דער פולמוס איבער אוניפארם קליידער ביי מיידלעך

[שבת קודש]

אין מוסדות מהר''א אין קרית יואל האט מען יעצט איינגעפירט א געוואלדיגע זאך ביי די מיידליך אז מען קען קומען אין סקול נאר מיט א צאל כשר'ע קליידער וואס איז א שטארקע זאך סיי ברחניות סיי בגשמיות, כאטש דא איז נישט די רעדע פון יוניפארום אין ארויפגעקומען די נושא פון יוניפארום קליידער ביי מיידליך וואס מען גייט אין אלע סקולס חוץ אין סאטמאר, ס'איז באקאנט אז רביה''ק מסאטמאר זצ''ל איז געווען דערקעגן, למעשה איז אין סאטמאר אין בארא פארק און מאנסי יא איינגעפירט געווארן די יוניפארום שוין יארן צוריק,
אינטערסאנט צו וויסן וואס איז געווען די סיבה פארוואס די רבי האט נישט געהאלטן דערפון?

[שאינו יודע לשאול]

די טענה וואס מ'הערט אסאך איבערזאגן איז, אז אויב קומט מען נישט אין סקול מיט די זעלבע קליידער וואס מ'טראגט אינדערהיים, האסטו נישט קיין שאנס צו מחנך זיין דאס קינד אויף צניעות, וויבאלד אין שולע גייט דאך יעדער די זעלבע און נאר אינדערהיים טוט מען וואס מ'וויל, אן וואס איינער זאל האבן איבערזיכט דערויף.

די שטיצער פון דעם סברא צייגן אן אז די ענינים וואס זענען שוין נוגע אלס מיידל, זעט מען א גרויסע סוקסעס ראטע ביי די תלמידות אפילו נאכדעם וואס זיי גייען ארויס פון סקול, משא"כ מאדעס וואס איז שייך נאר נאך די חתונה (קאפ צודעק וכדו') איז דא אסאך א שוואכערע סוקסעס עס אפצוהאלטן. וויבאלד ווען מען געוואוינט איין די קינדער צו גיין א געוויסע וועג בלייבט עס אויף שפעטער אויך.

פארוואס דער רבי האט עס נישט געוואלט ווייסעכניש.

[דער תהלים איד]

גלייבטס מיר רבותי, צניעות אין קרית יואל איז "נישט פארבעסערט געווארן"!!!

איך בין נישט אזא מומחא אין אפלערנען א הוראה פון סאטמאר רבי'ן ז"ל וואס ער האט נישט געשריבן נאר געזאגט אויסנווייניג לפי שעה.

אויך בין איך נישט אזא מומחא צו זאגן וואס ער האט געטראכט ווען ער האט עפעס געזאגט, וואס די טעם איז געווען.

און אודאי בין איך נישט קיין גרויסע מומחא צו פארשטיין צו ווען מען גייט מיט מערערע קאלירן און אפשענס הייסט עס יא אדער נישט יוניפארם.

אבער אויגן אין קאפ האב איך, איך קוק אן מיינע טעכטער די לעצטע פאר טאג, די אויגן קריכן מיר ארויס פון הנאה און פרייד. ס'איז עפעס אזא מין קידוש שם שמים אז ס'לאזט זיך נישט זאגן. עס גלייבט זיך ממש נישט. דאס צניעות איז נישט פארבעסערט געווארן, נאר פיל מער פון דעם! עס האט נישט דאס ווארט, אבער "פארבעסערט" איז שוואך געזאגט! איך שפיר ווי מען איז צוריקגעגאנגען מיט 50 יאר אויף צוריק, צום גוטן.

במשך די יארן זענען קליידער שמאלער געווארן, קלעבעדיגער געווארן, ערמל קורצער געווארן, ערמל געווארן טייט ווי טייץ, העלזער אויסגעשניטן געווארן, אפילו די וואס גייען ערליך זענען געווען צענדליגער סטעפס אוועק פון אמאל. נאטורליך. און דא, אזא שטויס אויף צוריק! אומגלויבליך צו קוקן די פאקט אין פנים! געשמאקע אריסטאקראטישע באקליידעטע קינדערלעך! אזא חן! אזא ארגינעלקייט! אזא הייליגקייט!

מיינע אויגן האבן זיך נישט געקענט גענוג אנזעטיגן, שוין אפאר טעג וואס איך וויל שרייבן מיינע מחשבות נאר איך קום נישט אן, יעצט אז מ'רעדט שוין האב איך זיך געמוזט אנרופן כאטש עפעס.

און איך וויל נישט זאגן... איך האב געשפירט ביים דאס זען, אז ווער ווייסט צו אין די לעצטע פאר יאר, זייט די גרעניצן פון צניעות האבן זיך אזוי גערוקט, צו איז נישט געווען ח"ו א קטרוג אויף אונזערע טעכטער אז אלע פרעמדע מוסדות וואס גייען יוניפארמס זענען אזויפיל דרגות מער בצניעות ווי אונז. יא, איך ווייס אז ליידער ביי זיי האלט עס נישט אן, און ביי זיי איז דא צולאזטע האר און נאך מרעין בישין וואס ליידער איז מען נישט מחנך דערויף זינט דארט הייסט דאס דברי היתר, מחמת אורך הגלות, אבער דאך! אזעלכע מלבושים גייט מען איבעראל און ביי אונז נישט?! ווען איך וואלט דאס געוויסט ביז היינט וואלט איך פארפירט... אהההה... יעצט איז דאך ממש א קידוש השם דאס אנצוקוקן!

זאל דער אויבערשטער בענטשן די אלע וואס זענען פארמישט דערין, אלע וואס האבן עוסק געווען צו ברענגען דעם דורכברוך. שכרכם גדול מאוד!!!

[מנשה בן יוסף]

דאס איז א פולמוס....?? ווי זענען די חברא?

[פופציגער]

גלייבטס מיר רבותי, צניעות אין קרית יואל איז "נישט פארבעסערט געווארן"!!!

איך בין נישט אזא מומחא אין אפלערנען א הוראה פון סאטמאר רבי'ן ז"ל וואס ער האט נישט געשריבן נאר געזאגט אויסנווייניג לפי שעה.

אויך בין איך נישט אזא מומחא צו זאגן וואס ער האט געטראכט ווען ער האט עפעס געזאגט, וואס די טעם איז געווען.

און אודאי בין איך נישט קיין גרויסע מומחא צו פארשטיין צו ווען מען גייט מיט מערערע קאלירן און אפשענס הייסט עס יא אדער נישט יוניפארם.

אבער אויגן אין קאפ האב איך, איך קוק אן מיינע טעכטער די לעצטע פאר טאג, די אויגן קריכן מיר ארויס פון הנאה און פרייד. ס'איז עפעס אזא מין קידוש שם שמים אז ס'לאזט זיך נישט זאגן. עס גלייבט זיך ממש נישט. דאס צניעות איז נישט פארבעסערט געווארן, נאר פיל מער פון דעם! עס האט נישט דאס ווארט, אבער "פארבעסערט" איז שוואך געזאגט! איך שפיר ווי מען איז צוריקגעגאנגען מיט 50 יאר אויף צוריק, צום גוטן.

במשך די יארן זענען קליידער שמאלער געווארן, קלעבעדיגער געווארן, ערמל קורצער געווארן, ערמל געווארן טייט ווי טייץ, העלזער אויסגעשניטן געווארן, אפילו די וואס גייען ערליך זענען געווען צענדליגער סטעפס אוועק פון אמאל. נאטורליך. און דא, אזא שטויס אויף צוריק! אומגלויבליך צו קוקן די פאקט אין פנים! געשמאקע אריסטאקראטישע באקליידעטע קינדערלעך! אזא חן! אזא ארגינעלקייט! אזא הייליגקייט!

מיינע אויגן האבן זיך נישט געקענט גענוג אנזעטיגן, שוין אפאר טעג וואס איך וויל שרייבן מיינע מחשבות נאר איך קום נישט אן, יעצט אז מ'רעדט שוין האב איך זיך געמוזט אנרופן כאטש עפעס.

און איך וויל נישט זאגן... איך האב געשפירט ביים דאס זען, אז ווער ווייסט צו אין די לעצטע פאר יאר, זייט די גרעניצן פון צניעות האבן זיך אזוי גערוקט, צו איז נישט געווען ח"ו א קטרוג אויף אונזערע טעכטער אז אלע פרעמדע מוסדות וואס גייען יוניפארמס זענען אזויפיל דרגות מער בצניעות ווי אונז. יא, איך ווייס אז ליידער ביי זיי האלט עס נישט אן, און ביי זיי איז דא צולאזטע האר און נאך מרעין בישין וואס ליידער איז מען נישט מחנך דערויף זינט דארט הייסט דאס דברי היתר, מחמת אורך הגלות, אבער דאך! אזעלכע מלבושים גייט מען איבעראל און ביי אונז נישט?! ווען איך וואלט דאס געוויסט ביז היינט וואלט איך פארפירט... אהההה... יעצט איז דאך ממש א קידוש השם דאס אנצוקוקן!

זאל דער אויבערשטער בענטשן די אלע וואס זענען פארמישט דערין, אלע וואס האבן עוסק געווען צו ברענגען דעם דורכברוך. שכרכם גדול מאוד!!!

העי העי! דו! שטארק געזאגט!

[שמייכלדיג]

גלייבטס מיר רבותי, צניעות אין קרית יואל איז "נישט פארבעסערט געווארן"!!!

איך בין נישט אזא מומחא אין אפלערנען א הוראה פון סאטמאר רבי'ן ז"ל וואס ער האט נישט געשריבן נאר געזאגט אויסנווייניג לפי שעה.

אויך בין איך נישט אזא מומחא צו זאגן וואס ער האט געטראכט ווען ער האט עפעס געזאגט, וואס די טעם איז געווען.

און אודאי בין איך נישט קיין גרויסע מומחא צו פארשטיין צו ווען מען גייט מיט מערערע קאלירן און אפשענס הייסט עס יא אדער נישט יוניפארם.

אבער אויגן אין קאפ האב איך, איך קוק אן מיינע טעכטער די לעצטע פאר טאג, די אויגן קריכן מיר ארויס פון הנאה און פרייד. ס'איז עפעס אזא מין קידוש שם שמים אז ס'לאזט זיך נישט זאגן. עס גלייבט זיך ממש נישט. דאס צניעות איז נישט פארבעסערט געווארן, נאר פיל מער פון דעם! עס האט נישט דאס ווארט, אבער "פארבעסערט" איז שוואך געזאגט! איך שפיר ווי מען איז צוריקגעגאנגען מיט 50 יאר אויף צוריק, צום גוטן.

במשך די יארן זענען קליידער שמאלער געווארן, קלעבעדיגער געווארן, ערמל קורצער געווארן, ערמל געווארן טייט ווי טייץ, העלזער אויסגעשניטן געווארן, אפילו די וואס גייען ערליך זענען געווען צענדליגער סטעפס אוועק פון אמאל. נאטורליך. און דא, אזא שטויס אויף צוריק! אומגלויבליך צו קוקן די פאקט אין פנים! געשמאקע אריסטאקראטישע באקליידעטע קינדערלעך! אזא חן! אזא ארגינעלקייט! אזא הייליגקייט!

מיינע אויגן האבן זיך נישט געקענט גענוג אנזעטיגן, שוין אפאר טעג וואס איך וויל שרייבן מיינע מחשבות נאר איך קום נישט אן, יעצט אז מ'רעדט שוין האב איך זיך געמוזט אנרופן כאטש עפעס.

און איך וויל נישט זאגן... איך האב געשפירט ביים דאס זען, אז ווער ווייסט צו אין די לעצטע פאר יאר, זייט די גרעניצן פון צניעות האבן זיך אזוי גערוקט, צו איז נישט געווען ח"ו א קטרוג אויף אונזערע טעכטער אז אלע פרעמדע מוסדות וואס גייען יוניפארמס זענען אזויפיל דרגות מער בצניעות ווי אונז. יא, איך ווייס אז ליידער ביי זיי האלט עס נישט אן, און ביי זיי איז דא צולאזטע האר און נאך מרעין בישין וואס ליידער איז מען נישט מחנך דערויף זינט דארט הייסט דאס דברי היתר, מחמת אורך הגלות, אבער דאך! אזעלכע מלבושים גייט מען איבעראל און ביי אונז נישט?! ווען איך וואלט דאס געוויסט ביז היינט וואלט איך פארפירט... אהההה... יעצט איז דאך ממש א קידוש השם דאס אנצוקוקן!

זאל דער אויבערשטער בענטשן די אלע וואס זענען פארמישט דערין, אלע וואס האבן עוסק געווען צו ברענגען דעם דורכברוך. שכרכם גדול מאוד!!!

100%, די צניעות שיינט מיטן אמת'ן חן, עס איז נאר א צער אז מ'האט עס געדארפט צוקומען צו צווינגען אז מ'זאל עס איינזען.

און צו די טענה אז דער חינוך האלט זיך נישט, אויב מ'פרעזענטירט די צניעות מיט א שטאלץ אויף אזא שיינעם און בא'טעמ'טן אופן - אזוי ווי עס דארף טאקע צו זיין - וועט עס האפענטליך אנהאלטן, אזוי ווי מ'זעט - שוין אין קורצן טערמין - פון די מעשה וואס דו האסט געברענגט אין ק"י טעמע פון די שוטה וואס פלעגט זיך טוישן די ערשטע פאר טעג ביז זי האט איינגעזען דעם שטות, נישט אז די יצר הרע איז געגאנגען שלאפן אבער מ'האט אים שטארק איינגעצוימט און זה לעומת זה אויפגעהויבן די קרן הצניעות

אין לך יפה מן הצניעות

[שבת קודש]

הער איך אז די מנהלים אין ק''י האבן געפאדערט פון די מיידליך אז מען טאר זיך נישט אפשמוסען אין קלאס אז מען זאל קומען יעדער מיט די זעלבע זאך
און אויב גייט א גרויסע פארצענט פון די קלאס קומען מיט די זעלבע זאך גייט מען אהיימשיקן עס צו טוישן.

[שבת קודש]

ווי איך האב געהערט איך ווייס נישט די קראנטקייט דערפון אז וויבאלד די ענין פון יוניפארום קומט פון די פאבליק סקולס האט די רבי געהאלטן אז דאס איז א חוקת הגוי

[ווערווייס]

ווי איך האב געהערט איך ווייס נישט די קראנטקייט דערפון אז וויבאלד די ענין פון יוניפארום קומט פון די פאבליק סקולס האט די רבי געהאלטן אז דאס איז א חוקת הגוי

יא יא
באקאנט אז דאס איז געווען איינס פון די טעמים
בכל אופן ר' שמואל שלמה האט עס גוט געשריבן די וואך אין זיין ארטיקל, מ'האט נישט אינגעפירט יוניפארם, מ'האט געעפנט א געשעפט מיט כשר'ע קליידער, און היות ס'איז שוין דא א געשעפט מיט כשר'ע קליידער, טאר מען נישט קומען מיט קליידער אן קיין הכשר
כ'האב געפרעגט מיין טאכטער איין טאג, וויפיל מיידלעך האבן געהאט די זעלבע ווי דיין קלייד? זאגט צו איין מיידל, נו פרעג איך אייך, הכי לזאת יקרא יוניפארם?

[וואוילער]

צו ס'הייסט יוניפורם? כ'ווייס נישט.
צו יוניפורם איז א פראבלעם לשיטת סאטמאר, ווייסעך אויך נישט.

וואס איך ווייס איז אז אין מאנסי, אין די מוסדות וואס מ'האט יוניפורם, איז נאכאלץ די צניעות ״גארנישט בעסער״ די סקונדע וואס מ'איז ארויס פון סקול.

און פון די אנדערע זייט, מיינע טעכטער גייען אין א מוסד וואס מ'האט נישט יוניפורם, און די צניעות איז ב״ה הערליך און ב'חנ'ט, אויפן דרגא וואס @דער תהלים איד וואלט זיך מחי' געוועהן!

רבותי! לערנט אויס אייערע טעכטער צו לאכן פון די גאס!!
גיבט אריין אן אינערליכע חיות! און א אמת'ע באדייט פון צניעות.

[שאינו יודע לשאול]

צו ס'הייסט יוניפורם? כ'ווייס נישט.
צו יוניפורם איז א פראבלעם לשיטת סאטמאר, ווייסעך אויך נישט.

וואס איך ווייס איז אז אין מאנסי, אין די מוסדות וואס מ'האט יוניפורם, איז נאכאלץ די צניעות ״גארנישט בעסער״ די סקונדע וואס מ'איז ארויס פון סקול.

און פון די אנדערע זייט, מיינע טעכטער גייען אין א מוסד וואס מ'האט נישט יוניפורם, און די צניעות איז ב״ה הערליך און ב'חנ'ט, אויפן דרגא וואס @דער תהלים איד וואלט זיך מחי' געוועהן!

רבותי! לערנט אויס אייערע טעכטער צו לאכן פון די גאס!!
גיבט אריין אן אינערליכע חיות! און א אמת'ע באדייט פון צניעות.

איר זאגט שטארקע ווערטער, איך טראכט נאר אזוי צו מיר, כ'האב עס אמאל געהערט פון ר' יחזקאל ווייס אויך.

אין מאנסי איז אין א וועג אסאך גרינגער צו מחנך זיין צו לאכן פון די גאס. די הבדל צווישן די היימישע און ווייטערער איז גאנץ קלאר געשניטן, ס'איז פארהאן דארט פון אלע קרייזן אריינגערעכנט די וואס זענען גאר ווייט פון אונזער השקפה און מסורה.

משא"כ אין קרית יואל וואו אלעס איז מער-ווייניגער בלויז היימיש שבהיימיש, איז אין א וועג שווערער צו אויסלערנען פאר די קינדער אז "אונזער שכן, יא, דער היימישער, פירט זיך שלא כהלכה, השקפה, ומסורה."

אוודאי קען מען איבעראל בעז"ה טון וואס מען דארף. כ'ברענג נאר ארויס די נקודה. און איך וואלט עס נישט געזאגט פון מיר אליין, נאר כנ"ל האב איך עס שוין געהערט פון גרויסע מחנכים ומגידים.

[דאפלטער]

גלייבטס מיר רבותי, צניעות אין קרית יואל איז "נישט פארבעסערט געווארן"!!!

איך בין נישט אזא מומחא אין אפלערנען א הוראה פון סאטמאר רבי'ן ז"ל וואס ער האט נישט געשריבן נאר געזאגט אויסנווייניג לפי שעה.

אויך בין איך נישט אזא מומחא צו זאגן וואס ער האט געטראכט ווען ער האט עפעס געזאגט, וואס די טעם איז געווען.

און אודאי בין איך נישט קיין גרויסע מומחא צו פארשטיין צו ווען מען גייט מיט מערערע קאלירן און אפשענס הייסט עס יא אדער נישט יוניפארם.

אבער אויגן אין קאפ האב איך, איך קוק אן מיינע טעכטער די לעצטע פאר טאג, די אויגן קריכן מיר ארויס פון הנאה און פרייד. ס'איז עפעס אזא מין קידוש שם שמים אז ס'לאזט זיך נישט זאגן. עס גלייבט זיך ממש נישט. דאס צניעות איז נישט פארבעסערט געווארן, נאר פיל מער פון דעם! עס האט נישט דאס ווארט, אבער "פארבעסערט" איז שוואך געזאגט! איך שפיר ווי מען איז צוריקגעגאנגען מיט 50 יאר אויף צוריק, צום גוטן.

במשך די יארן זענען קליידער שמאלער געווארן, קלעבעדיגער געווארן, ערמל קורצער געווארן, ערמל געווארן טייט ווי טייץ, העלזער אויסגעשניטן געווארן, אפילו די וואס גייען ערליך זענען געווען צענדליגער סטעפס אוועק פון אמאל. נאטורליך. און דא, אזא שטויס אויף צוריק! אומגלויבליך צו קוקן די פאקט אין פנים! געשמאקע אריסטאקראטישע באקליידעטע קינדערלעך! אזא חן! אזא ארגינעלקייט! אזא הייליגקייט!

מיינע אויגן האבן זיך נישט געקענט גענוג אנזעטיגן, שוין אפאר טעג וואס איך וויל שרייבן מיינע מחשבות נאר איך קום נישט אן, יעצט אז מ'רעדט שוין האב איך זיך געמוזט אנרופן כאטש עפעס.

און איך וויל נישט זאגן... איך האב געשפירט ביים דאס זען, אז ווער ווייסט צו אין די לעצטע פאר יאר, זייט די גרעניצן פון צניעות האבן זיך אזוי גערוקט, צו איז נישט געווען ח"ו א קטרוג אויף אונזערע טעכטער אז אלע פרעמדע מוסדות וואס גייען יוניפארמס זענען אזויפיל דרגות מער בצניעות ווי אונז. יא, איך ווייס אז ליידער ביי זיי האלט עס נישט אן, און ביי זיי איז דא צולאזטע האר און נאך מרעין בישין וואס ליידער איז מען נישט מחנך דערויף זינט דארט הייסט דאס דברי היתר, מחמת אורך הגלות, אבער דאך! אזעלכע מלבושים גייט מען איבעראל און ביי אונז נישט?! ווען איך וואלט דאס געוויסט ביז היינט וואלט איך פארפירט... אהההה... יעצט איז דאך ממש א קידוש השם דאס אנצוקוקן!

זאל דער אויבערשטער בענטשן די אלע וואס זענען פארמישט דערין, אלע וואס האבן עוסק געווען צו ברענגען דעם דורכברוך. שכרכם גדול מאוד!!!

דיינע טעכטער טוישן זיך נישט קליידער ווען זיי קומען אהיים?
און וויאזוי איז שבת?
און ביי חתונות?

[דאפלטער]

צו ס'הייסט יוניפורם? כ'ווייס נישט.
צו יוניפורם איז א פראבלעם לשיטת סאטמאר, ווייסעך אויך נישט.

וואס איך ווייס איז אז אין מאנסי, אין די מוסדות וואס מ'האט יוניפורם, איז נאכאלץ די צניעות ״גארנישט בעסער״ די סקונדע וואס מ'איז ארויס פון סקול.

און פון די אנדערע זייט, מיינע טעכטער גייען אין א מוסד וואס מ'האט נישט יוניפורם, און די צניעות איז ב״ה הערליך און ב'חנ'ט, אויפן דרגא וואס @דער תהלים איד וואלט זיך מחי' געוועהן!

רבותי! לערנט אויס אייערע טעכטער צו לאכן פון די גאס!!
גיבט אריין אן אינערליכע חיות! און א אמת'ע באדייט פון צניעות.

איר זאגט שטארקע ווערטער, איך טראכט נאר אזוי צו מיר, כ'האב עס אמאל געהערט פון ר' יחזקאל ווייס אויך.

אין מאנסי איז אין א וועג אסאך גרינגער צו מחנך זיין צו לאכן פון די גאס. די הבדל צווישן די היימישע און ווייטערער איז גאנץ קלאר געשניטן, ס'איז פארהאן דארט פון אלע קרייזן אריינגערעכנט די וואס זענען גאר ווייט פון אונזער השקפה און מסורה.

משא"כ אין קרית יואל וואו אלעס איז מער-ווייניגער בלויז היימיש שבהיימיש, איז אין א וועג שווערער צו אויסלערנען פאר די קינדער אז "אונזער שכן, יא, דער היימישער, פירט זיך שלא כהלכה, השקפה, ומסורה."

אוודאי קען מען איבעראל בעז"ה טון וואס מען דארף. כ'ברענג נאר ארויס די נקודה. און איך וואלט עס נישט געזאגט פון מיר אליין, נאר כנ"ל האב איך עס שוין געהערט פון גרויסע מחנכים ומגידים.

שטארקע נקודה,
און וואס ענטפערט מען טאקע פאר די טאכטער וואס וויל זיך טוישן קליידער ווען זי קומט אהיים אזויווי אלע היימישע שכינים?
און וויאזוי גייט די מיידל וויסן אז ביי א חתונה טאר מען נישט גיין ווי אלע היימישע שכינים?

[פופציגער]

צו ס'הייסט יוניפורם? כ'ווייס נישט.
צו יוניפורם איז א פראבלעם לשיטת סאטמאר, ווייסעך אויך נישט.

וואס איך ווייס איז אז אין מאנסי, אין די מוסדות וואס מ'האט יוניפורם, איז נאכאלץ די צניעות ״גארנישט בעסער״ די סקונדע וואס מ'איז ארויס פון סקול.

און פון די אנדערע זייט, מיינע טעכטער גייען אין א מוסד וואס מ'האט נישט יוניפורם, און די צניעות איז ב״ה הערליך און ב'חנ'ט, אויפן דרגא וואס @דער תהלים איד וואלט זיך מחי' געוועהן!

רבותי! לערנט אויס אייערע טעכטער צו לאכן פון די גאס!!
גיבט אריין אן אינערליכע חיות! און א אמת'ע באדייט פון צניעות.

איר זאגט שטארקע ווערטער, איך טראכט נאר אזוי צו מיר, כ'האב עס אמאל געהערט פון ר' יחזקאל ווייס אויך.

אין מאנסי איז אין א וועג אסאך גרינגער צו מחנך זיין צו לאכן פון די גאס. די הבדל צווישן די היימישע און ווייטערער איז גאנץ קלאר געשניטן, ס'איז פארהאן דארט פון אלע קרייזן אריינגערעכנט די וואס זענען גאר ווייט פון אונזער השקפה און מסורה.

משא"כ אין קרית יואל וואו אלעס איז מער-ווייניגער בלויז היימיש שבהיימיש, איז אין א וועג שווערער צו אויסלערנען פאר די קינדער אז "אונזער שכן, יא, דער היימישער, פירט זיך שלא כהלכה, השקפה, ומסורה."

אוודאי קען מען איבעראל בעז"ה טון וואס מען דארף. כ'ברענג נאר ארויס די נקודה. און איך וואלט עס נישט געזאגט פון מיר אליין, נאר כנ"ל האב איך עס שוין געהערט פון גרויסע מחנכים ומגידים.

שטארקע נקודה,
און וואס ענטפערט מען טאקע פאר די טאכטער וואס וויל זיך טוישן קליידער ווען זי קומט אהיים אזויווי אלע היימישע שכינים?
און וויאזוי גייט די מיידל וויסן אז ביי א חתונה טאר מען נישט גיין ווי אלע היימישע שכינים?

אלע היימישע שכנים טוישן? נישט אין מיין שטאט

[דאפלטער]

איר זאגט שטארקע ווערטער, איך טראכט נאר אזוי צו מיר, כ'האב עס אמאל געהערט פון ר' יחזקאל ווייס אויך.

אין מאנסי איז אין א וועג אסאך גרינגער צו מחנך זיין צו לאכן פון די גאס. די הבדל צווישן די היימישע און ווייטערער איז גאנץ קלאר געשניטן, ס'איז פארהאן דארט פון אלע קרייזן אריינגערעכנט די וואס זענען גאר ווייט פון אונזער השקפה און מסורה.

משא"כ אין קרית יואל וואו אלעס איז מער-ווייניגער בלויז היימיש שבהיימיש, איז אין א וועג שווערער צו אויסלערנען פאר די קינדער אז "אונזער שכן, יא, דער היימישער, פירט זיך שלא כהלכה, השקפה, ומסורה."

אוודאי קען מען איבעראל בעז"ה טון וואס מען דארף. כ'ברענג נאר ארויס די נקודה. און איך וואלט עס נישט געזאגט פון מיר אליין, נאר כנ"ל האב איך עס שוין געהערט פון גרויסע מחנכים ומגידים.

שטארקע נקודה,
און וואס ענטפערט מען טאקע פאר די טאכטער וואס וויל זיך טוישן קליידער ווען זי קומט אהיים אזויווי אלע היימישע שכינים?
און וויאזוי גייט די מיידל וויסן אז ביי א חתונה טאר מען נישט גיין ווי אלע היימישע שכינים?

אלע היימישע שכנים טוישן? נאכנישט אין מיין שטאט

קען זיין...

[דאפלטער]

@פופציגער שטאט רופסטו דיין גאס? אדער דיין גאנצע שכינה?
ווייל אין שטעטל קרית יואל איז דא גאר אסאך וואס טוישן זיך יא,

[פופציגער]

@פופציגער שטאט רופסטו דיין גאס? אדער דיין גאנצע שכינה?
ווייל אין שטעטל קרית יואל איז דא גאר אסאך וואס טוישן זיך יא,

שטאט רוף איך שטאט.

וואו מגייט אין ווי משטייט זעט מען מיידלעך מיי די נייע מלבושי כבוד.

קען זיין ס’אויך דא וואס טוישן... כגעדענק ווען אין מיין עידזש זענען געווען אזעלכע קינדער וואס האבן אינדערהיים געטוישט צו אייזענע גלעזער... נו שוין

[Azoi Tzi Zugen]

גלייבטס מיר רבותי, צניעות אין קרית יואל איז "נישט פארבעסערט געווארן"!!!

איך בין נישט אזא מומחא אין אפלערנען א הוראה פון סאטמאר רבי'ן ז"ל וואס ער האט נישט געשריבן נאר געזאגט אויסנווייניג לפי שעה.

אויך בין איך נישט אזא מומחא צו זאגן וואס ער האט געטראכט ווען ער האט עפעס געזאגט, וואס די טעם איז געווען.

און אודאי בין איך נישט קיין גרויסע מומחא צו פארשטיין צו ווען מען גייט מיט מערערע קאלירן און אפשענס הייסט עס יא אדער נישט יוניפארם.

אבער אויגן אין קאפ האב איך, איך קוק אן מיינע טעכטער די לעצטע פאר טאג, די אויגן קריכן מיר ארויס פון הנאה און פרייד. ס'איז עפעס אזא מין קידוש שם שמים אז ס'לאזט זיך נישט זאגן. עס גלייבט זיך ממש נישט. דאס צניעות איז נישט פארבעסערט געווארן, נאר פיל מער פון דעם! עס האט נישט דאס ווארט, אבער "פארבעסערט" איז שוואך געזאגט! איך שפיר ווי מען איז צוריקגעגאנגען מיט 50 יאר אויף צוריק, צום גוטן.

במשך די יארן זענען קליידער שמאלער געווארן, קלעבעדיגער געווארן, ערמל קורצער געווארן, ערמל געווארן טייט ווי טייץ, העלזער אויסגעשניטן געווארן, אפילו די וואס גייען ערליך זענען געווען צענדליגער סטעפס אוועק פון אמאל. נאטורליך. און דא, אזא שטויס אויף צוריק! אומגלויבליך צו קוקן די פאקט אין פנים! געשמאקע אריסטאקראטישע באקליידעטע קינדערלעך! אזא חן! אזא ארגינעלקייט! אזא הייליגקייט!

מיינע אויגן האבן זיך נישט געקענט גענוג אנזעטיגן, שוין אפאר טעג וואס איך וויל שרייבן מיינע מחשבות נאר איך קום נישט אן, יעצט אז מ'רעדט שוין האב איך זיך געמוזט אנרופן כאטש עפעס.

און איך וויל נישט זאגן... איך האב געשפירט ביים דאס זען, אז ווער ווייסט צו אין די לעצטע פאר יאר, זייט די גרעניצן פון צניעות האבן זיך אזוי גערוקט, צו איז נישט געווען ח"ו א קטרוג אויף אונזערע טעכטער אז אלע פרעמדע מוסדות וואס גייען יוניפארמס זענען אזויפיל דרגות מער בצניעות ווי אונז. יא, איך ווייס אז ליידער ביי זיי האלט עס נישט אן, און ביי זיי איז דא צולאזטע האר און נאך מרעין בישין וואס ליידער איז מען נישט מחנך דערויף זינט דארט הייסט דאס דברי היתר, מחמת אורך הגלות, אבער דאך! אזעלכע מלבושים גייט מען איבעראל און ביי אונז נישט?! ווען איך וואלט דאס געוויסט ביז היינט וואלט איך פארפירט... אהההה... יעצט איז דאך ממש א קידוש השם דאס אנצוקוקן!

זאל דער אויבערשטער בענטשן די אלע וואס זענען פארמישט דערין, אלע וואס האבן עוסק געווען צו ברענגען דעם דורכברוך. שכרכם גדול מאוד!!!

דיינע טעכטער טוישן זיך נישט קליידער ווען זיי קומען אהיים?
און וויאזוי איז שבת?
און ביי חתונות?

@דער תהלים איד שטארקע נקודות.

@דאפלטער אסאך האבן זיך ביז היינט אויך געטוישט נאך סקול, סיי צו אזעלכע וואס די תקנות לאזן נישט, און סיי צו באקוועמערע שטוב בגדים, דאסטערס בלע"ז. די זעלבע טוישן זיך מסתמא יעצט אויך. מיין טאכטער נישט.

[דאפלטער]

גלייבטס מיר רבותי, צניעות אין קרית יואל איז "נישט פארבעסערט געווארן"!!!

איך בין נישט אזא מומחא אין אפלערנען א הוראה פון סאטמאר רבי'ן ז"ל וואס ער האט נישט געשריבן נאר געזאגט אויסנווייניג לפי שעה.

אויך בין איך נישט אזא מומחא צו זאגן וואס ער האט געטראכט ווען ער האט עפעס געזאגט, וואס די טעם איז געווען.

און אודאי בין איך נישט קיין גרויסע מומחא צו פארשטיין צו ווען מען גייט מיט מערערע קאלירן און אפשענס הייסט עס יא אדער נישט יוניפארם.

אבער אויגן אין קאפ האב איך, איך קוק אן מיינע טעכטער די לעצטע פאר טאג, די אויגן קריכן מיר ארויס פון הנאה און פרייד. ס'איז עפעס אזא מין קידוש שם שמים אז ס'לאזט זיך נישט זאגן. עס גלייבט זיך ממש נישט. דאס צניעות איז נישט פארבעסערט געווארן, נאר פיל מער פון דעם! עס האט נישט דאס ווארט, אבער "פארבעסערט" איז שוואך געזאגט! איך שפיר ווי מען איז צוריקגעגאנגען מיט 50 יאר אויף צוריק, צום גוטן.

במשך די יארן זענען קליידער שמאלער געווארן, קלעבעדיגער געווארן, ערמל קורצער געווארן, ערמל געווארן טייט ווי טייץ, העלזער אויסגעשניטן געווארן, אפילו די וואס גייען ערליך זענען געווען צענדליגער סטעפס אוועק פון אמאל. נאטורליך. און דא, אזא שטויס אויף צוריק! אומגלויבליך צו קוקן די פאקט אין פנים! געשמאקע אריסטאקראטישע באקליידעטע קינדערלעך! אזא חן! אזא ארגינעלקייט! אזא הייליגקייט!

מיינע אויגן האבן זיך נישט געקענט גענוג אנזעטיגן, שוין אפאר טעג וואס איך וויל שרייבן מיינע מחשבות נאר איך קום נישט אן, יעצט אז מ'רעדט שוין האב איך זיך געמוזט אנרופן כאטש עפעס.

און איך וויל נישט זאגן... איך האב געשפירט ביים דאס זען, אז ווער ווייסט צו אין די לעצטע פאר יאר, זייט די גרעניצן פון צניעות האבן זיך אזוי גערוקט, צו איז נישט געווען ח"ו א קטרוג אויף אונזערע טעכטער אז אלע פרעמדע מוסדות וואס גייען יוניפארמס זענען אזויפיל דרגות מער בצניעות ווי אונז. יא, איך ווייס אז ליידער ביי זיי האלט עס נישט אן, און ביי זיי איז דא צולאזטע האר און נאך מרעין בישין וואס ליידער איז מען נישט מחנך דערויף זינט דארט הייסט דאס דברי היתר, מחמת אורך הגלות, אבער דאך! אזעלכע מלבושים גייט מען איבעראל און ביי אונז נישט?! ווען איך וואלט דאס געוויסט ביז היינט וואלט איך פארפירט... אהההה... יעצט איז דאך ממש א קידוש השם דאס אנצוקוקן!

זאל דער אויבערשטער בענטשן די אלע וואס זענען פארמישט דערין, אלע וואס האבן עוסק געווען צו ברענגען דעם דורכברוך. שכרכם גדול מאוד!!!

דיינע טעכטער טוישן זיך נישט קליידער ווען זיי קומען אהיים?
און וויאזוי איז שבת?
און ביי חתונות?

@דער תהלים איד שטארקע נקודות.

@דאפלטער אסאך האבן זיך ביז היינט אויך געטוישט נאך סקול, סיי צו אזעלכע וואס די תקנות לאזן נישט, און סיי צו באקוועמערע שטוב בגדים, דאסטערס בלע"ז. די זעלבע טוישן זיך מסתמא יעצט אויך. מיין טאכטער נישט.

פאר אזעלכע ווי אייך ברויך מען מסתמא נישט די יוניפארמס