עמוד התפלה - עלינו לשבח

[נקודות טובות]

מחבר הנוסח.

אין תשובות הגאונים (תשובה מ''ג) ווערט געברענגט א תשובה פון ר' האי גאון. אז די נוסח פון עלינו לשבח איז נתחבר געווארן דורך יהושע בן נון נאכדעם וואס די אידן האבן גענדיגט די מלחמת שבעה עמים, און יהושע האט אנגעהויבען איינטיילן דאס לאנד. וויבאלד אין די צייטן פון משה רבינו איז דער אויבערשטער נאר געווען באקאנט מיען בשמים ממעל. אבער יעצט איז שוין געווען קלאר אז ער איז אויך על הארץ מתחת.
ווי אויך שטייט דארט אז יהושע בן נון האט דאס מתקן געווען ווען ער איז געשטאנען פונקטלעך מכוון נגד כסא הכבוד.

אין כל בו (ט''ז) ברענגט ער שמעתי תקנו בשעה שכבש יריחו. און אזוי שטייט אויך אין ספר המחכים. און אזוי שרייבט אויך דער סדר היום ויהושע תיקן זה השבח הגדול כשכבש את יריחו ואמרו ז' פעמים ישר והפוך. ובו הפיל ז' חומות שהיו ליריחו. אין רוקח שטייט אביסעל אנדערש. ויהושע משרת איש האלוקים יסדו כשנכנס לארץ הקדושה וראה כי חוקות הגוים הבל הם ואליליהם בלא יוכלו להציל עובדיהם.

די ראשונים שרייבן אז יהושע בן בון האט אריינגעשטעלט זיין נאמען אין דעם. עלינו שלא שם ואנחנו כורעים הוא אלוקינו. וואס איז די ראשי תיבות הושע (און נישט יהושע וויבאלד די יו''ד האט נאר משה רבינו צוגעגעבן, און איז נישט געווען זיין ארגינעלע נאמען)
מהאי טעמא וואונדערט זיך דער תשב''ץ אויפן נוסח פון אבודרהם וואס שרייבט אנשטאט ואנחנו כורעים, אבל אנו כורעים, וויבאלד מיר זעהען דאך קלאר אז יהושע האט דאס מתקן געווען ואנחנו כורעים.



אמירתה בכל יום.

אין תשובות הגאונים שטייט. אז רבי יוחנן בן זכאי האט מתקן געווען צו זאגן עלינו לשבח יעדן טאג, און די גאונים שפעטער האבן דאס אוועקגעשטעלט צו זאגן נאך אלע דריי תפילות.

אין מאירי (ברכות ל''ב:) שטייט אז דער טעם פארוואס מען זאגט עלינו נאכן דאווענען, איז וויבאלד המתפלל צריך לשהות שעה אחת אחר תפילתו. ממילא זאגט מען צוליב דעם עלינו.

אין לבוש (סימן קל''ג) שטייט, דער טעם וויבאלד דאס איז כעבד שנוטל רשות מרבו שמשתחווה והולך לו.

אין ב''ח שטייט בזה הלשון. הטעם הוא לתקוע בלבנו קודם שנפטרים לבתינו ייחוד מלכות שמים, ושיחזק בלבבינו אמונה זו שיעביר הגלולים מן הארץ, והאלילים כרות יכרתון לתקן עולם במלכות שדי, כי יש לכל אחד מישראל משא ומתן עם הגויים המצליחים, לא נפנה לבבינו אל האלילים, ולא יעלה במחשבה ח"ו שום הרהור עבירה.



שבח הנוסח.

שטייט אין תשובות הגאונים. אין שבח כמוהו ליוצרינו, ועולה על כל התשבחות שבעולם.
אזוי אויך שטייט דארט אין תשובות הגאונים. שבח זה של עלינו לשבח, אינו כשאר כל התשבחות והתפלות. מפני שבו נכללים כל העיקרים והיסודות ומדרגות כל האמונה מה שאין הפה יכולה לדבר והלב יכול להרהר...וקבלנו שיש לומר שבח זה ומתשתחוים באימה ויראה ברתת ובזיע בשפוי ראש. כי כל צבא השמים שומעים, והקב''ה עומד עם פמליא של מעלה וכולם עונים ואומרים. אשרי העם העם שככה לו אשרי העם שד' אלווקיו אשרי אדם עוז לו בך.

אין סדר היום שטייט. וצריך לאומרו בכונה גדולה, ויש בו כמה סודות ורמזים וכוחו גדול. און אזוי אויך שרייבט דער רמ''א אז מען זאל עס זאגן בכונה. און לבוש שטייט ואחר התפלה אומרים עלינו לשבח מעומד מפני שהוא שבח גדול לפיכך יזהר לאומרו בכונה.

אין די ראשונים (המחכים, תשב''ץ קטן) ווערט געברענגט א נוסח הגמרא, שבח גדול יש בעלינו לשבח לכך צריך לאומרו מעומד.


על כן נקוה.

אין סדר היום ווערט געברענגט א שיטה אז ועל כן נקוה האט עכן געזאגט, און על כן נקוה איש ראשי תיבות עכן. אבער אין אנדערע פלעצער ווערט געברענגט אז דאס איז נאך יא א חלק פון די נוסח יהושע בן נון. (?)




דער עולם ווערט געבעטן אריין צו קומען מיט מער.

[וואוילער]

זייער שיין.
ס'באדערט מיר שוין לאנג א שאלה/קשיא, און יעצט אין די הייליגע טעג איז מיר עס שווערער געווארן.

די ווערטער ״שהם משתחוים להבל ולריק וכו'״ איז א חלק פונעם נוסח?
אויב יא פארוואס שטטיט עס נישט אינעם מחזור און די בעל תפלה זאגט עס נישט ר״ה און יו״כ ביי שמו״ע?

[דער תהלים איד]

מ'האט דאס ארויסגענומען ביים צענזור כידוע.

פארוואס כהיום הזה זאגט עס נישט דער בע"ת, ווייס איך נישט. מסתמא איז דא שמועסן דערוועגן.

[בורר]

זייער שיין.
ס'באדערט מיר שוין לאנג א שאלה/קשיא, און יעצט אין די הייליגע טעג איז מיר עס שווערער געווארן.

די ווערטער ״שהם משתחוים להבל ולריק וכו'״ איז א חלק פונעם נוסח?
אויב יא פארוואס שטטיט עס נישט אינעם מחזור און די בעל תפלה זאגט עס נישט ר״ה און יו״כ ביי שמו״ע?

אין וועלכע מחזור שטייט עס נישט? אין וועלכע בע"ת זאגט עס נישט?

[וואוילער]

זייער שיין.
ס'באדערט מיר שוין לאנג א שאלה/קשיא, און יעצט אין די הייליגע טעג איז מיר עס שווערער געווארן.

די ווערטער ״שהם משתחוים להבל ולריק וכו'״ איז א חלק פונעם נוסח?
אויב יא פארוואס שטטיט עס נישט אינעם מחזור און די בעל תפלה זאגט עס נישט ר״ה און יו״כ ביי שמו״ע?

אין וועלכע מחזור שטייט עס נישט? אין וועלכע בע"ת זאגט עס נישט?

כ'האב טאקע נישט געטשעקט אלע מחזורים, אבער מיינס און מיינע שכנים'ס פון די לעצטע פאר יאר.
און די בעלי תפילה פון די עטליכע שולן וואו כ'האב געדאווענט דורכאויס די יארן.

דיין מחזור האט עס יא? בעל תפלה זאגט עס?

[בורר]

זייער שיין.
ס'באדערט מיר שוין לאנג א שאלה/קשיא, און יעצט אין די הייליגע טעג איז מיר עס שווערער געווארן.

די ווערטער ״שהם משתחוים להבל ולריק וכו'״ איז א חלק פונעם נוסח?
אויב יא פארוואס שטטיט עס נישט אינעם מחזור און די בעל תפלה זאגט עס נישט ר״ה און יו״כ ביי שמו״ע?

אין וועלכע מחזור שטייט עס נישט? אין וועלכע בע"ת זאגט עס נישט?

כ'האב טאקע נישט געטשעקט אלע מחזורים, אבער מיינס און מיינע שכנים'ס פון די לעצטע פאר יאר.
און די בעלי תפילה פון די עטליכע שולן וואו כ'האב געדאווענט דורכאויס די יארן.

דיין מחזור האט עס יא? בעל תפלה זאגט עס?

מיין מחזור (המפורש) האט עס, און מיין בעל תפלה זאגט עס,
ביז די תגובה האב איך נישט געוויסט אז עס איז דא פלעצער וואס מען זאגט עס נישט,

[מירון]

זייער א שיינע ארבעט!

לאמיר צולייגן א ווארט פון רבי שלמה באכנער מקאשנוב זצ"ל (יארצייט - ל"ג בעומר).

ווען יהושע בין נון האט איינגענומען יריחו האט ער געזאגט "עלינו לשבח" 'ישר והפוך', און אזוי איז אראפגעפאלן די מויער. איז רבי שלמה מסביר פארוואס עפעס איז דער תפילה מפיל חומות? ווען דער איינער זאגט קודם אין א סדר: עלינו לשבח לאדון הכל, זאגט דער איד, עס ליגט א חיוב אויף אונז צו לויבן דעם אדון הכל - דעם רבוש"ע, דאן ליינט דער אויבעשטער אויף צוריק-וועגס: הכל אדון לשבח עלינו, דאס מיינט אז אז דער אויבעשטער טוט אונז צוריק לויבן און דאס איז א זאך וואס ברעכט חומות בצורות!

[בערל דער פייפער]

אין וועלכע מחזור שטייט עס נישט? אין וועלכע בע"ת זאגט עס נישט?

כ'האב טאקע נישט געטשעקט אלע מחזורים, אבער מיינס און מיינע שכנים'ס פון די לעצטע פאר יאר.
און די בעלי תפילה פון די עטליכע שולן וואו כ'האב געדאווענט דורכאויס די יארן.

דיין מחזור האט עס יא? בעל תפלה זאגט עס?

מיין מחזור (המפורש) האט עס, און מיין בעל תפלה זאגט עס,
ביז די תגובה האב איך נישט געוויסט אז עס איז דא פלעצער וואס מען זאגט עס נישט,

מיין מחזור האט עס,
און סאטמאר זאגט עס נישט די בעל תפילה

[מסתמא]

דער דעברעצינער רב זצ"ל דער באר משה פלעגט זייער מזהיר זיין צו זאגן שהם משתחוים וכו' זאגנדיג אז דאס איז ממש א חלק פון עלינו און סאיז בלויז ארויסגעפאלן צוליב די צענזור הרשעה און ער האט געהייסן פארשפרייטן אין זיין ביהמ"ד צעטלעך מיט די פסק בשמו עס צו זאגן

[נקודות טובות]

דער דעברעצינער רב זצ"ל דער באר משה פלעגט זייער מזהיר זיין צו זאגן שהם משתחוים וכו' זאגנדיג אז דאס איז ממש א חלק פון עלינו און סאיז בלויז ארויסגעפאלן צוליב די צענזור הרשעה און ער האט געהייסן פארשפרייטן אין זיין ביהמ"ד צעטלעך מיט די פסק בשמו עס צו זאגן

איינער האט מיר אמאל געזאגט אז ס'שטייט אין זיין סידור איינגערינגעלט, האב איך אים געזאגט אז צוליב די סיבה זאג איך נישט ותן טל ומטר, און אויך נישט ותן ברכה. וויבאלד אין די קול יעקב סידורים שטייען ביידע איינגערינגעלט.

[תינוק הבורח]

דער דעברעצינער רב זצ"ל דער באר משה פלעגט זייער מזהיר זיין צו זאגן שהם משתחוים וכו' זאגנדיג אז דאס איז ממש א חלק פון עלינו און סאיז בלויז ארויסגעפאלן צוליב די צענזור הרשעה און ער האט געהייסן פארשפרייטן אין זיין ביהמ"ד צעטלעך מיט די פסק בשמו עס צו זאגן

אין הרב וויינגארטן'ס מחזור ברענגט ער -כמדומה בשם הגר"א- אז ווער עס זאגט נישט שהם משתחווים וכו' הייסט א משנה ממטבע שטבעו חכמים.

[נקודות טובות]

דער דעברעצינער רב זצ"ל דער באר משה פלעגט זייער מזהיר זיין צו זאגן שהם משתחוים וכו' זאגנדיג אז דאס איז ממש א חלק פון עלינו און סאיז בלויז ארויסגעפאלן צוליב די צענזור הרשעה און ער האט געהייסן פארשפרייטן אין זיין ביהמ"ד צעטלעך מיט די פסק בשמו עס צו זאגן

אין הרב וויינגארטן'ס מחזור ברענגט ער -כמדומה בשם הגר"א- אז ווער עס זאגט נישט שכם משתחווים וכו' הייסט א משנה ממטבע שטבעו חכמים.

איך מיין מהרי''ל דיסקין ברענגט ער דארט.

[וואוילער]

טאקע א חידוש פארוואס עס איז נאך איינגערינגעלט אין אסאך סידורים

[אלכסנדר נחמן]

וואס איז די מעשה מיט "ואל תירא מפחד פתאום" מען זאגט עס אדער נישט?