תורות און ענינים אויף דער פרשת השבוע

[פרייליך]

מוראדיגע תורה פון הייליגן רבי ר' משה לייב מ'סאסוב זצוק"ל

image.png (920.95 KiB) געזען געווארן 505 מאל

[טיר]

ועתה אם שמוע תשמע בקולי ושמרתם את בריתי וגו' אלה הדברים אשר תדבר אל בני ישראל פרש"י אלה הדברים לא פחות ולא יותר
זאגט די הייליגע חתם סופר מ'קען זאגן אזוי פשט אז אין די קומענדיגע דורות וואס זיי וועלן זינדיגן אין זיי וועלן באשטראפט ווערן אין נאכדעם וועט מען תשובה טאן אין די אייבערשטער וועט זיי מאכן ניסים זײ צו ראַטעווען וועט מען מוזן צולייגן מצוות צו די תורה לדוגמא פורים מיגלה חנוכה אין אזוי ווייטער כמעט אלע מצוות דרבנן וואס די חכמים האבן געמאכט אדער וועגן אנדרע גזירות וואס די גלות האט גורם געווען אבער פארקערט אויך זענען זייער אסאך מצוות נישט דא בזמן הגלות
דאס איז פשט אין פסוק ועתה אם תשמע בקולי ושמרתם את בריתי אז מ'וועט אפהיטן די מצות איז אלה הדברים אשר תדבר אל בני ישראל אזוי זאלסטו רעדן צו די אידישע קינדער נישט מער אין נישט ווייניגער מ'וועט נישט דארפן פארמינערן פון די פון די מצות אזוי ווי יעצט אין גלות אין אויך וועט מען נישט דארפן צולייגן פרישע מצוות אזוי יעצט אין גלות אז די אויבשטער האט געמאכט ניסים אין מ'האט קובע פרישע ימים טובים

[טיר]

כי והיה להם דבר בא אלי. פרעגן די מפרשים די תורה הייבט אן מיט א לשון רבים "להם" אין מסיים לשון יחיד "בא" זאגט די הייליגע סאטמאר רב זצ"ל אז די אידן אין מדבר זענען געווען א דור דעה ווען ס'איז עפעס געשען א צרה חס ושלום פאר איינעם האט יעדער פאר זיך געטראכט אז ער איז שולדיג אין אז ער איז געווען די גורם פאר די צרה אין ער דארף תשובה ותיקן המעשים
דאס איז פשט כי יהיה להם דבר ווען ס'איז עפעס געשען פאר כלליתדיגע ציבור בא אלי איז יעדער אליינס געקומען צו משה זוכן א דרך התשובה ווייל ער האטס תולה געווען אין זוך שטייט ווייטער אין פסוק והודעתי את חוקי האלקים ואת תורתי אז משה האט זיי געלערנט די תורה וואס דארט ליגט אלע רופאות ותשובה ותיקן המעשים

[טיר]

פן יהרסו אל ה' לראות ונפל ממנו רב
זאגט די הייליגע חתם סופר אז ס'איז דא מענטשן וואס האבן א תשוקה צו תורה נישט מצד עצמיות התורה נאר מצד זיין ליבשאפט צו וויסן נייע זאכן אזויווי ער האט ליב צו וויסן יעדע נייע זאך איז דעמאלט גייט אים די תורה נישט אויפהייבן נאר פארקערט ס'גייט אים מאכן פאלן דאס איז פשט אין פסוק פן יהרסו אל ה "לראות" אז זיין גאנצע תשוקה צו תורה איז נאר זען פרישע זאכן איז דעמאלט "ונפל"

[טיר]

ווארט פאר די פרשה

כי אם שמוע תשמע בקולי ועשית כל אשר אדבר ואביתי את אויביך וצרתי את צוריך כי ילך מלאכי לפניך וגו' ועבדתם את ה' אלקיכם וברך את לחמך ואת מימיך והסירותי מחלה מקרבך לא תיהיה משכלה ועקרה בארצך את מספר ימיך אמלא
מ'דארף פארשטיין פארוואס אין אנהייב שטייט אלעס מיט א לשון יחיד "שמוע תשמע" "ועשית" וגו' אבער שפעטער שטייט א לשון רבים "ועבדתם" את ה' "אלקיכם" זאגט די הייליגע חתם סופר אז ס'איז דא א גרויסע חילוק צווישן עבודת השם וואס יעדער טויט באזונדער אליינס אינדערהיים אדער מ'טוט עס מיט א התחברות מיט א רבים אפילו גאנץ כלל ישראל וועלן זיין צדיקים אין וועלן אפהיטן די גאנצע תורה אבער וויבאלד ס'איז נישט מיט א התחברות פירט זיך די אויבשטער נאר מיט בחינה פון א מלאך אז מיט זייער מעשים טובים ווערט באשאפן א מלאך וואס באגלייט זיי אזויווי ס'שטייט חונה מלאך ה' סביב ליראיו "ויחלצם" דאס מיינט אז די כוח פון די מלאך איז זיי צו ראטעוון פון שלעכטס "ויחלצם" אבער די מלאך האט נישט קיין כוח צו משפיע זיין ברכה וויבאלד ס'איז יודע אז מלאך קען נאר טון איין שליחות נישט צוויי אבער אויב מ'טוט א מצוה מיט א התחברות איז אפילו ס'איז נישט מיט אזא שלימות אויף דעם שטייט הן אל כביר לא ימאס קומט אויס מיט א קיבוץ רבים איז די שכינה אליינס רוהיט דארט אין מ'ווערט א מרכבה צו די שכינה אין די אויבערשטער אליינס פירט זיי קומט צו נישט נאר אז די אויבשטער ראטעוועט זיי פון שלעכטס נאר ס'קומט צו אויך א ברכה בחינת בכל מקום שאזכיר את שמי אבוא אליך וברכיתך

דאס איז פשט אין פסוק "שמוע תשמע" לשון יחיד אז יעדער פאר זיך וועט צו הערן די אויבערשטער אבער ס'וועט נישט זיין מיט קיין התחברות דעמאלטס וועט זיין אזויווי די פסוק ווייטער ואבית את אויביך וצרתי את צוריך אז מ'וועט געראטוועט ווערן פון צרות אבער נישט מער וואס איז די טעם אזויווי ס'שטייט ווייטער "כי ילך מלאכי לפינך" די מלאך באגלייט אין ער די מלאך האט נישט מער כוח אבער אויב וועט עס זיין מיט התחברות אזויווי ס'שטייט ווייטער "ועבדתם" את "ה'אלקיכם" לשון רבים אז מ'וועט טון מצוות ברבים קומט צו אויך ברכות וויבאלד דענסמאל איז די די אויבשטער דארט אין ער בענטש מיט אלעס אזויווי ס'שטייט ווייטער וברך את לחמך וכו' אלע גוטע ברכות אפילו ס'שטייט לחמך לשון יחיד מיינט ער צו זאגן אז אויב מיט טוט א מצוה מיט א רבים קומט די ברכות נישט נאר אויפן רבים בכלליות נאר בפרטית פאר יעדם איינעם וויבאלד די אויבשטער איז משגיח אויף יעדן בפרט

[טיר]

היות ס'איז דא אסאך אידן וואס זענען עוסק על המחיה ועל הככלה אין האבן נישט קיין צייט צו זוכן א ווארט פאר די פרשה פאר די משפחה אדער פאר די טאטע שווער וכו' האב איך פראבירט די לעצטע צוויי וואָכן צו איבער שרייבן א ווארט אויף אידיש ס'זאל זיין קורץ אין אויך אביסל תוכן נישט סתם א טייטש אבער היות ס'קאסט אסאך צייט וויל וויסן צו דער עולם איז אינטרעסירט זאל ווייטער אנגיין מיט דעם? אויב יא צו די עולם גלייכט די מהלך אדער זאל איך טוישן

[שמח]

היות ס'איז דא אסאך אידן וואס זענען עוסק על המחיה ועל הככלה אין האבן נישט קיין צייט צו זוכן א ווארט פאר די פרשה פאר די משפחה אדער פאר די טאטע שווער וכו' האב איך פראבירט די לעצטע צוויי וואָכן צו איבער שרייבן א ווארט אויף אידיש ס'זאל זיין קורץ אין אויך אביסל תוכן נישט סתם א טייטש אבער היות ס'קאסט אסאך צייט וויל וויסן צו דער עולם איז אינטרעסירט זאל ווייטער אנגיין מיט דעם? אויב יא צו די עולם גלייכט די מהלך אדער זאל איך טוישן

זייער א גוטע און געשמאקע זאך, אויב שייך לייגט מער קאמעס (,) עס מאכט עס אסאך געשמאקער צום אויג און צום ליינען.

[פרייליך]

אך פרי תבואה

image (1).png (425.15 KiB) געזען געווארן 327 מאל

[טיר]

ווארט אויף די פרשה.
זהב וכסף ונחשות.
זאגט די הייליגע חתם סופר, אז ס'איז דא דריי סארטן צדקות, די חשובסטע איז ווען איינער געט אלעמאל אפילו ווען ער איז געזונט אין שטארק אין ס'פעלט אים גארנישט דאס איז מרומז "זהב" ז'ה ה'נותן ב'ריא. די צווייטע מדריגה, אז ער געט צדקה ווען ער איז אין א סכנה, ער איז געווארן קראנק רחמנא ליצלן דאס איז מרומז "כסף" ר"ת כ'שיש ס'כנה פ'זר. די לעצטע מדריגה אז בשעת ער לעבט געט ער גארנישט קיין צדקה, נאר ווען די קרענק שטארק זיך איז ער מצווה פאר די קינדער אז זיי זאלן אוועקגעבן די געלט פאר צדקה נאכן שטארבן, וויבאלד נאכן שטארבן גייט ער שוין נישט קענען מער הנאה האבן פון זיין געלט, וועגן דעם קען ער זיך מתגבר זיין אז עכ"פ יעצט זאלן מען געבן פון זיין פארמעגן אז ס'זאל זיין א טובה פאר זיין נשמה אז די צדקה זאל מגין זיין אויף אים, דאס איז מרומז "נחשת" ר"ת נ'פל ח'ולה ש'מצוה ת'נו.

[טיר]

ווארט אויף די פרשה

ועשו ארון עצי עצי שטים אמתים "וחצי" ארכו ואמה "וחצי" רחבו ואמה "וחצי" קמתו וגו' ועשית שלחן עצי שטים "אמתים" ארכו "ואמה" רחבו ואמה "וחצי" קמתו.

זאגט די הייליגע חתם סופר אז די אמות פון די ארון זענען געווען צובראכענע קומט צו לערנען אז די ארון וואס איז מרומז אויף א תלמיד חכם אז זיין הארץ דארף זיין צובראכן צום אויבערשטען, אבער אויף די שלחן וואס איז מרומז אויפן עושר וואס איז מחזיק לומדי תורה, דארטן איז די "אמות" גאנץ וויבאלד ער דארף אויסהאלטן די תלמיד חכם בשלימות, אפילו הכי ביי די הויך הייט פון די שלחן שטייט יא די אמות צובראכן, צו ווייזן אז אויך די נדיבים אז ס'קומט צו גרויס האלטן דארפן זיי זיך פילן חסר שלימות

[טיר]

ווארט אויף די פרשה

ואתה תצוה את בני ישראל. זאגט די הייליגע חתם סופר, אז ס'שטייט נאך 3 מאל די ווארט "ואתה", ביי מלאכת המשכן, 1)"ואתה" הקרב אליך את אהרן אחיך , "ואתה" תדבר אל כל חכמי לב, "ואתה" קך לך בשמים ראש. וי"ל אז ווען א מענטש וויל מוכיח זיין זיין חבר אז ס'זאל אריינגיין אין יענעם'ס האַרץ דארף געווארנט זיין מיט 3 זאכן 1) אז די זאלסט יענעם ליב האבן אז די תוכחה זאל זיין מתוך אהבה, אין אז די מיינסט יענעם'ס טובה. 2) אז די זאלסט רעדן צו אים בדרך כבוד זאג נישט אויף אים רשע, אדער טיפש, נאר פארקערט אז די ביסט אזא חכם ס'פאסט נישט פאר דיר דאס צו טון. 3) אז מ'דארף מוכיח זיין מיט א טעם במקרא ומתוך דרשות חז"ל בטוב טעם ודעת, אז ער זאל ווילן צוהערן צו די דיבורים מתוך דברי חכמה.

דאס איז פשט ואתה תצוה את בני ישראל אז די ווילסט "מצווה" זיין מוכיח זיין את בני ישראל אין די ווילסט אז דו זאלסט מצליח זיין מיט דברי מוסר 1) ואתה הקרב אליך אהרן "אחיך" רעד צו אים אזויווי א ברודער מתוך אהבה. 2) "ואתה" תדבר אל כל "חכמי" לב, אז די דארפסט אים זאגן אז ס'פאסט נישט פאר אזא חכם ווי דיר. 3) "ואתה" קך לך "בשמים" ראש , אז די מוסר דארפן מען מעטים זיין מיט א טעם במקרא ודרשות חז"ל דאס הייסט בשמים ראש

[אלכסנדר נחמן]

ווארט אויף די פרשה

ואתה תצוה את בני ישראל. זאגט די הייליגע חתם סופר, אז ס'שטייט נאך 3 מאל די ווארט "ואתה", ביי מלאכת המשכן, 1)"ואתה" הקרב אליך את אהרן אחיך , "ואתה" תדבר אל כל חכמי לב, "ואתה" קך לך בשמים ראש. וי"ל אז ווען א מענטש וויל מוכיח זיין זיין חבר אז ס'זאל אריינגיין אין יענעם'ס האַרץ דארף געווארנט זיין מיט 3 זאכן 1) אז די זאלסט יענעם ליב האבן אז די תוכחה זאל זיין מתוך אהבה, אין אז די מיינסט יענעם'ס טובה. 2) אז די זאלסט רעדן צו אים בדרך כבוד זאג נישט אויף אים רשע, אדער טיפש, נאר פארקערט אז די ביסט אזא חכם ס'פאסט נישט פאר דיר דאס צו טון. 3) אז מ'דארף מוכיח זיין מיט א טעם במקרא ומתוך דרשות חז"ל בטוב טעם ודעת, אז ער זאל ווילן צוהערן צו די דיבורים מתוך דברי חכמה.

דאס איז פשט ואתה תצוה את בני ישראל אז די ווילסט "מצווה" זיין מוכיח זיין את בני ישראל אין די ווילסט אז דו זאלסט מצליח זיין מיט דברי מוסר 1) ואתה הקרב אליך אהרן "אחיך" רעד צו אים אזויווי א ברודער מתוך אהבה. 2) "ואתה" תדבר אל כל "חכמי" לב, אז די דארפסט אים זאגן אז ס'פאסט נישט פאר אזא חכם ווי דיר. 3) "ואתה" קך לך "בשמים" ראש , אז די מוסר דארפן מען מעטים זיין מיט א טעם במקרא ודרשות חז"ל דאס הייסט בשמים ראש

הערליך!

[אנדערער]

ועתה אם שמוע תשמע בקולי ושמרתם את בריתי וגו' אלה הדברים אשר תדבר אל בני ישראל פרש"י אלה הדברים לא פחות ולא יותר
זאגט די הייליגע חתם סופר מ'קען זאגן אזוי פשט אז אין די קומענדיגע דורות וואס זיי וועלן זינדיגן אין זיי וועלן באשטראפט ווערן אין נאכדעם וועט מען תשובה טאן אין די אייבערשטער וועט זיי מאכן ניסים זײ צו ראַטעווען וועט מען מוזן צולייגן מצוות צו די תורה לדוגמא פורים מיגלה חנוכה אין אזוי ווייטער כמעט אלע מצוות דרבנן וואס די חכמים האבן געמאכט אדער וועגן אנדרע גזירות וואס די גלות האט גורם געווען אבער פארקערט אויך זענען זייער אסאך מצוות נישט דא בזמן הגלות
דאס איז פשט אין פסוק ועתה אם תשמע בקולי ושמרתם את בריתי אז מ'וועט אפהיטן די מצות איז אלה הדברים אשר תדבר אל בני ישראל אזוי זאלסטו רעדן צו די אידישע קינדער נישט מער אין נישט ווייניגער מ'וועט נישט דארפן פארמינערן פון די פון די מצות אזוי ווי יעצט אין גלות אין אויך וועט מען נישט דארפן צולייגן פרישע מצוות אזוי יעצט אין גלות אז די אויבשטער האט געמאכט ניסים אין מ'האט קובע פרישע ימים טובים

טייערע װערטער