איז ריכטיג אז ביי די ליטווישע איז דער לומד תורה מער ארויפגעקוקט?

[ספרינג]

ביי אונז חסידים ווען מען זעהט א איד א לומד תורה קוק מיר דען נישט אזוי ארויף אים ווי ביי די ליטווישע וועלט

[מסתמא]

ביי אונז חסידים ווען מען זעהט א איד א לומד תורה קוק מיר דען נישט אזוי ארויף אים ווי ביי די ליטווישע וועלט

נישט אויף די לעוול. נאכאמאל, ווי געזאגט, ביי זיי איז א לומד תורה ”אלעס”. ביי אונז איז א לומד תורה, א איד א מתמיד ותלמוד חכם.

די נפק”מ? מיר גייען נאכאלץ קוקן וויאזוי ער דאוונט און אויף זיינע באציאונגען בין אדם לחבירו און זיין גמילות חסדים וכו’ וכו’ בעפארן באשליסן אז די שכינה הקדושה רוהט אויף אים און אז זיינס א ווארט איז דעם אויבערשטנס א ווארט וכו’ וכו’

די חילוק הערט זיך דקות’דיג אבער בעולם המציאות איז עס א ריזן נפק”מ

-------------

ווען סקומט צו רעביסטעווע איז די מעשה פונקט פארקערט ואכמ”ל

[ספרינג]

ביי אונז חסידים ווען מען זעהט א איד א לומד תורה קוק מיר דען נישט אזוי ארויף אים ווי ביי די ליטווישע וועלט

נישט אויף די לעוול. נאכאמאל, ווי געזאגט, ביי זיי איז א לומד תורה ”אלעס”. ביי אונז איז א לומד תורה, א איד א מתמיד ותלמיד חכם.

די נפק”מ? מיר גייען נאכאלץ קוקן וויאזוי ער דאוונט און אויף זיינע באציאונגען בין אדם לחבירו און זיין גמילות חסדים וכו’ וכו’

איך רעד יעצט וויפיל פון אונז נעמען אונזערע קינדער און טייטלען אין ביהמ"ד אויף יענעם און יענעם און זאגט: משה'לע קוק גיט אהן רבי ישעי' ער הארגעט זיך פאר תורה און איז אלעס מפקיר אויף די וועלט צו זיין נאנט מיט די תורה.

[מסתמא]

ביי אונז חסידים ווען מען זעהט א איד א לומד תורה קוק מיר דען נישט אזוי ארויף אים ווי ביי די ליטווישע וועלט

נישט אויף די לעוול. נאכאמאל, ווי געזאגט, ביי זיי איז א לומד תורה ”אלעס”. ביי אונז איז א לומד תורה, א איד א מתמיד ותלמיד חכם.

די נפק”מ? מיר גייען נאכאלץ קוקן וויאזוי ער דאוונט און אויף זיינע באציאונגען בין אדם לחבירו און זיין גמילות חסדים וכו’ וכו’

איך רעד יעצט וויפיל פון אונז נעמען אונזערע קינדער און טייטלען אין ביהמ"ד אויף יענעם און יענעם און זאגט: משה'לע קוק גיט אהן רבי ישעי' ער הארגעט זיך פאר תורה און איז אלעס מפקיר אויף די וועלט צו זיין נאנט מיט די תורה.

דאס איז אן עקסטערע נושא אבער נובע פונעם זעלבן יסוד

ביי די ליטאים איז לערנען ”אלעס” כנ”ל דעריבער איז דאס גיין ארבעטן א פגיעה אין די עצם יהדות. ביי ר’ מתתיהו סאלאמאן זצ”ל לדוגמה איז דאס ווארט בעה”ב געוועזן א מיאוסע ווארט

מיר זענען מקיימי התורה על דרך המסורה און אין אונזער נוסח הכתיבה שטייט

ואנא אפלח ואוקיר ואיזון ואפרנס יתיכי ליכי כהלכות גוברין יהודאין דפלחין ומוקרין וזנין ומפרנסין לנשיהון בקושטא

אין אונגארן, לאו דוקא ביי די חסידים, אייגענטליך אין גאנץ אייראפע די לעצטע טויזנט + יאר איז דאס רוב מנין ובנין כלל ישראל מדור דור געוועזן בעלי בתים ארבעטער מיט שיעורי תורה. די חילוק איז ריזן גרויס און דאס מאכן גאנץ כלל ישראל פאר בני ישיבה איז נישט רעאליסטיש און נישט מסורהדיג לויט אונזערע גדולים.

[ספרינג]

מ'רעד מיר נישט וויפיל פראצענט פינעם ציבור זאל זיין ביי די ארבעט און וויפיל ביי תורה

די נקודה איז די וואס זענען יא ביים לערנען וויפיל פראצענט אין אונזער הארץ זאל דאס שעצן און אנצייגן פארן קינד וועלנדיג אים ווייזן א סעמפל פון א איד א צדיק, כאפ א בליק אויף דעם איד וואס איז כל כולו א שטיק תורה,
דאס צו כך וכך פראצענטן זאלן לערנען צו נישט איז א טעמע פאר זיך.

[מסתמא]

מ'רעד מיר נישט וויפיל פראצענט פינעם ציבור זאל זיין ביי די ארבעט און וויפיל ביי תורה

די נקודה איז די וואס זענען יא ביים לערנען וויפיל פראצענט אין אונזער הארץ זאל דאס שעצן און אנצייגן פארן קינד וועלנדיג אים ווייזן א סעמפל פון א איד א צדיק, כאפ א בליק אויף דעם איד וואס איז כל כולו א שטיק תורה,
דאס צו כך וכך פראצענטן זאלן לערנען צו נישט איז א טעמע פאר זיך.

סאיז היינו הך. קוק מיר דען נישט ארויף א בעה”ב א תלמוד חכם וקובע עיתים לתורה? א ודאי אז יא!

די שאלה איז מיט וועלכע מאס התפעלות מיר רעדן פון א בן תורה וואס ווערט אויסגעהאלטן דורך אנדערע, און דאס איז תלוי צו דאס איז "גאנץ" אידישקייט, צו דאס איז א "חלק" פון אידישקייט.

[נקודות טובות]

מ'רעד מיר נישט וויפיל פראצענט פינעם ציבור זאל זיין ביי די ארבעט און וויפיל ביי תורה

די נקודה איז די וואס זענען יא ביים לערנען וויפיל פראצענט אין אונזער הארץ זאל דאס שעצן און אנצייגן פארן קינד וועלנדיג אים ווייזן א סעמפל פון א איד א צדיק, כאפ א בליק אויף דעם איד וואס איז כל כולו א שטיק תורה,
דאס צו כך וכך פראצענטן זאלן לערנען צו נישט איז א טעמע פאר זיך.

אזוי ווי @מסתמא זאגט. הגם איך דיסעגרי שטארק מיט אים אויף געוויסע פונקטען וואס ער האט דא געשריבען.

ביי אונז חסידים ווען מען רעדט פון אונזערע רבי זי''ע'ניס איז די עיקר וואס מען פארציילט פאר'ן אינגער'ן דור דאס גרויס פחד וואס האט געהערשט ביים רבי'ן אין ביהמ''ד ווען די טיר פון בהמ''ד האט זיך ג'עפענט און די רבי איז אריינגעקומען צו תקיעת שופר. דער רבי האט מיט קול חוצב להבות אש אנגעהויבען די פייערדיגע תקיעת שופר דרשה. אדער איז מען געבט מען איבער די גרויסע עבודה וואס די רבי האט אריינגעלייגט אין די ימי השובבים, וויפיל טעג ברציפות די רבי פלעגט פאסטען און נאר געגעסן ממש א קלייניקייט ביינאכט און געטרינקען א גלאז וואסער זיך צו האלטן ביים לעבן. און דערנאך אנגעצויען נאך 24 שעה.... ווען מען זאגט נאך א שארפע געדאנק וואס מען האט געהערט פונעם רבי'ן זי''ע וועט עס אין מערסטענס פעלער זיין איבער עניני יראת שמים וגמילות חסדים. דו כאפסט די נקודה.

ביי די ליטוואקעס ווען מען רעד פון די ראשי ישיבה זצ''ל'ס וועט מען רעדן וויפיל שעה ברציפות די ר''י האט געלערנט. מען וועט פארציילן אז ווען ער איז געזעצן ביי די גמרא איז ער ממש געווען אויסגעטוהן פון די וועלט אז ער האט אפי' נישט געהערט וואס מען רעדט ממש נעבן אים. ווען מען וועט רעדן פון א יו''ט וועט מען פארציילן ווי תיכף נאך די סעודה איז ער גלייך געווען צוריק צו די גמרא ביז מנחה. ווען מען זאגט איבער א שארפע געדאנק וואס מען האט געהערט וועט עס זיין איבער לערנען תורה לשמה, אדער מידות....

יעצט פרעג נאכאמאל דיין קשיא. ס'ריכטיג אז ביי די ליטווישע איז מער ארויפגעקוקט דער לומד תורה? יא, ס'איז ריכטיג!

[נקודות טובות]

אין אונגארן, לאו דוקא ביי די חסידים, אייגענטליך אין גאנץ אייראפע די לעצטע טויזנט + יאר איז דאס רוב מנין ובנין כלל ישראל מדור דור געוועזן בעלי בתים ארבעטער מיט שיעורי תורה. די חילוק איז ריזן גרויס און דאס מאכן גאנץ כלל ישראל פאר בני ישיבה איז נישט רעאליסטיש און נישט מסורהדיג לויט אונזערע גדולים.

דאס אז רוב מנין ובנין פון כלל ישראל זענען געווען בעלי בתים האט גארנישט מיט אונגארן אדער אייראפע, דאס איז שוין מאז קללת אדם הראשון פון בזיעת אפך תאכל לחם.

אמת עס איז אלעמאל געווען לומדי תורה, אבער פונקט פארקערט. אמאל איז געווען נארמאל אז גדולי תורה זאלן ארבעטן. בימי חז''ל איז געווען נארמאל פאר די רבנן צו ארבעטען ווי די גמרא אליינס רעכנט אויס מיט וואס עטליכע אמראים האבן זיך באשעפטיגט. וכן בימי הראשונים וראשוני האחרונים. דער רמב''ם איז געווען א דאקטער, און דער מהרי''ל איז געווען א שדכן. דאס איז די מציאות. אן איבערוועגענדע מערהייט פון די ארזי הלבנון האבן זיך מתפרנס מיגיע כפם!
די גמרא זאגט פארקערט, הרבה עשו כרבי ישמעאל ועלתה בידן כר' שמעון בן יוחי ולא עלתה בידן!

מחז''ל איז דא א שפע פון מימרות אז מען דאף יא ארבעטען.
יפה תלמוד תורה עם דרך ארץ, שיגיעת שניהם משכחת עון. וכל תורה שאין עמה מלאכה, סופה בטלה וגוררת עון.
אהוב את המלאכה ושנא את הרבנות.
אל תעשם עטרה להתגדל בהם, ולא קרדום לחפור בהם. וואס די רמב''ם ושאר ראשונים זענען באקאנט מיט די שיטה אז מען טאר זיך נישט מפרנס זיין מדברי תורה.
גדולה היא מלאכה כשם שנצטוו ישראל על השבת כך נצטוו על המלאכה
הקב"ה לא השרה את שכינתו על ישראל עד שעשו מלאכה שנאמר ועשו לי מקדש ושכנתי בתוכם. און אזוי איז דא אן א צאל מימרות.

די גמרא אין ברכות זאגט דאך שוין. לפי שנאמר לא ימוש ספר התורה הזה מפיך יכול דברים ככתבן ת"ל ואספת דגנך הנהג בהן מנהג דרך ארץ דברי ר' ישמעאל. ארבעטן איז נישט קיין סתירה מיט די צווי הבורא פון לימוד התורה.

די גאנצע זאך אז א גדול בישראל טאר נישט ארבעטען איז אוועקגעשטעלט געווארן סאך שפעטער.
די חסידישע גדולים און די ליווישע גדולים האבן ביידע נישט געשטרעבט אז גאנץ כלל ישראל זאלן זיין בני ישיבה. דאס איז א לעצטערע זאך סיי ביי חסידים און סיי אין די ליטא. נישט ישיבות און נישט כוללים איז געווען וואס די גדולים האבן געוואלט פאר'ן ברייטען המון עם.

נישט אויף די לעוול. נאכאמאל, ווי געזאגט, ביי זיי איז א לומד תורה ”אלעס”. ביי אונז איז א לומד תורה, א איד א מתמיד ותלמוד חכם.

די נפק”מ? מיר גייען נאכאלץ קוקן וויאזוי ער דאוונט און אויף זיינע באציאונגען בין אדם לחבירו און זיין גמילות חסדים וכו’ וכו’ בעפארן באשליסן אז די שכינה הקדושה רוהט אויף אים און אז זיינס א ווארט איז דעם אויבערשטנס א ווארט וכו’ וכו’

די חילוק הערט זיך דקות’דיג אבער בעולם המציאות איז עס א ריזן נפק”מ

ביי זיי א לומד תורה איז אויך נישט אלעס, קודם כל פון מידות קען מען נישט פארגעסן וואס ביי זיי איז די ענין פון מידות טובות געווען אן ענין וואס מען האט סאך מער גערעדט ווי ביי אונז. לאמיר נישט פארגעסן מוסר האט זיך ביי זיי אנגעהויבען. נישט ווייטוהן א צווייטען, נישט רעדן לשון הרע איז געווען ביי זיי די יסודות אלעמאל בשעת ביי אונז איז מען געווען פארנומען מער מיט תפילה.

ביי די ליטווישע איז אידישקייט געבליבען ארגינעל אזוי ווי במשך הדורות, און חסידים זענען די וואס האבן משנה געווען.

לאמיר נישט פארגעסן. דאס אז תורה איז געווען שטערקער אין די ליטא אלעמאל איז א מציאות! דער נפש החיים איז ארויסגעקומען פאר א סיבה!

[שבת קודש]

אזא מעשה האב איך אמאל געהערט איך געדענק נישט די נעמען

אז רביה''ק מסאטמאר זצ''ל האט אמאל געשמוסעט מיט א ליטווישער גדול מ'האט גערעדט איבער איינער פון די היינטיגע גדולים
יענער האט זיך אנגערופען אז יענער איז א 'שטארקע תלמיד חכם' האט זיך דער רבי אנגערופען 'א שטארקע ערליכע איד'

[ספרינג]

אויסצוקלארן די נושא
א דוגמא לדבר ס'דא א איד א מתמיד רבות בשנים יושב באהלה של תורה, הגאון בעל מח"ס סייעתא דשמיא לרפו"ש
ער זיצט שוין יארן אין א קאנטרי אין די זומער טעג, וויפיל אידן מתוכינו איז בייגעפאלען איינמאל במשך די זומער ווען מען טראגט ארום קינדער ווייזן על דא ועל הא, צו גיין אנצייגן א פארצייטישע ת"ח ומח''ס?
ביי די ליטווישע אידן האב איך יא מיטגעהאלטן אמאל אין א פשוטע זינטיג ווי א איד קומט מיט זיין געזינדל אנצייגן אז דער איד איז דער און דער ת"ח און גייט'ס נעמען ביי אים א ברכה

עס איז ריכטיג מען קען טרעפן ביי יעדן LOOPHOLES פון וואס צו אוועקמאכן יענעם, מ'מעג אויך אמאל קוקן אויפריכטיג.

[דער תהלים איד]

צום עצם נושא, אויב דאס איז די עצם נושא:

דאס ארויפקוקן א תלמוד חכם, איז ביי חסידישע אידן בכלל נישט געווען ווייניגער ווי ביי ליטווישע אידן. ס"ה איז ביי חסידישע אידן דא 'נאך' תנאים וואס דארף זיין צו באדייטן אן ערליכער איד, אבער א ת"ח איז א זאך!

נארוואס, פשוט די היינטיגע פארגרעבטע וועלט מיט אזויפיל גשמיות, דאס האט געברענגט אז מ'איז נישט אזו מחשיב ת"ח, און פונקט אזוי איז מען נישט גענוג מחשיב עובדי ה'.

אין ארץ ישראל טאקע, וואו דער המון עם איז ווייניגער מגושם, איז אן עובד ה' ארויפגעקוקט, און א תלמוד חכם אודאי אויך גאר שטארק!

אזוי זע איך עס.

[נקודות טובות]

צום עצם נושא, אויב דאס איז די עצם נושא:

דאס ארויפקוקן א תלמוד חכם, איז ביי חסידישע אידן בכלל נישט געווען ווייניגער ווי ביי ליטווישע אידן. ס"ה איז ביי חסידישע אידן דא 'נאך' תנאים וואס דארף זיין צו באדייטן אן ערליכער איד, אבער א ת"ח איז א זאך!

נארוואס, פשוט די היינטיגע פארגרעבטע וועלט מיט אזויפיל גשמיות, דאס האט געברענגט אז מ'איז נישט אזו מחשיב ת"ח, און פונקט אזוי איז מען נישט גענוג מחשיב עובדי ה'.

אין ארץ ישראל טאקע, וואו דער המון עם איז ווייניגער מגושם, איז אן עובד ה' ארויפגעקוקט, און א תלמוד חכם אודאי אויך גאר שטארק!

אזוי זע איך עס.

די רגע דו לייגסט צו נאך א זאך, איז עס אטעמאטיש נישט טאפ פריארעטי.
ביי די ליטאים איז תורה טאפ פריארעטי, און ביי חסידים נישט! נישטא אפי' קיין מקום להתוכח.
סא צום קעפל. ס'ריכטיג אז ביי די ליטווישע איז מער ארויפגעקוקט דער לומד תורה ? יא, ס'איז ריכטיג!

[שאינו יודע לשאול]

צום עצם נושא, אויב דאס איז די עצם נושא:

דאס ארויפקוקן א תלמוד חכם, איז ביי חסידישע אידן בכלל נישט געווען ווייניגער ווי ביי ליטווישע אידן. ס"ה איז ביי חסידישע אידן דא 'נאך' תנאים וואס דארף זיין צו באדייטן אן ערליכער איד, אבער א ת"ח איז א זאך!

נארוואס, פשוט די היינטיגע פארגרעבטע וועלט מיט אזויפיל גשמיות, דאס האט געברענגט אז מ'איז נישט אזו מחשיב ת"ח, און פונקט אזוי איז מען נישט גענוג מחשיב עובדי ה'.

אין ארץ ישראל טאקע, וואו דער המון עם איז ווייניגער מגושם, איז אן עובד ה' ארויפגעקוקט, און א תלמוד חכם אודאי אויך גאר שטארק!

אזוי זע איך עס.

ווען דו רעדט פון תלמידי חכמים איז איין זאך, אבער דער פשוטער(?) כולל יונגערמאן? איינער קוקט אים ארויף? איינער איז אים מקנא?

אבער דא איז דא נאך א נקודה, אז בדרך כלל זענען די ליטווישע בעה"ב אסאך ווייטער פון די לומדי תורה אין אסאך אנדערע הינזיכטן, משא"כ ביי די חסידישע איז דא א ריזן ציבור וואס זענען בעצם כולל יונגעלייט נאר צווישן שחרית און מנחה טוען זיי פאר פרנסה..

ממילא איז דא נאך סיבות פארוואס ביי זיי קוקט מען ארויף אויף די לומדים, ווייל זיי זענען בעצם אויף א העכערע דרגא אין אידישקייט.

[בינת הלב]

כווייס באמת נישט צו דאס איז ראוי להעלות על השלחן מכמה סיבות אבער כ'האב געטראכט אז יהיה מה שיהיה און כ'בין עס יא מעלה,

והנה עס קומט מיר כסדר אויס צו באוואונדערן , היתכן די עולם הליטא און די עולם התורה בכלליות וואקסט אזוי שיין און ס'טוט זיך ביי זיי אזא פרישקייט , און אפיל דו גייסט אריין און א ליטוויש מאדערן שטיבל, האט די דאווענעןעפעס א סארט יראה און רעספעקט וכ"ו מ'קען עס עפעס נישט מסביר זיין פאר איינער וואס ווייסט נישט וואס איך מיין , און בכלליות די עולם הליטא האט אין זיך פילע מעלות וואס איז נישט דא ביי די חסידים , און איך האב געהאט א מחשבה , פארוואס בעת במחנינו קומט פאר אן א שיעור מחאות אלו מימינים ואלו משמאלים ס'דא מגושמים, אויף אראפ, וכ"ו בקיצור יעדער וויייסט דאך וויאזוי ס'זעהט אויס ביינונז די אלע ענינים איז ביי זיי שא שטיל. כ'מיין וואס זיי האבן גענומען פאר קולות (כדוגמות לבוש ושאר ענינים ואין להאריך) איז ביי זיי מותר ודבר לא שינה כ'מיין ס'נישט אזוי בולט אז תש23 איז ביי זיי אזא גרויסע נפק"מ, זיי קומען אין ביהמ"ד לערנען די דף און אנדערע לערנען גאר א גאנצע אדער א האלבע טאג וכ"ו

ממילא קען איינער קומען מבאר זיין וואס קומט דאפאר וועל איך זייער מוקיר טובה זיין

איר הייבט אן מיט איין נקודה [פארוואס ביי זיי זעהען זאכן אויס שענער בחיצוניות] און איר זענט מסיים מיט א צווייטע נקודה בכלל [פארוואס ביי טוישט זיך נישט זאכן].

אויף די צווייטע נקודה וועל איך אייך ענטפערן זייער זייער שנעל: נישט וואר. זאכן האבן זיך דארטן עקסטרעם געטוישט.

צו אייער ערשטע נקודה: עס איז אמת וואס איר זאגט אז דאס איז ווי אזוי זאכן זעהען אויס ביי אונזערע ליטווישע ברודער - אז זייער דאווענען וכדו' זעהט אויס זייער בדרך כבוד'דיג וכו'. די סיבה פארוואס זיי זענען אזוי איז ווייל זיי זענען בשורשן שטארקע פעולה מעשית'דיגע יראה'דיגע סארט אידן. מיר ווידער זענען בשורשינו מער פעולה פנימיות'דיגע השקפה'דיגע סארט אידן.

כמובן אז יעדע דרך איז חסידות בתחילתו אבער בהמשך הזמן פאלט אוועק די נקודה פנימית פון דיזע דרך און עס בלייבט נאר די צורה חיצונית דערפון.

ממילא פונקט ווי ביי זיי איז דיזע גאנצע 'צורה' ווי אזוי יהדות זעהט דארט אויס א שיריים פון א דרך אמיתית בשורש וועלעכע איז במשך הזמן פארוואנדלט געווארן אין א צורה חיצונית פון זאכן און דיזע צורה קוקט אויס פונקט ווי אמאהל, כמו"כ ביי אונז איז דיזע 'צורה' [פון נישט צורה..] וועלעכע מען זעהט ביי אונז א שיריים פון א דרך אמיתית בשורש וועלעכע האט אמאהל געמיינט מער פאוקוס אויף די התקשרות צו די נקודה פנימית פון יהדות און נישט אזוי ווייט די צורה חיצונית דערפון - און איז במשך הזמן פארוואנדלט געווארן אין א צורה חיצונית וועלעכע איז בעצם אזא סארט "נישט צורה חיצונית'דיגע" סארט אידישקייט.

אין אנדערע ווערטער: מיט די צייט ווערט פון יעדע אמת'ע דרך פארגעסן איר אמת'ע פשט און כוונה, און ווערט פארוואנדלט ענדערש אין א איינגעוויינטע קולטור ווי איידער א דרך אין יהדות.

[בינת הלב]

גארנישט. יענעמ'ס גריז איז גרינער.

וואר, יענעמ'ס גראז איז גרינער. דאס באדייט אז ביי יענעם איז מיין גראז גרינער.

און דאס איז ריכטיג, יעדער פארמאגט באמת מעלות וואס דער אנדערער פארמאגט נישט, און חסרונות וואס דער אנדערער פארמאגט נישט.

ממילא ברויך מען נישט אוועקמאכן די מציאות פון יענעמ'ס מעלה היות עס מיינט נישט אז מ'נעמט דיר אוועק דיין מעלה, עס מיינט בסך הכל אז יענעמ'ס גראז איז גרינער אין איין געוויסע פרט - און מיט רעכט, און ביי יענעם איז דיין גראז גרינער אין א אנדערע געוויסע פרט - און אויך מיט רעכט.

[קלמןקליין]

סה"ק דגל מחנה אפרים פרשת ויקרא

עוד ירמוז א' זעירא ע"ד ששמעתי אומרים בשם ר' יוסף מ"מ דק"ק פולנא זללה"ה שאמר על מה שאומרים העולם שהלומדים לערנן ייא והחסידים לערנין ניט שהאמת שהלומדים כל מה שלומדי' יותר הם גדולים בעיניהם ויוחשב בעיניהם שכבר למדו הרבה כל הצורך והחסידים כל מה שלומדים יותר הם יותר קטנים בעצמם וזהו כל מגמתם שלומדים א"ע להיות קטנים ושפלים בעצמם והיא שרימז א' זעירא אלוף לשון לימוד זעירא להקטין עצמם והבן:

[ספרינג]

צום עצם נושא, אויב דאס איז די עצם נושא:

אין ארץ ישראל טאקע, וואו דער המון עם איז ווייניגער מגושם, איז אן עובד ה' ארויפגעקוקט, און א תלמוד חכם אודאי אויך גאר שטארק!

אזוי זע איך עס.

לפי"ז איז אין לעיקוואד דאס לעבן מער ווי אין די ארץ ישראל'דיגער אוויר ?

[דער תהלים איד]

@בינת הלב זאגט גאר שיין!

[ספרינג]

כ'גיי נישט זאגן וואס עס טוט יא אדער נישט אויף פאר די איגנט זיי צו האלטן מיט א אידישן ברען און פייער

אבער שטעל דיר פאר אז די אלע מיליאנען וואס גייען אריין אין דעם רשימה

image (15).png (339.84 KiB) געזען געווארן 898 מאל

און ס'נאך דא מסתמא צען גרעסערע צענטערן פאר פייער'ס וואס טוען עס מיט א גרעסערע פאמפע


IMAGINE דיר מען לייגט די זעלבע AMOUNT$ און ENERGY פון הונדערטער צעירי עסקנים אריין אין פאמפע צו אריינגעבן אין די נייע דור שעצונג און ארויפקוקן אויפן ת"ח וואס גייט בדרכו של רבי שמעון.

[אנדערער]

שעצונג צו א תלמיד חכם קענען נאר די עלטערן אריינלייגן

[ספרינג]

שעצונג צו א תלמיד חכם קענען נאר די עלטערן אריינלייגן

מען קען דערין מחולק זיין

[איטשע]

די חברה דא וואס נעמען זיך אן פאר די ליטאים לעבן אין א טעות

זיי רעדן זיך איין אז ווען זיי גייען מער שעצן א ליטווישע יונגערמאן ווי א חסידישע יונגערמאן וועלן זיי זיין אויף איין בלאט מיט די ליטוואקעס, די היינטיגע ליטווישע זענען שוין האלבע חסידים, און די חברה וואס שעצן די ליטוואקעס זענען סתם מתנגדים...

[נישט קיין בהלה]

ביי חסידים איז אידישקייט עפעס מער ווי בלויז לימוד התורה דעריבער איז די לימוד התורה נאך א זאך, אפשר גאר פון די סאמע וויכטיגסטע זאכן אין יהדות.

ביי די ליטאים איז לימוד התורה ”דער” מבחין אויף די יהדות, דעריבער איז דארטן די דגוש אויף לימוד התורה נאטורליך שטערקער.

כזעה נישט די גרויסע קשיא, תמיהה.

אוודאי אזוי. ביי די ליטווישע ווען איינער גייט ארבעטן, איז דאס פאררעכנט ווי כאילו ער וואלט געווארן א "באם", ממש אזוי. די נקודה פון אידישקייט ביי זיי איז בעיקר איין זאך "לימוד התורה" ממילא וועלן זיך ליטווישע מיידלעך ממש מוסר נפש זיין פאר לימוד התורה, פונקט אזוי ווי א חסידישע וועט טוהן אלעס אין די וועלט צו בלייבן חסידיש און ערליך צילן זיי צו טוהן אלעס אין די וועלט צו קענען האבן א מאן א בן תורה, וויבאלד דאס טייטשט ביי זיי "אידישקייט".

רוב גדולי ישראל האבן בכלל נישט אזוי געהאלטן, אפשר ביי די ליטווישע וועלט איז אזוי געווען, אבער נישט די חסידישע חדר האט דאס אזוי אנגענומען, און נישט די אונגארישע און נישט די סתם פוילישע אידנטום מאז ומקדם, און אויך נישט די ספרדישע און אנדערע. אבער אזוי איז עס ביי זיי.

[נקודות טובות]

ביז'ן בל שם טוב האבן אלע גדולי ישראל געליטען אויף או סי די, און דער בעל שם טוב איז געווען דער ערשטער וואס האט געטוהן מצוות מיט אהבה?... קאם אן...

אוודאי נישט אזוי ווייט, אבער ס'קומט אריין די לשון פון דעם מאור ושמש פאריגע וואך: ובזמנים הקדמונים שהי' דבר ה' יקר בימים ההם, ולא ידעו מיראת הרוממות כלל וכו' עד שבאו שני המאורות הגדולים לעולם, הבעש"ט הקדוש, ואדמו"ר הרב רבינו אלימלך נבג"מ והם פתחו שער לה'

ווען מען זאגט נאך אזעלכע מאמרים דארף מען געדענקען ווער עס האט געלעבט ארום דעם דור פון בעל שם הקדוש ורבי ר' אלימלך. מען רעדט פון הייליגען חכם צבי, שבות יעקב, ר' דוד אפענהיים, אליה רבה, אור החיים הק', פנים מאירות, רמח''ל, פני יהושע, מהר''מ חגיז, ר' יונתן אייבשיץ, ר' יעקב עמדין, רש''ש, גר''א, ר' חיים מוולוזין, פרי מגדים, נודע ביהודה, וכו' וכו'. אלעס לייבן וואס יעדער פון זיי פאר זיך איז לגדולתם אין חקר. און שוין אפגערעדט פון דורות פריער ווי די גורי האר''י והבית יוסף, און ווער רעדט נאך מרבותינו הראשנים כמלאכים... אונז פארשטיי מיר נישט צו די זאכן, און אודאי איז די מאור ושמש נישט געקומען זאגן אז די אלע זענען געווען אויף א מדרגה נידריגער ח''ו. נאר וואס דען, ער רעדט אפשר פון פשוטי המון עם.

[מסתמא]

ביי חסידים איז אידישקייט עפעס מער ווי בלויז לימוד התורה דעריבער איז די לימוד התורה נאך א זאך, אפשר גאר פון די סאמע וויכטיגסטע זאכן אין יהדות.

ביי די ליטאים איז לימוד התורה ”דער” מבחין אויף די יהדות, דעריבער איז דארטן די דגוש אויף לימוד התורה נאטורליך שטערקער.

כזעה נישט די גרויסע קשיא, תמיהה.

אוודאי אזוי. ביי די ליטווישע ווען איינער גייט ארבעטן, איז דאס פאררעכנט ווי כאילו ער וואלט געווארן א "באם", ממש אזוי. די נקודה פון אידישקייט ביי זיי איז בעיקר איין זאך "לימוד התורה" ממילא וועלן זיך ליטווישע מיידלעך ממש מוסר נפש זיין פאר לימוד התורה, פונקט אזוי ווי א חסידישע וועט טוהן אלעס אין די וועלט צו בלייבן חסידיש און ערליך צילן זיי צו טוהן אלעס אין די וועלט צו קענען האבן א מאן א בן תורה, וויבאלד דאס טייטשט ביי זיי "אידישקייט".

רוב גדולי ישראל האבן בכלל נישט אזוי געהאלטן, אפשר ביי די ליטווישע וועלט איז אזוי געווען, אבער נישט די חסידישע חדר האט דאס אזוי אנגענומען, און נישט די אונגארישע און נישט די סתם פוילישע אידנטום מאז ומקדם, און אויך נישט די ספרדישע און אנדערע. אבער אזוי איז עס ביי זיי.

יא יא. אקוראט דאס האבעך פרובירט ארויסצוברענגען.