קאשקעטלעך פאר בחורים; א לעזונג? (אנקעטע)

[טראפקעלע]

אויף קול מבשר האט דער באקאנטע ר' מענדי אונגאר געמאכט א אנקעטע, איבער א תקנה אין געוויסע מוסדות אין א" אז יונגע בחורים זאלן גיין אין ישיבה מיט קאשקעטלעך אנשטאט היטן, צוליב די הימל שפאלטנדע היט פרייזן, וואס אין ישיבה גייט שנעל חרוב א היט.

האט ר' מענדל געפרעגט צו מ'זאל עס איינפירן דא אין אמעריקא אויך, און א ריזן 69% האבן געשטומט אויף יא קעגן 30% אויף ניין! (ער זאגט ס'איז געווען טויזנטער שטומען!)

וואס האלט אונזער עולם?

[טובי' שרייבער]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

[טשיינע קלאזעט]

פארוואס נאר יונגע... אויך עלטערע!

[טראפקעלע]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

קודם, ווי הויעך קען עס שוין גיין? נישט אזוי הויעך ווי היטן,

צווייטנס נישט יעדע אידישע ארטיקל איז די פרייזן הימל שרייענד אזוי ווי היטן, למשל, ווי טייער קאסט שוין א קאפל? מ'וואלט געקענט רייטן אויפן ציבור און בעטן 20 דאלער,
במילא איז בכלל נישט מוכרח אז די פרייזן וועלן אזוי ארויפליען.

[טראפקעלע]

פארוואס נאר יונגע... אויך עלטערע!

אויך יונגלעך, לעני"ד איז עס זייער בא'חן'ט אויף קינדער,

אבער ס'שפארט שוין נישט געלט...

[טובי' שרייבער]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

קודם, ווי הויעך קען עס שוין גיין? נישט אזוי הויעך ווי היטן,

צווייטנס נישט יעדע אידישע ארטיקל איז די פרייזן הימל שרייענד אזוי ווי היטן, למשל, ווי טייער קאסט שוין א קאפל? מ'וואלט געקענט רייטן אויפן ציבור און בעטן 20 דאלער,
במילא איז בכלל נישט מוכרח אז די פרייזן וועלן אזוי ארויפליען.

קודם כל, אין די ערשטע צייטן ווען הוטן זענען נאך געווען ביליג, האט מען אויך גע'טענה'ט אז ס'קען נישט ארויפגיין צי הויעך...

און וועגן קעפלעך, דארף מען נאר ווארטן, אז איין חכם זאל טאקע אנהייבן בעטן צוואנציג דאלער... ביז צוויי וואכן בעט יעדער די זעלבע...

[הייסע גרעיפ דזשוס]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

קודם, ווי הויעך קען עס שוין גיין? נישט אזוי הויעך ווי היטן,

צווייטנס נישט יעדע אידישע ארטיקל איז די פרייזן הימל שרייענד אזוי ווי היטן, למשל, ווי טייער קאסט שוין א קאפל? מ'וואלט געקענט רייטן אויפן ציבור און בעטן 20 דאלער,
במילא איז בכלל נישט מוכרח אז די פרייזן וועלן אזוי ארויפליען.

קודם כל, אין די ערשטע צייטן ווען הוטן זענען נאך געווען ביליג, האט מען אויך גע'טענה'ט אז ס'קען נישט ארויפגיין צי הויעך...

און וועגן קעפלעך, דארף מען נאר ווארטן, אז איין חכם זאל טאקע אנהייבן בעטן צוואנציג דאלער... ביז צוויי וואכן בעט יעדער די זעלבע...

שטארקע פונקט

[איך ווייס]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

קודם, ווי הויעך קען עס שוין גיין? נישט אזוי הויעך ווי היטן,

צווייטנס נישט יעדע אידישע ארטיקל איז די פרייזן הימל שרייענד אזוי ווי היטן, למשל, ווי טייער קאסט שוין א קאפל? מ'וואלט געקענט רייטן אויפן ציבור און בעטן 20 דאלער,
במילא איז בכלל נישט מוכרח אז די פרייזן וועלן אזוי ארויפליען.

קודם כל, אין די ערשטע צייטן ווען הוטן זענען נאך געווען ביליג, האט מען אויך גע'טענה'ט אז ס'קען נישט ארויפגיין צי הויעך...

און וועגן קעפלעך, דארף מען נאר ווארטן, אז איין חכם זאל טאקע אנהייבן בעטן צוואנציג דאלער... ביז צוויי וואכן בעט יעדער די זעלבע...

קאשקעטלעך וועלן אייביג זיין ביליגער פון היטן. פונקט וואו די פארשטייסט אז א קאפל איז ביליגער פון א קאשקעטעל, און א הוט בליגיער פון א שטריימעל, אזוי אויך וועט א קאשקעטעל אלעמאל זיין ביליגער פון א הוט.

אויך ווערן קאשקעטלעך נישט אזוי שנעל קאליע וואו היטן.

נאך א זאך איך זעה נישט אז היטן זאלן זיין אזוי הימלשרייענדיג הויעך, ס'איז נישט אזוי טייער וואו מען מאכט דאס אויס צו זיין. אויב וואלט געווען אזא גרויסע מארדזשין דערויף, וואלטן שוין זיך גע'עפענ'ט מער הוט געשפטען.

[דער תהלים איד]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

פיין געזאגט!...

און בכלל, קיינער ווערט נישט ארעם פון די הוטן! שיך איז אויך זייער טייער. אפשר מאכט מען א מבצע פון גיין פאפוטשן אין ישיבה?!... (העי, אפשר טאקע?)

ווען קהל האט זיך גענומען איבער די "קדישים" מיט תקנות אז מ'טאר נישט געבן הערינג (וואס א גרויס טייל קליינע שולן פאלגן נישט ב"ה), האב איך געהאט די זעלבע קושיא. יא, עס קאסט אפאר הונדערט דאלאר. דערפאר דארף מען תקנות?? איינער ווערט ארעם פון נעבעך דארפן נאכמאכן יענעם און שווענדן $500 איינמאל אין אפאר יאר?! קאמאן...

תקנות דארף מען מאכן דארט וואו עס רואיניגטר א מענטזנס לעבן. למשל חתונה מאכן, איז דער פאקט אז ממש כמעט די גאנצע לעבן דרייט זיך ארום די דאזיגע הוצאה.

[שבת קודש]

הייב איך נישט אן צו פארשטיין וואס די אויפטוה פון די נייע קאשקעטלעך איינפיר אין א''י איז

ווען די רעדע איז אז מען זאל אנהייבן צו קויפן קאשקעטלעך אנשטאט א הוט פארשטיי איך,
אבער דא רעדט מען אז מען זאל ווייטער קויפן צוויי הוטן א וואכענדיגע מיט א שבת'דיגע ווייל די קאשקעטלעך איז נאר אין חדר ביי שמחות אדער אין ביהמ''ד גייט מען ווייטער מיט א הוט, קומט אויס אז מען רעדט דא פון א פרישע עקספענס קויפן א קאשקעטעל בנוסף צו די צוויי הוטן,

אויף די טענה אז די הוט גייט שנעל קאליע איז נישט ריכטיג, קודם כל ווייל בר מצוה בחורים געבן שטארק אבאכט אויף זייער הוט ביי זיי איז זייער הוט א גאנצע עסק,
און נאכדעם מען רעדט דא בלויז פון כתה ט' כמעט קיין איין טאטע דארף נישט קויפן קיין צווייטע הוט פאר זייער כתה ט' בחור

עס קוקט מער אויס ווי די אנדרייער האבן פשוט ליב באקומען די קאשקעטלעך, גראדע האב איך עס אויך שטארק ליב, אבער קיין גרויסע אויפטוה צו שפארן געלט איז עס נישט.

[טובי' שרייבער]

אויב איז דא איין אויפטוה פון גיין מיט קאשקעטלעך, איז עס נאר אז די פרייזן פון הוטן וועלן צוריק אראפגיין, און אזוי וועט מען קענען צוריק אנהייבן גיין מיט הוטן פאר ביליגער...

[שבת קודש]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

פיין געזאגט!...

און בכלל, קיינער ווערט נישט ארעם פון די הוטן! שיך איז אויך זייער טייער. אפשר מאכט מען א מבצע פון גיין פאפוטשן אין ישיבה?!... (העי, אפשר טאקע?)

ווען קהל האט זיך גענומען איבער די "קדישים" מיט תקנות אז מ'טאר נישט געבן הערינג (וואס א גרויס טייל קליינע שולן פאלגן נישט ב"ה), האב איך געהאט די זעלבע קושיא. יא, עס קאסט אפאר הונדערט דאלאר. דערפאר דארף מען תקנות?? איינער ווערט ארעם פון נעבעך דארפן נאכמאכן יענעם און שווענדן $500 איינמאל אין אפאר יאר?! קאמאן...

תקנות דארף מען מאכן דארט וואו עס רואיניגטר א מענטזנס לעבן. למשל חתונה מאכן, איז דער פאקט אז ממש כמעט די גאנצע לעבן דרייט זיך ארום די דאזיגע הוצאה.

וועגן געלט דארף מען זיך טאקע נישט נאריש מאכן אויף הערינג

אבער ס'איז בכלל א גוטע זאך נישט צו געבן קיין הערינג ביי א קידוש ביי די סעודה האט מען געווענדליך חרטה פאר'ן זיך אנעסען מיט הערינג ביי די קידושים

[טובי' שרייבער]

אז מען וועט אנהייבן גיין מיט קאשקעטלעך, וועט די פרייזן פון קאשקעטלעך ארויפשפרינגן...

פיין געזאגט!...

און בכלל, קיינער ווערט נישט ארעם פון די הוטן! שיך איז אויך זייער טייער. אפשר מאכט מען א מבצע פון גיין פאפוטשן אין ישיבה?!... (העי, אפשר טאקע?)

ווען קהל האט זיך גענומען איבער די "קדישים" מיט תקנות אז מ'טאר נישט געבן הערינג (וואס א גרויס טייל קליינע שולן פאלגן נישט ב"ה), האב איך געהאט די זעלבע קושיא. יא, עס קאסט אפאר הונדערט דאלאר. דערפאר דארף מען תקנות?? איינער ווערט ארעם פון נעבעך דארפן נאכמאכן יענעם און שווענדן $500 איינמאל אין אפאר יאר?! קאמאן...

תקנות דארף מען מאכן דארט וואו עס רואיניגטר א מענטזנס לעבן. למשל חתונה מאכן, איז דער פאקט אז ממש כמעט די גאנצע לעבן דרייט זיך ארום די דאזיגע הוצאה.

וועגן געלט דארף מען זיך טאקע נישט נאריש מאכן אויף הערינג

אבער ס'איז בכלל א גוטע זאך נישט צו געבן קיין הערינג ביי א קידוש ביי די סעודה האט מען געווענדליך חרטה פאר'ן זיך אנעסען מיט הערינג ביי די קידושים

נאר וואס?.. עסט מען זיך אן מיט קיגל...

[איך ווייס]

ווען קהל האט זיך גענומען איבער די "קדישים" מיט תקנות אז מ'טאר נישט געבן הערינג (וואס א גרויס טייל קליינע שולן פאלגן נישט ב"ה), האב איך געהאט די זעלבע קושיא. יא, עס קאסט אפאר הונדערט דאלאר. דערפאר דארף מען תקנות?? איינער ווערט ארעם פון נעבעך דארפן נאכמאכן יענעם און שווענדן $500 איינמאל אין אפאר יאר?! קאמאן...

תקנות דארף מען מאכן דארט וואו עס רואיניגטר א מענטזנס לעבן. למשל חתונה מאכן, איז דער פאקט אז ממש כמעט די גאנצע לעבן דרייט זיך ארום די דאזיגע הוצאה.

תקנות פאר קדישים האט מען נישט געמאכט וועגן די העררינג. מענטשען געבן אויס שווערע טויזענטער פאר קדישים, און דערפאר האט מען געמאכט תקנות. אז מען האט שוין געמאכט תקנות, איז שוין העררינג אויך געווארן אסור.

[ווירקליך]

פון ווען איך בין געווען כתה ט’ געדענקיך נישט קיין איין בחור פון מיין כתה וואס זיין הוט האט געלעבט א יאר.

די 13 יעריגע בחורים וואטשן די הוטן ביז פונקטליך איין חודש נאך די בר מצוה

[דער תהלים איד]

ווען קהל האט זיך גענומען איבער די "קדישים" מיט תקנות אז מ'טאר נישט געבן הערינג (וואס א גרויס טייל קליינע שולן פאלגן נישט ב"ה), האב איך געהאט די זעלבע קושיא. יא, עס קאסט אפאר הונדערט דאלאר. דערפאר דארף מען תקנות?? איינער ווערט ארעם פון נעבעך דארפן נאכמאכן יענעם און שווענדן $500 איינמאל אין אפאר יאר?! קאמאן...

תקנות דארף מען מאכן דארט וואו עס רואיניגטר א מענטזנס לעבן. למשל חתונה מאכן, איז דער פאקט אז ממש כמעט די גאנצע לעבן דרייט זיך ארום די דאזיגע הוצאה.

תקנות פאר קדישים האט מען נישט געמאכט וועגן די העררינג. מענטשען געבן אויס שווערע טויזענטער פאר קדישים, און דערפאר האט מען געמאכט תקנות. אז מען האט שוין געמאכט תקנות, איז שוין העררינג אויך געווארן אסור.

ס'איז געווען אן אלטע תקנה נישט צו געבן ווארעמס.

עטליכע יאר צוריק האט זיך קהל ווידער צאמגעזעצט, צוליב די קריטישע פראבלעם פון הערינג, און ס'איז גע'אסר'ט געווארן בחרם דרבינו יאצמעך, מיט א וואוט פון 5 קעגן 0... ס'איז געווען מודעות דערוועגן בשעתו.

[טובי' שרייבער]

מיט די צייט, וועט אויך קעיק ווערן גע'אסר'ט...

די איינציגסטע זאך וואס גייט זײן מותר צו האבן ביי קידישים וועט זיין ווארעמע סעלצער...

[דער תהלים איד]

מיט די צייט, וועט אויך קעיק ווערן גע'אסר'ט...

בעד ניוס פאר יו.... אין געוויסע שולם איז שוין דא א תקנה אז מ'קען נאר געבן קיפעלעך! לעצטנס האט מען געטוישט צו באנט קעיקס.

איך פיר זיך טאקע נישט צו גיין צו א קידוש אין יענעם שול, חוץ ווען איך מוז ממש.

עפעס א מין אביוז אויף די רעיון פון תקנות. א מין קאנטראל אונטערן שלייער פון סדר.

[טראפקעלע]

קודם, ווי הויעך קען עס שוין גיין? נישט אזוי הויעך ווי היטן,

צווייטנס נישט יעדע אידישע ארטיקל איז די פרייזן הימל שרייענד אזוי ווי היטן, למשל, ווי טייער קאסט שוין א קאפל? מ'וואלט געקענט רייטן אויפן ציבור און בעטן 20 דאלער,
במילא איז בכלל נישט מוכרח אז די פרייזן וועלן אזוי ארויפליען.

קודם כל, אין די ערשטע צייטן ווען הוטן זענען נאך געווען ביליג, האט מען אויך גע'טענה'ט אז ס'קען נישט ארויפגיין צי הויעך...

און וועגן קעפלעך, דארף מען נאר ווארטן, אז איין חכם זאל טאקע אנהייבן בעטן צוואנציג דאלער... ביז צוויי וואכן בעט יעדער די זעלבע...

קאשקעטלעך וועלן אייביג זיין ביליגער פון היטן. פונקט וואו די פארשטייסט אז א קאפל איז ביליגער פון א קאשקעטעל, און א הוט בליגיער פון א שטריימעל, אזוי אויך וועט א קאשקעטעל אלעמאל זיין ביליגער פון א הוט.

אויך ווערן קאשקעטלעך נישט אזוי שנעל קאליע וואו היטן.

נאך א זאך איך זעה נישט אז היטן זאלן זיין אזוי הימלשרייענדיג הויעך, ס'איז נישט אזוי טייער וואו מען מאכט דאס אויס צו זיין. אויב וואלט געווען אזא גרויסע מארדזשין דערויף, וואלטן שוין זיך גע'עפענ'ט מער הוט געשפטען.

גערעכט, וואו טייער קען עס שוין קאסטן,

און וועגן קאפלעך, גענוג שמשים זוכן וואו צו מאכן א דאלער מער, און נאכאלטס איז זיי נישט בייגעפאלן צו בעטן $20,

אויב הוט סוחרים ווערן נישט עשירים פון די הויעכע פרייזן, ווערט עס נאכנישט ביליגער פאר מיין טאש.

[טראפקעלע]

און בכלל, קיינער ווערט נישט ארעם פון די הוטן! שיך איז אויך זייער טייער. אפשר מאכט מען א מבצע פון גיין פאפוטשן אין ישיבה?!... (העי, אפשר טאקע?)

ווען קהל האט זיך גענומען איבער די "קדישים" מיט תקנות אז מ'טאר נישט געבן הערינג (וואס א גרויס טייל קליינע שולן פאלגן נישט ב"ה), האב איך געהאט די זעלבע קושיא. יא, עס קאסט אפאר הונדערט דאלאר. דערפאר דארף מען תקנות?? איינער ווערט ארעם פון נעבעך דארפן נאכמאכן יענעם און שווענדן $500 איינמאל אין אפאר יאר?! קאמאן...

תקנות דארף מען מאכן דארט וואו עס רואיניגטר א מענטזנס לעבן. למשל חתונה מאכן, איז דער פאקט אז ממש כמעט די גאנצע לעבן דרייט זיך ארום די דאזיגע הוצאה.

מ'הייסט נישט דא אויפגעבן אויף עפעס, אזוי ווי קדישים און חתונה תקנות, ס"ה טוישן צו א אנדערע ביליגע מינע היט.
כ'זע בכלל נישט די פארגלייך.

אז שיך וועט אנהייבן קאסטן כמעט $400 און פאפאטשן $30 וועט מען אפשר טאקע דארפן מאכן תקנות.

[טובי' שרייבער]

דעמאלטס זאל מען אנהייבן גיין מיט קלאוני הוטן, מיט א פאמפאם פון אויבן... פארוואס נישט? ס'קאסט דאך אסאך ביליגער ווי קאשקעטלעך?!..

[טראפקעלע]

דעמאלטס זאל מען אנהייבן גיין מיט קלאוני הוטן, מיט א פאמפאם פון אויבן... פארוואס נישט? ס'קאסט דאך אסאך ביליגער ווי קאשקעטלעך?!..

קאשקעטלעך איז א אידישע לבוש.

[סקרן]

איך וויל וויסן וואס איז די שטופ פון מענטשן עס אראפצורייסן?
לגבי די קדישים תקנות איז גוט בגשמיות און ברוחניות און יא ס'איז די קהל אדער ביהמ"ד אחריות אז די מענער זאלן נישט אנקומען אהיים אנגעגעסן און נישט קענען עסן א סעודה אדער אנגעטרינקען וכו' און אז איהר פארשטייט נישט די פראבלעם שטעלטס אייך איין וואך לעבן א זאל ווי עס קומט פאר גאר רייכע קדישים און איהר וועט פארשטיין (ס'קען זיין יענס איז א עקסטרעם אבער מען דארף פראבירן די אנדערע עקסטרעם צו האלטן זאכן נארמאל) אויך נישט יעדער קען באצאלן די פאר טויזענט דאלער פאר א קידוש איין מאהל א יאהר אדער אין אפאר יאהר ווען מען האט א קינד קאסט עס גענוג מען דארף נישט אויך די עקספענס....

צוריק צו קעשקעטלעך
ס'איז נישט מעגליך לע"ע פאר א טאטע פון צוויי דריי בחורים צו קויפן נייע היטן יעדעס יאהר 350 פער הוט מציאות איז אז 13 14 יעריגע בחורימליך האבן נישט קיין אנונג וויאזוי מען היט א הוט ענדערש ספענדן 30 40 דאללער פער קעשקעטל און קויפן צוויי ס'וועט זיך האלטן א יאהר און מען וועט זיך האבן געשפארט 275 דאללער
איי מאך עס פאר ישיבה קטנה ישיבה גדולה און יונגערלייט אויך.... תפסת מרובה לא תפסת מיט'ן אייבישטערס הילף בהמשך הזמן וועט עס זיך ארויפריקן

[דער תהלים איד]

איז אזוי.

די תקנות וועגן קידושים איז וויכטיג, איך מיין נישט חוזק צו מאכן דערפון בכלליות. נאר עטליכע יאר שפעטער האט מען צוגעלייגט א פרישע תקנה פון געבן נאר טרוקענע קעיר און גארנישט נאסלעך, און דאס איז שוין א פערדעריי.

אגב, אין ביהמ"ד הגדול ראדני איז גראדע דא תקנות, אבער מיט אסאך מער פראקטישע אפציעס, איך געדענק נישט גענוי, כהאב געהאט געזען די מודעות בשעתו, 2-3 יאר צוריק לכאורה.

בנוגע די קישקעטלעך, ס'איז אמת אז מ'רעדט פון היבש געלט ביי איינעם וואס האט עטליכע בחורים, אבער איך זע נישט די מצב גענוג שרעקליך אז ס'זאל פאדערן אזא שינוי מעשה בראשית פון טוישן די לבוש וויאזוי מען גייט יעצט.

[טובי' שרייבער]

כ'זעה נישט פארוואס מען דארף עס איינפירן.

ווער ס'וויל, זאל זיך אנטוהן א קאשקעטל, און ווער ס'וויל שפילן עושר, זאל ווייטער קויפן הוטן.
מ'דארף נישט מאכן קיין טראסק דערפון.