלטן און זיך שטארקט צולאכט...

[להגדיל הטראסק]

1. מי היתה הכלה ראשונה שקבלה זייגער? רבקה אמינו! כדכתיב וישלחו את רבקה אחותם ואת מניקתה (איר זייגערין...)

[להגדיל הטראסק]

רס) אן אינטערעסאנטע זאך, די איזראעליס קומען קיין אמעריקע נאך געלט כ'האב צוויי קינדער חתונה צו מאכן, דריי קינדער וכו', כ'בין א חתן פון ארץ ישראל, סאו שידוכים איז דא דארט לרחצה... און בכלל אסאך זעהט מען אז עס גייט נישט דא איינעם א שידוך טרעפט ער איינער אין ארץ ישראל מיט וועם ער איז זיך משדך... סאו דארט איז דא א שפע פון שידוכים בליעה"ר... אבער קיין געלט איז נישטא דארט, פארדעם קומען זיי קיין אמעריקא... קען זיין אז וועגן דעם האבן די מרגלים אהיימגעברענגט פון ארץ ישראל א געהענגל טרויבן, דאס ווייזט אויף שידוכים ענבי הגפן בענבי הגפן, און צו מרמז זיין אויף די געלט האבן זיי אהיימגעברענגט א גרויסע פייג...

קרעדיט: משה שווארטץ

[להגדיל הטראסק]

1. רבינו שליט"א דיבר ליל חנוכה בענין עסן איבריג וסיפר המעשה מייטב לב שהיה באינטערדאם שבת חזן והיה א' שחס על הבשר שנשאר והלך ביתה בשלש סעודות ואכלו, כשחזר כיבדו הרב בניגון אודה וטעה ושר אודה את ה', ואמר הייטב לב, אז אן איבריגער את (עס) טויג נישט ע"כ

– ואצלינו רואים בחוש האת לרבות...(מרבה בשר....)

[להגדיל הטראסק]

בשם מיינס א נאנטער פריינט אין ישמח לב:
לכבוד היינט ו' דחנוכה
במשך די חנוכה טעג ליינט מען די קריאה די פרשה פון די נשיאים קומט אויס אז די נשיא פון די טאג וואס מען ליינט, צוטיילט מען פאר כהן און לוי, און פאר שלישי ליינט מען די קומענדיגע נשיא,
די זעקסטע נשיא וביום השישי קומט אויס אז מען צוטיילט קיינמאל נישט ווייל עס קומט אייביג אויס ראש חודש און פאר כהן, לוי, שלישי, ליינט מען די קריאה פון ראש חודש, און פאר רביעי ליינט מען די נשיא אויף איין קריאה האב איך געזאגט אז מיט דעם "שישי" טשעפעט מען נישט!
האט מיר א חשובער איד געפרעגט צו איך בין א בנש"ק...
א ליכטיגן חנוכה

[להגדיל הטראסק]

1. כסף מנלן? ומתרץ הגמ' יליף קיחה קיחה משדה עפרון – מען גייט צום גוי כדאיתא במס' ברכות דף ג ובסנהדרין טז ע"א כיון שעלה עמוד השחר נכנסו חכמי ישראל אצלו אמרו לו אדונינו המלך עמך ישראל צריכין לפרנסה אמר להן לכו והתפרנסו זה מזה אמרו לו אין הקומץ משביע את הארי ואין הבור מתמלא מחולייתו אמר להם לכו פשטו ידיכם בגדוד.... פוד סטעמפס מעדיקעיד וכו'

[להגדיל הטראסק]

1. אמאי הצריך נח לקומת אשפה, ער וואלט עס געקענט ארויסטראסקענען פון פענסטער? –
1) דור המבול מופקרים וליבעראלן ענווייראמענטל און ער האט נישט געקענט באקומען קיין פערמיט פארן תיבה נאר אויב ער האט א פלאץ וואו ער גייט לייגן די גארביטש
2) הקב"ה למדו "מען ווארפט נישט ארויס קיין גארביטש פון פענסטער!"

[להגדיל הטראסק]

1. בסדום לא היה ישיבה! – אלמלא היה שם ישיבה לא היו צריכים למלאכים אז זיי זאלן עס איבערדרייען...
ולפי זה אמר לוט על צוער "העיר הזאת קרובה לנוס שמה ברש"י קרובה ישיבתה – כלומר אינך צריך להפכו משום שבקרוב יהיה כאן ישיבה וממילא יתהפך...(וירא, בחורים)

[להגדיל הטראסק]

1. יעקב אבינו שאחר 14 יאר בלי שינה היה ביכלתו לגלול אבן גדולה מעל פי הבאר, ישן באבנים קטנים מראשותיו בלי פחד יתירה גיבור ואמיץ כמותו, אמאי ירא מעשו כ"כ? – נאר ווען עס קומט צו א ברודער איז אנדערש די מעשה... מען דארף שוין מלאכים...(ויצא וישלח)

[להגדיל הטראסק]

1. אשה בבחינת דעה בינה והשכל – דעה ווייל זי האט די דעה, (ווער עס האט די מאה דערק האט די דעה), בינה יתירה, השכל (הייזקל) ביתו זו אשתו משום שכל כבודה בת מלך פנימה, בבחינת איה שרה אשתך הנה באוהל, און מען ברויך זיך פארשטיין מיט דעם הייזקל ווייל מען בעט להבין ולהשכי"ל, ויש אנשים שיש להם מוסר השכל (מיאוסער הייזקל...) (וירא)

קרעדיט: משה שווארטץ

[להגדיל הטראסק]

1. איך הייב שוין אן טראכטן צו אחשורוש האט געפירט א רוסישע מלוכה...המנ'ס טאכטער איז געפאלן פון א פענסטער...מען האט כסדר געטוישט מיניסטארן און גענעראלן, איינמאל איז המן די זאך, איינמאל ושתי, איינמאל מרדכי...המנ'ס סאלדאטן האבן נישט געהאט סופליי אויפן פראנט...געמאכט פאראדעס...אחשורוש איז געווען נאנט מיטן אידישן הויפט רב...און אפשר זענען דארט אויך געווען איראנער (פרס'ישע) דראונס....משקה איז דארט געווען גאנגבאר... אחשורוש האט געציטערט און יעדעם חושד געווען אין פארראט...אסתר האט געדארפט שטיין ווייט פון אים ביים וועלן רעדן מיט אים....אין כל חדש תחת השמש... וזה מה שכתוב בירמיה עלה מות בחלוננ"ו...(פורים)

[להגדיל הטראסק]

1. ווען הגאון רבי מאיר שפירא זצ"ל האט געעפנט זיין וועלט בארימטע ישיבה "ישיבת חכמי לובלין" האט ער אריינגענומען נאר די בעסטע בחורים, מ'האט זיך געדארפט פארהערן עטליכע הונדערט בלאט גמרא אריינצוקומען אין די ישיבה. אבער רבנישע קינדער האט ער אריינגענומען אפילו מ'האט נישט זיך פארהערט. האט אים איינער געפרעגט היתכן? פארוואס האבן רבנישע קינדער מער פראטעקציע? האט ער געענטפערט: "די רבנישע קינדער וועלן דאך ממילא זיין רבנים, זאלן זיי כאטש קענען לערנען"...

[להגדיל הטראסק]

1. ומקור לדאונאט – דנת את (דאונאט עס) דינם... און מען דארף עסן צוויי דאונאט'ס ווייל עס שטייט דנת דורשין דנת בקמץ לשון 2, וצריכים לאכלו עם קאווע משום שנאמר 'קבעו' שיר ורננים.

2. מען עסט איין דאונאט, די ברכה איז מזונות, מען עסט 2 דאונאטס, שוין א שאלה פון זיך וואשן מיט המוציא, מען עסט דריי דאונאטס, שוין שאלה פון שהחיינו – אויף א נייע בגד...(בשם אהרן יאסל מארקאוויטש)

4. 3. עוד רמז לדאונאט מן התורה "ויאמר הגשה לי ואכלה מציד – פון די פאנג(ק) בני למען תברכך נפשי" וע"ש הדזשעם שבתוכו האט עשו מקנא געווען יעקב אבינו ונעשה דזשעלע"ס...

[להגדיל הטראסק]

1. א פריץ רעדט זיך אפ צו זיין מאשקע אז לכבוד די נייע יאר פייערונג גייען די פריצים מאכן א שפיל
אז יעדער וועט איינלייגן 100 טויזענט רובל, און ווער פון זיי עס וועט זאגן דעם גרעסטן ליגנט וועט
באקומען די גאנצע געלט, און ער איז פארלוירן ווייל ער האט מורא אז זיין ליגנט וועט נישט אזוי קלאפן
ער איז נישט דער בעסטער ליגענער, אויב געבסטו מיר א גוטן ליגנט און איך באקום די געלט באקומסטו
פון דעם 50 טויזנט - זאגט דער פריץ צו זיין מאשקע.
דער איד בייגט זיך צו צו איהם און זאגט איהם איך האב פאר דיר א גוטן ליגנט אבער ווער נישט בייז
אויף מיר נאר הער מיר גוט אויס, דו זאלסט זאגן אז "יאשקע איז געבוירן פון א געהעריגע טאטע מאמע,"
דער פריץ איז געווארן אזוי בייז אז ער האט איהם געוואלט ממית'ן אויפן פלאץ אבער גלייך האט ער זיך
געכאפט אז דאס איז דער בעסטער ליגענט און עס אנגענומען מיט א שמייכל,
צום באשטימטן טאג זיצן אלע פריצים אינאיינעם און יעדער פראבירט זיין כח הדמיון, דער ערשטער
פארציילט וויאזוי ער האט אמאל מיט זיין אייזל געריטן אין איין שעה קיין רוים און צוריק און ווען ער
איז אריין אין רוים איז זיין אייזל געווארן אינגאצן גאלד, א צווייטער פארציילט ווי פון הימל האט זיך
אראפ געלאזט א שטריק און דער טייוול אליין איז געקומען מלחמה האלטן מיט איהם און ער מיט זיין
גבורה האט מיט איין זעץ איהם ערלעדיגט, און אזוי האט יעדער פראבירט זיין דמיון, עד שבא תורו של
אותו פריץ זיך צו לאזן הערן, ער האט גענומען קעקעצן און שטאמלען און דער עולם איז געווארן גוט
אנגעצויגן, ביז ער האט מצליח געווען צו ארויס יאגן פון זיין מויל "יאשקע איז געבוירן פון א געהעריגע
טאטע מאמע!"
דער עולם איז געווארן אזוי אין כעס אז כמעט וואס עס איז נישט געבליבן פון איהם קיין שריד ופליט, אבער נמנו וגמרו אז זיין ליגנט איז דער בעסטער ליגנט און ער האט באקומען דאס גאנצע זעקל אנגעפילט מיט געלט, אהיים קומענדיג רופט ער אריין זיין מאשקע און ער ציילט איהם אפ די 50 טויזנט צוגעזאגטע רובל און פרעגט איהם 'זאג מיר אויס דעם סוד וויאזוי איז דיר איינגעפאלן דער ליגענט?"
אה.. דאס איז זייער פשוט, מיין מאמע האט מיר אויס געלערנט אז דער אמת איז דער בעסטער ליגענט...(ניטל)

[להגדיל הטראסק]

01. ביי די גלח'טעס איז דער מנהג היות זיי האבן נישט חתונה, אז מ'מאכט א סעודה אינעם טאג וואס מ'ווערט א גלח'טע מ'רעדט זיי איין אז זיי האבן חתונה מיט אותו האיש..., איז אריין געקומען א הונגעריגע איד אין א קרעטשמע ווי מ'האט סערווירט א ברייטע סעודה לכבוד די חתונה פון די גלח'טע מיטן אותו האיש, דער איד האט זיך נישט געלאזט נער'ן ער האט אריין געהאקט א סעודה ווי ס'ברויך צו זיין, די חברה האבן אים געפרעגט וואס ער זיכט דא, זאגט ער, איך?, איך בין א קרוב מצד החתן...(ניטל)