יסוד היסודות ועמוד החכמות - י''ג עיקרי האמונה שיסד הרמב''ם זכרונו לברכה

[נקודות טובות]

דער הייליגער רמב''ם האט אונז אוועקגעשטעלט דרייצען עיקרים אין די אמונה, זאגענדיג אז ווער עס גלייבט אין די דרייצען עיקרים איז בכלל ישראל. און אפי' אויב ער טוט עבירות, ווערט ער נאך אלץ אנגערופען ישראל. טאקע א פושעי ישראל און ער וועט געשטראפט ווערן, אבער פארט א איד און סאיז א מצוה אים ליב צו האבן. אבער ווער עס גלייבט נישט אין איינער פון די דרייצען עיקרים, איז יצא מכלל ישראל, און ווערט אנגערופען א מין אפיקורס, און אין לו חלק בעולם הבא. און עס איז א מצוה אים פיינט צו האבן, אזוי ווי דוד המלך זאגט משנאך ד' אשנא.

די דרייצען עיקרים זאגט די מהרש''א, אז דער רמב''ם האט דאס אוועקגעשטעלט אנקעגן די דרייצען מידות של רחמים, און ווי אויך אנקעגן די י''ג מידות שהתורה נדרשת בהם. און אזוי אויך שטייט אין של''ה הק'.

במשך הדורות זענען געווען נאך גדולי ישראל וואס האבן אוועקגעשטעלט די יסודות האמונה אויף א צאהל עיקרים. אזוי ווי רבינו חננאל, ר' חסדאי קרשקש, ועוד כמה. אבער די שיטת הרמב''ם איז נתפשט געווארן בכל תפוצות ישראל אשכנזים וספרדים צוגלייך. און ווי דער חיד''א דריקט זיך אויס אויפן רמב''ם, ''רב המאמין'' וואס דאס זאגט אז ער איז די רבי פון כלל ישראל אין עניני אמונה.

ווי יעדע חלק אין אידישקייט איז אויך דאס אוועקשטעלן די אמונה אויף עיקרים נישט אפגעשוינט געווארן פון קעגנערשאפט פון א טייל גדולי ישראל א שטייגער ווי דער רדב''ז, אברבנאל, מהרש''ל, ר' יעקב עמדין, דער חתם סופר. וואס זיי האבן געהאלטן אז מען קען נישט אוועקשטעלן אידישקייט אויף עטליכע עיקרים, וויבאלד ווער עס האט נאר א ספק אפילו אין איין מצוה, אדער אין איין ווארט פון די תורה איז שוין נכלל אין כלל אפיקורס.

למעשה אבער, איז די דרייצען עיקרים געווארן אנגענומען אלץ די יסוד היהדות, און דאס לערנט מען די קינדער פון גאר א אינגע עלטער.

די דרייצען עיקרים שמועסט דער רמב''ם אויס באריכות אין הקדמה לפירוש המשניות פרק חלק, וואו דער רמב''ם שמועסט דארט ארום שטארק באריכות איבער נאך גאר וויכטיגע יסודות האמונה. און אויף דעם ארויף איז נתחבר געווארן די נוסח אני מאמין וואס מיר קענען. (אינו ידוע לי מי מחברו)

די דרייצען עיקרים זענען ביסודם ענליך צו די דריי עיקרים וואס ר' יוסף אלבו, דער בעל ספר העיקרים האט אוועקגעשטעלא, ואלו הם. מציאות השם, וההשגחה לשכר ולעונש, ותורה מן השמים.

מציאות השם.
מציאות השם נעמט אריין אין זיך. 1) מציאות הבורא יתברך. 2) יחוד השם יתברך. 3) שלילת הגשמוּת ממנו. 4) קדמות אלקים. 5) שהוא יתברך הוא הראוי לעבדו.

אמיתת התורה.
אמיתת התורה נעמט אריין אין זיך. 6) נבואה. 7) נבואת משה רבינו עליו השלום. 8) תורה מן השמים. 9) התורה לא יתבטל.

השגחה ושכר ועונש.
10) יודע מעשיהם של בני אדם, ואינו מעלים עינו מהם. 11) אמונה בשכר ועונש. 12) ביאות המשיח. 13) תחיית המתים.

[קלונימוס]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

[צווייטער]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

כ'וויל נישט אריינהאקן אינמיטן @נקודות טובות שיינע ביאור אויף די עיקרים, כ'וועל אויסווארטן ער זאל עס שיין מבאר זיין.

אבער מיינע צוויי צענט, די ערשטע עיקר איז די ''עצם מציאות הבורא'', אז ס'איז דא א מצוי ראשון וואס אלעס קומט פון אים.

די צווייטע עיקר איז אז די מצוי ראשון הבורא ית' איז אחד. איז די שאלה וואס מיינט אחד?

פשוט, אז ס'איז נאר דא איין בורא. ס'איז נישט דא צוויי ח''ו.
ועוד, אלע כוחות אויף די וועלט וואס עס קוקט אויס ווי זיי האבן עפעס א אייגענע שליטה, די אלע צבא השמים וכדו' קומט נאר מהבורא ית' וואס איז דאס ממציא. (וביותר כמו שהאריך הרמח''ל בדעת תבונות, שאפילו מה שנראה היפך מיחודו ית' גם שם אני אני הוא).

ועוד יותר, אז די ''עצמות הבורא'' איז א ''עצם אחד''. נישטא קיין הרכבה אין אים בכלל. וכידוע לשון הרמב''ם ז''ל הוא הידוע והוא היודע וכו'.

ויש להאריך בכל זה.

[תינוק הבורח]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

[אוהב מדע]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

[אוהב מדע]

לא הבנתי, ווי זעסטו אז מיטן דריי מאל שרייבן א לשון ידיעה מיינט אז עס איז דא א חיוב חקירה.

ידיעה איז א מציאות וואס קען קומען אדער פון חקירה אדער פון אמונה.

אזוי ווי @תינוק הבורח זאגט, נאר לאמיר געבן אביסעל ביאר.

ווען איך זאג דיר יעצט אז עס רעגענט אינדרויסען, וועסטו מיר ''גלייבען'' אבער נישט ''וויסען''. אבער ווען דו וועסט זיין אינדרויסען צוזאמען מיט מיר, און איך וועל דיר דעמאלטס זאגן אז ס'רעגענט, וועסטו מיר נישט גלייבן, נאר דו וועסט וויסען!

לשיטת הרמב''ם איז א חיוב צו זיך מעמיק זיין אין די אמונה, און גלייבן סתם אן קיין עומק איז נישט די מצוה בשלימות. וכן דעת החובת הלבבות ועוד ראשונים ואחרונים. דאס זעהען מיר קלאר אין ספר מורה הנבוכים חלק א' פרק נ.

ס'איז דא זייער אסאך דרגות אין ידיעה, פון גלייבן סתם א מענטש אויף דער גאס, גלייבן א נאנטער קרוב, ביז'ן זען און פילן די זאך אליין. די שאלה איז וואס עס מיינט ידיעה דא ביי דער מצוה פון ידיעת מציאותו יתברך שמו, פון אליינס משיג זיין אין דער זאך.

אבער וואס איז בכלל דער גרעניץ פון פארשטיין ביז וויסן. איז זען א זאך מיט די אויגן מער באגלייבט ווי א זאך וואס מ׳ווייסט ביי זיך, א שיטה אדער עפעס אין וואס מ'גלייבט ווייל ס'שטימט אזוי מיט'ן שכל?

איך בין נישט קלאר, אדרבה, ווער ס'קען זאל אויסקלארן.

[תינוק הבורח]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

דער דור אנוש האט געהאלטן אז דער אייבערשטער האט איבערגעגעבן שליטה אויף די וועלט פאר אמצעים, ווי געוויסע מלאכים, צו כוכבים ומזלות.
דאס מיינט אבער נישט אז זיי האבן כופר געווען אין אחדות ה'.

[קלונימוס]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

כ'וויל נישט אריינהאקן אינמיטן @נקודות טובות שיינע ביאור אויף די עיקרים, כ'וועל אויסווארטן ער זאל עס שיין מבאר זיין.

אבער מיינע צוויי צענט, די ערשטע עיקר איז די ''עצם מציאות הבורא'', אז ס'איז דא א מצוי ראשון וואס אלעס קומט פון אים.

די צווייטע עיקר איז אז די מצוי ראשון הבורא ית' איז אחד. איז די שאלה וואס מיינט אחד?

פשוט, אז ס'איז נאר דא איין בורא. ס'איז נישט דא צוויי ח''ו.
ועוד, אלע כוחות אויף די וועלט וואס עס קוקט אויס ווי זיי האבן עפעס א אייגענע שליטה, די אלע צבא השמים וכדו' קומט נאר מהבורא ית' וואס איז דאס ממציא. (וביותר כמו שהאריך הרמח''ל בדעת תבונות, שאפילו מה שנראה היפך מיחודו ית' גם שם אני אני הוא).

ועוד יותר, אז די ''עצמות הבורא'' איז א ''עצם אחד''. נישטא קיין הרכבה אין אים בכלל. וכידוע לשון הרמב''ם ז''ל הוא הידוע והוא היודע וכו'.

ויש להאריך בכל זה.

דער מציאות הבורא וואס איז בורא ומנהיג לכל הברואים ועשה ועושה ויעשה לכל המעשים איז שולל סיי צוויי ווי אויך אנדערע כוחות.

עצם בלי הרכבה איז גאנץ אן אנדערע זאך ווי די ערשטע צוויי (די לשון הרמב״ם שהעתקת איז אין ח׳ פרקים צו פארענטפערן ידיעה אין בחירה און קומט ס״ה זאגן אז דעת וידיעת הבורא איז אנדערש מדעתינו און איז דעריבער נישט קיין סתירה מיט בחירה)
ווי ליגט דאס אין לשון הרמב״ם לא כאחד המין ולא כאחד הסוג?

[קלונימוס]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

דער ערשטער יסוד איז מציאת בורא המשגיח בתחתונים, שהבורא יתברך הוא בורא ומנהיג לכל הברואים. וואס איז די צווייטע?

[קלונימוס]

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

דער דור אנוש האט געהאלטן אז דער אייבערשטער האט איבערגעגעבן שליטה אויף די וועלט פאר אמצעים, ווי געוויסע מלאכים, צו כוכבים ומזלות.
דאס מיינט אבער נישט אז זיי האבן כופר געווען אין אחדות ה'.

ביידע איז אינעם ערשטן אני מאמין, איך פרוביר צו פארשטיין די צווייטע.

[נקודות טובות]

לא הבנתי, ווי זעסטו אז מיטן דריי מאל שרייבן א לשון ידיעה מיינט אז עס איז דא א חיוב חקירה.

ידיעה איז א מציאות וואס קען קומען אדער פון חקירה אדער פון אמונה.

אזוי ווי @תינוק הבורח זאגט, נאר לאמיר געבן אביסעל ביאר.

ווען איך זאג דיר יעצט אז עס רעגענט אינדרויסען, וועסטו מיר ''גלייבען'' אבער נישט ''וויסען''. אבער ווען דו וועסט זיין אינדרויסען צוזאמען מיט מיר, און איך וועל דיר דעמאלטס זאגן אז ס'רעגענט, וועסטו מיר נישט גלייבן, נאר דו וועסט וויסען!

לשיטת הרמב''ם איז א חיוב צו זיך מעמיק זיין אין די אמונה, און גלייבן סתם אן קיין עומק איז נישט די מצוה בשלימות. וכן דעת החובת הלבבות ועוד ראשונים ואחרונים. דאס זעהען מיר קלאר אין ספר מורה הנבוכים חלק א' פרק נ.

ס'איז דא זייער אסאך דרגות אין ידיעה, פון גלייבן סתם א מענטש אויף דער גאס, גלייבן א נאנטער קרוב, ביז'ן זען און פילן די זאך אליין. די שאלה איז וואס עס מיינט ידיעה דא ביי דער מצוה פון ידיעת מציאותו יתברך שמו, פון אליינס משיג זיין אין דער זאך.

אבער וואס איז בכלל דער גרעניץ פון פארשטיין ביז וויסן. איז זען א זאך מיט די אויגן מער באגלייבט ווי א זאך וואס מ׳ווייסט ביי זיך, א שיטה אדער עפעס אין וואס מ'גלייבט ווייל ס'שטימט אזוי מיט'ן שכל?

איך בין נישט קלאר, אדרבה, ווער ס'קען זאל אויסקלארן.

וויסען האט מיט פארשטיין גארנישט, דו ווייסט אז די זון שיינט אויף יעדען אינדערפרי, אבער דו פארשטייסט נישט ווי אזוי. די ווייסט די באדעם ליין אז דו זעהסט אים זיך אנצינדען יעדען אינדערפרי, און זיך אויסלעשן יעדע אויפדערנאכט....

פארשטיין האט מיט וויסען אויך גארנישט. דו פארשטייסט אז ווען א משולח פון א''י קומט נאך געלט דארפסטו אים געבן געלט, אבער דו ווייסט קלאר אז אסאך מאל דרייסטו דיך ארויס דערפון....

גלייבן איז נישט קיין absolute, ווייל אויב איך זאג דיר אז ס'רעגנט יעצט, הגם דו וועסט מיר גלייבן. דאך אויב קומט דיין טאטע אדער א נאנטער מענטש וועמען דו גלויבסט מער, וועסטו אים גלויבן און נישט מיר. יעצט שטעלט זיך די שאלה, גלייבסטו אדער נישט, און אויב יא וועמען? די תירוץ איז קיינעם! ווייל אויב גייסטו ארויס און דו זעהסט אז ס'רעגנט יא, גלויבסטו נישט דיין טאטע. קומט אויס פון דעם אז גלויבן איז נישט מחייב די מציאות....

לשיטת כמה ראשונים איז די מצוה ''אמונה'' גלייבן, און נישט מער. גלייבן וואס? גלייבן אז עס איז דא א באשעפער אויף דער וועלט, און דוקא נאר איינס. און א ראיה דערצו איז יציאת מצרים.

לשיטת הרמב''ם ודעימיה, איז די מצוה גלייבן מכח יציאת מצרים, אבער און צוגאב זאלסטו זיך מעיין זיין אין די בריאה און זעהן פון דעם אליינס אז ס'איז מוכרח אז אין עוד מלבדו.

פארשטיין איז נישט מעגליך, וכלשון הרמב''ם ודבר זה אין כח בפה לאומרו ולא באוזן לשמעו ולא בלב האדם להכירו על בורי.
מצד אחר איז פארשטיין נישט קיין הכרח אויפן מענטש נאר דוקא ביים אויבערשטען וואס הוא ודעתו אחד הוא א היודע והוא הידוע והוא הדעה עצמה

[נקודות טובות]

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

דער דור אנוש האט געהאלטן אז דער אייבערשטער האט איבערגעגעבן שליטה אויף די וועלט פאר אמצעים, ווי געוויסע מלאכים, צו כוכבים ומזלות.
דאס מיינט אבער נישט אז זיי האבן כופר געווען אין אחדות ה'.

דאס איז היסוד הה'...

[קלונימוס]

אזוי ווי @תינוק הבורח זאגט, נאר לאמיר געבן אביסעל ביאר.

ווען איך זאג דיר יעצט אז עס רעגענט אינדרויסען, וועסטו מיר ''גלייבען'' אבער נישט ''וויסען''. אבער ווען דו וועסט זיין אינדרויסען צוזאמען מיט מיר, און איך וועל דיר דעמאלטס זאגן אז ס'רעגענט, וועסטו מיר נישט גלייבן, נאר דו וועסט וויסען!

לשיטת הרמב''ם איז א חיוב צו זיך מעמיק זיין אין די אמונה, און גלייבן סתם אן קיין עומק איז נישט די מצוה בשלימות. וכן דעת החובת הלבבות ועוד ראשונים ואחרונים. דאס זעהען מיר קלאר אין ספר מורה הנבוכים חלק א' פרק נ.

ס'איז דא זייער אסאך דרגות אין ידיעה, פון גלייבן סתם א מענטש אויף דער גאס, גלייבן א נאנטער קרוב, ביז'ן זען און פילן די זאך אליין. די שאלה איז וואס עס מיינט ידיעה דא ביי דער מצוה פון ידיעת מציאותו יתברך שמו, פון אליינס משיג זיין אין דער זאך.

אבער וואס איז בכלל דער גרעניץ פון פארשטיין ביז וויסן. איז זען א זאך מיט די אויגן מער באגלייבט ווי א זאך וואס מ׳ווייסט ביי זיך, א שיטה אדער עפעס אין וואס מ'גלייבט ווייל ס'שטימט אזוי מיט'ן שכל?

איך בין נישט קלאר, אדרבה, ווער ס'קען זאל אויסקלארן.

וויסען האט מיט פארשטיין גארנישט, דו ווייסט אז די זון שיינט אויף יעדען אינדערפרי, אבער דו פארשטייסט נישט ווי אזוי. די ווייסט די באדעם ליין אז דו זעהסט אים זיך אנצינדען יעדען אינדערפרי, און זיך אויסלעשן יעדע אויפדערנאכט....

פארשטיין האט מיט וויסען אויך גארנישט. דו פארשטייסט אז ווען א משולח פון א''י קומט נאך געלט דארפסטו אים געבן געלט, אבער דו ווייסט קלאר אז אסאך מאל דרייסטו דיך ארויס דערפון....

גלייבן איז נישט קיין absolute, ווייל אויב איך זאג דיר אז ס'רעגנט יעצט, הגם דו וועסט מיר גלייבן. דאך אויב קומט דיין טאטע אדער א נאנטער מענטש וועמען דו גלויבסט מער, וועסטו אים גלויבן און נישט מיר. יעצט שטעלט זיך די שאלה, גלייבסטו אדער נישט, און אויב יא וועמען? די תירוץ איז קיינעם! ווייל אויב גייסטו ארויס און דו זעהסט אז ס'רעגנט יא, גלויבסטו נישט דיין טאטע. קומט אויס פון דעם אז גלויבן איז נישט מחייב די מציאות....

לשיטת כמה ראשונים איז די מצוה ''אמונה'' גלייבן, און נישט מער. גלייבן וואס? גלייבן אז עס איז דא א באשעפער אויף דער וועלט, און דוקא נאר איינס. און א ראיה דערצו איז יציאת מצרים.

לשיטת הרמב''ם ודעימיה, איז די מצוה גלייבן מכח יציאת מצרים, אבער און צוגאב זאלסטו זיך מעיין זיין אין די בריאה און זעהן פון דעם אליינס אז ס'איז מוכרח אז אין עוד מלבדו.

פארשטיין איז נישט מעגליך, וכלשון הרמב''ם ודבר זה אין כח בפה לאומרו ולא באוזן לשמעו ולא בלב האדם להכירו על בורי.
מצד אחר איז פארשטיין נישט קיין הכרח אויפן מענטש נאר דוקא ביים אויבערשטען וואס הוא ודעתו אחד הוא א היודע והוא הידוע והוא הדעה עצמה

פארשטיין אז א מציאות איז מוכרח איז קיין סתירה מיטן פארשטיין וויאזוי די מציאות ארבייט. דער ערשטער ברענגט ידיעת ההכרח אבער אין לו שייכות מיטן פארשטיין וויאזוי דער הכרח איז צושטאנד געקומען.

קיין שום ידיעה איז נישט אבסאלוט אינעם מענטשן׳ס מיינונג וואס איז אלעמאל באגרעניצט צו די ידיעות בשעתן מאכן די מיינונג. סיי צו די ידיעה איז געקומען מפי אחרים צי מהכרח שכלו.

[צווייטער]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

כ'וויל נישט אריינהאקן אינמיטן @נקודות טובות שיינע ביאור אויף די עיקרים, כ'וועל אויסווארטן ער זאל עס שיין מבאר זיין.

אבער מיינע צוויי צענט, די ערשטע עיקר איז די ''עצם מציאות הבורא'', אז ס'איז דא א מצוי ראשון וואס אלעס קומט פון אים.

די צווייטע עיקר איז אז די מצוי ראשון הבורא ית' איז אחד. איז די שאלה וואס מיינט אחד?

פשוט, אז ס'איז נאר דא איין בורא. ס'איז נישט דא צוויי ח''ו.
ועוד, אלע כוחות אויף די וועלט וואס עס קוקט אויס ווי זיי האבן עפעס א אייגענע שליטה, די אלע צבא השמים וכדו' קומט נאר מהבורא ית' וואס איז דאס ממציא. (וביותר כמו שהאריך הרמח''ל בדעת תבונות, שאפילו מה שנראה היפך מיחודו ית' גם שם אני אני הוא).

ועוד יותר, אז די ''עצמות הבורא'' איז א ''עצם אחד''. נישטא קיין הרכבה אין אים בכלל. וכידוע לשון הרמב''ם ז''ל הוא הידוע והוא היודע וכו'.

ויש להאריך בכל זה.

דער מציאות הבורא וואס איז בורא ומנהיג לכל הברואים ועשה ועושה ויעשה לכל המעשים איז שולל סיי צוויי ווי אויך אנדערע כוחות.

עצם בלי הרכבה איז גאנץ אן אנדערע זאך ווי די ערשטע צוויי (די לשון הרמב״ם שהעתקת איז אין ח׳ פרקים צו פארענטפערן ידיעה אין בחירה און קומט ס״ה זאגן אז דעת וידיעת הבורא איז אנדערש מדעתינו און איז דעריבער נישט קיין סתירה מיט בחירה)
ווי ליגט דאס אין לשון הרמב״ם לא כאחד המין ולא כאחד הסוג?

רמב"ם יסוה"ת פ"ב הל' י'
הקב"ה מכיר אמתו ויודע אותה כמו שהיא ואינו יודע בדעה שהיא חוץ ממנו כמו שאנו יודעין שאין אנו ודעתנו אחד אבל הבורא יתברך הוא ודעתו וחייו אחד מכל צד ומכל פינה ובכל דרך ייחוד שאלמלי היה חי בחיים ויודע בדעה חוץ ממנו היו שם אלוהות הרבה הוא וחייו ודעתו ואין הדבר כן אלא אחד מכל צד ומכל פינה ובכל דרך ייחוד נמצאת אתה אומר הוא היודע והוא הידוע והוא הדעה עצמה הכל אחד ודבר זה אין כח בפה לאומרו ולא באוזן לשמעו ולא בלב האדם להכירו על בוריו ולפיכך אומר חֵי פרעה וחֵי נפשך ואין אומר חֵי ה' אלא חַי ה' שאין הבורא וחייו שנים כמו חיי הגופים החיים או כחיי המלאכים לפיכך אינו מכיר הברואים ויודעם מחמת הברואים כמו שאנו יודעין אותם אלא מחמת עצמו ידעם לפיכך מפני שהוא יודע עצמו יודע הכל שהכל נסמך לו בהוייתו.

[קלונימוס]

גערעכט,טעיתי מיטן אנצייכענען ח׳ פרקים. אבער איז דאס דער טייטש פון יסוד השני? אויב יא, פארוואס איז עס נישט נכלל אינעם ערשטן יסוד. עס קען נישט זיין צוויי ממציאי כל הנמצאים ווייל דער צווייטער איז דאך אויך א נמצא…

[דעת קדשי]

מקור?

זייער פשוט, ווייל ס'שטייט אין פסוק וידעת היום והשבות אל לבבך כי ה' הוא האלקים בשמים ממעל ועל הארץ מתחת אין עוד. און דער רמב''ם לערנט אפ דעם פסוק אז וידעת איז טייטש ''חוקר זיין'' ''ארויסהאבן'' (כביכול) דעם אויבערשטן.

ביי די אנדערע עיקרים איז נישט דא אזא מצוה.

י''א שכר ועונש -''וידעת'' כי ה' אלוקיך הוא האלוקים הקל הנאמן שמר הברית והחסד לאהביו ולשמרי מצותיו לאלף דור ומשלם לשנאיו אל פניו להאבידו .
דער רמב''ם לערנט אויך אפ דעם פסוק אז וידעת איז טייטש ''חוקר זיין'' ?
ח' ט'נביאות משה רבינו ע''ה היתה אמיתית -שכל התורה נתונה למשה - בזאת ''תדעון'' כי ה' שלָחָני...כי לא מלבי.
י''ב ביאת משיח - ''וידעו'' כי אני ה' אלקיהם בהגלותי אתם אל הגוים וכנסתים אל אדמתם. יחזקאל ל''ט כ''ח
י''ג תחיית המתים - ''וידעתם'' כי אני ה' בפתחי את קברותיכם.

כ'פרעג נאר..

[קלונימוס]

מקור?

זייער פשוט, ווייל ס'שטייט אין פסוק וידעת היום והשבות אל לבבך כי ה' הוא האלקים בשמים ממעל ועל הארץ מתחת אין עוד. און דער רמב''ם לערנט אפ דעם פסוק אז וידעת איז טייטש ''חוקר זיין'' ''ארויסהאבן'' (כביכול) דעם אויבערשטן.

ביי די אנדערע עיקרים איז נישט דא אזא מצוה.

י''א שכר ועונש -''וידעת'' כי ה' אלוקיך הוא האלוקים הקל הנאמן שמר הברית והחסד לאהביו ולשמרי מצותיו לאלף דור ומשלם לשנאיו אל פניו להאבידו .
דער רמב''ם לערנט אויך אפ דעם פסוק אז וידעת איז טייטש ''חוקר זיין'' ?
ח' ט'נביאות משה רבינו ע''ה היתה אמיתית -שכל התורה נתונה למשה - בזאת ''תדעון'' כי ה' שלָחָני...כי לא מלבי.
י''ב ביאת משיח - ''וידעו'' כי אני ה' אלקיהם בהגלותי אתם אל הגוים וכנסתים אל אדמתם. יחזקאל ל''ט כ''ח
י''ג תחיית המתים - ''וידעתם'' כי אני ה' בפתחי את קברותיכם.

כ'פרעג נאר..

די נקודה אז ידיעה מיינט חקירה איז געבויט אז ידיעה איז נאר ידיעה עצמית, אלע פסוקים וואס דו ברענגסט חוץ די ערשטע זענען ידיעה עצמית.

[נקודות טובות]

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

עס איז דא א מעשה/ווערטעל, אז איינער אן ארימאן וואס האט נישט געהאט קיין קינדער און צו אלע צרות געווען בלונד, האט אמאל באקומען אן אויסוואל 1) קינדער 2) געלט 3) זעה קראפט. און ער האט אויסגעוועלט אז ער וויל זעהן זיינע קינדער עסן אויף גאלדענע טעצער!

די רמב''ם קען ווען זאגן איין יסוד. עס וועט זיין תחיית המתים, ווען משיח וועט קומען, ווייל דער אויבערשטער איז א גומל טוב, און ער ווייסט דאך וואס יעדער טראכט ממילא ווייסט ער ווער עס האט באמת געהיטען די תורה, וואס ער האט געגעבן אויפן בארג סיני, וואס איז ביז היינט די זעלבע תורה, וואס איז איבער געגעבן געווארן צו אונז דורך משה רבינו דער אבי הנביאים, און דאס איז געגעבן געווארן פון דעם אויבערשטען וואס איז דער אחד יחיד ומיוחד, וואס איז אינו גוף, וואס האט אלעס באשאפען, און ממילא איז ער ראשון ואחרון, וואס אויב אזוי קען מען נאר צו אים דאווענען, און דאס אלעס ווייסען מיר דורך זיינע נביאים וואס זייערע רייד זענען אמת...

[אוהב מדע]

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

עס איז דא א מעשה/ווערטעל, אז איינער אן ארימאן וואס האט נישט געהאט קיין קינדער און צו אלע צרות געווען בלונד, האט אמאל באקומען אן אויסוואל 1) קינדער 2) געלט 3) זעה קראפט. און ער האט אויסגעוועלט אז ער וויל זעהן זיינע קינדער עסן אויף גאלדענע טעצער!

די רמב''ם קען ווען זאגן איין יסוד. עס וועט זיין תחיית המתים, ווען משיח וועט קומען, ווייל דער אויבערשטער איז א גומל טוב, און ער ווייסט דאך וואס יעדער טראכט ממילא ווייסט ער ווער עס האט באמת געהיטען די תורה, וואס ער האט געגעבן אויפן בארג סיני, וואס איז ביז היינט די זעלבע תורה, וואס איז איבער געגעבן געווארן צו אונז דורך משה רבינו דער אבי הנביאים, און דאס איז געגעבן געווארן פון דעם אויבערשטען וואס איז דער אחד יחיד ומיוחד, וואס איז אינו גוף, וואס האט אלעס באשאפען, און ממילא איז ער ראשון ואחרון, וואס אויב אזוי קען מען נאר צו אים דאווענען, און דאס אלעס ווייסען מיר דורך זיינע נביאים וואס זייערע רייד זענען אמת...

די מעשה איז גראדע אמת און איז געשען ביי רבי וועלוול מטשארני אוסטראה, אבער כ'פארשטיי נישט מיט וואס דו פארענטפערסט זיין קשיא.

[אוהב מדע]

אזוי ווי @תינוק הבורח זאגט, נאר לאמיר געבן אביסעל ביאר.

ווען איך זאג דיר יעצט אז עס רעגענט אינדרויסען, וועסטו מיר ''גלייבען'' אבער נישט ''וויסען''. אבער ווען דו וועסט זיין אינדרויסען צוזאמען מיט מיר, און איך וועל דיר דעמאלטס זאגן אז ס'רעגענט, וועסטו מיר נישט גלייבן, נאר דו וועסט וויסען!

לשיטת הרמב''ם איז א חיוב צו זיך מעמיק זיין אין די אמונה, און גלייבן סתם אן קיין עומק איז נישט די מצוה בשלימות. וכן דעת החובת הלבבות ועוד ראשונים ואחרונים. דאס זעהען מיר קלאר אין ספר מורה הנבוכים חלק א' פרק נ.

ס'איז דא זייער אסאך דרגות אין ידיעה, פון גלייבן סתם א מענטש אויף דער גאס, גלייבן א נאנטער קרוב, ביז'ן זען און פילן די זאך אליין. די שאלה איז וואס עס מיינט ידיעה דא ביי דער מצוה פון ידיעת מציאותו יתברך שמו, פון אליינס משיג זיין אין דער זאך.

אבער וואס איז בכלל דער גרעניץ פון פארשטיין ביז וויסן. איז זען א זאך מיט די אויגן מער באגלייבט ווי א זאך וואס מ׳ווייסט ביי זיך, א שיטה אדער עפעס אין וואס מ'גלייבט ווייל ס'שטימט אזוי מיט'ן שכל?

איך בין נישט קלאר, אדרבה, ווער ס'קען זאל אויסקלארן.

וויסען האט מיט פארשטיין גארנישט, דו ווייסט אז די זון שיינט אויף יעדען אינדערפרי, אבער דו פארשטייסט נישט ווי אזוי. די ווייסט די באדעם ליין אז דו זעהסט אים זיך אנצינדען יעדען אינדערפרי, און זיך אויסלעשן יעדע אויפדערנאכט....

פארשטיין האט מיט וויסען אויך גארנישט. דו פארשטייסט אז ווען א משולח פון א''י קומט נאך געלט דארפסטו אים געבן געלט, אבער דו ווייסט קלאר אז אסאך מאל דרייסטו דיך ארויס דערפון....

גלייבן איז נישט קיין absolute, ווייל אויב איך זאג דיר אז ס'רעגנט יעצט, הגם דו וועסט מיר גלייבן. דאך אויב קומט דיין טאטע אדער א נאנטער מענטש וועמען דו גלויבסט מער, וועסטו אים גלויבן און נישט מיר. יעצט שטעלט זיך די שאלה, גלייבסטו אדער נישט, און אויב יא וועמען? די תירוץ איז קיינעם! ווייל אויב גייסטו ארויס און דו זעהסט אז ס'רעגנט יא, גלויבסטו נישט דיין טאטע. קומט אויס פון דעם אז גלויבן איז נישט מחייב די מציאות....

לשיטת כמה ראשונים איז די מצוה ''אמונה'' גלייבן, און נישט מער. גלייבן וואס? גלייבן אז עס איז דא א באשעפער אויף דער וועלט, און דוקא נאר איינס. און א ראיה דערצו איז יציאת מצרים.

לשיטת הרמב''ם ודעימיה, איז די מצוה גלייבן מכח יציאת מצרים, אבער און צוגאב זאלסטו זיך מעיין זיין אין די בריאה און זעהן פון דעם אליינס אז ס'איז מוכרח אז אין עוד מלבדו.

פארשטיין איז נישט מעגליך, וכלשון הרמב''ם ודבר זה אין כח בפה לאומרו ולא באוזן לשמעו ולא בלב האדם להכירו על בורי.
מצד אחר איז פארשטיין נישט קיין הכרח אויפן מענטש נאר דוקא ביים אויבערשטען וואס הוא ודעתו אחד הוא א היודע והוא הידוע והוא הדעה עצמה

וויסן דורך פארשטיין מיינט נישט פארשטיין וויאזוי די זאך ארבעט און אפערירט, נאר וויסן אז די זאך עקזיסטירט דורכ'ן פארשטיין געוויסע פרטים אז אזוי מוז זיין ע"פ שכל, וואס לכאורה פונדעם רעדט מען ווען ס'שטייט אז מ'דארף 'וויסן' אז ס'איז דא אן אויבערשטער. 'וידעת' מיינט נישט גלייבן.

מיין שאלה איז אויב די מצוה איז זיך פארטיפן אין דער בריאה, ביז מ'גייט עווענטועל טאקע וויסן און פארשטיין, דאן וואס איז אויב פארשטייט מען נישט? און אויך וואס איז דער חילוק פון איינער וואס האלט נאך פאר'ן פארשטיין ביז אן אפיקורס וואס לייקנט אין באשעפער?

[נקודות טובות]

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

עס איז דא א מעשה/ווערטעל, אז איינער אן ארימאן וואס האט נישט געהאט קיין קינדער און צו אלע צרות געווען בלונד, האט אמאל באקומען אן אויסוואל 1) קינדער 2) געלט 3) זעה קראפט. און ער האט אויסגעוועלט אז ער וויל זעהן זיינע קינדער עסן אויף גאלדענע טעצער!

די רמב''ם קען ווען זאגן איין יסוד. עס וועט זיין תחיית המתים, ווען משיח וועט קומען, ווייל דער אויבערשטער איז א גומל טוב, און ער ווייסט דאך וואס יעדער טראכט ממילא ווייסט ער ווער עס האט באמת געהיטען די תורה, וואס ער האט געגעבן אויפן בארג סיני, וואס איז ביז היינט די זעלבע תורה, וואס איז איבער געגעבן געווארן צו אונז דורך משה רבינו דער אבי הנביאים, און דאס איז געגעבן געווארן פון דעם אויבערשטען וואס איז דער אחד יחיד ומיוחד, וואס איז אינו גוף, וואס האט אלעס באשאפען, און ממילא איז ער ראשון ואחרון, וואס אויב אזוי קען מען נאר צו אים דאווענען, און דאס אלעס ווייסען מיר דורך זיינע נביאים וואס זייערע רייד זענען אמת...

די מעשה איז גראדע אמת און איז געשען ביי רבי וועלוול מטשארני אוסטראה, אבער כ'פארשטיי נישט מיט וואס דו פארענטפערסט זיין קשיא.

דער ערשטע יסוד איז מציאות ד', עס איז דא א באשאפער. דער באשעפער איז א מציא וואס איז אלעס ממציא, און קיין מציאות איז נישט די סיבה פון זיין מציאות. און אויף דעם זאגן מיר הוּא בּוֹרֵא וּמַנְהִיג לְכָל הַבְּרוּאִים. וְהוּא לְבַדּוֹ עָשָׂה וְעוֹשֶׂה וְיַעֲשֶׂה לְכָל הַמַּעֲשִׂים. אז ער האט אלעס באשאפען, און ער האט אלעס אליינס באשאפען אן דעם וואס ער זאל זיין אנגעוואנדען אין סיי וואספארא מציא.
אבער פון דא איז נאכנישט מוכרח אז ער איז נישט קיין גוף, אדער אז עס זענען נישטא צוויי רשיות, אדער אז ער איז קיין קדמון וכדו'. איך קען ווען זאגן אז ער איז בדומה צו א מענטש וואס האט א גוף, נאר ער איז זייער שטארק און גרויס נאך אפילו גרעסער און שטערקער פון עוג מלך הבשן. און עס זענען דא נאך אזאלכע מענטשען ווי ער, און יעדער פון די חברה באשאפען זייער אייגענע וועלט.
אויף דעם קומט די צווייטע יסוד, אחדות ד', נישטא קיין שום כח וואס איז נישט קיין חלק פון אים!

[אוהב מדע]

עס איז דא א מעשה/ווערטעל, אז איינער אן ארימאן וואס האט נישט געהאט קיין קינדער און צו אלע צרות געווען בלונד, האט אמאל באקומען אן אויסוואל 1) קינדער 2) געלט 3) זעה קראפט. און ער האט אויסגעוועלט אז ער וויל זעהן זיינע קינדער עסן אויף גאלדענע טעצער!

די רמב''ם קען ווען זאגן איין יסוד. עס וועט זיין תחיית המתים, ווען משיח וועט קומען, ווייל דער אויבערשטער איז א גומל טוב, און ער ווייסט דאך וואס יעדער טראכט ממילא ווייסט ער ווער עס האט באמת געהיטען די תורה, וואס ער האט געגעבן אויפן בארג סיני, וואס איז ביז היינט די זעלבע תורה, וואס איז איבער געגעבן געווארן צו אונז דורך משה רבינו דער אבי הנביאים, און דאס איז געגעבן געווארן פון דעם אויבערשטען וואס איז דער אחד יחיד ומיוחד, וואס איז אינו גוף, וואס האט אלעס באשאפען, און ממילא איז ער ראשון ואחרון, וואס אויב אזוי קען מען נאר צו אים דאווענען, און דאס אלעס ווייסען מיר דורך זיינע נביאים וואס זייערע רייד זענען אמת...

די מעשה איז גראדע אמת און איז געשען ביי רבי וועלוול מטשארני אוסטראה, אבער כ'פארשטיי נישט מיט וואס דו פארענטפערסט זיין קשיא.

דער ערשטע יסוד איז מציאות ד', עס איז דא א באשאפער. דער באשעפער איז א מציא וואס איז אלעס ממציא, און קיין מציאות איז נישט די סיבה פון זיין מציאות. און אויף דעם זאגן מיר הוּא בּוֹרֵא וּמַנְהִיג לְכָל הַבְּרוּאִים. וְהוּא לְבַדּוֹ עָשָׂה וְעוֹשֶׂה וְיַעֲשֶׂה לְכָל הַמַּעֲשִׂים. אז ער האט אלעס באשאפען, און ער האט אלעס אליינס באשאפען אן דעם וואס ער זאל זיין אנגעוואנדען אין סיי וואספארא מציא.
אבער פון דא איז נאכנישט מוכרח אז ער איז נישט קיין גוף, אדער אז עס זענען נישטא צוויי רשיות, אדער אז ער איז קיין קדמון וכדו'. איך קען ווען זאגן אז ער איז בדומה צו א מענטש וואס האט א גוף, נאר ער איז זייער שטארק און גרויס נאך אפילו גרעסער און שטערקער פון עוג מלך הבשן. און עס זענען דא נאך אזאלכע מענטשען ווי ער, און יעדער פון די חברה באשאפען זייער אייגענע וועלט.
אויף דעם קומט די צווייטע יסוד, אחדות ד', נישטא קיין שום כח וואס איז נישט קיין חלק פון אים!

שטימט, געמיינט לויט זיין קשיא אז הוּא לְבַדּוֹ שטייט נאך הוּא יָחִיד וְאֵין יְחִידוּת כָּמוֹהוּ.

אבער באמת, אויב שטייט הוּא לְבַדּוֹ עָשָׂה וְעוֹשֶׂה וְיַעֲשֶׂה לְכָל הַמַּעֲשִׂים מיינט עס אז נאר ער האט געטון, טוט, און וועט טון אלעס.

[דער תהלים איד]

די טעמע דא זעט אויס רייך און מורא'דיג. יישר כח.

בנוגע צו דער רמב"ם האלט טאקע אז מען דארף טון אין חקירה, איז נישט אזוי פשוט. אבער איך האב נאכנישט גענוג גליינט מיט ישוב הדעת צו קענען מעיר זיין. אולי בהמשך.

@דעת קדשי האט באופן כללי גאר שטארק קלארגעמאכט די פשוט'ע דרך האמונה מיט וואס אונז זעמיר נתחנך געווארן. איך גלייב ווייל איך בין איבערצייגט דערין צוליב די גראדע און קלארע ירושה מדור לדור אויף א מציאות וואס איז פארגעקומען דורך משה רבינו שליח ה' "בפני כל עם ועדה וכל העולם כולו" (נישט ווי להבדיל דער מוחאמעד אדער יוזל וואס האט געחלומט אז וכו').

מען מעג גיין צום צווייטן אני מאמין אדער צווייטער יסוד פון רמב״ם אין חלק.

קאן דער עולם ביטע מסביר זיין אין אידיש מה זה? און וואס איז עס אנדערש פונעם ערשטן? מה בין יחיד ואין יחידות כמוהו און לבדו עושה ועשה ויעש לכל המעשים.

איך פארשטיי נישט דיין שאלה, דו פרעגסט וואס איז די חילוק פון מציאות הבורא און השגחתו בתחתונים?

לא קרב זה אל זה.

זיין שאלה איז אז אויב איז דער אויבערשטער איינציג, דאן ווער נאך פירט די וועלט אויב נישט ער אליינס, און פארוואס דארף עקסטער שטיין אז הוא לבדו עשה ועושה ויעשה לכל המעשים.

די ערשטע איז אויף יחידות, אז ס'נישטא קיין שתי רשויות ח"ו.

די צווייטע איז אז דער אויבערשטער איז שורה בתחתונים און איז משגיח אויף אונזערע "יעצטיגע" געשעענישן, אלעס געשעט נאר דורך אים, נישט דורך שלוחים אדער מזלות וטבעיות.

[נקודות טובות]

די טעמע דא זעט אויס רייך און מורא'דיג. יישר כח.

בנוגע צו דער רמב"ם האלט טאקע אז מען דארף טון אין חקירה, איז נישט אזוי פשוט. אבער איך האב נאכנישט גענוג גליינט מיט ישוב הדעת צו קענען מעיר זיין. אולי בהמשך.

@דעת קדשי האט באופן כללי גאר שטארק קלארגעמאכט די פשוט'ע דרך האמונה מיט וואס אונז זעמיר נתחנך געווארן. איך גלייב ווייל איך בין איבערצייגט דערין צוליב די גראדע און קלארע ירושה מדור לדור אויף א מציאות וואס איז פארגעקומען דורך משה רבינו שליח ה' "בפני כל עם ועדה וכל העולם כולו" (נישט ווי להבדיל דער מוחאמעד אדער יוזל וואס האט געחלומט אז וכו').

אויב דער רמב''ם האט געהאלטן אז מען דארף טוהן אין חקירה איז נישט קיין מקום לספק בכלל, לית מאן דפליג אז דאס איז זיין שיטה. דער חוות יאיר לייגט נאר צו, אז אודאי אפי'לשיטת הרמב''ם ודעימיה איז אויך דא א מצוה פון אמונה פשוטה, נאר די מצוה איז נישט בשלימות. כמבואר עשרות פעמים בספרו הנכבד מורה נבוכים.
די שאלה איז נאר וואס זיין כוונה מיט ידיעה איז, האב איך געברענגט ממפרשיו אז דאס איז חקירה.

בנוגע די אמונה וואס מיר זענען נתחנך געווארן קומט נישט אהער, מיר זענען דן דא בשיטת הרמב''ם.

[קלונימוס]

עס איז דא א מעשה/ווערטעל, אז איינער אן ארימאן וואס האט נישט געהאט קיין קינדער און צו אלע צרות געווען בלונד, האט אמאל באקומען אן אויסוואל 1) קינדער 2) געלט 3) זעה קראפט. און ער האט אויסגעוועלט אז ער וויל זעהן זיינע קינדער עסן אויף גאלדענע טעצער!

די רמב''ם קען ווען זאגן איין יסוד. עס וועט זיין תחיית המתים, ווען משיח וועט קומען, ווייל דער אויבערשטער איז א גומל טוב, און ער ווייסט דאך וואס יעדער טראכט ממילא ווייסט ער ווער עס האט באמת געהיטען די תורה, וואס ער האט געגעבן אויפן בארג סיני, וואס איז ביז היינט די זעלבע תורה, וואס איז איבער געגעבן געווארן צו אונז דורך משה רבינו דער אבי הנביאים, און דאס איז געגעבן געווארן פון דעם אויבערשטען וואס איז דער אחד יחיד ומיוחד, וואס איז אינו גוף, וואס האט אלעס באשאפען, און ממילא איז ער ראשון ואחרון, וואס אויב אזוי קען מען נאר צו אים דאווענען, און דאס אלעס ווייסען מיר דורך זיינע נביאים וואס זייערע רייד זענען אמת...

די מעשה איז גראדע אמת און איז געשען ביי רבי וועלוול מטשארני אוסטראה, אבער כ'פארשטיי נישט מיט וואס דו פארענטפערסט זיין קשיא.

דער ערשטע יסוד איז מציאות ד', עס איז דא א באשאפער. דער באשעפער איז א מציא וואס איז אלעס ממציא, און קיין מציאות איז נישט די סיבה פון זיין מציאות. און אויף דעם זאגן מיר הוּא בּוֹרֵא וּמַנְהִיג לְכָל הַבְּרוּאִים. וְהוּא לְבַדּוֹ עָשָׂה וְעוֹשֶׂה וְיַעֲשֶׂה לְכָל הַמַּעֲשִׂים. אז ער האט אלעס באשאפען, און ער האט אלעס אליינס באשאפען אן דעם וואס ער זאל זיין אנגעוואנדען אין סיי וואספארא מציא.
אבער פון דא איז נאכנישט מוכרח אז ער איז נישט קיין גוף, אדער אז עס זענען נישטא צוויי רשיות, אדער אז ער איז קיין קדמון וכדו'. איך קען ווען זאגן אז ער איז בדומה צו א מענטש וואס האט א גוף, נאר ער איז זייער שטארק און גרויס נאך אפילו גרעסער און שטערקער פון עוג מלך הבשן. און עס זענען דא נאך אזאלכע מענטשען ווי ער, און יעדער פון די חברה באשאפען זייער אייגענע וועלט.
אויף דעם קומט די צווייטע יסוד, אחדות ד', נישטא קיין שום כח וואס איז נישט קיין חלק פון אים!

עס קען נישט זיין צוויי ממציאים פון אלא מציאות׳ער, ווייל אויב אזוי איז דער ערשטער נישט דער ממציא פונעם צווייטן און ממילא נישט דער ממציא פון אלע מציאות׳ער. פארשטיי איך נישט די תשובה