אלעס ארום די אטאקעס אויפ'ן חינוך הטהור אין ניו יארק

[הלבלר בקולמסו]

לייג כ' מיך צוביסלעך אריין אינעם ענין... פארשאפט די 'מסורה' גליונות, זייער א רייכע ארבעט...
אבער קודם בין כ' צומישט, ווייל און איינער פון די 'מסורה' גליונות איז געווען אראפגעברענגט א דאקומענט פון הגה"צ
אבד"ק פריימאן ז" ל.ועללכער איז 'נתמנה' געווארן דורך מרן 'רביה"ק מסאטמאר' זצוק"ל צו דינען אלס 'מנהל' התלמוד תורה, אלס א ראי' ווי האדמו"ר מסאטמאר זי"ע האט פארלאנגט מען זאל לערנען מער ווי סתם כתב ולשון, און אין די זעלבע דאקומענט אגט דער פריימאנער רב [לכאורה הרב דייטש פון לאס אנדזשעלעס] זאגט קלאר אז די דעת קדשו פון האדמו"ר מסאטמאר זצוק"ל איז געווען ...אז מען מעג 'נאר' לערנען וויפיל די חוקי המדינה פארלאנגען פון די 'רעליגיעזע אידישע ישיבות' און דאס איז 'כתב'... 'לשון'... 'חשבון'... און גארנישט מער
Screenshot 2025-03-26 080115.png

פון דעם דרינגען זיי אויף, אז כתב ולשון האט נישט דוקא מיט די "סאבזשעקט".
און מען קען אונטער'ן ראם פון כתב ולשון לערנען סייענס...

אפשר זענט איר אביסל מסביר וויאזוי מען דרינגט פון דעם אויף?
איך טראכט אז איר מיינט אפשר צו זאגן אזוי:
אז מען קען מאכן א ביכל וואס אינדרויסן אויפן דעקל (ראם) זאל שטיין אז דאס איז כתב ולשון, אבער אינעווייניג זאל דארט זיין סייענס, אזוי וועט דער עוילעם נישט כאפן וואס די ביכל איז, און עס וועט בלייבן בלי שום שינוי כל שהוא....
דאס מיינט איר צו זאגן אז אונטער'ן ראם פון כתב ולשון וועט מען לערנען סייענס... אזוי וועט מען אויספאפן די יוונים וואס ווילן אונז מאכן עקוויוועלענט.....

נאכמאל, ס'איז דא א סתירה. בזמן וואס עס איז געשטאנען אויף די לעגאלע צעטלעך און די רעפארט קארדס אז מען לערנט סייענס און נאך סובזשעקטס, האט דער רבי און די מנהלים געזאגט אז די געזעץ פארלאנגט כתב ולשון. אלזא וויאזוי שטימט עס?

אלא מאי, כתב ולשון איז א קאנצעפט.

[הלבלר בקולמסו]

בלעטערנדיג די מסורה בלעטער האב איך מיך אנגעשטויסן אין גאר א קאמישע זאך, אפשר קען מיר דאס איינער פארענטפערן, זיי ברענגן [גליון ב' עמוד ד] אז ווייל האדמו"ר מסאטמאר בשנת תש"ח געגרינדעט א לעגאלע סקול האט ער זיך מיט דעם 'פולקאם אונטערגענומען דעם געזעץ פון 'סאבסטענשיל עקוויוועלנד'... לויט ווי אזוי די באורד אף רידשענסט האט עס אויסגעטייטש אלול תשפ"ב לפ"ק!

לינק ביטע?

[קיין מיינונג]

אז איר רעדט פון 'קאנצעפט' קען זיין אפשר פארקערט, און אפשר מער מסתבר, אז דאס וואס דער אפיציעלער 'שליח' פון האדמו"ר מסאטמאר און וואס האדמו"ר אליין זאגט אז מען פארלאנגט נאר 'כתב ולשון' איז דער אמת, און דאס וואס מען טרעפט אין געוויסע רעפארט קארדס פון געוויסע תקופות איז א 'קאנצעפט'...

[הלבלר בקולמסו]

אז איר רעדט פון 'קאנצעפט' קען זיין אפשר פארקערט, און אפשר מער מסתבר, אז דאס וואס דער אפיציעלער 'שליח' פון האדמו"ר מסאטמאר און וואס האדמו"ר אליין זאגט אז מען פארלאנגט נאר 'כתב ולשון' איז דער אמת, און דאס וואס מען טרעפט אין געוויסע רעפארט קארדס פון געוויסע תקופות איז א 'קאנצעפט'...

אבער ס'איז נישט נאר רעפארט קארדס. ס'איז עדות פון מנהלים, און פון תלמידות וואס האבן דארט געלערנט.

איר קענט זאגן, אז מ'האט פארנארט מרן רביה"ק זי"ע... אזוי ווי מאנכע זאגן. אדער וועט איר מוזן משלים זיין מיטן פאקט, און זיך מכניע זיין צו דעת תורה...

[הדסים]

פון דעם דרינגען זיי אויף, אז כתב ולשון האט נישט דוקא מיט די "סאבזשעקט".
און מען קען אונטער'ן ראם פון כתב ולשון לערנען סייענס...

אפשר זענט איר אביסל מסביר וויאזוי מען דרינגט פון דעם אויף?
איך טראכט אז איר מיינט אפשר צו זאגן אזוי:
אז מען קען מאכן א ביכל וואס אינדרויסן אויפן דעקל (ראם) זאל שטיין אז דאס איז כתב ולשון, אבער אינעווייניג זאל דארט זיין סייענס, אזוי וועט דער עוילעם נישט כאפן וואס די ביכל איז, און עס וועט בלייבן בלי שום שינוי כל שהוא....
דאס מיינט איר צו זאגן אז אונטער'ן ראם פון כתב ולשון וועט מען לערנען סייענס... אזוי וועט מען אויספאפן די יוונים וואס ווילן אונז מאכן עקוויוועלענט.....

נאכמאל, ס'איז דא א סתירה. בזמן וואס עס איז געשטאנען אויף די לעגאלע צעטלעך און די רעפארט קארדס אז מען לערנט סייענס און נאך סובזשעקטס, האט דער רבי און די מנהלים געזאגט אז די געזעץ פארלאנגט כתב ולשון. אלזא וויאזוי שטימט עס?

אלא מאי, כתב ולשון איז א קאנצעפט.

וגם לרבות די צעטלעך פון ר' מאיר וועבערמאן ז"ל וואו ער דערמאנט קלאר סייענס

[שאינו יודע לשאול]

בלעטערנדיג די מסורה בלעטער האב איך מיך אנגעשטויסן אין גאר א קאמישע זאך, אפשר קען מיר דאס איינער פארענטפערן, זיי ברענגן [גליון ב' עמוד ד] אז ווייל האדמו"ר מסאטמאר בשנת תש"ח געגרינדעט א לעגאלע סקול האט ער זיך מיט דעם 'פולקאם אונטערגענומען דעם געזעץ פון 'סאבסטענשיל עקוויוועלנד'... לויט ווי אזוי די באורד אף רידשענסט האט עס אויסגעטייטש אלול תשפ"ב לפ"ק!
און דאס איז כאטש בשנת תש"ח האט נאך די רעגירונג נישטאמאל פארלאנגט אפילו פון די פאבליק סקולס אז מען ברויך לערנען 'סייענס'.. אזוי ווי זיי אליין ברענגן אין מסורה [גליון א' עמוד י"ב]אז ערשט אין 1958 - תשי"ח האט די רעגירונג צוגעלייגט די 12'טע סאבדשעקט פון 'סייענס'... ו
פארשטיי כ' נישט ווי אזוי איז דאס געווען א קבלה אויף זאכן וואס מען האט נאך דאמאלטס נישט פארלאנגט?
נאך מער שטעלט זיך די הארבע פראגע, אין אלע דאקומענטן וואס די חשובע מסורה פאראיין ברענגן אראפ אין די מסורה ביכלעך זעהט מען קלאר אז האדמו"ר מסאטמאר האט 'נישט' געלאזט לערנען מער ווי די דריי אר''ס... דאס הייסט כתב, לשון, און חשבון.
איין ביישפיל אין זייערע ערשטן מסורה ביכל האבן זיי 'זעלבסט' אראפגעברענגט א קאפיע פון א דרשה געזאגט ביי א דינער אין בארא פארק אז לויט די רעגירונג ברויך מען 'נאר' קענען כתב ולשון
Screenshot 2025-03-27 004530.png
Screenshot 2025-03-27 004724.png
Screenshot 2025-03-27 004724.png

וויאזוי קענסטו לייגן מער ווי דריי בילדער אין א פאוסט?

[הדסים]

איך מוז זאגן א ריזיגער WOW אויף די ארבעט וואס פערלס לייגט אראפ מיט די מסורה ביכלעך.

איך רעד נישט יעצט אריין צו ס'איז אמת'ע פאקטן אדער דעמאגאגיע, איך האב נישט געליינט אלעס, איך רעד נאר פונעם כלליות'דיגער ארבעט פון אויפקלערונג (אדער ברעינוואשונג, יור טשויס) אויף א נאכאנאנדע לעוול בלי הרף. אויפ'ן אייגענעם ציבור וואס וויל הערן דעם צד ארבעט עס זיכער גאר שטארק בלי ספק. גרעיט דזשאב.

איין זאך אויף וואס מיינע אויגן זענען דערווייל געפאלן, איז דער שטיקל:

Screenshot 2025-03-26 103616.jpg

איך מיין אז ס'איז זייער א ערנסטע נאנסענס צו פארגלייכן א נושא וואס איז נוגע "יענעם / כלל ישראל" וואו ס'איז א מעלה אויב מ'שלעפט מיט מער קרייזן מיט זיך, צו א נושא וואס איז נוגע "אונזער אייגענע חינוך".

איך זאג נישט אז מ'טאר נישט ארבעטן אינאיינעם מיט די אגודה לגבי חינוך, אויב זאל עס געפירט ווערן אויף אונזער וועג. אבער דער צושטעל איז נאריש.

איך זע נישט קיין חילוק פון יענעם (? גיוס בנות, בריכה און ניתוחי מתים איז נישט אונז?) און אונז
די נפק"מ איז מסתמא צי איך פיר א מערכה און איך באנוץ מיך מיט אגודה, אדער אגודה פירט א מערכה און איך שלעפ מיך מיט.

[קיין מיינונג]

אז איר רעדט פון 'קאנצעפט' קען זיין אפשר פארקערט, און אפשר מער מסתבר, אז דאס וואס דער אפיציעלער 'שליח' פון האדמו"ר מסאטמאר און וואס האדמו"ר אליין זאגט אז מען פארלאנגט נאר 'כתב ולשון' איז דער אמת, און דאס וואס מען טרעפט אין געוויסע רעפארט קארדס פון געוויסע תקופות איז א 'קאנצעפט'...

אבער ס'איז נישט נאר רעפארט קארדס. ס'איז עדות פון מנהלים, און פון תלמידות וואס האבן דארט געלערנט.

איר קענט זאגן, אז מ'האט פארנארט מרן רביה"ק זי"ע... אזוי ווי מאנכע זאגן. אדער וועט איר מוזן משלים זיין מיטן פאקט, און זיך מכניע זיין צו דעת תורה...

זוכנעדיג וועגן דעת תורה, האבן מיר דאס געטראפן, אפשר רעדט איר פון דעם?

Screenshot 2025-03-28 013308.png (832.78 KiB) געזען געווארן 645 מאל

[דער תהלים איד]

שטייענדיג ווידער ביי א בודזשעט סעסיע אין ניו יארק סטעיט, ווען ס'קומט נאכאמאל אויף די עדיוקעישן אישו, האט די סענעטארשע ליז קרוגער פון מאנהעטן וואס קעמפט אסאך קעגן רעליגיע ארויסגעליעקט צו די פרעסע א געוויסע דרעפט פון א געזעץ (איך האב נישט מברר געווען אויב דאס איז טאקע געווען דער יעצטיגער פיינעל פארשלאג)

image000000 (2).jpg (335.83 KiB) געזען געווארן 586 מאל

אט איז די געזעץ וואס זי האט געליעקט:

1.jpg (251.96 KiB) געזען געווארן 586 מאל

2.jpg (263.55 KiB) געזען געווארן 586 מאל

3.jpg (236.28 KiB) געזען געווארן 586 מאל

4.jpg (244.74 KiB) געזען געווארן 586 מאל

5.jpg (246.58 KiB) געזען געווארן 586 מאל

6.jpg (108.85 KiB) געזען געווארן 586 מאל

[דער תהלים איד]

און כמובן האט יאפעד תיכף ארויסגעלייגט א סטעיטמענט דערקעגן:

01.jpg (303.91 KiB) געזען געווארן 584 מאל

02.jpg (314.03 KiB) געזען געווארן 584 מאל

[וואס נישט]

דורותינו גליון ע"א פ' פקודי - החודש תשפ"ה לפ"ק

דורותינו גליון ע''א - פרשת פקודי תשפ''ה לפ''ק.pdf

(404.03 KiB) דאונלאודעד איין מאל

unnamed (18).jpg (584.27 KiB) געזען געווארן 559 מאל

unnamed (19).jpg (599.68 KiB) געזען געווארן 559 מאל

[וואס נישט]

PERLSvYoung-app-PERLS-replybrf.pdf

(602.88 KiB) דאונלאודעד 17 מאל

[הדסים]

שטייענדיג ווידער ביי א בודזשעט סעסיע אין ניו יארק סטעיט, ווען ס'קומט נאכאמאל אויף די עדיוקעישן אישו, האט די סענעטארשע ליז קרוגער פון מאנהעטן וואס קעמפט אסאך קעגן רעליגיע ארויסגעליעקט צו די פרעסע א געוויסע דרעפט פון א געזעץ (איך האב נישט מברר געווען אויב דאס איז טאקע געווען דער יעצטיגער פיינעל פארשלאג)

image000000 (2).jpg


אט איז די געזעץ וואס זי האט געליעקט:

1.jpg
2.jpg3.jpg4.jpg5.jpg6.jpg

ווי איך פארשטיי איז דער דרעפט-ביל לטובתינו וואס איז פשט אז ס'קומט פון א סענאטארשע וואס קעמפט קעגן רעליגיע?
אויב שייך אפשר אראפלייגן א בערכ'דיגן סך הכל פון די חידושים אין דעם ביל?

[דער תהלים איד]

שטייענדיג ווידער ביי א בודזשעט סעסיע אין ניו יארק סטעיט, ווען ס'קומט נאכאמאל אויף די עדיוקעישן אישו, האט די סענעטארשע ליז קרוגער פון מאנהעטן וואס קעמפט אסאך קעגן רעליגיע ארויסגעליעקט צו די פרעסע א געוויסע דרעפט פון א געזעץ (איך האב נישט מברר געווען אויב דאס איז טאקע געווען דער יעצטיגער פיינעל פארשלאג)

image000000 (2).jpg


אט איז די געזעץ וואס זי האט געליעקט:

1.jpg
2.jpg3.jpg4.jpg5.jpg6.jpg

ווי איך פארשטיי איז דער דרעפט-ביל לטובתינו וואס איז פשט אז ס'קומט פון א סענאטארשע וואס קעמפט קעגן רעליגיע?
אויב שייך אפשר אראפלייגן א בערכ'דיגן סך הכל פון די חידושים אין דעם ביל?

זי האט עס געליעקט כדי האקול זאל עס נישט קענען אריינרוקן.

[קיין מיינונג]

וואס איז דער סך הכל פון דעם געזעץ פארשלאג אויף 'מאמע לשון'?

[פ. לאקס]

איך האב דערווייל נאר אדורכגעבלעטערט די פרישע מסורה, איך האב דריי פראגן

די ערשטע איז טעכניש נאך אויף גליון נומער 2, וואס דארט פראבירן זיי מסביר צו זיין אז די פעלדער געזעץ איז א חורבן, דעריבער ווייזן זיי אן אז צוליב די צוגעלייגטע ווערטער דורך זייער אינדארסירטער קאנדידאט איז די סטעיט געבליבן מיט די רעכטן צו פארלאנגען אלע סובדשעטס, און דאס האט זאגאר צוגעלייגט א צווייטע שיכט איבער די היימישע מוסדות, ווייל אויסער דאס וואס ביז יעצט האט די לאקאלע סקול באורד געדארפט מאכן א דעטערמינעישאן אויף א שולע און די סטעיט האט עס געקענט אפווארפן, איז יעצט צוגעבקומען א פרישע שיכט, אז די לאקאלע סקול באורד מאכט א רעקאמענדאציע, און די סטעיט קען עס אפווארפן...

אוי, ס'שטימט נישט ממש... איז מען אויפגעקומען מיט א גאונות, די סטעיט זוכט אלעמאל די גרינגע וועג ארויס, אויב איז גרינגער פלעין צו באשטעטיגן די דעטערמינעישאן פונעם לאקאלע סקול באורד, דאן טוען זיי עס, אבער אויב דארפן זיי אליינס מאכן די דעטערמינעישאן - כאטש די לאקאלע סאורד מאכט די פיזישע אויספארשונג און א רעקאמענדאציע - דעמאלט וועט עס די סטעיט יא אפווארפן - א טענה וואס איז לעכערליך פאר זיך.

אבער זיי אליינס האבן אפגעווארפן די טענה אז די סטעיט זוכט אלעמאל די גרינגע וועג ארויס דורכ'ן מודה זיין אז די סטעיט האט די רעכטן אונז אפצולאזן און פארלאנגען בלויז די פעלדער לימודים - וואס זיי זענען מודה אז דאס וואלט געווען א הילף - אבער די סטעיט האט באשלאסן צו פארלאנגען אלעס (אויך נישט אקוראט, די סטעיט האט באשלאסן צו אויסטייטשן די געזעץ אז די געזעץ צווינגט איר צו פארלאנגען אלעס)

[פ. לאקס]

צווייטנס, איך האב געדענקט פון גליון נומער צוויי אז די פעלדער געזעץ האט געגעבן די מאכט פאר די רעגירונג צו פארזיכערן אז שולעס קומען נאך די געזעץ

Screenshot 2025-03-28 143114.png (23.59 KiB) געזען געווארן 397 מאל

אבער אצינד אין גליון 4 זע איך אז עס איז שוין געלעגן אינעם אריגינעלן געזעץ, און די לאקאלע סקול באורד איז זאגאר אונטער גאר שטארקע געזעצליכע דרוק צו אינפארסירן די רעגולאציעס אויף די מוסדות אין זייער דיסטריקט

[פ. לאקס]

אינעם איצטיגן גליון אליינס בין איך געבליבן עטוואס צעמישט וויאזוי מען דארף ענטפערן פאר די רעגירונג ווען זיי פארלאנגען דברים האסורים

[דער תהלים איד]

אויף גליון נומער 2, וואס דארט פראבירן זיי מסביר צו זיין אז די פעלדער געזעץ איז א חורבן, דעריבער ווייזן זיי אן אז צוליב די צוגעלייגטע ווערטער דורך זייער אינדארסירטער קאנדידאט איז די סטעיט געבליבן מיט די רעכטן צו פארלאנגען אלע סובדשעטס, און דאס האט זאגאר צוגעלייגט א צווייטע שיכט איבער די היימישע מוסדות, ווייל אויסער דאס וואס ביז יעצט האט די לאקאלע סקול באורד געדארפט מאכן א דעטערמינעישאן אויף א שולע און די סטעיט האט עס געקענט אפווארפן, איז יעצט צוגעבקומען א פרישע שיכט, אז די לאקאלע סקול באורד מאכט א רעקאמענדאציע, און די סטעיט קען עס אפווארפן...

אוי, ס'שטימט נישט ממש... איז מען אויפגעקומען מיט א גאונות, די סטעיט זוכט אלעמאל די גרינגע וועג ארויס, אויב איז גרינגער פלעין צו באשטעטיגן די דעטערמינעישאן פונעם לאקאלע סקול באורד, דאן טוען זיי עס, אבער אויב דארפן זיי אליינס מאכן די דעטערמינעישאן - כאטש די לאקאלע סאורד מאכט די פיזישע אויספארשונג און א רעקאמענדאציע - דעמאלט וועט עס די סטעיט יא אפווארפן

[דער תהלים איד]

צווייטנס, איך האב געדענקט פון גליון נומער צוויי אז די פעלדער געזעץ האט געגעבן די מאכט פאר די רעגירונג צו פארזיכערן אז שולעס קומען נאך די געזעץ
Screenshot 2025-03-28 143114.png

אבער אצינד אין גליון 4 זע איך אז עס איז שוין געלעגן אינעם אריגינעלן געזעץ, און די לאקאלע סקול באורד איז זאגאר אונטער גאר שטארקע געזעצליכע דרוק צו אינפארסירן די רעגולאציעס אויף די מוסדות אין זייער דיסטריקט

וואס עס קומט ארויס איז, אז בימי רביה"ק איז די סטעיט געווען בעה"ב, ערגעץ אינצווישן (?) איז די סטעיט נעלם געווארן, עד שבא פעלדער און צוריקגעגעבן די מאכט פאר די סטעיט.

לכאורה לפי זה, דארף מען טוישן נאמען פונעם פעלדער געזעץ צו "החזרת עטרה ליושנה".

[וואס נישט]

שטייענדיג ווידער ביי א בודזשעט סעסיע אין ניו יארק סטעיט, ווען ס'קומט נאכאמאל אויף די עדיוקעישן אישו, האט די סענעטארשע ליז קרוגער פון מאנהעטן וואס קעמפט אסאך קעגן רעליגיע ארויסגעליעקט צו די פרעסע א געוויסע דרעפט פון א געזעץ (איך האב נישט מברר געווען אויב דאס איז טאקע געווען דער יעצטיגער פיינעל פארשלאג)

image000000 (2).jpg


אט איז די געזעץ וואס זי האט געליעקט:

1.jpg
2.jpg3.jpg4.jpg5.jpg6.jpg

yeshiva-billl-language-3-26-2025.pdf

(385.11 KiB) דאונלאודעד 27 מאל

[שינאווער]

שטייענדיג ווידער ביי א בודזשעט סעסיע אין ניו יארק סטעיט, ווען ס'קומט נאכאמאל אויף די עדיוקעישן אישו, האט די סענעטארשע ליז קרוגער פון מאנהעטן וואס קעמפט אסאך קעגן רעליגיע ארויסגעליעקט צו די פרעסע א געוויסע דרעפט פון א געזעץ (איך האב נישט מברר געווען אויב דאס איז טאקע געווען דער יעצטיגער פיינעל פארשלאג)

image000000 (2).jpg


אט איז די געזעץ וואס זי האט געליעקט:

1.jpg
2.jpg3.jpg4.jpg5.jpg6.jpg

ווי איך פארשטיי איז דער דרעפט-ביל לטובתינו וואס איז פשט אז ס'קומט פון א סענאטארשע וואס קעמפט קעגן רעליגיע?
אויב שייך אפשר אראפלייגן א בערכ'דיגן סך הכל פון די חידושים אין דעם ביל?

זי האט עס געליעקט כדי האקול זאל עס נישט קענען אריינרוקן.

סא דאס מיינט אז די עסקנים ארבעטן שווער רונדע דעם זייגער, מ'לייגט אריין איבערמידליכע כוחות צו טון אלעס און זייער מעגליכקייט אפצושאפן דער גזירה.

זאל דער אייבערשטער העלפן אז די הייליגע עסקנים זאלן האבן גרויס הצלחה וסייעתא דשמיא, און מ'זאל בקרוב פטור ווערן פון דעם שווערן גזירה.

און מיר זאלן נאך דעם יאר זוכה זיין צו עסן דעם קרבן פסח בבית המקדש השלישי אמן!!!

[דער תהלים איד]

די אידישע מרשעת לוז קרוגער פון מאנהעטן דרייט אן א מאסיווע העצע דערקעגן. ירחם ה'...

[פ. לאקס]

ליינענדיג די פערלס מאושען וויל זיך מיר אויך ליינען די סטעיט'ס מאושען אויף וואס עס אנטווארט אבער איך האב עס נישט, איינער וויל עס מנדב זיין?

[וואס נישט]

ליינענדיג די פערלס מאושען וויל זיך מיר אויך ליינען די סטעיט'ס מאושען אויף וואס עס אנטווארט אבער איך האב עס נישט, איינער וויל עס מנדב זיין?

PERLSvYoung-res-Young-brf.pdf

(3.17 MiB) דאונלאודעד 25 מאל