תועבת ה' עקשי לב

[צווייטער]

בס''ד
האמת אגיד, איך האב מיר אסאך גע'ישוב'ט צו איך זאל יא אדער נישט שרייבן, אבער וואס א טאג ס'גייט אריבער אין איך זע נאך זאכן וואס שמעתי ותרגז בטני ממילא האב איך מחליט געווען יא צו שרייבן, און ס'מוז געזאגט ווערן. ויה''ר אז מיינע ווערטער זאלן זיין ריכטיג און אויפטון וואס ס'דארף אויפטון אן קיין זייטיגע ווירקונגען.

איך גיי נישט דערמאנען קיינעם פערזענליך, ווייל איך האב גארנישט פערזענליך אקעגן קיינעם. נאר אויב וויל מען אז מיר ערליכע אידן זאלן בלייבן די זעלבע ערליך, און אויב וויל מען אז דער סייט זאל בלייבן א כשר ווינקל זאל מען זען מיינע ווערטער מיט א ערענסטקייט.

שלמה המלך זאגט אין משלי (י''א, כ') תועבת ה' עקשי לב. איז דער מצו''ד מפרש, מראה לאדם יושרו, ומחשבות לבו עקשות. אזא איינער וואס ער שטעלט זיך אהער ווי ער וויל אוועקשטעלן די ישרות, די אמת'דיגקייט פון די זאך, אבער ביי זיך אין קאפ דרייט זיך קרומקייט מיט פארדרייטע דעות, דאס איז וואס שלמה המלך רופט אן 'תועבת ה''.

איך וועל אנהייבן מיט א הקדמה מיט א דוגמא, ס'איז ידוע לכל אז רובא דרובא כלל ישראל, דאס הייסט סיי ביי חסידים תלמידי הבעש''ט הק' און סיי ביי תלמידי הגר''א האט מען אנגענומען באמונה פשוטה אז דער רבש''ע איז משגיח בפרטי פרטיות נישט נאר ביי ביי די מין האנושי, נאר אויך איז דא זיין השגחה פרטית ביי בעלי חיים. בעצם וואלט מען געקענט ברענגן ציטאטן פון די ספרי קודש סיי פון ספרי חסידות און סיי פונעם ליטווישן חדר איבער דעם, אבער איך וועל דירעקט נישט ברענגן ווייל ביי מיר איז קלאר אז דאס איז די אמונה המקובלת בינינו און איך דארף נישט קיין ראיות והוכחות דאס אויפצוווייזן.

אבער יעדער ווייסט אויך אז אין די ספרי הראשונים איז דאס נישט אינגאנצן קלאר, ס'איז דא שטארקע משמעות אין די ראשונים אז זיי האבן געהאלטן אז די השגחה פרטית פונעם בוכ''ע איז נאר ביי די מין האנושי, אבער ביי די בעלי חיים איז נאר דא א השגחה כללית לקיום המין און נישט קיין השגחה פרטית.

והגם אז כמה ספרים זענען שוין מאריך בביאור פון די ראשונים, אז ווען מ'לערנט עס גוט אפ זעט מען אז זיי רעדן פון א אנדערע זאך, נישט פון די זעלבע 'השגחה' וואס מיר רופן 'השגחה', נאר א השגחה לענין הנהגת המשפט. אבער לגבי אונזער 'השגחה פרטית' וועלן די ראשונים זיכער האלטן אז ס'איז יא דא א השגחה פרטית אפילו ביי בעלי חיים (עי' בספר 'באמונה שלימה' שהאריך בזה). איך וויל עכט נישט אריינגיין אין די אריכות דערפון , עכ''פ מיר האבן זיכער אנגענומען באמונה פשוטה אז דער רבש''ע איז משגיח בפרטי פרטיות נישט נאר ביי ביי די מין האנושי, נאר אויך איז משגיח בהשגחה פרטית ביי בעלי חיים און ווייטער אראפ. אויף אזוי ווייט אז די תלמידים פון מונקאטשער רב זי''ע שרייבן אין דרכי חיים ושלום אז דער מונקאטשער רב האט זייער געשטופט זיינע תלמידים צו לערנען עפעס א ספר מספרי הקדמונים (כ'געדענק נישט וועלכע), אבער ער האט זיי אנגעזאגט אויסצולאזן איין פרק ווי ער רעדט פון די השגחה, ווייל ס'איז אקעגן אמונתינו הצרופה וואס מיר האבן מקבל געווען מדור לדור.

יעצט איז אזוי, ווען ס'זאל קומען א תמימות'דיגער איד און לערנען די הייליגע ראשונים במובנו הפשוט און ער פארשטייט דערפון אז דער אויבערשטער איז נישט משגיח בבע''ח, נניח אז ער גייט נישט מיט אונזער אמונה המקובלת, ער דארף אפשר פרעגן זיינע רבי'ס זיך אויסקלארן, נניח. אבער סוכ''ס דער איד ווען די ראשונים זאלן ווען שרייבן אנדערש וואלט ער עס אנגענומען אין א רגע, אדער ווען מ'איז מסביר פאר דעם איד אז מ'קען יא לערנען אין די ראשונים אז זיי האלטן יא אז דער אויבערשטער איז משגיח בפרטיות אויף בע''ח האט ער נישט קיין שום פראבלעם עס אנצונעמען. און לאמיר עס גוט פארשטיין, ווייל באמת אז מ'איז זיך מתבונן פארשטייט מען אז בעצם כלפי דעם אויבערשטען איז נישט קיין שום חילוק צי ער איז משגיח אויף בני אדם אדער אויף בעלי חיים, די ראשונים וואס שרייבן דאס האלטן נישט אז ס'איז נישט 'ביכולת' ח''ו פונעם רבש''ע צו משגיח זיין בבעלי חיים, נאר זיי האלטן אז ער 'טוט' עס נישט וויל ס'איז נישט נוגע פאר די הנהגה. אבער דער ערליכער איד איז דאך א מאמין בן מאמין ער האט נישט קיין פראבלעם צו גלייבן אז דער אויבערשטער איז יא משגיח בבע''ח, ער איז גרייט צו גלייבן אלעס וואס מ'דארף גלייבן באמונה פשוטה, ער האט נישט קיין שום ספיקות אינעם ענדלאזן יכולת פון גא-ט ב''ה.

אבער נאכדעם איז דא אינגאנצן א אנדערע מענטש, דער עקש הלב ווען ער וועט לערנען די ראשונים און וועט ער זיך פרייען אויף דעם כמוצא שלל רב אז ענדליך האט ער געטראפן עפעס ווי מ'קען מאכן א שפאלט אין די אמונה. אה, ענדליך האט ער עפעס געטראפן. אה, דער אויבערשטער איז נישט ממש איבעראל און אין אלעס. און וויפיל דו וועסט אים פרובירן מסביר צו זיין אז ס'איז נישט מוכרח אזוי צו לערנען אין די ראשונים וועט ער זיך שטארק עקש'נען עס נישט אנצונעמען, ווייל זיין עקשות הלב טרייבט אים צו מאכן א שפאלט אין אמונה, ער האט לכתחילה א פראבלעם מיט אמונה און ער וויל ווי מ'קען נאר עס לויזער מאכן.

תמצית הדברים, וואס טרייבט אים אזוי צו האלטן? דער ערשטער איד ווען ער וועט לערנען די ראשונים וועט ער אזוי האלטן ווייל אזוי ער האט עס געלערנט אין די ראשונים, אבער דער אנדערער דער עקש הלב טרייבט אים אזוי האלטן ווייל ער האט א פראבלעם מיט'ן אויבערשטען, און ווי ער קען טרעפן א שפאלט אין אמונה אדער אוועקצונעמען פונעם יכולת ה' וועט ער עס ווילן טון. ער נעמט די ראשונים נאר ווייל דארטן קען ער זיך פארשלייערן אז ער מיינט פשוט די ישרות פון די נושא, אבער באמת שבע תועבות בלבו.

כ'האב געזען לעצטענס א אימרא נאה וואס הגאון רבי פנחס הירשפרונג זצ''ל האט נאכגעזאגט בשם רבן של ישראל מרן החתם סופר זי''ע "מ'קען מחמיר זיין און מ'קען מקיל זיין, אבער נישט זיין א קל, ודפח''ח.

עס איז ליידער אין אלע דורות געווען פארדארבענע דעות, און ס'איז געווען גדולי ישראל שומרי גחלת ישראל וואס האבן לוחם געווען אקעגן זיי. ס'איז אבער דא פארקרומטע דעות וואס קומען פארשלייערט, און ס'איז זייער שווער זיי לוחם זיין און אויסשפייען, ווייל מ'דארף אראפרייסן זייער שלייער און אויפדעקן זייער פרצוף. אין ספרים שטייט אז עמל'ק איז בגי' ספ''ק, דאס מיינט אז די קליפה פון עמלק וועט נישט קומען זאגן אפן און גראב זאכן אקעגן דעם אויבערשטען אדער אקעגן די תוה''ק, נאר ער וועט אריינווארפן א ספק, אריינווארפן א פלאקן, אפשר נישט, נישט זיכער, ס'איז דא אסאך שיטות אין דעם. אבער די נקודה וואס ער וויל איז אז דו זאלסט שוין נישט גלייבן אינעם אויבערשטען אזויווי פריער, דיין אמונה זאל שוין נישט זיין קלאר ביי דיר, דאס אלעס וויל ער, סיי כאטש מסופק.

דער עקש לב ווען ס'וועט זיך מאכן סיי ואספארא שמועס אין ביהמ''ד איבער עפעס א נושא וועט ער אלץ וויסן אריינצווארפן עפעס א ראשון אדער עפעס א גדול וואס האט נישט ממש אזוי געהאלטן, ס'איז אים זייער וויכטיג אז דו זאלסט דאס וויסן ווייל אז נישט קענסטו נאך לעבן אין א טעות א גאנץ לעבן.

דער עקש לב ווען ס'וועט זיך מאכן א שמועס אין ביהמ''ד איבער השגחה פרטית וועט ער זיכער מאכן צו אריינווארפן אז ס'איז נישט זיכער, די ראשונים האלטן נישט אזוי. ס'איז אים זייער וויכטיג אז דו זאלסט דאס וויסן ווייל אז נישט קענסטו נאך לעבן אין א טעות א גאנץ לעבן.

דער עקש לב ווען ס'וועט זיך מאכן א שמועס אין ביהמ''ד איבער די עשר מכות ביי יציאת מצרים וואס איז יסוד אמונתינו, וועט ער זיכער מאכן צו אריינווארפן עפעס א ראשון וואס ער האט געטראפן אז אפאר מכות האבן די אידן אויך געכאפט, נישט נאר די מצריים. ס'איז אים זייער וויכטיג אז דו זאלסט דאס וויסן ווייל אז נישט קענסטו נאך לעבן אין א טעות א גאנץ לעבן.

וועסטו פרעגן, מה כל הרעש? וואס איז? מ'טאר נישט וויסן די ברייטע היקף פון א נושא? ניין מיין קינד, נישט דאס איז דער נושא, ס'גייט מיר נישט אן אז ער האט געלערנט עפעס מיט א ברייטקייט. נאר ווי געשריבן פריער, וואס טרייבט אים צו דעם? וואס צווינגט אים אייביג אין יעדער נושא צו טרעפן יענע שיטה? עס איז דא ביי כלל ישראל צוועלף שבטים, יעדער האט זיך זיין גאנג און זיין מהלך, אבער ס'איז נישט דא קיין שבט וואס וועט אלץ זאגן פאר שבט ראובן אז ס'איז דא אויך שבט שמעון, און פאר שבט שמעון אז ס'איז דא אויך שבט ראובן. דאס איז עקשות הלב מיט'ן פנים פון ישרות.

ווען איינער א גא-ט'ס פארכטיגער איד מיוצאי אונגארן וויל קלאר מאכן זאכן וויאזוי ער האט אפגעלערנט די סוגית ה'טיילונג אין אונגארן, הגם מ'קען דעבאטירן, אבער ער קומט פון זיין מסורת אבות און ער וויל עס אווקקשטעלן וויאזוי ער פארשטייט עס פון זיינע רבי'ס. כל הכבוד. ער אנערקענט מיט כבוד און רעספעקט אז ס'איז געווען חילוקי דעות אין די צוגאנג, אבער נאך אלעם שרייבט ער זייער קלאר ''מיר זעען דעמאלטס אין די בריוון זייער קלאר פון אלע רבנים די תלמידי החת”ס, דער כת”ס און מהר”ם שיק בראש וואו זיי פארלאנגען בכל התוקף אויסצושליסן די סטאטוסקווא אויכעט. נישטא קיין נוטראלקייט ווען עס קומט צו די תורה.'' און מיט כבוד און רעספעקט פאר רבותינו הק' פון גאליציע זי''ע, על אף זיין קבלת אבות זאגט אים אנדערש, דאס איז ישרות און מיט רעספעקט.

אבער אינגאנצן אנדערש איז דער מעשה ביים עקש הלב, אין היסטאריע וועל איך זיך נישט פארהערן מיט אים ווייל ער קען טאקע בעסער פון מיר, אבער מיט זיינע דעות וועל איך זיך פארהערן און בכל התוקף. ער וועט איבעראל אריינווארפן א פלאקן, ס'איז נישט זיכער אזוי. זיין עיקר ציל איז אז דו זאלסט וויסן אז ס'איז נישט אזוי געפערליך וויאזוי דו מיינסט אז ס'איז.

אזא זלזול'דיגער שפראך צו רבינו הקדוש הדברי חיים זי''ע ווי כאילו די הייליגע פסק פונעם ד''ח איבער די רוה''ק פונעם אוהחה''ק, איז עפעס לאכעדיג, נישט אזוי זיכער.

דער עקש הלב וועט רעדן מיט העזה אקעגן רבינו הראב''ד מיט אזא זלזול, און ווען מ'האלט אים פאר דערויף וועט ער נאך פשוט און פראסט אוועקנעמען דעם טיטל 'ראשון' פונעם ראב''ד... אין כאן ראשון, אין כאן זלזול...

ווען עס קומט צום זוהר, וועט ער זיכער מאכן אריינצוווארפן א פלאקן אז ס'איז נישט זיכער אז ס'קומט פון רשב''י. ער איז בכלל נישט גרייט צו הערן תירוצים, ס'איז נישט די נושא אפילו. (מ'קען אלעס שיין פארענטפערן, אבער ס'איז נישט די נושא) דער עיקר איז אז דו זאלסט נישט אזוי גלייבן באימה וביראה בדברי רבותינו הקדושים.

ווען ס'קומט צום טיילונג וועט ער ווידער אריינווארפן א פלאקן, ער וועט ברענגן פון יעדן אסיפה עפעס א קולא וואס איז געזאגט געווארן פון עפעס א רב. אלעס דיר צו לאזן וויסן אז ס'איז נישט זיכער אז מ'דארף לוחם זיין אקעגן פושעים ומרימי יד בתורת משה.

ווען איינער דערמאנט עפעס איבער הגה''ק מהר''ם באנעט זי''ע אז ער איז געווען שטארק קנאי'ש געשטימט, וועט ער נישט זאגן קלאר אנדערש נאר ווידער אריינווארפן א פלאקן, ער האט געטראפן עפעס וואס מ'טרעפט ביי מהר''ם באנעט נישט אזוי שטארק קנאות'דיג. טאקע א מציאה...

ווען איינער וועט דערמאנען די מלחמה אקעגן הראי''ה וועט דער עקש הלב נאר אגב'דיג דיר לאזן וויסן אז ס'איז נישט זיכער אז ער איז אפיקורס, אלעס נאר דיר א טובה צו טון און מודיע זיין דעם אמת.

אלזא ליבע ברידער, אויב ווילט עטס אז די סייט זאל אויסקוקן ווי קאווע שטיבל, כל הכבוד, גייטס אן ווייטער. אבער אויב ווילט איר ווייטער א כשר'ע ערליכע סייט וכו'.

ואתכם הסליחה.

[זאנוויל ראזענבערג]

WOOפס. ביסט פיין גערעכט. ס'האט מיך פיין געשטאכן.

[ChatGPT]

[חלום חלמתי]

נאכאמזל כ'קען בעטן עי איי פאר א סאמערי..

דער מחבר ווייזט אויס אַז כלל ישראל האָט מקבל געווען מיט פּשוטער אמונה אַז השגחה פרטית איז אויף אַלע ברואים, כאָטש אין ראשונים קען אויסזען אַנדערש. ער טיילט צווישן ערלעכע אידן וואָס נעמען אָן די מסורה, און “עקשי לב” וואָס נוצן ראשונים צו שוואַכן אמונה און אַרײַנברענגען ספיקות. די עקשי לב רעדן אויך מיט זלזול אויף גדולי ישראל און זייער ציל איז צו פֿאַרקלערן און צעברעכן אמונה. דער מסקנא: מען דאַרף היטן אַז דער ציבור זאָל בלייבן כשר און ערלעך, און נישט געבן מקום פאר אַזעלכע השפּעות.

[גארנישט]

@צווייטער קומענדיגע מאל לייג צו א לינק צו וועם די מיינסט

[מסתמא]

@צווייטער קומענדיגע מאל לייג צו א לינק צו וועם די מיינסט

וואס א חילוק. א פיינע קלארע ארטיקל צום פינטל. ע”פ קבלה האט יעדער אין זיך, אין זיין חלק הרע, א חלק עמלק ממש און יעדער זאל אריינקוקן טיעף אין זיך ווען מען זאגט עפעס פון וואו עס קומט. עס איז נישט נוגע פאר ’יענעם’, עס איז נוגע פאר ’זיך’.

כהאב אמאל געהערט א גוט ווארט, ווען ווייסטו אז דברי מוסר האבן פועל געווען אויף דיר? טאמער טראכסטו נישט ’פלוני דארף דאס הערן’ ’א שאד אלמוני האט עס נישט געהערט’, ווען מען דרייט זיך אויס צו זיך אליינס דעמאלטס איז מען דער געווינער.

די ארטיקל איז גאר גאר גאר שטארק, גוט צו געדענקען וואו אימער מען דרייט זיך. ייש”כ הרב @צווייטער

[בודקע]

@צווייטער , זייער שטארק און קלאר!! און בעיקר, צום פינטל !

[שושני]

@צווייטער הגם איך בין נישט מסכים מיט יעדע ווארט, און איך ווייס נישט אויף וואס דו באציסט דיר, מוז איך זאגען אז דו האסט א הערליכע שריפט און א זיסער לשון.

איך האב הנאה געהאט...

איך פרוביר נאך פארשטיין וויאזוי ברענגן א ראשון וואס האלט אנדערש מאכט די סייט פאר קאווע שטיבל. האט מען נישט אייביג געוויסט אז פונקט ווי הלכה איז במשך הדורות דא אלע סארט דיעות אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע פסק וואס לויט דעם פירן מיר זיך. די זעלבע מיט השקפה, במשך הדורות איז געווען אלע מינע שיטות, אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע וועג.

קיינער לייקענט נישט אז געוויסע גרויסע רבנים האב געזאגט למשל אז מ'מעג שניידן די בארד. אונז נעמער אבער נישט אן אזוי ... צו לייקענען אין דעם, אדער צו טראכטן זיי זענען נישט קיין אידן איז קטנות מיין איך.

די זעלבע מיט השקפות (פארשטייט זיך איך רעד אין די ראמען פון אידישקייט, נישט אפיקורסות אדער כפירה חלילה). קיינער לייקענט נישט אז געוויסע ראשונים/אחרונים האבן געהאלטן אנדערש לגבי השגחה, אדער לגבי די מחבר פון זוהר, אונז נעמער אבער נישט אן אזוי. צו לייקענען אז געוויסע אידן האלטן אנדערש איז אויך קטנות לדעתי.
(לגבי די צוויי משלים ספעציפיש מיין איך כמעט יעדער נעמט אן די זעלבע, אפי'די אן די בערד.)

(אנטשולדיגט אז איך קום נישט אן צו שרייבן דא מער אפט. ס'קוקט אויס ווי אן ערנסטע און תורה'דיגע סייט.)

[חלום חלמתי]

@צווייטער הגם איך בין נישט מסכים מיט יעדע ווארט, און איך ווייס נישט אויף וואס דו באציסט דיר, מוז איך זאגען אז דו האסט א הערליכע שריפט און א זיסער לשון.

איך האב הנאה געהאט...

איך פרוביר נאך פארשטיין וויאזוי ברענגן א ראשון וואס האלט אנדערש מאכט די סייט פאר קאווע שטיבל. האט מען נישט אייביג געוויסט אז פונקט ווי הלכה איז במשך הדורות דא אלע סארט דיעות אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע פסק וואס לויט דעם פירן מיר זיך. די זעלבע מיט השקפה, במשך הדורות איז געווען אלע מינע שיטות, אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע וועג.

קיינער לייקענט נישט אז געוויסע גרויסע רבנים האב געזאגט למשל אז מ'מעג שניידן די בארד. אונז נעמער אבער נישט אן אזוי ... צו לייקענען אין דעם, אדער צו טראכטן זיי זענען נישט קיין אידן איז קטנות מיין איך.

די זעלבע מיט השקפות (פארשטייט זיך איך רעד אין די ראמען פון אידישקייט, נישט אפיקורסות אדער כפירה חלילה). קיינער לייקענט נישט אז געוויסע ראשונים/אחרונים האבן געהאלטן אנדערש לגבי השגחה, אדער לגבי די מחבר פון זוהר, אונז נעמער אבער נישט אן אזוי. צו לייקענען אז געוויסע אידן האלטן אנדערש איז אויך קטנות לדעתי.
(לגבי די צוויי משלים ספעציפיש מיין איך כמעט יעדער נעמט אן די זעלבע, אפי'די אן די בערד.)

(אנטשולדיגט אז איך קום נישט אן צו שרייבן דא מער אפט. ס'קוקט אויס ווי אן ערנסטע און תורה'דיגע סייט.)

געב אבאכט, שעפטאל האט מען פארמעקט פאר ענליכע דיבורים

[שושני]

@צווייטער הגם איך בין נישט מסכים מיט יעדע ווארט, און איך ווייס נישט אויף וואס דו באציסט דיר, מוז איך זאגען אז דו האסט א הערליכע שריפט און א זיסער לשון.

איך האב הנאה געהאט...

איך פרוביר נאך פארשטיין וויאזוי ברענגן א ראשון וואס האלט אנדערש מאכט די סייט פאר קאווע שטיבל. האט מען נישט אייביג געוויסט אז פונקט ווי הלכה איז במשך הדורות דא אלע סארט דיעות אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע פסק וואס לויט דעם פירן מיר זיך. די זעלבע מיט השקפה, במשך הדורות איז געווען אלע מינע שיטות, אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע וועג.

קיינער לייקענט נישט אז געוויסע גרויסע רבנים האב געזאגט למשל אז מ'מעג שניידן די בארד. אונז נעמער אבער נישט אן אזוי ... צו לייקענען אין דעם, אדער צו טראכטן זיי זענען נישט קיין אידן איז קטנות מיין איך.

די זעלבע מיט השקפות (פארשטייט זיך איך רעד אין די ראמען פון אידישקייט, נישט אפיקורסות אדער כפירה חלילה). קיינער לייקענט נישט אז געוויסע ראשונים/אחרונים האבן געהאלטן אנדערש לגבי השגחה, אדער לגבי די מחבר פון זוהר, אונז נעמער אבער נישט אן אזוי. צו לייקענען אז געוויסע אידן האלטן אנדערש איז אויך קטנות לדעתי.
(לגבי די צוויי משלים ספעציפיש מיין איך כמעט יעדער נעמט אן די זעלבע, אפי'די אן די בערד.)

(אנטשולדיגט אז איך קום נישט אן צו שרייבן דא מער אפט. ס'קוקט אויס ווי אן ערנסטע און תורה'דיגע סייט.)

געב אבאכט, שעפטאל האט מען פארמעקט פאר ענליכע דיבורים

איך בין נישט דא פאר קאנפראנטאציע, און איך ווייס נישט וואס מען האט געמעקט. איך האב לדעתי גערעדט זייער נארמאל. ביטע שיק מיר אין אישי אויב איך האב דא עפעס אטאקירט אדער עובר געווען. איך קען עס אליינס מעקן אויך. איך נעם גארנישט פערזענליך.

[דער תהלים איד]

קיינער לייקענט נישט אז געוויסע ראשונים/אחרונים האבן געהאלטן אנדערש לגבי השגחה

איך ווייס נישט און איך וויל נישט וויסן וואס דו מיינסט מיט אנדערע שיטות אין השגחת ה'.

אנדערש ווי די בעלי רוח הקודש אונזערע הייליגע רבי'ס האבן אונז געלערנט, איז "כפירה". און נגד האמת. און פון כפירה'דיגע שיטות איז נישט נוגע אריינצוגיין ווער עס האט יא אדער נישט אזוי געהאלטן, אדער זיך מתווכח זיין בדברי הראשונים אז אפשר האט איינער געהאלטן אנדערש בנוגע השגחה.

כפירה ומינות איט איז. אפילו אויב ס'עקזיסטירט געוויסע הייקעלע נקודות וואס מ'קען פלעטשקען און ווערן א "ידען". ווער ס'איז נישט קיין כופר, זוכט נישט צו פלעטשקען.

[שושני]

וואס 'איך' מיין מיט אנדערע שיטות?

איך האב מיר קלאר באצויגן צו די פותח האשכול. ליין איבער וואס ער שרייבט לגבי שיטות פון געוויסע ראשונים אין השגחה לגבי אינו מין אנושי.

אגב, מיין מגיד שיעור אלס בחור (אין א סאטמארער ישיבה) האט מסביר געווען אז דאס איז א חידוש פון בעל שם טוב אז יעדע בלעטעלע האט השגחה פרטית (ווי די באקאנטע ניגון). צו דאס איז אמת בין איך נישט אזוי אויסגעקאכט. אבער וואס דאס האט מיט כפירה ווייס איך נאכנישט.

[יאנטשי]

וואס 'איך' מיין מיט אנדערע שיטות?

איך האב מיר קלאר באצויגן צו די פותח האשכול. ליין איבער וואס ער שרייבט לגבי שיטות פון געוויסע ראשונים אין השגחה לגבי אינו מין אנושי.

אגב, מיין מגיד שיעור אלס בחור (אין א סאטמארער ישיבה) האט מסביר געווען אז דאס איז א חידוש פון בעל שם טוב אז יעדע בלעטעלע האט השגחה פרטית (ווי די באקאנטע ניגון). צו דאס איז אמת בין איך נישט אזוי אויסגעקאכט. אבער וואס דאס האט מיט כפירה ווייס איך נאכנישט.

דער בעל שם האט רעדט אז אפילו א דומם האט א השגחה. דער פותח הטעמע רעדט פון א מדבר.

[שעפטי]

קיינער לייקענט נישט אז געוויסע ראשונים/אחרונים האבן געהאלטן אנדערש לגבי השגחה

איך ווייס נישט און איך וויל נישט וויסן וואס דו מיינסט מיט אנדערע שיטות אין השגחת ה'.

אנדערש ווי די בעלי רוח הקודש אונזערע הייליגע רבי'ס האבן אונז געלערנט, איז "כפירה". און נגד האמת.

איז דאס די פאלעסי פון אידטיש?!!!

ס'מיר שווער צו גלייבן אז כ'ליין אזאנס בכלל און נאך ערב יום כיפור!

[צווייטער]

@צווייטער הגם איך בין נישט מסכים מיט יעדע ווארט, און איך ווייס נישט אויף וואס דו באציסט דיר, מוז איך זאגען אז דו האסט א הערליכע שריפט און א זיסער לשון.

איך האב הנאה געהאט...

איך פרוביר נאך פארשטיין וויאזוי ברענגן א ראשון וואס האלט אנדערש מאכט די סייט פאר קאווע שטיבל. האט מען נישט אייביג געוויסט אז פונקט ווי הלכה איז במשך הדורות דא אלע סארט דיעות אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע פסק וואס לויט דעם פירן מיר זיך. די זעלבע מיט השקפה, במשך הדורות איז געווען אלע מינע שיטות, אבער למעשה נעמען מיר אן א געוויסע וועג.

קיינער לייקענט נישט אז געוויסע גרויסע רבנים האב געזאגט למשל אז מ'מעג שניידן די בארד. אונז נעמער אבער נישט אן אזוי ... צו לייקענען אין דעם, אדער צו טראכטן זיי זענען נישט קיין אידן איז קטנות מיין איך.

די זעלבע מיט השקפות (פארשטייט זיך איך רעד אין די ראמען פון אידישקייט, נישט אפיקורסות אדער כפירה חלילה). קיינער לייקענט נישט אז געוויסע ראשונים/אחרונים האבן געהאלטן אנדערש לגבי השגחה, אדער לגבי די מחבר פון זוהר, אונז נעמער אבער נישט אן אזוי. צו לייקענען אז געוויסע אידן האלטן אנדערש איז אויך קטנות לדעתי.
(לגבי די צוויי משלים ספעציפיש מיין איך כמעט יעדער נעמט אן די זעלבע, אפי'די אן די בערד.)

(אנטשולדיגט אז איך קום נישט אן צו שרייבן דא מער אפט. ס'קוקט אויס ווי אן ערנסטע און תורה'דיגע סייט.)

ברוכים הבאים!

ס'איז דא בעצם צוויי נקודות.
דער ערשטער נקודה איז פשוט אבער דאס איז נישט עכט מיין שמועס, אז ס'איז זייער שיין צו דן זיין אין נושאים און מ'מעג דן זיין אין דעם ווילאנג ס'איז בדברי הראשונים הקדושים, אבער פונקט ווי איינער פארשטייט אז מ'מעג דן זיין אין א מחלוקה צווישן בית הלל און בית שמאי, אבער 'הלכה למעשה' פסק'נען מיר ווי בית הלל. די זעלבע ווען מ'איז דן בדברי הראשונים דארפן מיר וויסן די פסק וואס רבותינו הקדושים האבן גע'פסקנ'ט פאר אונז, ובעיקר לגבי השקפה. וכעין מ''ש מרן החתם סופר (שו''ת יורה דעה סימן שנ''ו) לגבי שיטת הילל אין משיח לישראל, עיי''ש.

אבער בעיקר מיין איך א צווייטע נקודה און ווי געשריבן, קוקט אויס אז דו האסט נישט מדייק געווען אין מיינע ווערטער, קוק וואס איך האב געשריבן:

יעצט איז אזוי, ווען ס'זאל קומען א תמימות'דיגער איד און לערנען די הייליגע ראשונים במובנו הפשוט און ער פארשטייט דערפון אז דער אויבערשטער איז נישט משגיח בבע''ח, נניח אז ער גייט נישט מיט אונזער אמונה המקובלת, ער דארף אפשר פרעגן זיינע רבי'ס זיך אויסקלארן, נניח. אבער סוכ''ס דער איד ווען די ראשונים זאלן ווען שרייבן אנדערש וואלט ער עס אנגענומען אין א רגע, אדער ווען מ'איז מסביר פאר דעם איד אז מ'קען יא לערנען אין די ראשונים אז זיי האלטן יא אז דער אויבערשטער איז משגיח בפרטיות אויף בע''ח האט ער נישט קיין שום פראבלעם עס אנצונעמען. און לאמיר עס גוט פארשטיין, ווייל באמת אז מ'איז זיך מתבונן פארשטייט מען אז בעצם כלפי דעם אויבערשטען איז נישט קיין שום חילוק צי ער איז משגיח אויף בני אדם אדער אויף בעלי חיים, די ראשונים וואס שרייבן דאס האלטן נישט אז ס'איז נישט 'ביכולת' ח''ו פונעם רבש''ע צו משגיח זיין בבעלי חיים, נאר זיי האלטן אז ער 'טוט' עס נישט וויל ס'איז נישט נוגע פאר די הנהגה. אבער דער ערליכער איד איז דאך א מאמין בן מאמין ער האט נישט קיין פראבלעם צו גלייבן אז דער אויבערשטער איז יא משגיח בבע''ח, ער איז גרייט צו גלייבן אלעס וואס מ'דארף גלייבן באמונה פשוטה, ער האט נישט קיין שום ספיקות אינעם ענדלאזן יכולת פון גא-ט ב''ה.

אבער נאכדעם איז דא אינגאנצן א אנדערע מענטש, דער עקש הלב ווען ער וועט לערנען די ראשונים און וועט ער זיך פרייען אויף דעם כמוצא שלל רב אז ענדליך האט ער געטראפן עפעס ווי מ'קען מאכן א שפאלט אין די אמונה. אה, ענדליך האט ער עפעס געטראפן. אה, דער אויבערשטער איז נישט ממש איבעראל און אין אלעס. און וויפיל דו וועסט אים פרובירן מסביר צו זיין אז ס'איז נישט מוכרח אזוי צו לערנען אין די ראשונים וועט ער זיך שטארק עקש'נען עס נישט אנצונעמען, ווייל זיין עקשות הלב טרייבט אים צו מאכן א שפאלט אין אמונה, ער האט לכתחילה א פראבלעם מיט אמונה און ער וויל ווי מ'קען נאר עס לויזער מאכן.

תמצית הדברים, וואס טרייבט אים אזוי צו האלטן? דער ערשטער איד ווען ער וועט לערנען די ראשונים וועט ער אזוי האלטן ווייל אזוי ער האט עס געלערנט אין די ראשונים, אבער דער אנדערער דער עקש הלב טרייבט אים אזוי האלטן ווייל ער האט א פראבלעם מיט'ן אויבערשטען, און ווי ער קען טרעפן א שפאלט אין אמונה אדער אוועקצונעמען פונעם יכולת ה' וועט ער עס ווילן טון. ער נעמט די ראשונים נאר ווייל דארטן קען ער זיך פארשלייערן אז ער מיינט פשוט די ישרות פון די נושא, אבער באמת שבע תועבות בלבו.

לעט מי קנאו איף עניטינג עלס...

[תינוק הבורח]

וואס 'איך' מיין מיט אנדערע שיטות?

איך האב מיר קלאר באצויגן צו די פותח האשכול. ליין איבער וואס ער שרייבט לגבי שיטות פון געוויסע ראשונים אין השגחה לגבי אינו מין אנושי.

אגב, מיין מגיד שיעור אלס בחור (אין א סאטמארער ישיבה) האט מסביר געווען אז דאס איז א חידוש פון בעל שם טוב אז יעדע בלעטעלע האט השגחה פרטית (ווי די באקאנטע ניגון). צו דאס איז אמת בין איך נישט אזוי אויסגעקאכט. אבער וואס דאס האט מיט כפירה ווייס איך נאכנישט.

גראדע אין די ענין איז עס געווען א בחינה פון שני נביאים מתנבאים בסגנון אחד, אז זיין גרויסער בעל פלוגתא דער גאון האט אויך שטארק געהאלטן פון השגחה פרטית על כל פרט ופרט.

אבער עד לימיהם איז דאס נישט געווען די מושכל ראשון.

[תינוק הבורח]

איך ווייס נישט אויב דא איז דער ריכטיגער פלאץ, אבער באמת דארף מען פארשטיין די שיטות רוב ראשונים, לכאורה אויף וויפיל מיר גלייבן אז ה' איז א כל יכול פארוואס זאל אים כביכול זיין צו שווער צו משגיח זיין בכל פרט ופרט?
און צו זאגן אז עס איז נישט לפי כבודו וכדומה, דאס איז דאך ממש דער טעות פון דור אנוש רח"ל. וצריך עיון.

[שושני]

איך ווייס נישט אויב דא איז דער ריכטיגער פלאץ, אבער באמת דארף מען פארשטיין די שיטות רוב ראשונים, לכאורה אויף וויפיל מיר גלייבן אז ה' איז א כל יכול פארוואס זאל אים כביכול זיין צו שווער צו משגיח זיין בכל פרט ופרט?
און צו זאגן אז עס איז נישט לפי כבודו וכדומה, דאס איז דאך ממש דער טעות פון דור אנוש רח"ל. וצריך עיון.

ס'איז א לענגערע שמועס, אפשר אין א באזונדערע אשכול. גערעכט דא איז נישט דאס פלאץ.
נאר גאר אין קורצן די רמב"ם און רמב"ן קריגן זיך שוין דערויף (און פארשטייט זיך רוב ראשונים האבן נישט אנגענומען ווי דער רמב"ם.)
אבער דאס איז אלעס אן קבלה וחסידות. איינמאל מען נעמט אין אכט כל פי קבלה די מושגים פון לית אתר פנוי מניה... ממלא כל עלמין וסובב כל עלמין וכו', איז נישט שייך אפילו זאל זיין עפעס אן קיין געטליכקייט. אלעס איז א שטיק געטליכקייט און אן דעם האט גארנישט קיין קיום.
שוין צופיל מאריך געווען....

גמר חתימה טובה פאר גאנץ כלל ישראל

[Who knows]

איך ווייס נישט אויב דא איז דער ריכטיגער פלאץ, אבער באמת דארף מען פארשטיין די שיטות רוב ראשונים, לכאורה אויף וויפיל מיר גלייבן אז ה' איז א כל יכול פארוואס זאל אים כביכול זיין צו שווער צו משגיח זיין בכל פרט ופרט?
און צו זאגן אז עס איז נישט לפי כבודו וכדומה, דאס איז דאך ממש דער טעות פון דור אנוש רח"ל. וצריך עיון.

השגחה מיינט נישט ידיעה, ווייל דאס איז מוסכם בפי כל הראשונים אז ידיעת השם איז אויף אלע פרטים. נאר עס מיינט אז די אייבערשטער טוט ספעציעל זיכער מאכן אז עס זאל יענעם גיין אלעס לטובה און נישט נתפס ווערן אין געוויסע מקרים, און ביי בעלי חיים לאזט דער אייבערשטער זאכן אזויווי עס איז כאילו ביי דיעפאלט, און עס איז נישט שייך צו פרעגן פארוואס טאקע ווייל פארוואס נישט? דאס אז ביי מענטשן איז דער אייבערשטער יא משגיח איז די חידוש.

[תינוק הבורח]

איך ווייס נישט אויב דא איז דער ריכטיגער פלאץ, אבער באמת דארף מען פארשטיין די שיטות רוב ראשונים, לכאורה אויף וויפיל מיר גלייבן אז ה' איז א כל יכול פארוואס זאל אים כביכול זיין צו שווער צו משגיח זיין בכל פרט ופרט?
און צו זאגן אז עס איז נישט לפי כבודו וכדומה, דאס איז דאך ממש דער טעות פון דור אנוש רח"ל. וצריך עיון.

השגחה מיינט נישט ידיעה, ווייל דאס איז מוסכם בפי כל הראשונים אז ידיעת השם איז אויף אלע פרטים. נאר עס מיינט אז די אייבערשטער טוט ספעציעל זיכער מאכן אז עס זאל יענעם גיין אלעס לטובה און נישט נתפס ווערן אין געוויסע מקרים, און ביי בעלי חיים לאזט דער אייבערשטער זאכן אזויווי עס איז כאילו ביי דיעפאלט, און עס איז נישט שייך צו פרעגן פארוואס טאקע ווייל פארוואס נישט? דאס אז ביי מענטשן איז דער אייבערשטער יא משגיח איז די חידוש.

איך האב נישט דערמאנט די ווארט ידיעה.

[צווייטער]

איך ווייס נישט אויב דא איז דער ריכטיגער פלאץ, אבער באמת דארף מען פארשטיין די שיטות רוב ראשונים, לכאורה אויף וויפיל מיר גלייבן אז ה' איז א כל יכול פארוואס זאל אים כביכול זיין צו שווער צו משגיח זיין בכל פרט ופרט?
און צו זאגן אז עס איז נישט לפי כבודו וכדומה, דאס איז דאך ממש דער טעות פון דור אנוש רח"ל. וצריך עיון.

ס'איז א לענגערע שמועס, אפשר אין א באזונדערע אשכול. גערעכט דא איז נישט דאס פלאץ.
נאר גאר אין קורצן די רמב"ם און רמב"ן קריגן זיך שוין דערויף (און פארשטייט זיך רוב ראשונים האבן נישט אנגענומען ווי דער רמב"ם.)
אבער דאס איז אלעס אן קבלה וחסידות. איינמאל מען נעמט אין אכט כל פי קבלה די מושגים פון לית אתר פנוי מניה... ממלא כל עלמין וסובב כל עלמין וכו', איז נישט שייך אפילו זאל זיין עפעס אן קיין געטליכקייט. אלעס איז א שטיק געטליכקייט און אן דעם האט גארנישט קיין קיום.
שוין צופיל מאריך געווען....

גמר חתימה טובה פאר גאנץ כלל ישראל

באמת אפילו מיט די אלע מושגים פון קבלה ווי לית אתר פנוי מיני' (אגב, פארוואס איז עס א קבלה'דיגער מושג? מיר האבן עס נעכטן געזאגט ביים שיר היחוד צענדליגער מאל), איז נישט קיין סתירה צום שי' הרמב''ם ווייל דער רמב''ם האלט אויך פון דעם מושג סיי אלץ עצם מציאות הנברא ווי ער שרייבט (הל' יסוה''ת פ''ב ה''ט) כל הנמצאים חוץ מן הבורא מצורה הראשונה עד יתוש קטן שיהיה בטבור הארץ הכל מכח אמתתו נמצאו, און סיי מכח ידיעתו ווי ער שרייבט (שם) ולפי שהוא יודע עצמו ומכיר גדולתו ותפארתו ואמתתו הוא יודע הכל ואין דבר נעלם ממנו. נאר דער רמב''ם טיילט אפ ידיעה פון השגחה צוליב סיבות שונות ווי ער איז מאריך אין מו''נ.

ועדיין יש להאריך בנושא

[הבוחר בתורה]

צ''ק

דער שרייבער שרייבט זייער קלאר וואס ער מיינט און וויל, און זיין נקודה איז זייער אקטועל און וואר, ובלשונו:

דער עקש הלב ווען ער וועט לערנען די ראשונים און וועט ער זיך פרייען אויף דעם כמוצא שלל רב אז ענדליך האט ער געטראפן עפעס ווי מ'קען מאכן א שפאלט אין די אמונה. אה, ענדליך האט ער עפעס געטראפן... דער עקש לב ווען ס'וועט זיך מאכן סיי ואספארא שמועס אין ביהמ''ד איבער עפעס א נושא וועט ער אלץ וויסן אריינצווארפן עפעס א ראשון אדער עפעס א גדול וואס האט נישט ממש אזוי געהאלטן, ס'איז אים זייער וויכטיג אז דו זאלסט דאס וויסן ווייל אז נישט קענסטו נאך לעבן אין א טעות א גאנץ לעבן.

דער עקש לב ווען ס'וועט זיך מאכן א שמועס אין ביהמ''ד איבער השגחה פרטית וועט ער זיכער מאכן צו אריינווארפן אז ס'איז נישט זיכער, די ראשונים האלטן נישט אזוי. ס'איז אים זייער וויכטיג אז דו זאלסט דאס וויסן ווייל אז נישט קענסטו נאך לעבן אין א טעות א גאנץ לעבן.

דער עקש לב ווען ס'וועט זיך מאכן א שמועס אין ביהמ''ד איבער די עשר מכות ביי יציאת מצרים וואס איז יסוד אמונתינו, וועט ער זיכער מאכן צו אריינווארפן עפעס א ראשון וואס ער האט געטראפן אז אפאר מכות האבן די אידן אויך געכאפט, נישט נאר די מצריים. ס'איז אים זייער וויכטיג אז דו זאלסט דאס וויסן ווייל אז נישט קענסטו נאך לעבן אין א טעות א גאנץ לעבן.


ער רעדט פונעם אויבער חכם וואס ניצט אלע שיטות כדי זיך צו דערווייטערן פונעם בורא עולם, און נישט כדי צו מקיים זיין לימוד התורה און זיך דערנענטערן צום בורא עולם.

[תינוק הבורח]

איך ווייס נישט אויב דא איז דער ריכטיגער פלאץ, אבער באמת דארף מען פארשטיין די שיטות רוב ראשונים, לכאורה אויף וויפיל מיר גלייבן אז ה' איז א כל יכול פארוואס זאל אים כביכול זיין צו שווער צו משגיח זיין בכל פרט ופרט?
און צו זאגן אז עס איז נישט לפי כבודו וכדומה, דאס איז דאך ממש דער טעות פון דור אנוש רח"ל. וצריך עיון.

ס'איז א לענגערע שמועס, אפשר אין א באזונדערע אשכול. גערעכט דא איז נישט דאס פלאץ.
נאר גאר אין קורצן די רמב"ם און רמב"ן קריגן זיך שוין דערויף (און פארשטייט זיך רוב ראשונים האבן נישט אנגענומען ווי דער רמב"ם.)
אבער דאס איז אלעס אן קבלה וחסידות. איינמאל מען נעמט אין אכט כל פי קבלה די מושגים פון לית אתר פנוי מניה... ממלא כל עלמין וסובב כל עלמין וכו', איז נישט שייך אפילו זאל זיין עפעס אן קיין געטליכקייט. אלעס איז א שטיק געטליכקייט און אן דעם האט גארנישט קיין קיום.
שוין צופיל מאריך געווען....

גמר חתימה טובה פאר גאנץ כלל ישראל

באמת אפילו מיט די אלע מושגים פון קבלה ווי לית אתר פנוי מיני' (אגב, פארוואס איז עס א קבלה'דיגער מושג? מיר האבן עס נעכטן געזאגט ביים שיר היחוד צענדליגער מאל), איז נישט קיין סתירה צום שי' הרמב''ם ווייל דער רמב''ם האלט אויך פון דעם מושג סיי אלץ עצם מציאות הנברא ווי ער שרייבט (הל' יסוה''ת פ''ב ה''ט) כל הנמצאים חוץ מן הבורא מצורה הראשונה עד יתוש קטן שיהיה בטבור הארץ הכל מכח אמתתו נמצאו, און סיי מכח ידיעתו ווי ער שרייבט (שם) ולפי שהוא יודע עצמו ומכיר גדולתו ותפארתו ואמתתו הוא יודע הכל ואין דבר נעלם ממנו. נאר דער רמב''ם טיילט אפ ידיעה פון השגחה צוליב סיבות שונות ווי ער איז מאריך אין מו''נ.

ועדיין יש להאריך בנושא

אגב, דער שיר היחוד איז געשריבן דורך די מקובלי אשכנז.

[צווייטער]

ס'איז א לענגערע שמועס, אפשר אין א באזונדערע אשכול. גערעכט דא איז נישט דאס פלאץ.
נאר גאר אין קורצן די רמב"ם און רמב"ן קריגן זיך שוין דערויף (און פארשטייט זיך רוב ראשונים האבן נישט אנגענומען ווי דער רמב"ם.)
אבער דאס איז אלעס אן קבלה וחסידות. איינמאל מען נעמט אין אכט כל פי קבלה די מושגים פון לית אתר פנוי מניה... ממלא כל עלמין וסובב כל עלמין וכו', איז נישט שייך אפילו זאל זיין עפעס אן קיין געטליכקייט. אלעס איז א שטיק געטליכקייט און אן דעם האט גארנישט קיין קיום.
שוין צופיל מאריך געווען....

גמר חתימה טובה פאר גאנץ כלל ישראל

באמת אפילו מיט די אלע מושגים פון קבלה ווי לית אתר פנוי מיני' (אגב, פארוואס איז עס א קבלה'דיגער מושג? מיר האבן עס נעכטן געזאגט ביים שיר היחוד צענדליגער מאל), איז נישט קיין סתירה צום שי' הרמב''ם ווייל דער רמב''ם האלט אויך פון דעם מושג סיי אלץ עצם מציאות הנברא ווי ער שרייבט (הל' יסוה''ת פ''ב ה''ט) כל הנמצאים חוץ מן הבורא מצורה הראשונה עד יתוש קטן שיהיה בטבור הארץ הכל מכח אמתתו נמצאו, און סיי מכח ידיעתו ווי ער שרייבט (שם) ולפי שהוא יודע עצמו ומכיר גדולתו ותפארתו ואמתתו הוא יודע הכל ואין דבר נעלם ממנו. נאר דער רמב''ם טיילט אפ ידיעה פון השגחה צוליב סיבות שונות ווי ער איז מאריך אין מו''נ.

ועדיין יש להאריך בנושא

אגב, דער שיר היחוד איז געשריבן דורך די מקובלי אשכנז.

איז רבי יהודה החסיד פון די מקובלי אשכנז? איך פרעג ווייל איך ווייס נישט.

[Who knows]

אגב, דער שיר היחוד איז געשריבן דורך די מקובלי אשכנז.

חסידי אשכנז האבן אסאך מקבל געווען פונעם ספר אמונות ודעות פון רס"ג