די פאוסט האב איך אנגעהויבן שרייבן אלץ ענטפער צו די ציטירטע פאוסט וואס קומט ארגינעל פון די אליעזר קרויס טעמע. אבער עס מאכט זיך פון צייט צו צייט אז איך ווען איך שרייב גיי איך אריין אין מיין אייגן וועלטעל, און טאקע דאס איז געשעהן יעצט. איך האב מיך געטראפן שרייבן דא איבער צוויי שעה און א ציה, און פארן שיקן האב איך באמערקט אז איך בין אביסעל געפארן מענין לענין, און עס איז נישט פאסיג דאס צו לייגן אין די ארגינעלע טעמע. אבער סתם לייגן צוויי שעה ארבעט אין גארבידזש? א נייע טעמע איז די ענטפער!
איך הער, איך דיסעגרי נישט מיט די פאקט אז מענטשען זענען אומבאקוועם צו גיין קעגן וואס איז פאפיולער. אבער, פון די אנדערע זייט איז וויכטיג צו פארשטיין אז פיר פרעשור איז א חלק פון די בריאה, אן קיין פיר פרעשור איז נישט דא קיין געזעלשאפט. און יא, רעביי קרויס גייט מיט א ווייסע העמד צוליב פיר פרעשור! איך וועל אראפגעבן מיינע צוויי צענט ווי אזוי איך קוק אן פיר פרעשור, אבער קודם לאמיר שיפטן די קאנווערסעשן צו בושה בכלל.ובחרת בחיים האט געשריבן: ↑מיטוואך יאנואר 01, 2025 9:27 pm פון מיין קוק ווינקל איז די חתונה מאכן קריזיס א תוצעה פון אן איידענעטי קריזיס
מענטשן זענען נישט געזונט און צופרידן מיט זיך און פרובירט צו זיין איינער וואס מ'איז נישט.
תקנות אדרעסירט דאס נישט.
א מענטש שעמט זיך צו טוהן עפעס וואס אין זיינע אויגן איז ריכטיג, פון וועמען שעמסטו זיך? אויב א G&G קאוט מאכט דיר נישט ווארעם גיי מיט א פרויען קאוט! וואס איז די בושה? נאכמער, נישט דוקא ווען דו האלטסט אז עס איז ריכטיג וואס דו טוסט זאלסטו טוהן ווי אזוי דו ווילסט, נאר אפילו ווען עס איז א משוגעת לשם משוגעת זאלסטו זיך אויך נישט שעמען. גיי מיט א זאקן אויפן קאפ סתם לשם משוגעת! פון וועמען שעמסטו זיך? וואס גייט דיר אן וואס יענער טראכט?
און אויב רייסטו שוין יא אויס דיין מידה פון בושה, און דו גייסט מיט א פרויען קאוט, און מיט א זאקן אויפן קאפ, דאן אפשר גיי אן א העמד אויפן גאס זוממער פונקט ווי די גוים? פון וועמען שעמסטו זיך? ווייל סאסייעטי האט אפגעמאכט אז מען דארף גיין אנגעטוהן? דו ווייסט דאך אז גיין אויפן גאס זוממער אנגעטוהן מיט די שמונה בגדים איז זייער זייער אומבאקוועם, ביזט דיך גרייט צו פייניגן נאר וויבאלד מה יאמרו הבריות?
די מידה פון בושה איז נישט א געפיל וואס מען דארף איבערקומען, פונקט פארקערט! די מידה פון בושה איז א מידה וואס דער אויבערשטער האט באשאפן דוקא כדי די וועלט זאל האבן א קיום. בושה קומט פון דעת. לויט וויפיל דעת א מענטש האט, אזוי פיל בושה האט ער. חיות און בהמות האבן נישט קיין בושה, ווייל זיי האבן נישט קיין דעת. דוקא מענטשען וואס זענען בעלי דעת, זענען דע איינציגסטע נבראים וואס אנהאלטן בושה. אויסרייסן די מידה פון בושה, איז אויסרייסן דאס אנשיות!
פון וואו ווייס איך אז בושה האט מיט דעת? לאמיר זעהן ווען די מידה פון בושה איז באשאפן געווארן. די תורה הקדושה פארציילט ווי אזוי אדם וחוה האבן זיך אויפגעפירט פאר זיי האבן טועם געווען פונעם עץ הדעת, זיי האבן געטוהן וואס זיי האבן געטוהן בלי שום בושה לעיני השמש. שפעטער נאכן עסן פונעם עץ הדעת האבן זיי באקומען די מידת הבושה. בושה מיט דעת איז איינס! א מענטש מיט שכל וועט פראבירן צו באקומען אנערקענונג פון א צווייטן, און צוליב דעם וועט ער נישט טוהן עפעס וואס וועט אים ברענגען פארקערט ווי אנערקענונג. דערפאר טאקע איז אין שלחן ערוך גע'פסק'ענט אז פאר א שוטה צאלט מען נישט קיין בושת. ווייטער ווייל בושה מיט דעת גייען אינאיינעם!
די אמת איז ווען מען קלערט אריין זעהט מען אז אפילו דער בר דעת דעוועלאפט אויך נאר זיין בושה מיט די צייט. א קינד ווערט געבוירען אן שכל, און אז ער האט נישט קיין שכל האט ער נישט קיין בושה אויך נישט. ווי עלטער א מענטש ווערט, ווערט אויך די מידה פון בושה אנטוויקלט אין אים. עס איז הא בהא תליא, בושה איז דעת, און דעת איז בושה!
א יסוד אין די מידה פון בושה האמיר בדברי רש"י הק' פרשת משפטים. רש"י הק' איז מסביר די סיבה פארוואס ווען איינער גענב'עט און שעכט א שה, צאלט נאר ד' משא"כ איינער וואס גנב'עט און שעכט אן אקס צאלט ה'. זאגט רש"י משם חז"ל אמר ר' יוחנן בן זכאי חס המקום על כבודן של בריות, שור שהולך ברגליו ולא נתבזה בו הגנב לנושאו על כתפו משלם חמישה, שה שנשאו על כתפו משלם ארבעה, הואיל ונתבזה בו.
איר הערט? חכמינו ז"ל האבן פארשטאנען אז וואקן מיט א שעפעלע אויפן אקסעל איז א בושה. פשט איז אז בושה איז די שכל'דיגע תורה'דיגע מהלך ווי אזוי די וועלט קומט. לשיטת לעזער קרויס דארף מען אפשר יא צאלן ה' אפילו פאר א שה. וואס שעמסטו זיך צו גיין אויפן גאס מיט א שעפעלע אויפן אקסעל? פייף אויפן סיסטעם! איינער וואס קען גיין מיט א פרויען קאוט און דאס בארעכטיגען ווייל דאס איז אים באקוועם, קען אויך לויפן מיט א שעפעלע אויף די פלייצע! וואס איז די בושה?
נאכמער זעהן מיר אינעם ענין פון בושה און פיר פרעשור. די גמרא פארציילט אז רבן יוחנן בן זכאי האט געוואונטשן זיינע תלמידים פארן גיין פון די וועלט, יהי רצון שתהא מורא שמים עליכם כמורא בשר ודם. האבן די תלמידים געפרעגט, עד כאן? האט ער ג'ענטפערט, ולואי, תדעו כשאדם עובר עבירה אומר שלא יראני אדם!
פשט דערפון איז אז בושה פון א בשר ודם איז נישט נאר די דיפאלט ווי אזוי די וועלט איז באשאפן געווארן, נאר דאס איז דוקא א גוטע זאך. וויפיל מען זאל נאר ארבעטן אויף יראת שמים אנצוקומען צו די אמת'ע בושה וואס דאס איז בושה פונעם מלך מלכי המלכים, איז דאס אבער א קינדער שפיל קעגן מורא בשר ודם! לאמיר געדענקען, דאס זענען געווען די הייליגע תלמידים פון רבן יוחנן בן זכאי און ער וואונטש זיי אז לכל הפחות זאל זייער יראת שמים זיין כמורא בשר ודם!
וראיה לדברי האב איך פון די גמרא אין שבת קיט: אמר עולא לא חרבה ירושלים אלא מפני שלא היה להם בושת פנים זה מזה. די מהרש"א אויפן פלאץ שטעלט דאס צוזאם מיט די גמרא פון רבן יוחנן בן זכאי און שרייבט ווי פאלגענד. אידישע קינדער פארן חרבן זענען געווען אין אזא שפל המצב, מען האט זיך נישט געשעמט איינער פון אנדערען צו טוהן עבירות. און אויף דעם קומט א חורבן! נישטא נידריגער ווי דעם! און אזוי אויך איז דער מהר"ל מסביר אין נתיב הבושה. אויב שעמט מען זיך שוין נישט פון א צווייטן צו טוהן עבירות, איז נישטא קיין אנדערע ברירה נאר א גענצליכע חורבן! די חרבן איז נישט געקומען ווייל מען האט נישט געהאט קיין יראת שמים, די חרבן איז געקומען ווייל מען האט נישט געהאט קיין פיר פרעשור נישט צו טוהן עבירות! מיטן אויסרייסן פיר פרעשור האסטו גע'הרג'עט די גאנצע תורה!
בושה און פיר פרעשור איז א גרויסע שליסל ווען עס קומט צו יהדות. קלער דיך איבער באמת, ווען דו זאלסט וואוינען אין איינס פון די ווייטע סטעיטס וואו עס וואוינען נישט קיין אידן. וואלט דיין אידישקייט געווען אויפן זעלבען שטאפל? דו ווייסט זייער גוט אז נישט. פארוואס? ווייל דא האסטו פרעשור פון דיינע ארומיגע, און דארט נישט! איר רעדט זיך איין אז רעביי קרויס וואלט יא געבליבן די זעלבע? זיכער נישט! סא איז דען נישט בושה א גוטע זאך? בושה און פיר פרעשור איז א זאך וואס העלפט ארויס דעם מענטש אנקומען צום שלימות!
נישט אומזינסט שרייבט דער רמב"ם אז א מענטש זאל וואוינען אין א גוטע סביבה, ווייל די סביבה איז די גרעסטע משפיע אויפן מענטש. די מציאות איז אז א מענטש וויל אריינפיטן אין זיין סביבה, און צו ער וויל אדער נישט וועט ער טוהן זיינע מעשים לויט די אנגענומענע מיינונג פונעם ציבור. קיינער איז נישט שטערקער פון דעם!
קוק די מהפיכא וואס דף היומי האט אנגעמאכט. א רבים וואס נעמט זיך צוזאם לדבר מצוה, וועט דער יחיד אומוועלנדיג מיטגעשלעפט ווערן צוליב פיר פרעשור. פיר פרעשור איז א געוואלדיגע זאך, עס מאכט א מענטש וואקסן אסאך העכער ווי ער וואלט אנגעקומען איינער אליינס. אלע קהילות האבן היינט א סדר הלימוד פאר א סיבה. די מציאות איז אז מיט די חבורות אין די קהילות זענען מיטגעשלעפט געווארן גאר אסאך מענטשען וואס האבן פאר דעם נישט געהאט קיין שיעור קבוע.
א מענשט קומט אריין אין ביהמ"ד און זעהט צעטליך אויף די וואנט אז עס קומט א סיום אויף מסכת ברכות, דערנאך אויף מסכת שבת, און ער זעהט אויף די בילדער ווי צענליגע פון זיינע חברים נעמען בחינות הייבט אים עס אן דריקן אין הארץ, וואס וועט זיין מיט מיר? יעדער לערנט היינט, ווען וועל איך אנהויבן לערנען? ולבסוף באווייזט די געפיל אריינצושלעפן נאך און נאך בעלי בתים וואס האבן שוין יארן קיין שיעור קבוע נישט געהאט. פיר פרעשור איז א געוואלדיגע זאך!
מצד אחר שטעל דיך פאר א וועלט אן בושה. ווען איינער עפענט א פענסטער אין ביהמ"ד בשעת דער צווייטער איז קאלט. וואס וואלט געווען די רעאקציע? עס וואלט געגאנגען מכות! די ביהמ"ד וואלט געווען א דזשאנגעל! די איינציגע זאך וואס האלט אפ א מענטש פון הייבן הענט און טוהן סיי וועלכע אנדערע משוגענע אקט, איז ווייל ער וויל נישט הייסן א משוגענער. אויב נישט פיר פרעשור (ליין דעת) זענען מיר ווען גארנישט מער ווי חיות פון וואלד. יעדע ביהמ"ד האט זיך זיינע צוויי דריי משוגעים וואס האבן נישט קיין פיר פרעשור, זיי שרייען טאקע, און טיילן פעטש מזמן לזמן, אבער דער המון behaved ווייל זיי ווילן הייסן נארמאלע מענטשען. אז דו נעמסט דאס אוועק, בטלת כל תורת האנישי.
לאמיר נאר ציטירן די הייליגע ווערטער פונעם חובת הלבבות שער הבחינה פרק ה'. חֲשׁוֹב בְּמִדַּת הַבֹּשֶׁת אֲשֶׁר יִחֵד בָּהּ הָאָדָם מָה גָּדְלָה מַעֲלָתָהּ וְרַבָּה תּוֹעַלְתָּהּ וְתַקָּנָתָהּ וְלוּלֵא הִיא לֹא הָיוּ מְאַכְסְנִים אַכְסְנַאי וְלֹא מְקַיְּמִים דָּבָר וְלֹא מְמַלְּאִים מִשְׁאָל וְלֹא גּוֹמְלִים חֶסֶד וּמִתְרַחֲקִים מִן הָרַע בְּשׁוּם דָּבָר עַד כִּי דְּבָרִים רַבִּים מִדִּבְרֵי הַתּוֹרָה עוֹשִׂים בַּעֲבוּר הַבֹּשֶׁת כִּי רֹב מִבְּנֵי אָדָם לֹא הָיוּ מְכַבְּדִים אֶת אֲבוֹתָם לוּלֵא הַבֹּשֶׁת כ״ש זוּלָתָם וְלֹא הָיוּ מְשִׁיבִין אֲבֵדָה וְלֹא נִמְנָעִין מֵעֲבֵרָה כִּי כָּל אֲשֶׁר יַעֲשֶׂה מִכֹּל אֵלֶּה הַדְּבָרִים הַמְגֻנִּים שֶׁזָּכַרְנוּ אֵינוֹ עוֹשֶׂה אוֹתָם אֶלָּא לְאַחַר שֶׁיִּפְשֹׁט כְּסוּת הַבֹּשֶׁת מֵעָלָיו כמ״ש הַכָּתוּב גַּם בּוֹשׁ לֹא יֵבוֹשׁוּ גַּם הַכְלִים לֹא יָדָעוּ וְאוֹמֵר וְלֹא יוֹדֵעַ עַוָּל בֹּשֶׁת.
די היפך פון בושה, איז עזות. עזות איז א מידה מגונה מאוד, אויף אזוי ווייט אז חז"ל זאגן מי שאין לו בושת פנים בידוע שלא עמדו אבותיו על הר סיני. און פארקערט אויף בושה זאגן חז"ל הבושה מביאה לידי יראת חטא מיכן אמרו סימן יפה באדם שהוא ביישן אחרים אומרים כל אדם המתבייש לא במהרה הוא חוטא.
ובאמת, אז די מידה פון עזות גייט האנט ביי האנט מיט די מידה פון גאווה. און די מידה פון בושה גייט האנט ביי האנט מיט די מידה פון ענוה. ודבר זה אינו צריך לראיה, דאס איז א דבר פשוט מאוד, און איז מבואר בכל ספרי מוסר. ווי די לשון פונעם הייליגן רמב"ן איז "וכאשר תתנהג במדת הענוה להתבושש מכל אדם". ענוה איז טייטש זיך שעמען פון מענטשען. נישט האבן אזוי פיל סעלף קאנפידענס. ווי מער נישט מען איז ביי זיך, אלץ מער בושה האט מען פון א צווייטן.
די לשון פונען הייליגען ארחות צדיקים אין שער הבושה איז. ממידת הבושה יגיע לענווה, כי ייכנע לבני אדם מחמת בושתו. ויגיע למידת הצניעות, כי הבישן יתבייש לעשות מעשיו בגלוי. אמרו חכמים הבנים הכשרים הבושת נראה על פניהם, כי מי שהוא ביישן הוא סימן שהוא מזרע אברהם יצחק ויעקב... צריך אדם להתבייש מכל אדם, ולשום על פניו מסווה הבושה, כמו שאתה ידעת בעניין שאול בהיחבאו... אמרו חכמים המידה הזאת היא ממעללי הנפש היקרה, והיא לעומת השלמת הגוף. ומי שמתבייש תגדל מעלתו. ויותר תבחין ותתבונן.
פארשטייט זיך אבער, ווי דער רמב"ם וכן בכל ספרי מוסר זענען כסדר פארנומען אז א מענטש דארף אלעמאל נעמען די מיטל וועג. פון איין זייט איז עזות טאקע זייער מגונה, אבער מצד אחר טאר די בושה נישט אפהאלטן א מענטש פון וואקסן. וכמאמרם לא הביישן למד. און דער רמב"ם רעכנט טאקע אויס אין שמונה פרקים אז עס דארף זיין א באלאנס צווישן בושה מיט עזות.
אזוי אויך, גענוי ווי ביי יעדע זאך דארף מען וויסן אז טוב איז רצון השם, און רע איז די היפך פון דעם. די אמת'ע בושה איז די בושה וואס א בשר ודם דארף זיך שעמען פון דער מלך מלכי המלכים. די בושה וואס א מענטש האט פון א בשר ודם איז נאר צוצוקומען צו די אמת'ע בושה. ולבכן טאר אין קיין פאל די בושה פון א בשר ודם נישט אפהאלטן דעם מענטש פון טוהן רצון השם. און אויף דעם זאגט אונז יהודה בן תימא, הוה עז כנמר! מען דארף לאכן פון די וועלט אויב קומט עס אויפן חשבון פון אפילו א מצוה קלה! און ווי דער רמ"א ברענגט טאקע בשם הטור ואל יבוש מפני המלעיגים! במקום רצון השם עקזעסטירט נישט דער בשר ודם בכלל!
אבער, דער זעלבער יהודה בן תימא און טאקע אין די זעלבע משנה לייגט צו אז דו זאלסט וויסן עז פנים לגיהנם ובשת פנים לגן עדן. איך האב דיר יעצט טאקע געזאגט אז מען דארף זיין עז כנמר, אבער זאלסט חלילה נישט אדאפטירן די מידה און זיך באניצן מיט דעם סתם אזוי. עז פנים לגיהנם! דאס איז מגונה מאוד במאוד! פארקערט, בושת פנים איז לגן עדן!
די עצם הדבר פון לאכן פון סאסייעטי איז איין שטיק גאווה ועזות! ניין, מען טאר אבסעלוט זיך נישט לאזן דיסטרויען די לעבן צוליב פיר פרעשור. אבער לאכן פון די וועלט איז נגד והיפך כל התורה כולה. ערליכע אידן האבן נישט געפייט די סיסטעם, די סיסטעם פייטערס זענען דוקא פון די מחנה מגשמים ווי מען רופט עס דא אויף אידטיש. פון די איש כל הישר בעיניו יעשה'ניקעס. א בר דעת ווייסט אז מען פייט נישט סאסייעטי. מען דארף נישט נאכטוהן יעדע זאך ווי א קעלבעל, אבער עס איז דא א מיטל וועג. און ניין, איך גיי דיר נישט יעצט קומען זאגן וואס עס איז די מיטל וועג, יעדער איינער זאל פאר זיך מאכן די חשבון וואס איז די מיטל וועג, און ווער נישט זאל זיך דורך רעדן מיט אן ערליכן איד. אבער זיין ביזי פייטן די סיסטעם, און כסדר לאכן פון סאסייעטי און זיי אויפקלערן מיט וואס זיי זענען ראנג איז א דבר מגונה וגרועה מאוד במאוד!
רעדענדיג פון חתונה תקנות הערט מען כסדר פון מענטשן אז די היינטיגע וועלט איז א קראנקע וועלט. איך דיסאגרי נישט מיט דעם אז היינט איז דא מער פיר פרעשור ווי אמאל, אבער דאס וואס מען פארקויפט דיר אז אמאל האט יעדער געלעבט פאר זיך און פיר פרעשור איז א היינטיגע זאך, איז פאלטש דורך או א דורך! שוין בימי חז"ל זעהן מיר אז דער עולם איז געווען געבענטשט מיט פיר פרעשור.
אין מסכת תענית פארציילט אונז די משנה אז חמשה עשר באב האבן אפילו די רייכע טעכטער געבארגט קליידער אנצוטוהן ווייל חז"ל האבן אזוי מתקן געווען שלא לבייש מי שאין לו. רש"י אויפן פלאץ און אזוי אויך דער רשב"ם אין בבא בתרא זענען מסביר אז די ארימעלייט פלעגן סיי ווי בארגן קליידער, האב חז"ל מתקן געווען אז אפילו דער עושר זאל בארגן כדי דער ארעמאן זאל זיך נישט שעמען. פשט איז, שוין בימים ההם האבן מענטשען געהאט פיר פרעשור. דער ארעמאן האט נישט געלעבט לויט זיין סטאנדארט, נאר ער האט געבארגט פונעם עושר צו קענען חתונה האבן. חז"ל אנשטאט גיין אנטי עסטעבלישמענט און אויפקלערן דעם ארעמאן, האבן זיי מתקן געווען אז אפילו דער עושר זאל בארגן.
יעצט נאכאמאל. איך זאג נישט אז מען דארף האבן חתונה תקנות, איך זעה נאר פון דא אז פאר 2,500 טויזענט יאר צוריק איז שוין געווען א געזונטע פיר פרעשור.
די געדאנק פון שלא לבייש את מי שאין לו געפינען מיר בדברי חז"ל כמה פעמים. חז"ל אין מסכת פסחים האבן מתקן געווען צו פארברענען די קרבן לפני הבירה נאר מיט עצי הקדש, שלא לבייש את מי שאין לו. ניין, פיר פרעשור איז נישט געבוירן געווארן אין יארע 2025, פיר פרעשור איז שוין 5,785 יאר אלט! חז"ל האבן מתקן געווען ביי הבאת בכורים אז איינער זאל פארזאגן הויעך פאר יעדן, שלא לבייש דער וואס קען נישט אליינס זאגן. ביי קריאת התורה זאל זיין א בעל קורא, שלא לבייש דער וואס קען נישט. בושה איז נישט באשאפן געווארן אין 2025! חז"ל האבן שוין געדיעלט מיט די פראבלעמען! אין די גמרא סוף מועד קטן זעהן מיר עטליכע תקנות וואס חז"ל האבן מתקן געווען פאר אבלים, שלא לבייש את העניים!
מען איז יעצט ארויס פונעם יום טוב חנוכה. אין שלחן ערוך איז גע'פסק'ענט אז חצר שיש לו שני פתחים דארף מען צינדן ביי ביידע, שלא יאמר הרואה אז פונקט ווי ער צינדט נישט ביי די טיר צינדט ער נישט ביי יענע טיר. וואס איז דאס מיין דאגה? אז ער טראכט זאל ער טראכטן! איך בין שולדיג אז ער איז מיר דן לכף חובה? יא שעפעלע! חז"ל האבן פארשטאנען אז דו טראגסט אן אחריות נישט צו טוהן זאכן ווייל יענער וועט טראכטן!
פארוואס צושרייב איך מיר דא אזוי לאנג? ווייל אמת אז עס זענען דא לעכער אינעם סיסטעם, סאסעייטי איז ווייט פון פערפעקט. אבער, א געזונטער מענטש איז focused אויף זיין אייגענע growth. זיי דיך אליינס, וואס דו טוסט איז בינך לבין קונך. ווערן נאכגעשלעפט פון אויבער חכמים און אנטי עסטעבלישמענט פיגורן, איז א גרויסע טעות! חכמינו ז"ל האבן אונז אויסגעלערנט זיך מבטל צו זיין אויף ווי ווייט מעגליך צו דעת הקהל, און ווען מען קען נישט טוט מען וואס מען האט צו טוהן. די ליין צווישען סעלף קאנפידענס און די מידה גרוע פון גאווה, איז זייער זייער דקות'דיג! די איינציגסטער פאר וועמען דו קומסט צו אפגעבן דין וחשבון, איז דער מלך מלכי המלכים. קיינער דארף נישט מיטהאלטן פונקטלעך וואו דו גייסט אנדערש ווי די סיסטעם. צו לעבן באשיידן איז וואס חכמינו ז"ל האבן אונז אויסגעלערנט. זיך גרויס האלטן מיט אנטי עסטעבלישמענט, איז היפך דרך התורה!
לגבי דעם קרויס כשלעצמו. ס'איז מיר זייער שווער צו רעדן ברבים פון א יחיד. יעדע מענטש האט געפילן, און מיר אלץ אידישע קינדער דארפן זיך רעכענען מיט יענעמס געפילן. מצד אחר אבער שטעלט ער זיך ארויס מיט א געוואלדיגע סעלף קאנפידענס, אז ער איז אפען פאר א טשעלענדזש, און ער האט נישט מורא ווען מען רייסט אים אראפ. און אסאך מענטשען מיט ווייטאג פאלן פאר אים. אשר על כן שרייבן וועל איך, אבער געבינדן די הענט בין איך נאכאלץ נישט קענענדיג שרייבן מה שיש בלבי.
לאמיר אייך פרעגן, אין אייער מיינונג איז נישט אביסעל מאדנע אז א אינגערמאן פון ארום 32 יאר אלט שטעלט זיך ארויס ברבים מיט דעם איינעם ציהל צו פארעכטן די וועלט, און אויפקלערן ווי קראנק די סיסטעם איז? עפעס זאגט דאס, ניין? א מאן דהוא זאל לכתחילה גיין און בעטן זלמן ווידער א קנעפל אויף קול מבשר, וויבאלד ער וויל פיקסן די וועלט? מען רעדט נישט דא פון איינער וואס האלט זיך צו איין נושא וואס אין זיינע אויגן האלט ער אז ער האט ארויס די נושא זייער גוט. דא רעדט מען פון איינער וואס האט א מיינונג אין "יעדע נושא" איבעראל האט ער א מיינונג, און נישט נאר א מיינונג נאר ע"פ רוב א מיינונג וואס איז היפך פון די אנגענומענע דעת הקהל! דאס איז אין מיינע אויגן זייער אן אומגעזונטע סעלף קאנפידענס! איך מיין אמת'דיג, פון וואו נעמט א מענטש די גאטס צו טוהן דאס וואס ער טוט אלץ דרייסיג יעריגער טוטער? ווער ביסטו בכלל? א רב? א דיין? אן עסקן? האסט שוין חתונה געמאכט קינדער? ביסט דאך אן אפרוח שלא נפתחו עינך!
מען קען זאגן אז דא רעדט מען פשוט פון א שוטה, און אויף א שוטה פרעגט מען נישט קיין קשיות. אבער ניין, איך וואלט אים נישט אנגערופן שוטה בכלל. ער געבט אן איינדריקט פון איינער וואס איז גאר ווייט פון א שוטה. די אפציע וואס איז מיר די מערסטע ניחא איז אז דא רעדט מען פון א גייסטישע אינסעקיורעטי!
א מענטש האט צוויי סטעידזשעס אין לעבן ווען ער קוקט זיך אן אלץ דער קלוגסטער אויף די וועלט. 1) א צוויי יעריג קינד. 2) א טינעידזשער. אין ביידע פון די פעלער דארפן עלטערן פארשטיין ווי אזוי צו דיעלן מיטן קינד, ווייל דער קינד גייט באמת אריבער שוועריקייטן, ער סטראגעלט באמת. עס קומט נישט פון קיין שלעכטיגקייט.
ווען א קינד ווערט צוויי יאר אלט הייבט ער אן כאפן אז ער איז א מענטש. אין זיין קליינעם מוח דארף ער כסדר זיכער מאכן אז ער האט Power און אז ער איז אינדעפענדענט. צווישן די זאכן וואס א צוויי יעריג קינד וועט טוהן כדי צו פילן סעקיור, איז טוהן זאכן אליינס, ער לאזט זיך נישט פיטערן ער מוז נעמען די לעפעל אליינס. בדרך כלל וועט א צוויי יעריג קינד ליב האבן צו אנצינדען און אויסלעשן לייטס, דאס מאכט אים שפירן מורא'דיג מעכטיג, ער איז אין קאנטראל פון די לייטס. ער וועט ווארפן toys ווייל דאס מאכט אים פילן שטארק. ער האט שוועריקייטן צו פאלגן ווייל ער שפירט אז ער איז נישט אינדעפענדענט.
ווי עלטער דאס קינד ווערט לערנט ער זיך אויס ווי אזוי צו וואקסן אויף א נארמאלן אופן, און ער הייבט ציביסלעך כאפן אז טאטע מאמע זענען דא נאר פאר זיין גוטס. ער הייבט אן פילן סעקיור מיט זיין טאטע מאמע. אין חדר פארציילט ער פאר יעדען ווי מעכטיג זיין טאטע איז, ער איז א פאליס, ער האט א בלוטיגע פאסיג... שפעטער אז זיין טאטע איז אן עושר....
ווען עס קומט אבער צו די טינעידזש יארן הייבט ער נאכאמאל אן סטראגלען מיט זיך אליינס. ער טוישט זיך פון א קינד צו אן עדאלט, און ער ווערט זייער אינסעקיור. ער וויל בשום אופן נישט ווערן קאנטראלירט, ער שלאגט זיך מיט יעדן. ער וויל שוין זיין אן עדאלט! אינדערהיים טענה'ט ער זיך מיט די עלטערן, און ישיבה מיט די הנהלת הישיבה, און אזוי אויך מיט די חברים. ער מאכט פייערס, ער שלעפט די פייער בעל, ער ווערט א גרויסע two year old. ער איז איז באמת אין א גהינם. At some פוינט הייבט ער זיך אן אויסצולערנען ווי אזוי צו דיעלן מיט זיך אליינס און מיט authority.
ס'זענען דא מענטשן וואס האבן אבער שוועריקייטן זיך אויסצולערנען ווי אזוי צו דילן מיט זיך אליינס, און ווי אזוי צו באקומען רעקאגנישן פון אנדערע. איינער ווערט א בולי, כדי צו פילן שטארק און יוניק מוז ער רודפן אנדערע, און א צווייטער ווערט אן אויבער חכם, ער מוז כסדר פילן קלוגער ווי יעדען. נאר אזוי פילט ער ווי ער איז עפעס ווערד. דער נארמאלע מענטש פארשטייט דוקא להיפך! מען וואקסט נישט פון אונטערדריקן א צווייטן, מען וואקסט פון זיין זיך און בויען זיך!
די וועג ווי אזוי דער אויבערשטער האט באשאפן א מענטש איז אז פון איין זייט וויל דער מענטש זיין א חלק פון א כלל, ער וויל האבן חברים, ער וויל האבן משפחה, ער וויל ארבעטן מיט נאך מענטשען, ער האט ליב צו גיין צו שמחות. פון די אנדערע זייט וויל אויך א מענטש פילן יוניק. א מענטש וויל בשום אופן נישט שפירן ווי ער איז איינס פון עטליכע. ניין, איך בין איך! איך בין נישט גלייך צו מיין חבר! א געזונטער מענטש לערנט זיך אויס ווי אזוי צו דיעלן דערמיט, ער קען זיין פארט פון סאסייעטי, און נאך אלץ זיין יוניק. א נישט געזונטער מענטש דארף כסדר אראפרייסן אנדערע, כדי ער זאל פילן יוניק. מאך נישט דעם קראנקן פאר א HERO!
שוין, גענוג גערעדט....
האטס מיר און זייטס מיר!
